هنگام انتخاب هرنوع کفپوش، سعی کنید حتما جنس باکیفیت‌تر را بخرید. اگرچه کفپوشهای مرغوب‌تر، گران‌ترند اما ارزش پولی را که خرج می‌کنید، دارند. یادتان باشد که کفپوشهای باکیفیت بیشتر عمر می‌کنند.
حالا باید ببینید از هر کدام از اتاقها و فضاهای خانه چه استفاده‌هایی میشود و حجم تردد افراد در هر کدام از این فضاها چقدر است. برای مثال، آشپزخانه و حمام از مکانهایی هستند که کفپوشهای مقاوم و در عین‌حال زیبا لازم دارند یا برای مثال اتاق‌خواب و اتاق نشیمن بنا به نوع استفاده‌ای که از آنها میشود، به پوششی احتیاج دارند که گرم، مقاوم و قابل شستشو باشد. با در نظر گرفتن همین فاکتورهاست که استفاده از کفپوشهای با پرزهای نرم و رنگ ملایم برای اتاق خواب‌ها، توصیه میشود.اگر کف خانه‌تان ناهمواری دارد، می‌توانید موکت یکپارچه و ثابت را به عنوان کفپوش انتخاب کنید. این نوع کفپوش نه تنها رنگ، بافت و نقش را به اتاق شما می‌آورد، بلکه به گرم شدن اتاقها هم کمک می‌کند. موکت، در عین حال طنین صدا را هم می‌گیرد. به عبارت دیگر موکت یک نوع عایق صوتی و حرارتی محسوب میشود.
استفاده از فرش، قالی و قالیچه علاوه بر اینکه یک فضای شرقی و سنتی خلق می‌کند، میتواند یک فضای بزرگ را به چند فضای کوچکتر تقسیم کند تا هر فضا کاربری خاص خودش را داشته باشد. یکی دیگر از ویژگیهای فرش، قالی و قالیچه این است که به‌راحتی قابل حمل است و آسان جابه‌جا میشود.
استفاده از فرش در فضاهای کوچک و اتاق‌هایی با متراژ پایین موجب میشود که فضا کوچکتر به نظر رسد، ولی در اتاقها و سالنهای بزرگ برای رسیدن به القای حس رسمی بی‌نظیرند.
هرگز رنگهای کدر را برای کف‌پوش‌تان انتخاب نکنید، چرا که موجب القا شدن حس کهنگی و کثیفی به محیط اطراف میشود.
مواد کفسازی نهائی آخرین لایه از ساختار کف هستند،و چون در بخش عمده ای از سطح اتاق اجرا می شوند،کف سازی باید با ضوابط عملکردی و زیبایی فکری منطبق باشد. دوام نیز اهمیت زیادی دارد و بدلیل اینکه پوشش کف است باید از موادی استفاده کرد که بتواند جابجائی مبلمان و وزن افراد را تحمل کند. مصالح کفسازی باید در برابر فرسایش فیزیکی،کشیدگی، و… مقاوم باشند.
آنچه مستقیما به دوام بستگی دارد سهولتی است که با آن بتوان از کفپوش در شرایط خوب، نگهداری کرد.برای دوام و نگهداری،کفپوش باید در برابر گرد و غبار،رطوبت و چربی و لکه پذیری به ویژه در نواحی پر رفت و آمد،مقاوم باشند.
درنواحی که مشکوک به خیس شدن هستند،توصیه می شود از کاربرد مواد کفپوش صاف و سخت پرهیز کنید. سطوح سخت کف، صدای تولید شده در اتاق را منعکس می کند و سرو صدای حاصل از راه رفتن و انتقال مبلمان را تقویت می کند.کفپوش ارتجاعی برخی از این صداها را کم می کند.
گرچه کف را عموما به عنوان یک پس زمینه بصری و سطوح مفید در نظر می گیرند اما کف می تواند با رنگ،الگو،و بافت،نقشی فعال را در تعیین شخصیت یک فضا داشته باشد.
کف با رنگ روشن،سطح نور درون فضای یک اتاق را بالا می برد در حالیکه کف تیره رنگ، بیشتر نوری را که رویش پخش می شود جذب می کند. رنگ گرم و روشن تاثیر بصری کف را بیشتر می کند در حالی که کف گرم و تیره احساس امنیت را بر می انگیزد.
بر خلاف سطوح دیوار ،ما به محض آنکه روی کف اتاق راه می رویم ویژگی های لمسی( بافت و تراکم ) را مستقیما احساس می کنیم.
کفپوشهای نهایی معمولا به دو گروه جداگانه تقسیم می شوند:
*کفپوشهای سخت مثل{چوب،سنگ،کاشی و …}
*کفپوشهای ارتجاعی و رو پوشهای نرم کف مثل،{فرشها، قالیچه ها و …}
کفپوشهای چوبی:
انواع چوبهای سخت(مثل بلوط قرمز و سفید، افرا،ون، راش،گردو و …)با دوام و چوبهای ریز طرح و چوبهای نرم (مثل،کاج جنوبی،صنوبر داگلاس، کاج اروپای، شو کران و …)برای ساخت کف پوش به کار می روند.از میان آنها انواع کاج و بلوط بیشتر به کار برده می شوند.درجه یک آنها صاف یا انتخاب شده بوده و عارضه هایی چون گره،چین،رگه و پارگی ندارند.
انواع دیگر چوبهایی که برای ساخت کفپوش مصرف می شوند حصیر خیزران و چوبهای کهنه هستند. خیزران از نظر فنی علف است و قابلیت کشت سریع آن بعد از درو برایش شهرت ماده قابل جبران را به ارمغان آورده است.
کفپوشهای چوبی به صورت تخته عرضه یا به صورت بلوک و پانل ساخته می شوند. کفپوشهای چوبی اغلب با پلی اورتان( ( polyurethane ،لاک،الکل و یک ماده درزگیر، پرداخت و تکمیل می شوند،پرداختها می توانند از جلای براق ،تا مات باشند.کفپوشها چوبی می تواند واکس به خود گرفته،رنگ شود و یا حتی فلز کوب گردد اما سطوح رنگ خورده به نگهداری بیشتری نیاز دارند.
کفسازی سنگی و سفالی:
مصالح کفسازی سنگی و سفالی مستحکم و صلب هستند.به نسبت قطعات و الگویی که روی آن قرار می گیرند،این مصالح کفپوش می توانند،ظاهری سرد و رسمی داشته و یا احساسی غیر رسمی را بر انگیزد.
کفپوشهای سفالی،موزائیکی و یا سرامیکی در واحدهای مدولار کوچک با طراحی چند پارچه از خاک چینی یا رس طبیعی برای کفپوش بسیار رایج هستند.کاشی های سرامیکی بزرگتر در انواع،ابعاد و الگوهای در دسترس بوده و طراحی برخی از آنها به صورت تقلید از سنگ طبیعی و در برابر لک،چرک و رطوبت مصونیت دارند.
کفپوشهای سنگی یک سطح کف متراکم،دائمی و بسیار با دوام می سازند.میزان رنگها، از خرمائی،قهوه ای روشن، و قهوه ای مایل به قرمز تا لوحه های رنگی خاکستری،سبز،و مشکی تغییر می کند.کفپوشهای سنگی یا کاشی با دوغاب چیده می شوند.دوغاب در رنگهای متنوع موجود است و می تواند در هماهنگی یا تضاد با مصالح کفپوش به کار رود.
سایر کفپوشهای سخت:
سیمان هم میتوتند به عنوان کفپوش به کار رود،اگر به اندازه کافی صاف و تراز شود.بهتر است در مقابل لکه و چربی محافظت شود
کاشی ماسه سیمانی نوعی پوشش متراکم آشکار است که الگوهای موزائیک گونه اش با پولکهای مرمر ایجاد می شوند و به صورت ریختن درجا و یا قطعه ای عرضه می شود.
کاشی سیمانی استاندارد،دارای زمینه پرداخت شده و صیقل داده است که اصولا از پولکهای خرده سنگ درست شده است.
کفپوشهای ارتجاعی:
مواد کفپوش ارتجاعی یک سطع کفپوش ضد اب،فشرده و مقرون به صرفه اقتصادی،دوام نسبی خوب و نگهداری و تعمیر آسان ایجاد می کند.درجه فنری بودن،چنین موادی،کفپوش را قادر می کنند در حالی که در زیر پا بی صدا و راحت هستند ،در مقابل فرسایش نیز مقاوم باشند.
صفحات وینیل و لینولئوم در توپهای به عرض۱۸۲۹ تا ۴۵۷۲ میلیمتر عرضه می شود.ممکن است در کارخانه یا در میدان کار در الگوهای متفاوت بریده شود.
کفپوش لاستیکی:
صفحات وینیل، مشمع و محصولات چوب پنبه بهترین ارتجاعیها هستند. صفحات و کاشی وینیل و مشمع در برابر لکه، چربی، و سوختگی ناشی از آتش مقاوم هستند. الگوی روی صفحات و کاشی های وینیل ممکن است سائیده و پاک شوند در حالیکه چوب پنبه و مشمع در طول عمرشان رنگ ثابت دارند.زمانی که صفحات مشمع واکسبخورند،بهترین جلوه و کارآیی را خواهند داشت.
کفپوشهای نرم:
فرشها و قالیچه ها، کفپوشهای نرم برای پوشاندن کف هستند.این پوششها از نظر بافت و تجسم بصری برای سطوح کف نرمی،انعطاف پذیری و گرمی با درجه گسترده ای از رنگها و الگوها را به ارمغان می آورند. این ویژگیها به نوبه خود قالی ها و فرش ها را جاذب صدا کرده و اثرات نویزها را کاهش و سطحی راحت و امن برای راه رفتن ایجاد می کنند.در کل، فرش کردن بسیار راحت تر از کاربرد کفپوشهای سخت است،نگهداری آن بسیار آسان و اغلب اقتصادی ترین روش پوشاندن سطوح کف است.
قالیچه ها،قطعات مجردی از پوششهای کف هستند که در اندازه های استاندارد ساخته شده یا برش می خورند. آنها به قصد پوشش کل سطح کف در یک اتاق طراحی نمی شوند و بنابراین به سادگی بر روی مصالح کف قرار می گیرند.قالیچه های موضعی که برای محدوده خاصی مورد استفاده قرار می گیرند،بخش کوچکی از کف اتاق را پوشش میدهند و قادرند برای تعریف یک محدوده مورد استفاده قرار گیرند و یا وحدت بخش گروهی از مبلمانها باشند یا یک مسیر را مرزبندی و مشخص نمایند،می توانند به عنوان یک عنصرطراحی غالب به کار گرفته شوند و نقطه عطفی را برای آرایش اتاق فراهم آورند.
موکت در واحد متر مربع فروخته می شود.سپس مطابق نیاز بریده شده و با نوارهای بدون میخ یا چسبهای تجاری روی کفسازی تخت چسبیده می شود.موکت معمولا تمام سطوح کف اتاق را می پوشاند. می توان آنرا بجای کاشی مستقیما روی زیرسازی نصب کرد و نیاز به پرداخت نهائی را از بین می برد و میتوان آن را روی سطح نهائی نیز نصب کرد.
– سطح زیربنای مجموع واحدهای مسکونی حداکثر معادل ۱۲۰% نسبت به سطح زمین مجاز می باشد.
۲- سرانه زمین ناخالص به ازای هر واحد مسکونی حداقل معادل ۱۰۰ مترمربع می باشد.
۳- مساحت کوچکترین واحد مسکونی نباید از ۸۰ مترمربع کمتر باشد.
۴- حداکثر سطح اشغال مجاز در همکف معادل ۳۵% سطح کل زمین می باشد. سطوح زیربنای نگهبانی، گلخانه، دوش و رختکن و سرویس های بهداشتی و استخر و فضای سرپوشیده تفریحی کودکان مسئول محدوده فوق نمی شود.
۵- احداث محل پارک اتومبیل به تعداد معادل حداقل ۷۵% نسبت به تعداد واحدهای مسکونی الزامی است.
۶- حداقل سطح خالص پارکینگ به ازای هر اتومبیل ۵/۱۲ مترمربع می باشد.
۷- حداقل عرض معابر دسترسی به محل های پارک ۵/۵ متر رعایت گردد.
۸- مجموع سطوح تحت اشغال زیربنای ساختمانهای مسکونی در همکف به اضافه سطح اشغال مسیرهای اتومبیل رو و پارکینگ ها در شرایطی که پارکینگ ها در محوطه روباز پیش بینی می شود نباید از ۶۰ درصد سطح کل زمین بیشتر باشد.
ضوابط الگوی خانه نمونه شهری :
الف) مکانیابی
۱٫ رعایت ضوابط طرحهای توسعه شهری مصوب (به لحاظ کاربریها، سرانه‌ها، تراکم‌ها و…)؛
۲٫ رعایت ضوابط محیط زیست پایدار؛
۳٫ امکان تامین و دسترسی مناسب به خدمات عمومی و تاسیسات زیربنایی؛
۴٫ رعایت نکات مربوط به پهنه‌بندی سانحه‌خیزی از قبیل زلزله، سیل، رانش و غیره.
ب) زمین
۱٫ استفاده بهینه از زمینهای شهری از طریق تجمیع پلاک‌های کوچک، بازیافت زمین در بافت فرسوده؛
۲٫ حداکثر استفاده از تراکم در چارچوب ضوابط در اراضی مسکونی؛
۳٫ تعیین سرانه زمین مسکونی در مناطق شهری با توجه به ویژگیهای اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و کالبدی؛
ج) زیربنای واحد مسکونی
زیربنای مفید واحد مسکونی در سه سطح کلان‌شهرها و سایر شهرهای مناطق سردسیر و مناطق گرمسیر به شرح ذیل تعیین می‌گردد:
۱٫ کلان‌شهرها، مشتمل بر شهرهای با جمعیت بیش از یک‌میلیون نفر: در حد ۷۵ مترمربع؛
۲٫ شهرهای مناطق سردسیر شمال و غرب کشور و نیز نواحی معتدل خزری: در حد ۹۰ مترمربع؛
۳٫ شهرهای مناطق گرمسیر، مشتمل بر نواحی گرم و خشک مرکزی و نوار ساحلی جنوب کشور: در حد ۱۰۰ مترمربع؛
۴٫ به لحاظ رعایت الزامات الگوی تفکیک، ضوابط طراحی و معماری و… حداکثر زیربنای مفید واحد مسکونی تا حد ۵ مترمربع با تایید سازمان مسکن و شهرسازی استان مربوطه قابل افزایش خواهد بود.
۵٫ همچنین استان‌هایی که میانگین بعد خانوارها در آن حداقل ۲۰درصد بیش از میانگین ملی نقاط شهری کشور باشد، سطح زیربنای مفید واحد مسکونی تا ۱۰درصد مساحت‌های تعیین شده در هر یک از مناطق سه‌گانه فوق قابل افزایش خواهد بود.
۶٫ در احتساب زیربنای مفید، فضای مفید محصور شده قابل سکونت ملاک عمل خواهد بود و شامل پیلوت‌ها، فضاهای ورودی، راه پله‌ها، بالکن‌ها و فضاهای مشاع نمی‌گردد.
د) طراحی
۱٫ حفظ هویت بومی، ایرانی، اسلامی و توجه به ویژگیهای اجتماعی – فرهنگی و اقتصادی و مقیاس انسانی در طراحی فضاها و بناهای مسکونی؛
۲٫ توجه به عوامل اقلیمی و محیطی در طراحی؛
۳٫ توجه به شیوه سکونت و تطبیق آن با زندگی امروز و نیازهای گوناگون بهره‌برداران متفاوت؛
۴٫ انعطاف‌پذیری عملکردی و ساختمانی؛
۵٫ ایمن بودن فضای خانه و محیط مسکونی برای تمامی گروههای سنی به ویژه کودکان و سالمندان و معلولین؛
۶٫ تامین و طراحی فضاهای عمومی در راستای تقویت روابط اجتماعی و فراهم نمودن زمینه مشارکت؛
۷٫ توجه به ایمنی و امنیت در طراحی با هدف ثانویه صرفه‌جویی اقتصادی؛
۸٫ استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر از طریق جهت‌گیری مناسب ساختمان و توجه به استفاده بهینه از انرژی در طراحی؛
۹٫ تاکید بر استحکام بنا در طراحی و انجام محاسبات مبتنی بر مبانی فنی و اقتصادی؛
۱۰٫ تامین فضاهای سبز و خدماتی – رفاهی در مجتمع‌های مسکونی؛
۱۱٫ توجه به اصول تنوع فضای زیست شهری، تناسب و… در طراحی ضمن رعایت ضوابط و قوانین شهرسازی و معماری؛
۱۲٫ تنوع در طراحی از نظر ابعاد، مصالح و نقشه ؛
۱۳٫ توجه به ارزشهای فرهنگی و حفظ حرمت و منزلت خانواده (اصول حریم و محرمیت)؛
۱۴٫ تامین فضای باز (عرضه) متناسب با سطح اشتغال و تعداد واحد مسکونی و جمعیت‌پذیری.
ه) فناوری ساخت
۱٫ استفاده از فناوری‌های نوین ساختمان (سبک، سریع و مقاوم) و استاندارد نمودن اجزای آن؛
۲٫ رعایت آیین‌نامه‌ها و مقررات ملی ساختمان؛
۳٫ انتخاب نوع اسکلت با توجه به ویژگیهای فنی، اقتصادی، اجرایی و اقلیمی؛
۴٫ استفاده از مصالح استاندارد و بادوام و تا حد امکان محلی؛
۵٫ صرفه‌جویی در مصرف انرژی از طریق استفاده از فناوری‌های نوین و مصالح مناسب در جداره‌های ساختمان؛
۶٫ توجه به روشهای نگهداری از طریق استفاده از تکنولوژی جدید در تاسیسات شهری؛
۷٫ کاهش ارزبری و وابستگی صنعت ساختمان از طریق استفاده از مصالح و معادن محلی استاندارد؛
برخلاف ویژگی های قبلی پروژه های پیتر آیزنمن خانه ی شماره VI شامل بی نظمی، ابهام و بدون هیچ تطابقی با خانه های سنتی می باشد. در حقیقت خانه هیچ شباهتی به یک منزل معمولی و منطقی ندارد. آیزنمن یکی از اعضای شرکت پنج نیویورکی این خانه را بین سال های ۱۹۷۵-۱۹۷۲ برای خانم و آقای ریچارد فرانک که آثار این معمار را علارغم اینکه به وی لقب معمار مقوایی و نظریه پرداز داده بودند، بسیار مورد تحسین و تمجید قرار می دادند، طراحی کرد. این موضوع به آیزنمن فرصت داد تا تئوری خود را به اجرا بگذارد و یکی از مشهورترین و سخت ترین خانه ها را در ایالت متحده آمریکا بنا کند.
این خانه در مکانی مسطح واقع در کارنوال است که خانه ی شماره VI همانند یک مجسمه بر روی زمین اطراف استاده است. این طرح برگرفته از یک پروسه ی مفهومی و ذهنی است که از یک شبکه آغاز شده است. آیزنمن این شبکه را اصلاح کرد و از این رو خانه به چهار بخش تقسیم شد و در هنگام تکمیل ساختمان خود این بنا می توانست یک فرآیند طراحی بی نظیر و بی سابقه محسوب شود. بنابراین عناصر ساختاری کار آشکار بودند واز این رو این فرآیند مشهود بود اما همیشه قابل درک و فهم نبود. به این ترتیب این خانه به تحقیق و مطالعه ای میان ساختار واقعی و تئوریکی تبدیل شد.
این اثر به طور متناسب و کارآمد با استفاده از یک سیستم محافظتی و نورپردازی ساده ساخته شده است. با این وجود برخی ستون ها یا پرتوهای نوری هیچ نقش ساختاری را ایفا نمی کنند و تنها به منظور ارتقا و بهبود هرچه بیشتر طرح ذهنی و مفهومی ساختمان پدید آمدند. برای مثال یک ستون در بالای میز غذاخوری آشپزخانه معلق است که حتی به زمین هم نمی رسد.
در سایر فضاها پرتوهای نور به هم می رسند اما یکدیگر را قطع نمی کنند، و بدین ترتیب یک مجموعه ی حمایتی یا حفاظتی پدید می آورند. رابرت گاتمن در خصوص این خانه چنین نوشته است “بسیاری از این ستون ها نفش حفاظتی و استقامتی در نقشه ی ساختمان را ایفا نمی کنند، اما وجود دارند مثل شکاف های موجود در دیوارها، سقف و کف که بیانگر نقشه ی ساختمان تا سیستم هندسی و ریتمیک اعتقادی و ذهنی آیزنمن را برجسته و آشکار می سازند.” ساختار این خانه با شبکه ی آیزنمن به منظور بیان طرحی که بتواند ایجاد فضاهای داخلی را با یک سری برنامه و نقشه که یکدیگر را خنثی می کنند هماهنگ است.
با نادیده گرفتن نظر و عقیده تشکیل این کار ویژه، آیزنمن فضاهایی خلق کرده است که به خوبی نورپردازی شده اند اما برای یک زندگی معمولی غیر متعارف و عجیب می نماید. کارهای وی برای کاربران ایجاد سختی و دشواری می کند از این رو آن ها مجبورند خود را با معماری نوین آن وقف دهند و دائما از رشد معماری آگاه باشند. برای مثال در اتاق خواب اصلی یک شکاف شیشه ای وجود دارد که از کف تا سقف کشیده شده و اتاق را به دو قسمت تقسیم می کند، بدین ترتیب اجبارا تخت ها به طور جداگانه در دو طرف اتاق وجود دارند به گونه ای که زن و شوهر مجبورند جدا از هم روی تخت های جداگانه بخوابند. یکی دیگر از جوانبی که ایجاد کنجکاوی می کند یک پلکان برعکس و فاقد عملکرد میباشد، عنصری که محورهای خانه را به تصویر می کشد و برای جلب توجه به رنگ قرمز رنگ آمیزی شده است.
جنبه های بسیار دیگری نیز وجود دارد که در زندگی معمولی اخلال ایجاد می کنند مانند ستونی که در بالای میز غذاخوری معلق است و میزها را از هم جدا کرده و همچنین یک حمام ساده که تنها راه دسترسی به آن با عبور از اتاق خواب میسر می شود. به همان اندازه که طراحی این خانه برای ساکنین آن ایجاد مزاحمت می کرد آیزنمن قادر بود به طور مداوم به کاربران بیاموزد که چگونه می توانند از طریق معماری اطرافشان زندگی خود را تحت تاثیر قرار دهند.
بدین ترتیب او در ایجاد یک خانه هم به عنوان یک ساختمان و هم در جایگاه یک اثر هنری فردی موفق بود اما تغییر اولویت ها در هر مورد منجر به ایجاد یک اثر هنری شد. وی یک خانه ساخت که در آن انسان مجبور است در یک اثر هنری یک مجسمه ی پیرو از یک اثر هنری زندگی کند و با توجه به خواسته های متقاضی که از زندگی در آثار هنری و شعرگونه ی آیزنمن لذت می برند، این خانه یک اثر بسیار موفق محسوب می شود.
موقعیت: کارنوال – کانکتیکات
مـنـــــــبـع : www.archdaily.com
معماری با ما ارتباط برقرار می‌کند و میتواند آزاردهنده، الهام‌بخش، خوب، بد یا متعالی باشد.
Hellman, Louis. 2002: Architecture A to Z: A Rough Guide. Academy Press. p. 3 ©
قفسه بندی فضاهای داخلی راه حل فوقالعادهای برای نظم بخشیدن به وسایل
استفاده از قفسه بندی درست، راه حل فوقالعادهای است برای نظم بخشیدن به وسایل و آراستن آنها به طرز دلخواه که در عین حال از درهم ریختگیها جلوگیری می‌کند. برای دستیابی به این منظور، انواع قفسهها موجود است: مدلهای ایستاده، دیواری و توکار، این قفسهها هم جایگاه مناسبی هستند برای چیدن وسایل و هم می‌توانند نقش کتابخانه را داشته باشند.در خانههای امروزی، وجود فضاهای کوچک بیاستفاده اغلب میتواند دردسری بزرگ برای صاحبخانه فراهم آورد. در طراحی صحیح برای چنین فضاهایی، بسیار مهم است که از همه فضا به نحو احسن استفاده نمایید. به این معنا که به قدر کفایت از قفسهبندی و گنجه، بهخصوص در فضاهای مرده مانند تو رفتگیهایی بر روی دیوار یا گوشههای اتاق استفاده درست داشته باشید.
.jpg "قفسه بندی فضاهای داخلی راه حل فوقالعادهای برای نظم بخشیدن به وسایل")
.jpg "قفسه بندی فضاهای داخلی راه حل فوقالعادهای برای نظم بخشیدن به وسایل")
قفسه در گوشه های دیوار
گوشه دیوارها در مواردی از سخت ترین و دشوارترین فضاها در هر خانه طراحی شده است .آنها فضای کامل برای نگه داری برخی چیزها در قفسه ها است. تعداد کمی از سیستم قفسه سازی در گوشه دیوار برای نقاطی است که این سیستم قفسه را می توان در آن جا آویزان کرد که توسط “ویلیام فنی” به طور خاص و سفارشی طراحی شده است .
واژه “گوشه” آشناست و در هر خانه ای یافت می شود. آنها فضای مناسب برای تعبیه قفسه ها هستند. این سیستم قفسه را می توان در آن جا آویزان کرد که توسط “ویلیام فنی” به طور خاص و سفارشی طراحی شده است .
پیچش جالب این قفسه از یک دیوار به دیوار دیگری منحصر به فرد است ؛ و بصورت عمودی چیده شده و ادامه می یابد.
این قفسه ها به طور موثر ، به دو دیوار متقاطع متصل شده ا ند ؛ در حالی که به ایجاد فضای تابعی ذخیره می گردند. در حالی که اندازه و رنگ های خاص برای خرید خیلی ارزان نیستند ، اما امکان دارد الهام بخش برخی چیزها مانند پروژه های قفسه بندی خانه تان باشد .
.jpg "قفسه بندی فضاهای داخلی")
.jpg "قفسه بندی فضاهای داخلی")
گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری
در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.
شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵
فریز و خوون در ساختمان
خوون یک نقش تزئینی است که با تکه های آجر تراشیده و موزائیک آن را پدید آورده اند، آن گاه روی آن را با خاک و سریشم رنگ هائی که در آب حل کرده اند به رنگ های گوناگون رنگرزی می کنند و در پیشانی ساختمان، میانه ستون ها و «فریز در» چیده می شود. برای ورود روشنایی و هوا به اتاق ها لوله های گلچین را سوراخ کرده و نقش هایی پدید آورده و آن لوله ها را در بالای درها و پنجره ها می نشانیدند.
آجرکاری خوون چینی به صورت آمود (چیدن یک پوسته آجر بر روی اسکلت و سفت کاری ) در دوره صفویه در دزفول توسعه فراوان و گستردگی پیدا نمود و تا اواخر قاجاریه و پهلوی اول ادامه پیدا کرد.
«خوون چینی »
کاربرد تزئین آجر است و از ضخامت آن در ایجاد انواع گره های تزئینی در پیشانی نما استفاده می نمایند . در مرحله ای که عملیات استحکامی بنا تکمیل می شود وجرزهای اصلی اتاق ها زده می شود ، قسمت های ارزشمندی از ساختمان مانند : ورودی ها و نما های داخلی حیاط و در بعضی موارد نما های بیرونی تزئین می گردد.اما اساس کار خوون چینی تقسیماتی است که انجام می گیرد و این تقسیمات دقیقاً به گونه ای است که امکان ایجاد هر طرح و نوشته ای را در چیدمان می دهد و اندازه گیری ها و فاصله ها و چینش ها دقیقاً قابل طراحی بر روی کاغذ وایجاد نقشه است ، که این خود از وجود اصول هنری و مهندسی آگاهانه حکایت دارد و نه کاری از روی تفنن و اتفاقی !
و اینجاست که به رمز تکامل ابعاد این نوع از آجر پی میبریم . جالب تر این که این چینش ها به گونه ای است که با تابش نور خورشید بدانها، ایجاد سایه روشن هایی می کند که زیبایی کار را دو چندان می نمایند .
اگر انتخاب صحیحی در نورپردازی داشته باشید، شاهد تغییرات شگرفی در محیط خانه خود خواهید بود. نورپردازی نه تنها با خود زیبایی به همراه دارد، بلکه امنیت خانه ها را نیز ارتقا می بخشد.
نورپردازی در زیبایی شناسی
در حال حاضر انواع گسترده ای از تکنیک های مختلف نورپردازی در پیش روی ما قرار دارد که پاسخگوی سبک ها و سلیقه های متفاوت بوده و کارآیی هر یک نیز متمایز است. اگر انتخاب صحیحی در نورپردازی داشته باشید، شاهد تغییرات شگرفی در محیط خانه خود خواهید بود. نورپردازی نه تنها با خود زیبایی به همراه دارد، بلکه امنیت خانه ها را نیز ارتقا می بخشد.
نورپردازی فضای داخلی
توجه داشته باشید که نورپردازی صحیح در داخل خانه احساس عمومی شما را تغییر می دهد و در عین حال در بهبود وضعیت ظاهری خانه نیز به شما کمک می کند. نور توانایی آنرا دارد که یک فضای خسته کننده را به محیطی آرامبخش و دوست داشتنی تبدیل کند. البته نورپردازی داخلی تنها در سیم کشی برق و استفاده از چند لامپ رنگارنگ خلاصه نمی شود؛ بلکه باید چند سطح نور مختلف را به کار گرفته، آنها را در ترکیب با یکدیگر قرار دهید تا در نتیجه قسمتی از فضا پر نور و قسمتی دیگر کم نور تر جلوه کند. با اتکا به این روش ویژگی های خاص هر اتاق نمایان تر شده و جلوه ی تازه ای در نظر بیننده ایجاد می شود.
نورپردازی فضای خارجی
استفاده از لامپ و سیم کشی های برق را نباید تنها به فضای داخلی خانه ها محدود کنیم. نورپردازی مناسب خارجی با روشن نمودن ورودی نه تنها امنیت را افزایش داده و اجازه نمیدهد مزاحمین از تاریکی سوء استفاده کرده و به منزلتان نزدیک شوند، بلکه زیبایی دراماتیکی را نیز به خانه شما اضافه می کند. انعکاس نور در درختان، بوته ها، سبزه ها، و محوطه ورودی زیبایی کم نظیری را خلق می کند.
افزودن ارزش مضاعف به خانه
نور پردازی باید به گونه ای انجام پذیرد که از یک سو زیبا باشد و از سوی دیگر هزینه های مالی زیادی را به دوش خانواده متحمل ننموده و انرژی زیادی را نیز مصرف نکند. طبق تحقیقاتی که در حوزه معاملات ملکی به انجام رسیده، پژوهشگران به این نتیجه دست پیدا کرده اند که خریداران اشتیاق بیشتری به خرید خانه های روشن از خود نشان می دهند. کارشناسان تا اثبات این نکته که نورپردازی حتی در تغییر حالات درونی انسانها نیز موثر است، پیش رفته اند.
برای شروع ابتدا معین کنید که از مشاهده رنگ ها می خواهید چه احساسی پیدا کنید و بعد برای رسیدن به نتیجه مورد نظر اقدامات لازم را بعمل آورید. به این منظور می بایست کارتان را از مقدمات نورپردازی شروع کنید. ابتدا با خود فکر کنید که قصد دارید از روشنایی هر اتاق چه حسی بگیرید. سپس نقطه های معینی را در نظر گرفته و آنها را روشن تر از سایر قسمت ها کنید. به عنوان مثال در اتاق کار جایی که مطالعه می کنید و یا از کامپیوتر استفاده می کنید باید روشن تر از سایر قسمت ها باشد. برای روشن تر کردن هر چه بیشتر این فضا ها می توانید از چراغ های مطالعه رومیزی کمک بگیرید.
آشپزخانه و دستشویی نیز جزء مکانهایی هستند که نیاز به نور بیشتر و دقیق تری دارند و برخی مکانهای داخلی آن نظیر قسمت فوقانی آینه ها و .. نیاز به نورپردازی های سقفی دارند که می توانید از هالوژن های کوچک برای بیشتر روشن کردن این مناطق استفاده کنید. زمانیکه نورپردازی کلی خانه تمام شد، ترتیبی بدهید که گوشه های اتاق ها و کنج دیوارها قدری تاریک تر از سایر نقاط به نظر برسند. این تکنیک به ویژه در اتاق خواب کاربرد دارد و به فضای شما حجم و بعد می دهد. سعی کنید برای اتاق خواب بیشتر از لامپ هایی با نور ملایم استفاده کنید و اگر قصد مطالعه دارید، بهتر است از یک چراغ رومیزی استفاده کنید که در صورت نیاز آنرا روشن کرده و در بقیه مواقع خاموش باشد. یک مسئله حیاتی در اتاق خواب این است که نباید هیچ گونه نور مستقیمی روی سقف بالای تخت خواب وجود داشته باشد.
اگر لامپ ها را به سمت بالا بر روی سقف نصب کنید، هم نور بطور مستقیم نمی تابد و هم ارتفاع اتاق افزایش پیدا کرده و بعد دیوارها بیشتر شده و عمق و ژرفای کلی محیط افزایش پیدا می کند. برای کمتر کردن نور در سایر مناطق نیز می توانید مقابل منبع نور یک گلدان گل بگذارید. این کار هم نور ا کم می کند و هم سایه های جالبی بر روی دیوارها ایجاد می نماید.
در آخر باید اشاره کنیم که همیشه مراقب استفاده بیش از اندازه از چراغ ها باشید، چرا که نورهای زیادی که با یکدیگر همخوانی نداشته باشند باعث خفه شدن فضا می شوند.
بارنز،ادوارد لارابه Barnes,Edward larrabee
تولد در شیکاگو به سال۱۹۲۲٫در دانشگاه هاروارد زیر نظر گروپیوس بروئر تحصیل کرد.
از۱۹۴۹در نیویورک دفتر شخصی داشت.با تاثیر پذیری شدی از مدرسان مدرسه ی باوهاوس،به طرفداری از ترکیب بندی های انتزاعی فرم های ساده ی هندسی وسازه های بدون تزئین برآمد،که به نحوی بسیارحسی در موفعیت های خاص به کار می گرفت.
ساختمان مرکز دانشجویان کالج پنسیلوانا در مونتری کالیفرنیا(۱۹۷۳)،ساختمان مرکز هنری واکر در مینیاپولیس(۱۹۷۴)و ساختمان ارتباطات جهانیIBMدر امریکا،ساختمان مرکز همکاری های خاور دور در مونت پلیزنت در نیویورک(۱۹۷۷)،وساختمان مرکز هنرهای تجسمی کالج بادوین در برونشویک،مین(۱۹۷۸)از بهترین کارهای او به شمار میروند.
گـزارش تـوصیفـی خـانـه تـاریخـی بـروجـردیهـا
خانه تاریخی بروجردیها در خیابان علوی و در محله سلطان امیراحمد واقع شده و توسط بازرگانی به نام حاج سید حسن نطنزی در حدود سال ۱۲۷۵ هـ . ق. در دوران قاجاری ساخته شده است . چون صاحبخانه مال التجاره از بروجرد وارد می کرده و با تجار این شهر نیز در ارتباط بوده است ، لذا به آقای حاج حسن بروجردی مشهور شده و خانه ای هم که به وی تعلق دارد ، به خانه بروجردی موسوم گردیده است . معمار این خانه یکی از نوابغ معماری کاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علی مریم بوده است که در ایجاد دو بنای تاریخی دیگر کاشان ، یکی خانه تاریخی طباطبائی ( در محله سلطان امیراحمد و در نزدیکی خانه بروجردی ) و دیگری تیمچه امین الدوله ( واقع در بازار ) نقش داشته است .
نمای جبهه جنوبی
این خانه شامل دو قسمت بیرونی و اندرونی است و محلی که فعلاً در معرض دید عموم است ، قسمت بیرونی این خانه است . در بدو ورود به این خانه وارد هشتی ورودی خانه می شویم که درب ورود به قسمت اندرونی خانه هم در این هشتی قرار گرفته است . پس از آن از راهرو نسبتاً طولانی و شیبدار گذشته و وارد حیاط می شویم . در کنار این راهرو ایوان شمالی خانه قرار دارد ، در قسمت شمالی ایوان یک پنج دری واقع است که محل پذیرائی مهمانان بوده و در دو طرف آن دو اتاق بهار خواب قرار دارد که به علت نور مناسب و گرمای زیاد ، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار می گرفته ، دیوار بیرونی اتاقهای این ایوان ونیز داخل اتاق پنج دری با گچبریهای بسیار ظریف با طرح گل و مرغ زینت یافته است . در داخل حیاط یک حوض بزرگ با باغچه های وسیع در اطراف آن ، قرار دارد . مطبخ ( آشپزخانه ) در قسمت شمال شرقی قرار گرفته و در قسمت شرقی بنا اتاقها و ایوان سرپوشیده ای به چشم می خورد که در جلو ایوانها پله هایی جهت رفتن به سردابها ( زیر زمینها ) ساخته شده که در جبهه های مختلف بنا واقعند که بوسیله بادگیرهایی بلند هوای آنها تهویه و خنک شده و قابل استفلده در هوای گرم تابستان می شود .
تالار و یکی از فضاهای سرپ وشیده جبهه جنوبی
در قسمت جنوبی بنا تالار سرپوشیده ای به چشم می خورد که بر پیشانی آن می توان هنرنمایی استادکار ایرانی را نظاره گر بود بطوریکه منافذ مشبکی که جهت تهویه هوای تالار در این قسمت تعبیه گردیده با گچبری جالب و دیدنی درآمیخته و فوق العاده جالب و نحصر بفرد خود نمائی می نماید که از نظر طرح و اجراء در زمره آثار بدیع معماری سنتی است . تالار بزرگ سرپوشیده که محل برگزاری اعیاد و مراسم سوگواری بوده است ، شامل یک ایوان که دارای سقف بلندی است ، در جلو و یک قسمت شاه نشین در انتهای تالار که از قسمتهای دیگر مرتفع تر بوده و دارای تزئینات خاصی است و نیز تالارهایی در دو طبقه در جنبین آن دیده می شود . سقف تالار با طرح بسیار زیبایی گچبری و مقرنس کاری و رنگ آمیزی گردیده است . سقفها وبدنه های داخلی سرپوشیده و تالارهای جنبی آن با نقوش گل ومرغ و شکارگاه و حیوانات گچبری و یا نقاشی و یا با خط خوش تابلوهائی زیبا آفرینش شده است ، بخصوص روی دیوارهای شاه نشین تصاویری از پادشاهان قاجار در تابلوهایی دیواری خودنمایی می کند . نقاشیهای این بنا در شیوه های متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زیر نظر هنر مند نامدار نقاشی ایران در دوره قاجاریه مرحوم میرزا محمد خان غفاری کاشانی ملقب به « کمال الملک » ترسیم گردیده است و طرحهای گچبری این خانه نیز با نظارت این استاد بزرگ تهیه و به انجام رسیده است . با توجه به گچبریهای قسمتهای مختلف این خانه ، بخصوص پنجره های مشبک گچی داخل اتاق بزرگ که از کمال ظرافت به پارچه توری شباهت دارد به مرتبه ذوق و هنر این هنرمند ایرانی و دیگر استادکاران و معمار این خانه واقف می گردیم . جالب است که بدانیم که مرحوم حاج آقا حسن بروجردی برای فرزندش سید مهدی از دختر مرحوم حاج سید جعفر طباطبائی خواستگاری می نماید و خانواده طباطبائی شرایط موافقت با ازدواج را ساخت خانه ای آبرومند و درخور شأن عروس خانم قرار میدهند و به همین خاطر حاج آقا حسن بروجردی از همان معماری که خانه طباطبائی را ساخته است ، دعوت می کند که این خانه را نیز بسازد . خانه تاریخی بروجردیها در تاریخ ۱۳/۰۳/۱۳۵۴ به شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .
گوشه جنوب غربی حیاط
نورگیرهای سقف جبهه جنوبی
نمای یکی از سه دریها
نمای جبهه جنوبی
منظر عمومی حیاط از ایوان جبهه جنوبی
شاه نشین جبهه جنوبی
حیاط و گوشه شمال غربی
حیاط و جبهه غربی
تزئینات سقف جبهه جنوبی
برش افقی (پلان) طبقه دوم
برش افقی (پلان)طبقه اول
۱-برش عمودی الف-الف
۲-برش عمودی الف-الف
پرسپکتیو
برش عمودی ب-ب
مدرسه AMET از معماران لایو
شرکت معماری LIVE مستقر در بمبئی (نورو کریم) پروژه مدرسه بین المللی ۶۵۰۰ مترمربعی “AMET School” در اوناوالا – ماهاراشترا- هند را طراحی کرده اند . با استفاده از دامنه زیبای سایت ، طراحی به دنبال ارتباط مستقیم با محیط توسط فریم بندی و مناظر آزاد و از طریق یک نمای موج دار مرکب از باله های دنده مانند می باشد . هدف ساختمان چند طبقه به عنوان یک مرکز آموزشی روزانه و همچنین یک محل برای فعالیت های فرهنگی برای جامعه محلی ، خدمت کردن به عنوان یک نشانگر بصری در داخل محل بوده است . نمای جلو که ماهرانه در شکل و پروفایل تغییر می کند ، شامل مجموعه ای از عناصر پره ای عمودی می باشد که طول کامل ساختمان را پوشانده و سایه خورشیدی متفاوت و شرایط متفاوت نوری برای فضای داخلی ایجاد می کند .
مـنـــــــبـع : www.designboom.com
چندین نکته بسیار مهم
۱-انجام مطالعات اولیه،برنامه ریزی فیزیکی و تعیین اهداف پروژه:
اهداف کمی و کیفی هر پروژه بستگی به خواست و نیازهای استفاده کننده و امکانات و محدودیت های فرهنگی،اقتصادی،اجتماعی و فنی موجود دارد.
(هدف از ایجاد خانه تامین امنیت و آرامش روحی و جسمی افراد خانواده است تا زمینه سلامت، رشد و تعالی آن ها فراهم آید و با ایجاد محیطی خانوادگی صمیمی،حریم خصوصی و آسایش آن ها تامین شود.)
۲-بررسی عوامل محیطی و جغرافیایی:
عوامل محیطی نقشی تعیین کننده،در شکل گیری ساختمان دارند.ساختمان های هر منطقه با توجه به شرایط محیطی ،وضع زمین و نوع آب و هوای آن طراحی می شود.
عوامل طبیعی شامل: ۱)مختصات جغرافیایی هر منطقه ۲)آب و هوا با توجه به ارتفاع آن نقطه از سطح زمین ۳)محیط و عوامل طبیعی مانند کوه،بیابان و جنگل تاثیر اساسی در کیفیت ساختمان های هر منطقه دارد. ۴ )شدت و جهت بادهای منطقه ۵)دما و تغییرات درجه حرارت ۶)رطوبت نسبی ۷)میزان بارندگی
۳-شناسایی کامل اجزای عملکردی ساختمان:
برای طراحی مناسب هر قسمت از ساختمان،مهندس معمار باید کاملا با فعالیت هایی که در آن قسمت انجام می گیرد آشنا باشد،مساحت فضا ها و نوع لوازم و تجهیزات مورد استفاده را مشخص کند،نورگیری تهویه و ارتباط متقابل فضاها را بررسی نماید و هر فضا را متناسب با نحوه استفاده اش طراحی کرده تسهیلات لازم را پیش بینی کند.
خصوصیات و ویژگی های بخشی از فضا های یک ساختمان مسکونی:
۱)ورودی ساختمان: دسترسی و و رود به بنا بخش مهمی از طرح آن را تشکیل می دهد،ورودی واحد مسکونی ، ضمن تامیین دسترسی مناسب به خانه باید به خوبی حریم داخلی خانه را از فضا های عمومی جدا کند و امکانات مربوط به ورود،تعویض لباس ،در آوردن کفش،امکان استقبال و مشایعت مهمان را تامین سازد،همچنین باید زیبا و راحت و فاقد فضاهی بون استفاده باشد،و در شرایط اقلیمی نامناسب ماننع نفوذ سرما،گرما و گردو خاک شود.ورودی باید دسترسی آسان به نشیمن،پذیرایی،پله های طبقات و آشپزخانه داشته باشد.
۲)اتاق نشیمن: تاق نشیمن محل زندگی خانواده و مهمترین قسمت خانه است.فضای نشیمن اغلب مستقل از فضای پذیرایی طراحی می شود و حالتی خصوصی دارد. فضای نشیمن باید آتابگیر باشد و به آسانی با بالکن و حیاط ارتباط داشته باشد. فضای نشیمن باید به نحوی طراحی شودکه فعالیت های مختلفی مانند نشستن،صحبت کردن، تماشای تلوزیون،بازی بچه ها و مطالعع و … را عملی سازد.
۳)غذا خوری: غذاخوری باید با آشپزخانه،پذیرایی و نشیمن خانوادگی ارتباط نزدیک داشته باشد.در خانه های بزرگ می توان غذا خوری مهمان و خانواده را جداگانه طراحی کرد. فضای غذا خوری خانوادگی را میتوان در گ.پوشه آشپزخانه نیز پیشبینی کرد.فضای غذا خوری باید از نور طبیعی و مصنوعی مناسبی برخوردار بوده،و دارای دید و منظر مناسب باشد.فضای غذا خوری بهتر است در مجاورت تراس و با امکان دسترسی به حیاط طراحی شود.
۴)آشپزخانه: فضای آشپزخانه باید با ورودی اصلی،سرویس غذا خوری،فضای نشیمن و پذیرایی ارتباط راحتی داشته باشد و در عین حال نسبت به اتاق های خواب دور نباشد.فضای آشپزخانه نیز به نور طبیعی،دید و منظر و تهویه مناسب دارد.دسترسی آشپزخانه به تراس و حیاط امکانات مناسبی را در اختیار خانواده قرار می دهد. رنگ آشپزخانه باید روشن و جنس کف و دیوار های آن قابل شستشو و نظافت باشد.
۵)اتاق خواب: اتاق های خواب از جمله فضاهای خانه هستند که هم برای استراحت افراد خانواده و هم به عنوان یک فضای خصوصی برای نگهداری وسایل شخصی و فعالیت های شخصی افراد مانند مطالعه،انجام کارهای هنری،خیاطی ،بازی بچه هاو… مورد استفاده قرار می گیرد. این بخش از خانه ضمن نزدیکی به فضاهای خانوادگی مانند نشیمن و آشپزخانه،معمولا به صورت مستقل و دور از فضای پذیرایی مهمان طراحی می شود. بخش خواب باید رد قسمت ساکت خانه طراحی شود و به حمام و سرویس دسترسی نزدیکی داشته باشد.اتاقهای خواب بهتر است ضمن دسترسی به تراس و حیاط ،آفتابگیر بوده،از دید و منظره خوبی بهره ببرد.
۶)اتاق کار: برای استفاده بهتر از اوقات فراغت ممکن است ،خانه امکاناتی از قبیل دفتر کار،مطب،دار قالی،اتاق خیاطی،کارگاه هنر و …داشته باشد.
۹)پارکینگ: پارکینگ از جمله فضاهای واحد مسکونی است که می تواند جدا از ساختمان اصلی نیز ساخته شود. پارکینگ باید نزدیک به خیابان طراحی شود و دسترسی از آن به داخل خانه آسان باشد.
۱۰) سایر فضا ها: خانه ممکن است علاوه بر فضاهای ذکر شده دارای انواع فضاهای دیگر از قبیل سرویس،حیاط،فضاهای بازی بچه ها،موتورخانه و … باشد که هر کدام باید بر اساس شرایط و نیازهای افراد خانواده و استانداردهای موجود طراحی شوند.
۴- یررسی روابط متقابل طرح:
پس از شناخت کمی و کیفی اجزای پروژه و شناخت تسهیلات مورد نیاز هر کدام از فضاها ، بررسی روابط متقابل فضاها و عملکردها و سازمان دهی اجزای طرح ، مرحله دیگری از مراحل طراحی ساختمان است. نتایج این مرحله از کار طراحی معمولا به صورت دیاگرام ارتباطی ،ترسیم می شود.
۵-تجزیه و تحلیل زمین:
در تحلیل زمین پروژه عوامل مختلفی از قبیل، اندازه و شکل زمین ،شیب ،عوارض موجود ، جنس و مقاومت خاک، امکانات دسترسی ، و همسایه های مجاور ،مناظر مناسب و دید های مزاحم و غیره مورد مطالعه واقع می شوند تا تصمیمات لازم در مورد محل قرار گیری ساختمان ،راه های دسترسی ،جهت گیری بنا و نحوه توزیع فضا های باز و بسته گرفته شود.
۶- بررسی مصالح و انتخاب سیستم ساختمانی:
طرح و ترسیم نقشه های اجرایی هر ساختمان رابطه مستقیم با سیستم ساختمان ،نوع مصالح مصرفی تکنولوژی ساخت و نحوه هماهنگی ساختمان با شرایط محیطی دارد. به همین جهت سیستم های ساختمانی متفاوتی را در قسمتهای مختلف کشورمان شاهد هستیم که اهم آن ها به این شرح هستند: ۱- ساختمان های چوبی در مناطق معتدل و مرطوب شمال ۲- ساختمان های آجری و خشتی با پوشش طاقی در مناطق کویری ۳- ساختمان های خشتی، آجری و سنگی با سقف تیر پوش در غرب و مناطق کوهستانی کشور ۴- ساختمان های چادری در مناطق عشایری نشین ۵- سا ختمانهای اسکلت فلزی و بتنی با دیوار های سبک در مناطق شهری.
۷- تهیه و ترسیم طرح های اولیه (اسکیس):
پس از آنکه مرحله برنامه ریزی و شناخت فضا ها و اجزای پروژه به اتمام رسید و درک روابط متقابل فضاها با یکدیگر حاصل شد،با توجه به تجزیه و تحلیل زمین،مصالح و سیستم ساختمانی مناسب و نتایج مطالعات “شکل گیری ایده های طراحی”شروع می شود.
طراحی ساختمان
برای ارائه یک طرح مناسب،بایستی موارد زیر ،به طور معقول و استاندارد رعایت شود:
الف) یادداشت نمودن فضاهای مورد نیاز در داخل ساختمان،به ترتیب اولویت. فضا های مورد نیاز یرای یک ساختمان مسکونی معمولی را می توان به قرار زیر یادداشت نمود:
۱- اتاق خواب ۲- سرویس(حمام،رختکن، و دستشویی و توآلت)۳- آشپزخانه ۴- غذا خوری و پذیرایی۵- هال ۶- نشیمن ۷- انباری ۸- راه پله ۹- اتاق مطالعه و کتابخانه ۱۰- اتاق بازی ۱۱- پاسیو (در صورت نیاز)
۱۲- داکت(درصورت نیاز)
ب) نورگیری مناسب از جهت های مختلف ساختمان.
ج) جهت های قرار گرفتن هر یک از فضاها در داخل ساختمان.
د) ابعاد هر یک از فضاهای داخلی ساختمان.
ه) رابطه هر یک از فضاهای داخلی ساختمان با فضاهای داخلی دیگر همان ساختمان.
نورگیری مناسب
نکات زیر در روشنایی اتاق ها موثر می باشند:
۱- ۲۰درصد از سطح دیوارهای هر یک از اتاق بایستی از شیشه پوشیده باشد. این مقدار از فضای شیشه ای ،حتی در روزهای ابری هم نور طبیعی را به اتاق می رساند.
۲- برای اینکه روشنایی بیشتری به اتاق ها برسد، و از نور آفتاب و حرارت آن بیشتر بتوان استفاده کرد،باید حتالامکان پنجره ها را به طرف جنوب نصب کرد،و اگر ساختمان در مناطق گرمسیر قرار گرفته باشد،باید سعی شود،پنجره ها رو به شمال قرار گیرند.
۳- برای توزیع بیشتر نور در داخل اتاق ها،لازم است،در صورت امکان پنجره ها را بر روی بیش از یک دیوار نصب کنیم.
۴- بهترین نور در ایران نور جنوب بوده،و بعد از آن به ترتیب،نور شمال و مشرق می باشد ،نور مغرب نور مناسبی نیست. اگر مجبور به گرفتن نور مغرب به اتاق ها شدیم،باید به طور غیر مستقیم این نور را به داخل اتاق بتابانیم.
خصوصیات چهار جهت اصلی
الف)شمال:بدون آفتاب-نور یکنواخت-در زمستان سرد-پنجره ها باید یدر این جهت بزرگتر در نظر گرفته شوند.
ب) جنوب: پر ارزش ترین قسمت،ضلع جنوب می باشد،بدون آفتاب در تابستان ها( در زمستانها آفتاب عمیق می تابد) در تابستانها جهت جلوگیری از تابش نور خورشید بایستی سایبان زده شود.
ج)مشرق:تایش آفتاب در صبح ها به صورت مایل و در تابستانها تابش آفتاب قابل تحمل،ولی در زمستان ها کمی سرداست.
د)مغرب:آفتاب عمیق در بعد از ظهرهای تابستان(در زمستان بدون آفتاب(.
ابعاد فضاها
جدول ابعاد نسبی فضاها در یک واحد مسکونی معمولی که تا حدودی منطقی و اصولی می باشد:
ابعاد نسبی فضا ها(متر) | نام فضا | ردیف |
۵*۳٫۵ | اتاق خواب والدین | ۱ |
۴*۳٫۵ | اتاق خواب بچه ها | ۲ |
۴٫۵*۴ | اتاق خواب مستخدم | ۳ |
۲٫۵*۲٫۵ _ ۲٫۵ *۲ | حمام | ۴ |
۱٫۵*۱٫۵ _ ۱٫۵*۱ | توآلت | ۵ |
۴٫۵*۳٫۵ _ ۳٫۵*۲٫۵ | آشپزخانه | ۶ |
۲٫۸* ۱٫۲۰ | در ورودی ساختمان | ۷ |
۲*۱ _ ۲٫۲۰* ۱٫۵۰ | در ورودی اتاق ها | ۸ |
۲*۱ _ ۲*۰٫۹ | در ورودی حمام و توآلت | ۹ |
جدول ابعاد نسبی فضاها در یک واحد مسکونی:
پذیراییm2 | غذاخوری m2 | آشپزخانه m2 | خواب m2 | حمام m2 | اندازه طرح | ردیف |
۲۰ | ۱۵٫۵ | ۱۱ | ۱۴ | ۶ | کوچک | ۱ |
۲۵ | ۱۷٫۵ | ۱۳٫۵ | ۱۷ | ۸ | متوسط | ۲ |
۲۰ | ۱۹٫۵ | ۱۶٫۵ | ۱۹ | ۱۰ | بزرگ | ۳ |
جدول فضا های اصلی و فضاهای تابع:
فضای تابع | فضا های اصلی | ردیف |
حمام، رختکن،توآلت،دستشوئی و هال خصوصی | اتاق خواب | ۱ |
انباری و غذا خوری | آشپزخانه | ۲ |
پزیرایی | غذا خوری | ۳ |
+ نوشته شده در پنجشنبه چهارم فروردین ۱۳۹۰ساعت ۱۱:۱۷ توسط حبیبی | نظر بدهید
ضوابط و استانداردهای کلی طراحی معماری فضاهای آموزشی
آیین کار ایمنی درهای مدارس
آیین کار ایمنی پنجره های مدارس]۱[
آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای مدارس ]۲[
ضوابط طراحی ایمنی پلکان ]۳[
اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش (مبحث فرار ) ]۴[
ضوابط طراحی فضاهای آموزشی
بعضی منابع”
نشریه شماره ۲۳۲ سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور
ضوابط و استانداردهای کلی طراحی معماری فضاهای آموزشی
آیین کار ایمنی درهای مدارس
آیین کار ایمنی پنجره های مدارس]۱[
آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای مدارس ]۲[
ضوابط طراحی ایمنی پلکان ]۳[
اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش (مبحث فرار ) ]۴[
– ضوابط و استانداردهای کلی فضاها
آیین کار ایمنی درهای مدارس
۱ـ درهای فضاهای آموزشی باید طوری نصب شوند که جهت بازشوی آنها به طرف خارج باشد.
۲ـ در فضای پلکان ها حداقل به اندازه یک پاگرد محل نصب در باید تا اولین پله فاصله داشته باشد.
) حداقل به اندازه پاگرد (
۳ـ در سالن ها بهتر است در خروجی وسط دیوار نصب شود .
۴ـ در راهروها محل اتصال در باید عقب تر از محل عبور باشد تا مانع عبور و مرور نگردد.
۵ـ در فضای پلکان جهت بازشوی در به سمت دیوار باشد نه پله ، به صورتی که مانع عبور و مرور نشده و از عرض پاگرد کاسته نشود .
۶ـ درها نباید در محلی نصب شوند که در حالت باز مانع و یا مزاحم باشند.
۷ـ در مدارس باید حتی المقدور از کاربرد درهای شیشه ای اجتناب شود و در صورت استفاده از این نوع درها در فضای غیر آموزشی باید با نصب علائم روی آن با مشخص نمودن حاشیه در شیشه ای از طریق نصب نوارهایی در پیرامون شیشه با آگاهی دادن به افراد از بروز حوادث جلوگیری شود .
۸ـ اگر در فضاهای غیر آموزشی مدرسه از درهای بادبزنی که در دو جهت قابل بازشدن هستند ، استفاده شود باید قسمتی از آن دارای شیشه باشد تا افرادی که در دو طرف آن در رفت و آمد هستند یکدیگر را رویت و از برخورد جلوگیری شود .
ارتفاع شیشه خور از کف برای کودکان ۷۵ سانتیمتر و برای بزرگسالان ۷۵/۱ متر می باشد.
۹ـ در مدارس نباید از درهای بادبزنی دو لنگه مخصوصاً نوع سنگین آن استفاده شود .
۱۰ـ برای جلوگیری از گیر کردن لبه آستین و یا بند کیف به دستگیره در، دستگیره باید خم شده باشد و یا فاصله آن از سطح از ۳ میلیمتر بیشتر نباشد.
۱۱ـ فاصله دستگیره تا لبه در نباید کمتر از ۵/۷ میلیمتر باشد .
۱۲ـ درهای قاب فولادی مورد استفاده برای محلهایی که بیش از ۱۰۰ نفر متصرف دارد باید فقط دارای یک قفل باشد .
۱۳ـ درهای کشویی فقط برای فضاهایی مجاز است که متصرفین آن کمتر از ۵۰ نفر باشد و نیروی بازکردن این نوع درها نباید بیش از ۶۷ نیوتن ( ۷/۶ کیلوگرم ) باشد .
۱۴ـ در رختکن مدارس شبانه روزی باید به گونه ای باشد که برای کودکان از سمت داخل به راحتی قابل بازشدن باشد .
۱۵ـ هر اطاق یا فضایی که ظرفیت متصرفین آن بیش از ۵۰ نفر بوده و یا مساحت آن بیش از ۹۳ متر مربع باشد بایستی حداقل دارای دو در خروجی جداگانه باشد که عملاً مجاور یکدیگر قرار می گیرند.
۱۶ـ عرض مفید بازشوی درها نباید کمتر از ۸۱ سانتیمتر باشد. اگر از درهای دو لنگه استفاده شده است عرض مفید بازشوی یک لنگه از آنها نباید کمتر از ۸۱ سانتیمتر باشد .
۱۷ـ عرض مفید درهای تک لنگه ای در معابر خروجی نبایستی بیش از ۱۲۲ سانتیمتر باشد .
۱۸ـ سطح کف دو طرف در باید در یک سطح باشد و این یکسانی سطوح باید حداقل به اندازه عرض لنگه بزرگتر در ادامه داشته باشد .
۱۹ـ هنگام چرخش در به سمت مسیر خروجی باید اجازه دهد که حتی المقدور ۲/۱ عرض خروجی مورد نیاز راهرو یا کریدور باز و بدون مانع باشد . وقتی در کاملاً باز می شود برآمدگی و جلو آمدگی در نباید بیش از ۱۸ سانتیمتر از عرض راهرو یا کریدور را مسدود نماید.
۲۰ـ درهای دوار نباید برای فضاهایی که بیش از ۵۰ نفر بوده تعبیه گردد.
آیین کار ایمنی پنجره های مدارس]۱[
۱ـ طرح و ابعاد پنجره نباید طوری باشد که شیشه خور آن دارای سطح بزرگی باشد .
۲ـ بر حسب طرح در بعضی موارد می توان با رعایت مسائل ایمنی در جلوی پنجره ها بالکن و یا تراس کم عرض در نظر گرفت .
۳ـ جهت جلوگیری از سقوط کودکان در طبقات بالاتر می توان از حفاظ استفاده نمود.
۴ـ هر نوع کلاس یا فضای آموزشی با مساحت بیش از ۲۳ متر مربع بایستی حداقل دارای یک پنجره جهت خروج اضطراری یا تهویه باشد .
۵ـ پنجره ها بایستی از داخل و بدون استفاده از وسایل و ابزار قابل بازشدن باشد و حداقل ابعاد بازشوی پنجره بایستی به ترتیب ( ۵۰ سانتیمتر عرض و ۶۰ سانتیمتر ارتفاع ) بوده و سطح بازشوی آن از ۵۳/۰ متر مربع کمتر نباشد.
۶ـ ارتفاع لبه پایین بازشوی پنجره از کف تمام شده نباید بیش از ۱۱۲ سانتیمتر باشد .
۷ـ فاصله قفل یا وسیله بازکردن پنجره از کف تمام شده نباید بیش از ۱۳۷ سانتیمتر باشد .
۸ـ در صورتیکه کلاس یا فضای آموزشی دارای یک در باشد که مستقیماً به یک فضای باز ارتباط دارد می توان از تعبیه پنجره برای آن صرفنظر نمود.
۹ـ محل نصب پنجره نباید طوری باشد که در موقع بازشدن ایجاد برخورد مزاحمت نماید.
۱۰ـ پنجره هایی که در انتهای راهروها و کریدور و پاگرد پلکان ها نصب می گردند باید از کف دارای ارتفاع ۸۰ سانتیمتر باشد و در غیر اینصورت تا این ارتفاع ( ۸۰ سانتیمتر ) دارای نرده چوبی و یا فلزی مناسب باشند .
آیین کار ایمنی کریدورها و راهروهای مدارس ]۲[
۱ـ عرض راهروها در مدارس چهار کلاسه باید ۴/۲ متر باشد و به ازاء هر کلاس بیشتر ۲۰ سانتیمتر به عرض آن اضافه شود .
۲ـ سطح راهروها برای ۸ تا ۱۵ کلاس ۱۰% تا ۲۷ کلاس ۱۲% و تا ۳۶ کلاس ۱۴% و بیشتر از آن ۱۵% کل سطح زیر بنا .
۳ـ سطح راهروها برای دوره های دبیرستان تا ۱۲ کلاس ۱۲% و بیشتر از ۱۲ کلاس ۱۵% کل سطح زیربنا .
۴ـ راهروهای ارتباطی ساختمانها که در فضای آزاد قرار گرفته اند باید سرپوشیده باشند ، از این راهروهای سر پوشیده می توان در فصول سرد و در مواقع بارندگی به عنوان فضای تفریح استفاده می شود.
۵ـ چنانچه از بالکن و یا پل ارتباطی بین دو ساختمان به عنوان راهرو استفاده شود ، جهت جلوگیری از سقوط باید نرده حفاظتی به ارتفاع حداقل ۸۰/۱ متر از کف راهرو داشته باشد .
۶ـ فاصله میان نرده های موازی نباید بیشتر از ۱۰ سانتیمتر باشد .
ضوابط طراحی ایمنی پلکان ]۳[
۱ـ تعداد پله ها در هر پلکان از سه پله کمتر نباشد .( وجود یک یا دو پله باعث بهم خوردن تعادل حرکتی دانش آموزان می شود. )
۲ـ برای پلکانهای با تعداد بیش از سه پله باید دارای نرده محافظ باشد .
۳ـ در صورتیکه عرض یکسر پلکان بیش از ۳ متر باشد در این صورت بهتر است در وسط نیز دارای نرده باشد .
۴ـ پلکانهای رابط مانند پلکان محوطه باز باید دارای نرده حفاظتی باشند.
۵ـ ارتفاع نرده برای بزرگسالان باید cm90 و برای خردسالان ۷۵ ـ ۸۰ سانتیمتر باشد.
۶ـ قطر پروفیل دستگیره پلکان ۳۵ میلیمتر و فاصله آن از دیوار مجاوز حداقل ۷۰ میلیمتر می باشد.
۷ـ شیب کف پله نباید از ۲% درصد بیشتر باشد .
۸ـ در هر پلکان عرض کف های پله با هم برابر و نیز ارتفاع سینه های پله با هم مساوی باشند.
۹ـ شیارهای لبه پله در جهت طول پلکان باشد تا باعث خطای چشم نشود .
۱۰ـ فاصله میان پله و سقف بالای آن نباید از ۲ متر کمتر باشد. ( این فاصله به طور عمودی اندازه گیری می شود. )
۱۱ـ برای تعیین اندازه کف پله و ارتفاع سینه پله از فرمول زیر استفاده شود .
۶۳ تا ۲h + t = 61
کف پله = t و ارتفاع پله = h
اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش (مبحث فرار ) ]۴[
۱ـ اصطلاحات
ـ تخلیه خروج : بخشی از راه خروج که بین خروج و معبر عمومی قرار گرفته است .
ـ حریق بند : قسمتهایی از بنا شامل دیوار ، سقف و کف مقاوم حریق که بتواند در مقابل سوختن تمام بار حریق واقع در فضای مربوط به خود ایستایی و مقاومت کند .
ـ در خودکار بسته شونده : این اصطلاح به درهای حریق یا سایر بازشوها گفته می شود که به منظور بسته شدن در یا باز شدن آن به هنگام حریق در اثر واکنش به برخی از محصولات احتراق یا از طریق گرفتن فرمان از محل دیگر است .
ـ دیواردود بند : دیوار یا دیواره ای است که راهروی خروج را قطع می کند و به یک یا چند در مجهز است. این دیوار باید مانع گسترش آتش و دود باشد .
ـ سطح مخاطره آمیز : فضاهایی از ساختمان که عملکردهایی شامل نگهداری ، تهیه و یا کاربرد مواد بسیار قابل احتراق ، مواد منفجره ، مواد تولید کننده دود و یا گازهای سمی ، مواد شیمیایی مضر و مهلک که امکان تولید شعله ، انفجار ، مسلم یا ایجاد حساسیت داشته باشد را سطوح مخاطره آمیز گویند.
ـ ظرفیت راه خروج : مجموع مقدار عرضی که مجموع راه خروج در تمام طول مسیرها با توجه به بار تصرف با آن اندازه می شود در شرایط معمولی حداقل مقدار این عرض ۷۶ سانتیمتر است .
۲ـ طراحی کلیه راههای خروج در ساختمان مدارس می بایست به گونه ای باشد که اولاً به وضوح قابل رؤیت متصرفان باشد و ثانیاً به طرز آشکاری علامت گذاری شده باشد به طوریکه راه منجر به مکان امن به روشنی قابل دسترسی باشد .
۳ـ طول مسیر دسترسی به خروجی ها باید در روی کف و در طول محور مرکزی راه عبور معمول و از فاصله ۳۰ متر مانده به دورترین نقطه هر فضا تا وسط در خروج اندازه گیری شود .
۴ـ تمام راهروهایی که به عنوان دسترسی خروجی برای تخلیه بیش از ۳۰ نفر در نظر گرفته میشوند با کاربرد اجزای سازه ای مقاوم باشند و حداقل یک ساعت در مقابل حریق از دیگر بخشهای ساختمان مجزا باشند و درهایی که به آنها باز می شوند حداقل به مدت ۳۰ دقیقه در برابر حریق مقاوم باشند . طرح و نصب این درها باید به گونه ای باشد که احتمال نشت دود از آنها به حداقل ممکن کاهش یابد .
۵ـ راهروهای دسترسی خروجی باید دارای حداقل ۲۵۰ سانتمتر عرض مفید باشد.
۶ـ استقرار هر نوع تأسیسات و تجهیزات از قبیل آبخوری ، جالباسی و غیره چه به صورت ثابت و چه قابل انتقال در راهروهای دسترسی خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از ۱۸۳ سانتیمتر کاهش نیابد .
۷ـ در راهروهای دسترسی خروج ، هیچ بن بستی نباید دارای طول بیش از ۶ متر باشد .
۸ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل ۱۰۷ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن می تواند به حداقل ۹۱ سانتیمتر
کاهش یابد . راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر ۶۰ صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً می توانند
حداقل ۷۶ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی ها در هر حال باید به گونه ای باشد که بین هر صندلی و راه حداکثر ۶ صندلی وجود داشته باشد .
۹ـ طول دسترسی های خروج در ساختمان مدارس از هر نقطه بنا نباید از ۴۵ متر بیشتر شود مگر آنکه تمام بنا با شبکه با رنده خودکار تأیید شده محافظت شده باشدکه در آن صورت استثنائاً این طول به ۶۰ متر افزایش می یابد.
آتش (۱) : ]۵[
۱۰ـ در ساختمانهای آموزشی که در طبقات بالای همکف بیش از ۷۵ نفر و یا در زیر همکف بیش از ۴۰ نفر باشند ، پلکانها ، راهها و مسیرهای خروج ( اعم از ورودیها ، هالها ، پاگردها و غیره ) باید با دیوارهای غیر قابل احتراق حداقل ۲ ساعت مقاوم حریق به طور کامل درزبندی و مجزا شوند .
۱۱ـ محافظت بازشوها توسط درها و پنجره های حریق بر حسب محافظت و رعایت حداکثر سطح مجاز شیشه خور در آنها به شرح زیر می باشد :
محل قرارگیری بازشوها | وسیله محافظت | ساعت محافظت | سطح شیشه خور مجاز | |
حداکثر مساحت به متر مربع | حداکثر اندازه هر بعد به متر | |||
دیوارهای حریق و دیوارهای تفکیک مالکیت با ۳ یا ۴ ساعت مقاومت | در حریق | ۳ | سطح شیشه خور مجاز نیست | |
دیوارهای دور بند معابر قائم حریق با ۲ یا ۱ ساعت مقاومت | در حریق | ۱ ۲/۱ یا ۱ | ۰/۶۵ | ۰/۳ |
دیوار تقسیم راهروها و سایر اتاقها با ۱ ساعت مقاومت | در یا پنجره حریق | ۳/۴ | ۰/۸۴ | ۱/۳۵ |
دیوارهای خارجی در معرض حریقهای برخوردی شدید | در حریق | ½ ۱ | سطح شیشه خور مجاز | |
دیوارهای خارجی در معرض حریقهای برخوردی متوسط | در یا پنجره حریق | ۳/۴ | ۰/۴۷ | ۱/۳۵ |
دیوارهای خارجی در معرض حریقهای برخوردی ضعیف | در یا پنجره حریق | ۳/۴ | ۰/۸۴ | ۱/۳۵ |
۱۲ـ ایجاد هرگونه روزنه نفوذی در دور بندهای خروج مجاز نمی باشد مگر در موارد زیر :
ـ عبور داکتها و دیگر تجهیزات لازم در مواردی که تراکم هوا و ایجاد فشار مثبت در درون دوربند خروج ، ضروری اعلام شود .
ـ عبور لوله های مربوط به شبکه های آتش نشانی .
ـ عبور لوله های هادی برق ویژه فضای خروج .
۱۳ـ فقط آن دسته از پلکانهای خارجی بنا می توانند به عنوان خروج محسوب شوند که دارای مشخصات زیر باشند :
ـ ساختار آنها توسط دیوار با نرخ حداقل ۲ ساعت مقاوم حریق در فضاهای داخلی جدا باشد و از نزدیکترین بازشو دست کم ۳ متر فاصله داشته باشد.
ـ به بام بخش دیگری از بنا یا ۶ بام بنای مجاور که ساخته مقاوم حریق و راه خروج ایمن و پیوسته ای دارد ارتباط داشته باشد.
ـ دارای جان پناه باشد .
۱۴ـ درهای مقاوم در برابر آتش بایستی خودکار باشند و خود به خود بسته شوند و بر روی آن علایم هشدار دهنده نصب شود و به جز در مواقع اضطراری بایستی بسته باشند . در نزدیکی راه پله قرار گیرند و تا مدت زمان ۲/۱ ساعت در مقابل آتش مقاوم باشند.
۱۵ـ درهای بازشو به قفسه های پلکان ، وقتی که کاملاً باز هستند نبایستی از میزان عرض گذر عبور مؤثر بکاهند و نبایستی کمتر از عرض پاگرد در نظر گرفته شوند و عرض گذر نباید کاهش پیدا کند به طوری که عرض آن کمتر از پهنای راه پله نباشد . عرض دری که به داخل پاگرد راه پله باز می شود نبایستی بیشتر از ۹۰۰ میلیمتر باشد .
۱۶ـ مساحت فضای پناهدهی در هر یک از دو طرف خروجیهای افقی باید برای تمام متصرفان هر دو طرف تکافو نماید . به این منظور در هر طرف باید به ازای هر نفر حداقل ۲۸/۰ متر مربع مساحت خالص در نظر گرفته شود .
۱۷ـ در مدارس سه طبقه و بیشتر دو راه پله لازم است اما در این حالت تعداد بیشتری لازم است :
الف) فاصله تا نزدیک ترین راه پله بیشتر از ۳۰ متر باشد ( برای انتهای بن بست بیشتر از ۱۸ متر باشد )
ب) تعداد ساکنین طبقه بالاتر بیش از ۱۲۰ نفر باشد .
ج) برای رعایت توصیه هایی که در جداول عرض راه پله ها با تعداد کودکان داده شده است .
د) برای انطباق با توصیه های جداول ۱ در مورد خروجی از سالنهای مرتبط با ساختمان در طبقات بالاتر از همکف .
۱۸ـ در مدارس دو طبقه یک راه پله کافی است مشروط بر اینکه :
الف) تعداد ساکنین طبقه اول کمتر از ۱۲۰ نفر باشد .
ب) در صورتی که فاصله هر دو تا پله کمتر از ۱۸ متر باشد و یا توسط دیوارهای جداکننده متحرک کمتر از ۱۲ متر شود .
ج) هیچ قسمتی از راه پله ها از لحاظ آتش سوزی مخاطره آمیز نباشد .
۱۹ـ حداقل عرض راه پله باید ۱۱۰ سانتیمتر باشد .
۲۰ـ اگر عرض راه پله مساوی و یا بیش از ۲۲۰ سانتیمتر باشد باید به وسیله میله دستگیره به دو قسمت تقسیم گردد که هر کدام مساوی یا بیش از ۱۱۰ سانتیمتر باشد .
۲۱ـ حداقل باید جعبه پله در طرفین ساختمانهای آموزشی قرار گرفته باشد اگر طراحی یا ابعاد ساختمان امکان چنین وضعی را ندهد ، بیش از ۶۰ شاگرد ( دو کلاس ۳۰ نفره ) بعد از محدوده پلکان وجود داشته باشند در غیر اینصورت باید در منطقه بن بست پله فرار پیش بینی نمود .
۲۲ـ پلکان باید به طریقی طراحی شود که راه تخلیه افقی ( راهروها ) آن را قطع نکند تا تمام دانش آموزان کلاسها به طرف پله و در جهت خروج ساختمان هدایت شوند . قفس پله با دیوارهای پر یا پنجره های رو به خارج ساختمان محصور گردد تا در مواقع حریق از شعه و دود محفوظ بماند .
۲۳ـ ابعاد پله :
الف) h : ارتفاع پله کمتر یا مساوی ۱۶۳ میلی متر باشد .
ب) w : کف پله کمتر یا مساوی ۲۸۰ میلی متر باشد و هرگز کمتر از ۲۵۰ میلی متر نشود .
۲۴ـ تعداد پله های یک رشته پله باید حداقل بیشتر یا مساوی ۳ عدد باشد و حداکثر کمتر یا مساوی ۱۵ عدد باشد . تغییر سطح باید قابل رؤیت بوده و فرد باید متوجه این تغییر و اختلاف سطح شود .
۲۵ـ زمانیکه ساختمان دچار حریق می شود بلافاصله احتمال دارد که اطراف پله فرار را شعله های آتش و دود فرا گیرد لذا توصیه می شود در ساختمانهای بیش از ۴ طبقه پله فرار به وسیله کانال عمودی محافظت شود .
۲۶ـ حداکثر شیب مسیر نباید از ۱ به ۸ و حداکثر ارتفاع آن از ۷/۳ متر بیشتر باشد البته در مواردی که شیب از ۱ به ۱۵ بیشتر نیست نیازی به پاگرد نخواهد بود . شیب باید از تراز پایین تا بالا کاملاً یکنواخت باشد .
۲۷ـ هر شیب راه باید حداقل ۱۲ سانتیمتر عرض مفید داشته باشد .
۲۸ـ سرانه دانش آموزان به فضاهای آموزشی :
انواع استفاده در کاربری آموزشی و فرهنگی | واحد تصرف به ازای هر نفر |
کلاسهای درس | ۱/۹ متر مربع سطح خالص |
کارگاها، آزمایشگاهها و سایر فضاهای آموزشی علمی | ۴/۶ متر مربع خالص |
مراکز آموزشی و مراقبتی غیر شبانه روزی | ۳/۳ متر مربع خالص |
سالنهای مطالعه در کتابخانه ها | ۹/۳ متر مربع نا خالص |
آیین کار اصول طراحی ایمنی مدارس در برابر آتش :]۶[
۱ـ زمانی که ساختمان آموزشی از خیابانهای اصلی و جاده دور می باشد مسیر دسترسی جهت خودروهای آتش نشانی مورد نیاز است و عرض هر مسیر دسترسی که امکان عبور خودروهای آتش نشانی از آن باشد بایستی حداقل دارای ۳ متر پهنا باشد .
۲ـ جهت مانور خودروهای آتش نشانی و عملیات نجاب بایستی در مقابل ورودی اصلی ساختمان تا فاصله ۶ متری از آن هیچگونه مانعی وجود نداشته باشد .
۳ـ می بایست یک منبع آب قابل دسترسی در فضاهای باز اماکن آموزشی تعبیه شود و علاوه بر این وجود یک یا دو شیر آب آتش نشانی در نزدیکی و مجاور مراکز آموزشی ضروری است بویژه اگر این اماکن دور از معابر اصلی باشند .
۴ـ مأموران آتش نشانی نیز به طور معمول نبایستی جهت اطفاء آتش سوزیهای احتمالی بیش از ۱۰۰ متر لوله کشی نمایند به همین دلیل فاصله دورترین نقطه همکف ساختمان از نزدیکترین شیر آب آتش نشانی بایستی اجازه این عمل را بدهد .
۵ـ لوله های خشک و تر آب آتش نشانی داخلی معمولاً در مدارس مورد نیاز نخواهند بود مگر آنکه ساختمان مدرسه بیش از ۴ طبقه ارتفاع داشته و یا دور از معابر اصلی عبود خودروهای آتش نشانی قرار داشته باشد .
۶ـ علاوه بر خاموش کننده های آبی و کف ، تجهیزاتی از نوع آبی بایستی در سرتاسر ساختمان نصب شود و فاصله بین خاموش کننده تا نقاط دور دست ساختمان در زمان بروز حریق نبایستی از ۳۰ متر تجاوز کند .
۷ـ برای هر خاموش کننده باید قفسه یا طاقچه ای در نظر گرفته شود که کف این قفسه حداکثر ۴/۱ متر بالاتر از سطح زمین یا کف طبقه قرار گیرد.
۸ـ در صورتیکه طبقه ای از ساختمان مدرسه در زیر طبقه همکف و یا خروجی ساختمان قرار داشته باشد ، باید هر کدام از کلاسها و اطاقهای این طبقه مجهز به پنجره ای مشرف به بیرون باشند که تخلیه اضطراری افراد از آن امکان پذیر باشد.
مقررات کلی
مبحث سوم ) مقررات ملی ساختمان (
۱ـ بر اساس ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان ، هر بنا باید به راههای خروج اصلی و بدون مانع مجهز گردد تا در صورت بروز حریق در آن ، خروج به موقع یا فرار به هنگام همه متصرفان به راحتی میسر باشد . به این منظور باید نوع ، تعداد ، موقعیت و ظرفیت راههای خروج در هر بنا با توجه به وسعت و ارتفاع همان بنا ،متناسب با ویژگیهای ساختمان و مصرف کننده گان طراحی شده باشد .
۲ـ هیچ بنایی نباید به گونه ای به تصرف جدید تغییر داده شود که تعداد ، عرض ، کارآیی یا ایمنی خروجهای آن به مقدار کمتر از آنچه که قبلاً بوده است یا در این مقررات برای تصرف جدید تصریح شده است کاهش یابد .
۳ـ تمامی اقدامات و شرایطی که کارآیی درست راههای خروج را کنترل و تضمین می کنند باید به نحوی طراحی و به کار گرفته شوند که هر جا لازم شود با تدابیر لازم در صورت قابل استفاده نبودن یکی از راههای خروج راه دیگری به کار گرفته شود .
۴ـ در هر بنا ، خروجها باید در مکانهایی طراحی و ساخته شوند که در تمام اوقات تصرف ازتمام نقاط بنا راه خروج آزاد و بدون مانعی در دسترس باشد.
۵ـ در هر بنا ، خروجها تا حد امکان در مکانهایی طرح شوند که متصرفان بتوانند به وضوح آنها را ببینند در غیر اینصورت هر راه منتهی به خروج باید آنچنان که هر متصرف از هر نقطه بنا بتواند به سرعت راه فرار را پیدا کند به طرزی آشکار و مشخص علامتگذاری شود .
۶ـ استفاده از هر گونه قفل یا وسیله سد کننده در مسیرهای خروج که احیاناً فرار به موقع را مانع شود ممنوع است .
۷ـ در طراحی بنا ، هر بخش از یک بنا یا هر ساختمان چنانچه به عنوان تنها راه خروج در نظر گرفته شده باشد و به علت ویژگی ابعاد ، نوع تصرف یا چگونگی طرح و تنظیم راه خروج این احتمال وجود داشته باشد که در صورت بروز حریق آن راه با آتش و دود مسدود گردد ، تأمین راه خروج دیگری به صورت مجزار و دور از مسیر خروج اول الزامی است .
۸ـ فضاهای مورد استفاده کودکان پیش از دبستان و دانش آموزان سال اول دبستان باید فقط در تراز تخلیه و اتاقهای مورد استفاده دانش آموزان سال دوم دبستان حداکثر یک طبقه بالاتر از تخلیه خروج واقع شوند .
۹ـ راهروهای دسترسی خروج باید دست کم ۱۸۵ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . استقرار هر نوع آبخوری یا تجهیزات دیگر در راهروهای دسترس خروج به شرطی مجاز خواهد بود که عرض مفید راه به کمتر از ۱۸۵ سانتیمتر کاهش نیابد .
۱۰ـ در هر طبقه باید حداقل دو خروجی دور از هم تعبیه شده باشند همچنین هر اتاق یا فضا با ظرفیت بیش از ۵۰ نفر یا سطحی بیش از ۹۵ متر مربع باید حداقل از طریق دو در دور از هم به راهروهای دسترس خروج منتهی به خروجهای دور از هم مربوط شود .
۱۱ـ در راهروهای دسترس خروج هیچ بن بستی نباید طولی بیش از ۶ متر داشته باشد.
۱۲ـ درهای لولایی اگر به راهروهای دسترس خروج باز شوند باید عقب تر از دیوار راهرو قرار گیرند که با ترافیک راهرو برخورد نکنند در غیر اینصورت لازم است با ۱۸۰ درجه چرخش بتوانند بر روی دیوار راهرو مستقر شوند. بازشدن درها در هر حالتی نباید عرض برای راهروها را به کمتر از نصف کاهش دهد .
۱۳ـ راهروهای دسترسی به ردیفهای صندلی باید حداقل ۱۱۰ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در آن صورت عرض مفید آن می تواند به حداقل ۹۰ سانتیمتر کاهش یابد . راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر ۶۰ صندلی در نظر گرفته شوند استثنائاً می توانند حداقل ۷۵ سانتیمتر عرض مفید داشته باشند . آرایش و موقعیت راهروها و صندلی ها در هر حال باید به گونه ای باشد که بین صندلی و راهرو حداکثر ۶ صندلی وجود داشته باشد .
۱۴ـ در مواردیکه راهروها یا بالکن های بیرونی به عنوان راه خروج استفاده شوند فقط دست انداز یا جانپناه مناسب می تواند ارتباط آنها را با هوای آزاد جدا کند . بالکن هایی که با شیشه و مصالح مشابه آن دوربندی شوند از لحاظ ضوابط راه خروج راهروهای داخلی محسوب شده و تابع مقررات راههای داخلی خواهند بود .
۱۵ـ راهروها و بالکنهای بیرونی و پلکان های خروج باید ساختار مقاوم حریق و با مقاومتی حداقل معادل ساختار خود بنا داشته باشند و همچنین کف این فضاها باید صلب و بدون سوراخ باشد . پلکانهای خارجی چنانچه دست کم برابر عرض راهرو یا بالکن بیرونی منتهی به خود از دیوارهای بنا فاصله داشته باشد نیازی به محافظت در برابر حریق های ناشی از دورن بنا نخواهند داشت .
۱۶ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی طول دسترسهای خروج از هر نقطه بنا نباید از ۴۵ متر بیشتر شود مگر آنکه تمام بنا با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شود که در آن صورت این طول می تواند به حداکثر ۶۰ متر افزایش یابد.
۱۷ـ هر اتاق درس و هر فضا واقع در طبقه ای پایین تر از تراز تخلیه خروج که به قصد آموزش مورد استفاده قرار گیرد ، باید دست کم به یک خروج که مستقیماً به بیرون بنا منجر می شود دسترسی داشته باشد .
۱۸ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی درهای واقع در راههای خروج الزامی و همچنین درهای واقع در فضاهای تجمعی با ۱۰۰ متصرف و بیشتر نباید دارای قفل باشند .
۱۹ـ در تصرفهای آموزشی ـ فرهنگی هر فضای آموزشی به منظور اجرای عملیات اضطراری نجات و ایجاد تهویه باید دارای پنجره باشد و چفت و بست های آن پنجره باید حداکثر در ارتفاع ۱۳۵ سانتیمتری از کف تمام شده نصب شود . بناهایی که تماماً با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شوند و نیز اتاقها و فضاهایی که دارای دست کم یک درگاه خروج در سطح زمین و به بیرون بنا باشند از این قاعده مستثنا خواهند بود .
کلاس مدارس ابتدایی :]۷[
۱ـ به منظور تأمین دید لازم دانش آموزان و نیز برقراری کلاس هیچگونه ستون یا پایه ساختمانی در فضای کلاس نباید وجود داشته باشد.
۲ـ در صورت دو یا چند طبقه بودن ساختمان حتی الامکان کلاسهای اول و دوم در طبقه همکف یا طبقه اول ساختمان و بقیه کلاسها به ترتیب در طبقات بالایی مستقر شوند .
۳ـ ارتفاع مناسب کلاس با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسایل تهویه و نور ۴ متر می باشد در مناطق مرتفع و سردسیر می توان تا ۳ متر این ارتفاع را کاهش داد .
۴ـ ابعاد در کاسها به شرح زیر می باشد :
ـ عرض در یک لنگه به طرف داخل ۹۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر .
ـ عرض در دو لنگه به طرف داخل ۱۶۰ سانتیمتر .
ـ عرض در یک لنگه به طرف خارج ۹۰ سانتیمتر .
ـ عرض در دو لنگه به طرف خارج ۱۶۰ الی ۱۷۰ سانتیمتر .
ـ ارتفاع کلیه درها ۲۰۰ سانتی متر با رواداری ۵+ سانتیمتر .
۵ـ کلیه شیشه ها باید نشکن باشد .
۶ـ سطح پنجره های کلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل از ۱۲۵/۰ تا ۲/۰ برابر کلاس می تواند متغیر باشد . پنجره ها درارتفاع ۱ الی ۲۰/۱ متر زیر سقف نصب شوند.
۷ـ پنجره ها نباید در سمت شرق و غرب کلاس وجود داشته باشند.
۸ـ در صورتی که در کلاس سکوی تدریس در نظر گرفته شود ارتفاع آن ۲۵ سانتیمتر است که باید موازی دیوار جلویی باشد عرض آن نیز ۱ متر است .
۹ـ فاصله بین میزهای دانش آموزان مدارس ابتدایی باید ۴۵ سانتیمتر باشد .
۱۰ـ ابعاد میز و صندلی مدرس ۷۵ و ۶۰ سانتیمتر و موقعیت آن به فاصله ۱۰۰ سانتیمتر از تخته سیاه می باشد.
۱۱ـ فاصله اولین ردیف دانش آموزان تا تخته سیاه باید حداقل ۲ متر باشد . ارتفاع نصب آن باید به نحوی باشد که لبه پایین آن ۵۰ سانتیمتر بالاتر از سطح متوسط ارتفاع شانه دانش آموزان در حالت نشسته باشد .
۱۲ـ ساعت باید در دیوار پشت سر دانش آموزان و جلوی دید مدرس نصب شود .
۱۳ـ انتخاب رنگ برای کلاس های ابتدایی بسیار مهم است .نگ سقف باید روشن و مات باشد .نگهای سطوح جانبی روشن و مات و حتی الامکان آبی روشن ، کرم ، بژ یا سبز نیلی کم رنگ باشد . استفاده از رنگ سفید یکدست یا سیاه توصیه نمی شود.
۱۴ـ بهترین رنگ گچ مورد استفاده برای تخته سیاه سبز مات یا زرد است .
کلاس مدارس راهنمایی :]۸[
۱ـ طول کلاس راهنمایی نباید از عرض کلاس به علاوه ۵۰% آن بیشتر باشد .
۲ـ ارتفاع مناسب کلاس راهنمایی با توجه به وضعیت اقلیمی محیط و مسائل نور و تهویه ۴ متر می باشد .درمناطق مرتفع و سردسیر می توان ارتفاع را تا ۲/۳ متر کاهش داد.
۳ـ ابعاد درهای کلاس راهنمایی :
۱ـ۳ـ در یک لنگه به طرف داخل ۹۰ الی ۱۰۰ سانتیمتر عرض .
۲ـ ۳ـ در دو لنگه به طرف داخل ۱۶۰ سانتیمتر عرض .
۳ـ۳ـ ارتفاع کلیه درها ۲۰۰ سانتیمتر با رواداری ۵+ سانتیمتر .
۴ـ شیشه های پنجره های کلاس از جنس نشکن باشد و مساحت آن از ۶۲۵ سانتیمتر مربع تجاوز نکند.
۵ـ سطح پنجره های کلاس بسته به وضعیت اقلیمی محل می تواند از ۱۲۵/۰ تا ۲/۰ برابر سطح کلاس متغیر باشد . پنجره ها در ارتفاع ۱ الی ۲/۱ متر از سطح کلاس تا ۲/۰ متر زیر سقف باید نصب شوند.
۶ـ پنجره ها نباید در سمت شرق و غرب کلاس باشند .
۷ـ فرم پنجره ها بهتر است کشویی باشد و در طول دو قسمت باشد که قسمت پایینی آن ثابت و بالایی آن بر اساس عمل تهویه بازشو باشد.
۸ـ فاصله بین میز ، صندلی یا نیمکت در مدارس راهنمایی باید ۵۵ سانتیمتر باشد .
۹ـ رنگ کلاس راهنمایی در سقف باید روشن و مات و دیوارها نیز روشن و مات و حتی الامکان آبی روشن ،کرم ، بژ یا سبز خیلی روشن باشد .
آیین کار اصول جانمایی , طراحی و بهداشتی در توالت , دستشویی و آبخوری مدارس : ]۹[
۱ – در طراحی سرویسهای بهداشتی , نکات زیر باید مد نظر قرار گیرد :
الف ) موجب آلودگی خاکهای سطحی نشود .
ب ) موجب آلودگی آبهای سطحی و زیر زمینی نشود .
ج ) در معرض باد غالب قرار نگیرد .
د ) در معرض دید مستقیم مسؤولان قرار داشته باشد .
ﻫ ) مکان احداث این سرویسها حتی الامکان در سطح زمین و در فضای باز انتخاب شود .
و ) استقرار آبخوری در محل فضای سرویسهای بهداشتی ممنوع است .
۲ – در صورتی که تعداد سرویسهای توالت بیش از ۴ چشمه باشد , تعبیه در ورودی لازم است .
عرض ورودی نباید کمتر از ۲۰/۱ متر باشد .
۳ – چون سرویس بهداشتی معمولاً روی کرسی چینی احداث می شود , تعبیه حداقل ۳ پله الزامی است .
۴ – از اشتراک فضای چشمه های توالت و دستشویی در یک مسیر اجتناب شود .
۵ – شیرهای آب مورد استفاده در کاسه های دستشوئی آبخوری جهت تامین آب گرم به صورت مخلوط باشد .
۶ – دسشتوئی ها در ارتفاع ۶۰ تا ۷۵ سانتی متری نصب شوند .
۷ – به ازای هر ۶۰ نفر دانش آموز وجود یک کاسه دستشوئی لازم است .
۸ – استفاده از شیرهای آب از نوع برنجی بدون واشر ارجح است .
۹ – از یکسره کردن سیستم شستشو و وصل آن به شبکه آب رسانی برای جلوگیری از آلودگی احتمال ثانوی شبکه آب رسانی اکیداً خودداری شود . بدین معنی که در حد فاصل شبکه آب رسانی و سیستم شستشوی کاسه توالت از فلاش تانک با استفاده شود .
۱۰ – ارتفاع دیوارهای جداکننده توالت ها , در صورتی که باربر نباشد , از کف تمام شده تا ۲۱۰ سانتی متر مناسب می باشد . فضای مشترک باقی مانده بالای دیوار ه های جداکننده می تواند به انجام تهویه طبیعی یا مصنوعی کمک نماید .
۱۱ – حداقل ابعاد تمام شده داخلی توالت ها ۱۱۰ ۱۴۰ سانتی متر باشد .
۱۲ – به ازای هر ۴۵ دانش آموز یک چشمه توالت لازم است .
۱۳ – در طراحی چشمه های توالت , بهتر است هر دو چشمه به صورت قرینه در نظر گرفته شود تا از نظر تخلیه فضولات و لوله کشی آب شستشو مناسب ترین روش تأسیسات بکار گرفته شود .
۱۴ – ایجاد حداقل یک چشمه توالت برای معلولین در طبقه همکف الزامی است .
۱۵ – اتاقکی در ابعاد ۱۱۰ ۱۴۰ سانتیمتر برای نگهداری و انبار کردن وسایل نظافت , شستشو , ضد عفونی و لوازم مصرفی مورد استفاده روزانه در نظر گرفته شود این فضا باید مجهز به حوضچه
تی شویی و شلنگ باشد .
۱۶ – برای هر ۷۵ نفر دانش آموز یک شیرآبخوری لازم است ارتفاع شیرها نسبت به سن استفاده کنند گان از ۷۵ تا ۱۰۰ سانتیمتر باشد .
۱۷ – استفاده از نوع تهویه طبیعی و مصنوعی برای سرویس ها الزامی است .
۱۸ – بهترین جبهه و نور برای توالت های عمومی , شمال است .
۱۹ – کلیه لوله کشی های آب می بایست روکار و با استفاده از لوله گالوانیزه رنگ شده باشد که به صورت دو طرفه به لوله اصلی آب شیر متصل است .
۲۰ – حجم چاه فاضلاب و توالت به ازای ۲۰ لیتر برای هر نفر در سال محاسبه شود .
۲۱ – به منظور جلوگیری از آلودگی احتمالی آبهای زیر زمینی فاصله عمودی چاه توالت از سطح آبهای زیر زمینی حداقل ۳ متر و فاصله افقی آن تا چاه آب حداقل ۱۵ متر در نظر گرفته شود .
۲۲ – حداقل قطر لوله های مصرفی در سیستم دفع فاضلاب سنگین ۴ اینچ در نظر گرفته شود که در مورد چشمه های توالت پس از آن که و زیر هر یک از کاسه های توالت , سیفون بلند ۴ اینچی نصب می گردد , ادامه کار با استفاده از لوله ۴ اینچ و کاملاً مستقیم با تیپ ۱ % به لوله یا کانال اصلی جمع آوری فاضلاب از سایر چشمه های توالت ها توالت ها متصل می گردد . لوله یا کانال اصلی جمع آوری فاضلاب هم بایستی حداقل با قطر ۶ اینچ در نظر گرفته شود ( به ازای تا ۸ چشمه توالت ) و به ازای اتصال هر ۴ لوله فرعی اضافی یک اینچ بزرگتر انتخاب گردد . این لوله نیز بایستی دارای شیپ ۱% به سمت محل دفع فاضلاب باشد و در جهت مقابل شیب قبل از اولین انشعاب مصرفی به میزانی که بتوان یک دریچه بازدید در کف را نصب نمود , بلندتر انتخاب گردد .
در طول لوله اصلی فاضلاب در هر ۶ متر یک دریچه بازدید در کف در نظر گرفته شود و کلیه لوله های فاضلاب چشمه های توالت با Vent تهویه گردد .
۲۳ – لازم است توالت ها هفته ای دو بار ضد عفونی شوند هر روز شسته شوند .
فضای کارگاهی – آزمایشگاهی دانش آموزان استثنائی :
۱ – حداقل فضای لازم برای کارگاهی – آزمایشگاه ویژه دانش آموزان استثنائی به ازای هر دانش آموز با توجّه به شرایط خاص معلولین و نوع کارگاه – آزمایشگاه بشرح زیر است :
۱-۱- هرکارگاه برای تعداد ۱۰ الی ۲۰ دانش آموز پیش بینی شده است . لذا فضای مورد نیاز بایستی از کلاس معمولی بزرگتر باشد و باتوجّه به میزان تجهیزات داخل آن بسته به نوع فعالیت و کار در نظر گرفته شده , تعیین گردد .
۲-۱- برای کارگاه آزمایشگاههای مثل ریاضی , ادبیات و هنر به ازای هر دانش آموز ۶/۲ متر مربع یعنی برای هر ۱۲ نفر حدود ۳۶ متر مربع مساحت برآورد می شود .
۳-۱- برای کارگاه – آزمایشگاههای آشپزی , تغذیه , خانه داری , آرایش منزل و پرستاری از کودکان , با توجّه به ضرورت وجود آشپزخانه باز و نصب دستگاهها و تجهیزاتی مثل اجاق گاز , یخچال , میزکار مجهز به آینه مورب برای آموزش , مبلمان و وسائل آرایش منزل و غیره به فضای بیشتری به ازای هر دانش آموز ۶/۳ متر مربع نیاز می باشد .
۲ – ارتفاع کارگاه – آزمایشگاه حدود ۳ متر در نظر گرفته شود .
۳ – دیوار کارگاه – آزمایشگاه تا ارتفاع یک متر سنگ نصب گردد .
۴ – در اکثر موارد در قسمتی از کارگاه – آزمایشگاه محلی برای نصب یک عدد دستشویی و سینک آن و مجرای فاضلاب , به خصوص در مورد کارگاه – آزمایشگاه هنر و نقاشی در نظر گرفته شود .
۵ – در طراحی محیط کارگاه – آزمایشگاه , جهت نگهداری و استفاده مناسب و بهینه از تجهیزات کارگاه محلی جهت قراردادن چند کمد و ترجیحاً کمد یا قفسه شیشه ای که در آن وسایل مربوط به هر درس , به دور از محل رفت و آمد دانش آموزان گذارده شود , پیش بینی گردد .
۶ – پیش بینی بخشی از نمای داخلی کارگاه – آزمایشگاه به صورت محلی برای نمایش کارهای گروهی دانش آموزان و یا اطلاع رسانی موارد ضروری الزامی است .
۷ – در ورودی – خروجی کارگاه – آزمایشگاه باید به طرف بیرون باز شود
استاندارد فضاهای آموزشی کودکان و دانش آموزان استثنائی : ]۱۰[
۱ – حداقل حریم بخش صنایع از کاربریهای آموزشی به صورت ذیل می باشد :
– صنایع با آلودگی زیاد : ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .
– صنایع با آلودگی متوسط : ۳۰۰ تا ۵۰۰ متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .
– صنایع با آلودگی کم : حداقل ۵۰ متر فاصله از مناطق مسکونی و آموزشی .
۲ – بهتر است در نواحی سرویس اصولاً از سایه در محیط آموزشگاه پرهیز کرد و بالعکس در نواحی گرمسیر , وجود سایه در فضای باز نیز مطلوب است .
۳ – مکانهای آموزشی نیازمند استفاده از انواع مختلف دسترسی ها به صورت سوار و پیاده می باشد و چنانچه مکان آموزشی بدون در نظر گرفتن نحوه دسترسی احداث گردد , نه تنها از جنبه ایمنی که مهمترین جنبه آن محسوب می شود , آسیب پذیر بوده و سلامت دانش آموزان استثنائی را در آمد و شد مورد تهدید قرار می دهد , بلکه از نظر کاهش مسائل شهری همچون ترافیک نیز موفق نخواهد بود . لذا شعاع دسترسی مناسب به مدرسه در هر منطقه آموزش وپرورش به صورتی است که سرویس دهی دانش آموزان استثنائی در حداقل زمان ممکن صورت پذیرد .
سربالایی های تند و خسته کننده بر میزان شعاع دسترسی تأثیر خواهد داشت و نکته بسیار مهم اینکه دانش آموزان استثنائی نباید مجبور به گذر از خطوط آهن , بزرگراه و مسیل بدون وجود پل عبور پیاده باشد .
۴ – در دسترسی پیاده بایستی موارد ذیل در نظر گرفته شود :
۱-۴- عدم ارتباط مستقیم ورود و خروج با خیابانهای اصلی , چهار راهها و میدان ها وتأمین ارتباط از طریق ایجاد فضای باز در قسمت ورودی و خروجی مدارس .
۲-۴- انتخاب عرض مناسب پیاده رو به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی پس از خروج از آموزشگاه , مجبور به استفاده از دسترسی سواره به جای پیاده نباشد .
۳-۴- وجود یک مسیر پیاده منتهی به واحد آموزشی به صورتی که در مواقع ضروری بر روی وسایل نقلیه مورد نیاز باز باشد .
۴-۴- وسایل نقلیه در صورت لزوم امکان دسترسی مستقیم به مدرسه را داشته باشند .
۵ – به منظور مکان یابی فضای آموزشی در ارتباط با فرم و شکل زمین باید دقت نمود که زمین دارای زوایای کوچکتر از ۷۰ درجه نباشد . ضمناً بهتر است تناسب ابعاد زمین از نسبت ۵/۳ : ۱ تجاوز ننماید .
۶ – مدارس استثنائی حتماً یک طبقه است .
۷ – ارتفاع کلاس ها و قسمت اداری در مناطق معتدل ۲۰ / ۳ متر و در نواحی سردسیر این مقدار ۳ متر است حداقل ارتفاع آزمایشگاه و کارگاه بایستی بین ۴۰/۳ و ۲۰/۴ متر باشد .
۸ – ارتفاع اتاق های چند منظوره باید از ۴۰/۳ تا ۲۰/۴ متر متناسب با سایر ابعاد باشد .
۹ – با توجّه به جمعیت دانش آموزی مدارس استثنائی برای این گونه مدارس ۳۰ واحد در ورودی – خروجی مورد نیاز است .
۱۰ – حداکثر ۸ کلاس می توانند از یک مسیر خروجی استفاده کنند مشروط بر اینکه حداکثر فاصله طی شده برای رسیدن به پله توسط یک دانش آموز از ۲۰ متر تجاوز نکند .
۱۱ – استفاده از سایبان به عمق حداقل ۱۴۰ سانتی متر برای جلوی در ورودی – خروجی ضروری است .
۱۲ – در صورت استفاده از در های گردشی وکشویی و پیش بینی یک لنگه در معمولی با عرض مفید حداقل ۹۰ سانتی متر و در دو لنگه با عرض ۱۶۰ تا ۱۷۰ سانتی متر الزامی است .
۱۳ – حداقل عمق فضای جلوی در ورودی ۱۴۰ سانتی متر انتخاب گردد .
۱۴ – ارتفاع دستگیره پنجره از کف حداکثر ۷۵ تا ۹۵ سانتی متر باشد .
۱۵ – عرض راهروها بایستی حداقل ۲۴۰ و حداکثر ۳۴۰ سانتی متر باشد . در صورتی که تعداد کلاس ها از چهار کلاس تجاوز نماید , به ازای هر کلاس اضافی باید ۲۰ سانتی متر به عرض راهرو افزود . حداقل عرض راهر برای مدارسی که در دو قسمت دارای کلاس می باشند ۳ متر است حداقل عرض راهرو در قسمت های اداری ۵/۱ متر باشد .
۱۶ – نصب میله های موازی دیوار از در ورودی حیاط مدرسه تا در ورودی سالن ها و داخل راهروهای مدرسه ضروری است .
۱۷ – میله های موازی دیوار در ارتفاع ۶۵ یا ۸۵ سانتی متر از کف , به قطر ۵/۲ تا ۵ سانتی متر و به فاصله ۱۲-۱۰ سانتی متر از دیوار باشند .
۱۸ – حداقل فضای توالت ها نباید کمتر از ۱۸۰ ۱۸۰ سانتی مترمربع با قابلیت چرخش صندلی چرخ دار باشد .
۱۹ – در سرویس های بهداشتی باید به بیرون باز شود .
۲۰ – نصب کاسه توالت به ارتفاع ۴۵ سانتی متراز کف الزامی است .
۲۱ – نصب دستگیره های کمکی افقی در طرفین کاسه توالت به ارتفاع ۷۰ سانتی متر از کف و ۲۰ سانتی متر جلویی از بعد جلویی کاسه , الزامی است
۲۲ – نصب دستگیره های کمکی عمودی به فاصله ۳۰ سانتیمتر از جلوی کاسه و ۴۰ سانتیمتر بالاتر از نشیمنگاه توالت بر روی دیوار مجاور الزامی است .
۲۳ – دستشویی سرویسهای بهداشتی باید به نوعی نصب گردد که بدون جابجایی دانش آموز از روی توالت توسط وی قابل استفاده باشد .
۲۴ – ارتفاع مناسب دستشویی از کف برای دانش آموزان معلول باید ۷۵ تا ۸۰ سانتیمتر باشد .
۲۵ – فاصله بعد از دستشویی از دیوار مقابل بایستی حداکثر ۴۵ سانتی متر باشد .
۲۶ – ارتفاع لبه پایینی آینه و دستشویی از کف بایستی حداکثر ۹۰ سانتیمتر باشد .
۲۷ – حداکثر ارتفاع آویز حوله و جای صابون از کف بایستی ۸۰ سانتیمتر باشد .
۲۸ – به ازای هر ۱۲ دانش آموز یک توالت و دستشویی در نظر گرفته شود و باید در کنار دستشویی ها حداقل یک حمام برای دانش آموزان معلول با ابعاد ۱۸۰ ۱۸۰ سانتی متر در نظر گرفته شود .
۲۹ – حداقل ابعاد زیر دوشی ها نباید کمتر از ۷۰ ۷۰ سانتی مترو عمق آن بیشتر از ۱۰ سانتی مترباشد .
۳۰ – سر دوشی را می توان در ارتفاع ۸۰ سانتی متری قرار داد به طوری که ارتفاع آن قابل تنظیم باشد .
۳۱ – حداقل فضای لازم برای هر دانش آموز معلول در کلاس ۲ متر مربع در نظر گرفته شده .
۳۲ – در جلوی تخته سیاه کلاس ها نباید سکو باشد .
۳۳- دیوارهای کلاس به ارتفاع یک متر باید سنگ باشد .
۳۴ – برای تأمین نور کافی کلاس نصب پنجره ها به ارتفاع یک متری در نظر گرفته شود .
۳۵ – در کلیه کلاس ها باید کمد یا قفسه باشد .
۳۶ – برای کنترل مداوم دانش آموزان , باید اتاقی مشرف به حیاط و سالن رفت و آمد باشد .
۳۷ – حداقل فضای اتاق سرپرست آموزشی و کتابدار ۲۸ متر مربع است .
۳۸ – لازم است در مدارس استثنائی این گونه تأسیسات باشد :
– تعبیه سیستم اطفای حریق مناسب .
– تعبیه سیستم صوتی مرکزی .
– تعبیه سیستم تأسیسات مدرسه در داخل دیوارها .
– استفاده از تجهیزات صوتی و تصویری در اتاق های بازی و مشاوره فضای مورد نیاز .
– نصب دوربین های مدار بسته در درهای ورودی وخروجی ساختمان , راهروها وسرویس های بهداشتی که از اتاق معاون کنترل می شود .
۳۹ – ساختمان مدرسه باید طوری ساخته شود که از طرف شمال دارای حیاط خلوت باشد و نور مناسب از هر جهت تأمین شود .
۴۰ – برای هر ۳۰ دانش آموز یک شیر آبخوری لازم است
آیین کار اصول شناخت , مکان یابی و طراحی فضاهای باز برای بازی کودکان
۱ )تا ۶ سال( :]۱۱[
۱ – فضاهای بازی کودکان را می توان در مراکزی بشرح ذیل مستقر نمود :
۱ ) عمومی :
– پارکها
– مراکز خرید
– میادین
– مراکز فرهنگی – مذهبی
– مراکز تفریحی – توریستی
۲-۱- مراکز نیمه عمومی :
– مهد کودک ها و آمادگی ها
– مراکز بهداشتی – درمانی
– پرورشگاه ها
– آسایشگاه ها
– مراکز نگهداری کودکان معلول یا عقب مانده ذهنی
۳-۱- مراکز خصوصی :
– واحدهای همسایگی و مجتمع های آپارتمان .
۲ – مکان در نظر گرفته شده برای بازی کودکان باید ضمن تأمین مسائل ایمنی , بهداشتی , سلامت و آسایش کودکان از مکان هایی نظیر خیابان های اصلی , پارکینگ های عمومی و ترمینال ها , خطوط راه آهن و فرودگاه ها , توالت های عمومی , مسیلها و .. دور باشد و حتی المقدور در مجاورت فضاهای سبز استقرار یابند .
۳ – سرانه حداقل فضای بازی برای کودکان ۱ تا ۶ سال به میزان ۶ متر مربع برای هر کودک می باشد که در این صورت سرانه زمین های بازی کودکان به ازای هر یک از ساکنین واحدهای همسایگی به حدود ۱۸ /۰ متر مربع خواهد رسید .
۴ – مشخصات زمین بازی کودکان :
۱-۴- ابعادش قابل کنترل باشد .
۲-۴- حفظ تپه های طبیعی و ایجاد تپه های مصنوعی .
۳-۴- میزان شیب تپه های مصنوعی باید کمتر از ۳۵ درجه ( یا ۷۰ % ) باشد .
۴-۴- جنس پوشش زمین باید در برابر فرسودگی مقاوم باشد و نباید عامل جذب حشرات و آلودگی باشد .
۵-۴- محصور باشد .
۵ – عناصر تشکیل دهنده فضای بازی کودکان :
۱-۵- فضاهای محصور قرارگیری وسایل بازی ثابت , تپه های شنی و استخر کوچک .
۲-۵- فضاهای آزاد مانند فضای چمن کاری شده برای بازی های پرتحرک .
۳-۵- فضاهای سایه دار جهت نصب نیمکت و استراحت .
۶ – اصول طراحی زمین های بازی کودکان :
۱-۶- بین وسایل بازی حریمی باشد .
۲-۶- محل های شن بازی , قایم باشک , خانه های بازی و مجسمه سازی , دیوار آزاد نقاشی باید دور از وسایلی چون تاب و سرسره باشد .
۳-۶- وجود سایه در روزهای گرم .
۴-۶- آب خوریها و توالت ها در دسترس باشند .
۵-۶- بازی ها نوعاً حس رقابت را بین کودکان تحریک کند .
آیین کار مکان یابی , ساختمان , تجهیزات و بهداشت بوفه مدارس : ]۱۲[
۱ – اصول مکان یابی بوفه در مدارس :
الف – در مناطق پر باران ویا بسیار گرم , بوفه را ترجیحاً در فضای بسته مراکز آموزشی و در مناطق با آب و هوای معتدل , بوفه را در فضای باز مستقر نمایند .
ب- دارای دسترسی ایمن , راحت و مناسب باشد .
ج – از مراکز جمع آوری زباله و سرویسهای بهداشتی فاصله مناسبی داشته باشد .
د – قرار داشتن در معرض دید و کنترل مسوولان .
۲ – عناصر متشکله بوفه جهت توزیع و فروش مواد غذایی آماده :
الف – یخچال ویترینی .
ب – دستشوئی برای استفاده کارکنان .
ج – قفسه های دیواری .
د – قفسه های زمینی در دار جهت ذخیره و انبار مواد خوراکی .
ﻫ – ظروف زباله دردار و قابل شستشو .
و – صندلی و میز کارفرما فروشنده .
ز – صندوق یا ماشین حساب .
ح – قفسه و رختکن .
ط – کپسول آتش نشانی .
ی – وسایل گرمایشی .
۳ – برای تأسیس یک بوفه ( بدون امکان تهیه غذای گرم ) حداقل مساحتی برابر با ۹ متر مربع لازم است .
۴ – بوفه هایی که علاوه بر تهیه و فروش مواد خوردنی و آشامیدنی بسته بندی شده و آماده , مواد غذایی گرم و طبخ شده را نیز عرضه می نمایند , علاوه بر فضاهای ذکر شده به فضاهای زیر نیز احتیاج دارند :
الف – اجاق گاز .
ب – ظرفشویی دو لگنه مجهز به آب گرم و سرد .
ج – قفسه جهت نگهداری ظروف شسته شده .
د – میز کار جهت آماده سازی مواد خوراکی .
ﻫ – قفسه یا کمد جهت ذخیره وانبار مواد غذایی اولیه مثل : پیاز و سیب زمینی و روغن و … .
۵ – برای بوفه با الگوی فروش غذای گرم حداقل ۱۵ متر مربع فضا لازم است .
۶ – اشخاصی که در محل بوفه کار می کنند می بایست ملبس به کلاه و روپوش سفید باشند و موظف به استفاده از وسایل بهداشتی شخصی مثل حوله و صابون می باشند . این پرسنل ملزم به رعایت نکات بهداشتی هستند از جمله کوتاه نگهداشتن ناخن و شستن دستها با آب و صابون بعد از هر بار توالت کردن .
۷ – مسئول دریافت وجه در تهیه و توزیع مواد غذایی دخالتی نداشته باشد .
بهداشت مدارس : ]۱۳[
۱ – اتاق بهداشت می بایست تمیز باشد و نور کافی داشته باشد و مخصوص معاینه باشد و از آن استفاده دیگری نشود . توصیه می شود طول این اتاق بیشتر از ۶ متر باشد تا بتوان از تابلوی تعیین میزان دید استفاده نمود .
۲ – ارزیابی سلامت دانش آموزان که حداقل سالی یک بار است شامل اقدامات زیر است :
الف ) ارزیابی سلامت دانش آموزان , کنترل بهداشت فردی و انجام کمک های اولیه , بیماریابی , کنترل, پیگیری بیماری ها و غیبت دانش آموزان .
ب ) همکاری در غربالگری با پزشک , شنوایی سنج و بینایی سنج و روان شناسی بالینی , تربیت بدنی و دندان پزشکی و سایر موارد .
ج ) کامل نمودن شناسنامه سلامت .
۳ – در هر مدرسه به ازای هر ۷۵۰ نفر دانش آموزی می بایست یک مربی بهداشت حضور داشته باشد .
۴ – تابلو باید در ارتفاع مناسبی قرار یگرد به نحوی که فاصله آن از اولین ردیف دانش آموزان حداقل ۲۰/۲ متر باشد .
۵ – طول و عرض تابلو با توجّه به مقطع تحصیلی :
طول تابلو | ارتفاع تخته ئسیاه از روی سکو |
ابتدایی ۲۷۰ | ۷۰ |
راهنمایی ۳۰۰ | ۸۰ |
متوسط ۳۰۰ | ۸۵ |
۶ – برای مدارس ابتدایی حداقل دو هزار متر مربع به ازای هر صد دانش آموز به اضافه هزار متر مربع برای هر صد نفر اضافی فضا لازم است .
۷ – برای مدارس راهنمایی و متوسطه , حداقل چهار هزار متر مربع برای هر صد نفر دانش آموز به اضافه هزار متر مربع برای هر صد نفر محصل اضافی لازم است .
۸ – بر اساس معیارهای فوق حداقل متراژ لازم به ازای هر دانش آموز در مدرسه ۶ تا ۸ متر مربع خواهد بود .
۹ – تعداد طبقات مدارس در دوره ابتدایی و راهنمایی حتی الامکان در دو طبقه و در صورت خاص حداکثر سه طبقه و برای دبیرستان ها و هنرستان های فنی و حرفه ای و کار و دانش حداکثر چهار طبقه مجاز است .
۱۰ – زمین بازی با سرانه مساحت ۱۰ متر مربع برای هر دانش آموز است .
۱۱ – پوشش حیاط مدرسه و کف کلاسها باید غیر قابل نفوذ , غیر لغزان , بدون سنگ ریزه ,
غیر براق و آسان برای شستشو و نظافت باشد . پوشش کف برای کلاس ها و راهروها از جنس موزاییک و مکالئوم و برای حیاط مدرسه آسفالت و ورقه ای سیمانی باشد .
۱۲ – ایجاد هر گونه تراس و بالکن مرتبط باکلاس ممنوع است .
۱۳ – دیوارهای کلاس باید تا ارتفاع ۵/۱ متر سنگ باشد و الباقی آن از رنگ های روشن و شفاف و غیر براق پوشیده شده باشد و عایق صوتی باشد .
۱۴ – مطلوب است کلاس ها دو در داشته باشد که برای مواقع اضطراری مشکل نباشد .
۱۵ – سطح لازم برای تهویه در مدارس ابتدایی ۵/۱ متر مربع و حجم هوای لازم ۵/۴ متر مکعب است .
۱۶ – حداکثر ابعاد قابل قبول بر کلاس درس ۷ متر عرض و ۸ متر طول است .
۱۷ – پنجره کلاس ها به منظور استفاده از تهویه و برخورداری از نور طبیعی باید به نحو زیر باشد :
الف ) در یک سمت حتی الامکان باشد و در روبروی تخته سیاه نباشد .
ب ) باید در یک سمت شمال یا جنوب باشد .
ج ) فضای بین پنجره ها باید حداقل ممکن باشد تا از ایجاد سایه در وسط کلاس ممانعت کند .
د ) باید در ارتفاع ۱۲۰ از کف و تا ۲۰ سانتیمتر نرسیده به سقف قرار گیرند .
ﻫ ) دارای کرکره مناسب باشد .
و ) قسمت میانی آن ثابت و دو قسمت پایین و بالای آن متحرک باشد .
۱۸ – رنگ کلیه سقف ها سفید باشد .
۱۹ – ظرفیت کلاس های ابتدایی بیش از ۳۰ نفر نباشد .
۲۰ – وجود اتاق ناهارخوری ,کتابخانه , اتاق کارهای هنری , آزمایشگاه و اتاق مشاوره از جمله نیازهای یک مدرسه است .
آیین کار اصول کلی مکان یابی و تأمین بهداشت ساختمان های آموزشی :]۱۴[
۱ – منظور از بهداشت در ساختمان های آموزشی , تبیین ویژگی های ساخت و ساز مطلوب مدارس از نظر مکان یابی و طراحی به لحاظ تأمین شرایط کامل آسایش در آنها می باشد .
۲ – معیارهای مناسب در تعیین همجواری مراکز آموزشی با سایر کاربریها عبارتند از :
الف ) اجتناب از آلودگی ها .
ب ) اجتناب از آلودگی صوتی .
ج ) اجتناب از آلودگی های محیطی .
۳ – حداکثر میزان صدای قابل قبول برای کلاس درس ۴۵ دسی بل (db ) است . در صورتی که میزان ارتعاشات از ۸۰ دسی بل بیشتر شود , بعنوان کاربریهای نامناسب تلقی خواهد شد .
۴ – مکان فضای آموزشی باید در جایی باشد که از تهویه طبیعی مطلوب و نور مناسب برخوردار باشند .
۵ – جدول شعاع دسترسی دانش آموزان به مدرسه :
شرح | مقطع تحصیلی | ||
دبستان | راهنمایی | دبیرستان | |
حداکثر فاصله از مسکن تا مدرسه دانش آموز | ۵۰۰ | ۱۰۰۰ | ۲۰۰۰ |
پیاده | ۱۵ | ۲۰ | ۳۰ |
وسیله نقلیه | ۱۰ | ۲۰ | ۳۰ |
روشنایی مدارس : ]۱۵[
۱ – به منظور ایجاد نور کافی در مدارس در صورتی که پنجره های نور گیر در یک سمت واقع شده باشد , سطح کل پنجره ها نباید از ۵ /۱ الی ۷/۱ سطوح جانبی دیواره های کلاس کمتر باشد .
۲ – توصیه می شود که سطوح دیوارهای کلاس درس از رنگ مات انتخاب شود تا از خیرگی حاصل از انعکاس نور جلوگیری به عمل آید و رنگ ها نیز محیط دلپذیری برای دانش آموزان بوجود آورند . برای این منظور رنگ های زیر پیشنهاد می شود :
آبی کمرنگ , کرم, سبز خیلی کمرنگ , سفید و بژ .
۳ – سطح کف کلاس می تواند دارای رنگ های سفید , خاکستری و یا رنگ های روشن چوب باشد .
۴ – رنگ سقف کلاس باید رنگ سفید و یا رنگ روشن باشد .
۵ – رنگ میز و صندلی شاگردان باید مات باشد .
۶ – رنگ سطح تخته سیاه کلاس درسی باید سیاه و یا سبز باشد .
۷ – در صورت استفاده از لامپ های فلورسنت در مدارس , انواع زیر پیشنهاد می شود :
۱-White de Luxe2 2- UniversaI White 3- WarmTone de LuAez
عوامل آسیب زا در ساختمان مدارس
به طور کلی بیشترین آسیب وارده به فضاهای آموزشی به ترتیب به فضای کلاس , تجهیزات کلاس , تجهیزات خارج کلاس و فضای سبز مدرسه می باشد .
در تمام این موارد کمترین آسیب از سوی دانش آموزان ابتدایی و بیشترین آسیب از سوی دانش آموزان مقطع راهنمایی و دبیرستان است .
۲ – مطلوب آن است که مدارس از نور طبیعی و مصنوعی به طور همزمان استفاده کنند .
۳ – بهترین جنس برای نیکمت ها , ترکیب چوب و آهن است .
۴ – ۴/۲۳ در صد عوامل آسیب زا نداشتن فرهنگ صحیح استفاده دانش آوزان و اولیای مدرسه از وسایل است
۱- چکیده ای از تحقیق با عنوان« عوامل آسیب زا در ساختمان مدارس » خرداد ۱۳۸۴
روشهای نوین در طراحی مدارس و فضاهای آموزشی :
۱ – در راستای بروز تحول کیفی در فضای معماری مدارس , گرایش پیشگام در طراحی معماری مدارس آن است که ساختمان برای منظورهای کلی و عمومی ساخته شده و با استفاده از اثاثیه و تجهیزات هر بار آن را برای منظور خاص آرایش دهند و می توان پیش بینی کرد که در آینده کلاس ها , صندلی ها کمتر و کوسن ها بیشتر , تخته اعلان بیشتر و میز کمتر و وسایل آموزشی بیشتر متداول خواهد شد .
ساختمان های مدارس آتی کمتر به بخش های مختلف و اتاق های اختصاصی تقسیم خواهد شد .
۲ – در واقع باز بودن فضا یک خصلت انعطاف پذیری است نه صرفاً یک تمهید فیزیکی . در آرایش مدارس ابتدایی با الگوی مدارس باز , بچه ها بیشتر وقت خود را در یک محیط مشابه خانه می گذرانند .
۳ – طراحی مدرسه باید بعنوان یک جامعه – و نه فقط فضای آموزشی – در نظر گرفته شود و در آن عملکردهای تفریحی و اجتماعی نیز لحاظ شود .
۴ – عوامل بنیادین در طراحی فضای داخلی مدارس :
۱-۴- پاسخ به نیاز به یادگیری سریع از طریق ایجاد :
مبلمان متحرک , انعطاف پذیری در فضا , قفسه های کتاب .
۲-۴- پاسخ به گسترش خلاقیت از طریق :
نمایشگاه کارهای دانش آموزان , میزهای کار , فضای سبز .
۳-۴- پاسخ به نیاز تفکر از طریق ایجاد کتاب , تجهیزات فنی , آزمایشگاه و کارگاه .
۴-۴- پاسخ به نیاز آموزش فرهنگی از طریق ایجاد فضایی انعطاف پذیر جهت اجرای برنامه های فرهنگی – هنری .
۵-۴- پاسخ به نیاز سنجش علمی .
۱- چکیده ای از تحقیق بررسی روشهای نوین در طراحی مدارس و فضاهای آموزشی
تابستان ۱۳۸۴ – دفتر فنی و تحقیقات
ضمیمه طراحی – «ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی»۱
۱٫ در تمام فضاها حداکثر ۳۰ متر از راه پله یا خروجی ساختمان فاصله داشته باشد و در صورتی که این درها در قسمت بن بست راهرو واقع باشد این فاصله به ۱۸ متر تقلیل یابد.
۲٫ نرده های حیاط طوری انتخاب گردد که امکان بالارفتن و یا خرید اجناس از میان آنها برای کودکان مسیر نباشد.
۳٫ از به کار بردن مصالح صاف و صیقلی در کف پرهیز شود.
۴٫ از به کارگیری درهای شیشه ای پرهیز شود مگر شیشه های ایمنی.
۵٫ پنجره ها باید به داخل باز شوند تا به سادگی قابل تمیز کردن باشند.
۶٫ نصب حفاظ برای پنجره ها در طبقات لازم است. در طبقه همکف این حفاظ باید طوری طراحی شود که در مواقع اضطراری امکان فرار از پنجره میسر باشد.
۷٫ اتاق کمکهای اولیه در نزدیکی دفتر مدرسه و یا اتاق مربی بهداشت پیش بینی شود به طوری که از نور طبیعی ، تهویه و فضای کافی برا ی تجهیزات کمکهای اولیه برخوردار باشد.
۸٫ کلیدهای برق باید روی دیوار خارجی توالت ها نصب شود. در توالتها بهتر است به طرف بیرون باز شوند.
ضوابط فضاهای آموزشی:
۱٫ پنجره های دارای بازشوهای مورب که به طرف خارج باز می شوند خطرناک و حادثه آفرین می باشند. در بسیاری از موارد لولا ها خراب و یا شکسته می شود و خطر سقوط ایجاد می نمایند.
۲٫ هر نوع کلاس یا فضای آموزشی با مساحت بیش از ۲۳ مترمربع بایستی حداقل دارای یک پنجره جهت خروج اضطراری یا تهویه باشد. این پنجره ها بایستی از داخل و بدون استفاده از وسایل و ابزار قابل بازشدن باشد و حداقل ابعاد بازشوی پنجره بایستی ۵۰ سانتی متر عرض و ۶۰ سانتی متر ارتفاع باشد و سطح بازشوی آن از ۵۳/۰ مترمربع کمتر نباشد.
۳٫ کف پنجره از کف تمام شده نباید بیش از ۱۱۲ سانتی متر باشد و فاصله قفل از کف نباید بیش از ۱۳۷ سانتی متر باشد.
۴٫ پنجره هایی که در انتهای راهروها و کریدورها و پاگردها نصب می گردد و باید از کف تمام شده ۸۰ سانتی متر بالاتر باشند و درغیر اینصورت دارای نرده باشند.
۱- نشریه شماره ۲۳۲ سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور
۱٫ عرض راهروها در مدارس چهارکلاسه باید ۴۰/۲ مترباشد و به ازای هر کلاس بیشتر ۲۰ سانتی متر به عرض آن اضافه می شود.
۲٫ سطح راهروها باید متناسب با سطح کل زیربنا و تعداد دانش آموزان باشد. ۸ تا ۱۵ کلاس ، ۱۰% ، تا ۲۷ کلاس ۱۲% و تا ۳۶ کلاس ۱۴% و بیشتر از آن ۱۵% کل سطح زیربنا باید باشد. برای دوره های دبیرستان تا ۱۲ کلاس ۱۲% ، بیشتر از آن ۱۵% کل سطح زیربنا باشد.
۳٫ حداقل درجه حرارت راهروهای ارتباطی ۱۴ درجه سیلسیوس و حداکثر درجه حرارت آن ۳۵ درجه باشد.
۴٫ راهروهایی که به صورت پلهای آزادند ، باید تا ارتفاع ۸۰/۱ متر حفاظ نرده داشته باشد و فاصله میان نرده های موازی نباید بیشتر از ۱۰ سانتی متر باشد.
۵٫ رادیاتورها و دستگاههای تهویه باید در گودی باشد تا مانع عبور و مرور نباشد.
۶٫ درهای فضاهای آموزشی باید طوری انتخاب و نصب شوند که جهت بازشوی آنها به طرف خارج باشد.
۷٫ در فضای پلکان ها حداقل به اندازه یک پاگرد محل نصب در باید تا اولین پله فاصله داشته باشد.
۸٫ در راهروها محل اتصال ، در باید در یک عقب نشستگی نسبت به راهرو باشد.
۹٫ در مدارس باید حتی المقدور از کاربرد درهای شیشه ای جلوگیری کرد.
۱۰٫ چنانچه از درهای بادبزنی استفاده می شود ، باید قسمتی از آن دارای شیشه باشد تا افرادی که در دو طرف آن در رفت و آمد هستند یکدیگر را رؤیت کنند و از برخورد جلوگیری شود.
۱۱٫ در مدارس نباید از درهای بادبزنی دولنگه مخصوصاً نوع سنگین آن استفاده شود.
۱۲٫ فاصله دستگیره در تا در نباید بیشتر از ۳ میلی متر باشد.
۱۳٫ فاصله افقی دستگیره در تا لبه در نباید کمتر از ۷۵ میلی متر باشد.
۱۴٫ درهای کشویی فقط برای فضاهایی مجاز است که متصرفین آن کمتر از ۵۰ نفر باشد.
۱۵٫ هر اتاق یا فضایی که بیش از ۵۰ نفر متصرف دارد و یا مساحت آن بیش از ۹۳ مترمربع است بایستی حداقل دارای دو در خروجی جداگانه باشد.
۱۶٫ عرض مفید بازشو درها نباید کمتر از ۸۱ سانتی متر باشد.
۱۷٫ عرض در برای اتاقهای با مساحت کمتر از ۵/۶ مترمربع و یا مورد استفاده صندلی چرخدار نباید کمتر از ۶۱ سانتی متر باشد.
۱۸٫ عرض مفید درهای تک لنگه ای در معابر خروجی نبایستی بیش از ۱۲۲ سانتی متر باشد.
۱۹٫ هنگام بازشدن در بایستی حداقل نصف عرض راهروی خروجی بدون مانع باشد.
۲۰٫ درهای دوّار برای فضاهای بیش از ۵۰ نفر نباید تعبیه شوند.
۲۱٫ ابعاد زمین والیبال ۱۸ ۹ متر با حریم دو متر در اطراف آن و ابعاد زمین بسکتبال ۱۵ ۲۸ با حریم دو متر در اطراف آن است.
۲۲٫ تحقیقات و بررسی ها استفاده از صندلی های تک نفره را به جای نیمکت های چندنفره توصیه می کند.
۱ – استاندارد شماره ۵۰۱۸ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۲ – استاندارد شماره ۵۰۲۳ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۵۰۲۴ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۴۵۷۱ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۴۵۷۱ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۵۰۲۰ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۷۳۳۱ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۷۳۳۲ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۴۰۷۳ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱- استاندارد شماره ۷۳۳۴ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۳۵۴۶ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۴۰۷۲ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۲۰۸۶ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۳۷۶۳ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
۱ – استاندارد شماره ۱۸۴۸ مؤسسه ملی تحقیقات صنعتی ایران
برگرفته از:archweb.persianblog.ir
تجهیزات کلاس درس :
شرح
پشت تا پشت
(cm)
محور تا محور
(cm)
سطح
(m*m)
صندلی ثابت و میزچه متحرک
۱۰۴
۵۸
۰٫۶۰
صندلی تئاتری (تاشو) و میزچه لولایی
۱۰۴
۵۶
۰٫۵۸
صندلی تئاتری (نئاتر) وپیشخوان لولایی
۹۱
۵۶
۰٫۵۱
پیشخوان یکپارجه ثابت و صندلی گردان
۱۰۹
۶۶
۰٫۷۲
پیشخوان یکپارچه ثابت و صندلی آزاد
۱۰۹
۵۸
۰٫۶۳
میز دو نفری و صندلی گردان محوری (با راهرو طولی)
۹۱(۸۶)
۶۱
۰٫۷۳
میز متصل با پشتی ردیف جلو و صندلی تاشو
۸۶
۵۳
۰٫۴۵
صندلی ثابت و میزچه لولایی
۹۹
۶۱
۰٫۶۰
پیشخوان یکپارچه و صندلی کشویی گردان
۱۱۴
۶۶
۰٫۷۵
استانداردها و توصیه ها و ضوابط:
استانداردهای توصیه شده برای کلاس درس:
محل قرار گیری
طبقه همکف(حداکثر تا طبقه دوم)
بار زنده (kg/m*m)
400
نسبت ابعاد
۱:۱٫۴
ارتفاع (تابعی از نور و … )(m)
3
حجم فضا بر نفر(متر مکعب)
۲٫۵
مقاومت در برابر عبور صوت(db)
دیوار
۴۵-۳۵
کف و سقف
۴۵
فاصله شنونده تا تخته (m)
حداقل
۳
حداکثر
۲۵(۶ برابرطول پرده)
زاویه دید نسبت به تخته
≥ (۳/۱)tan
ترجیح دارد که کلاس های درس درطبقه همکف وحداکثر تا طبقه دوم قرار گیرد,به دلایل:
۱٫عدم استفاده از آسانسور برای حجم بالای استفاده کنندگان( در مدت کولاهتر از min10)
2.برای کلاس ها با ظرفیت زیاد,شیبدار نمودن و یا سکو بندی کف الزامی است که سهولت اجرای آن در طبقه همکف بر این ایجاب می افزاید.
استاندارد لازم در ایران ۴۰۰ کیلوگرم بر متر مربع در نظر گرفته می شود.
۱٫حداکثر فاصله محل کار از پنجره از دو برابر ارتفاع پنجره بیشتر نباشد.
۲٫برای کلاس های مجهز به وسائل سمعی و بصری امکانات تاریک کردن فضا پیش بینی شود.
۳٫فضاهای داری امکانات سمعی و بصری ,چنانچه گنجایش تا حدود ۱۵۰ نفرباشد.استفاده از نور طبیعی مقدور و قابل قبول است.
۵٫برای گنجایش های بیشتر از ۱۵۰ نفر باید از نور مصنوعی استفاده شود و تمهیداتی برای کنترل مقدار و شدت و ضعف آن اندیشیده شود.
گرچه تناسب ابعاد یک فضا از ضابظه های مختلفی پیروی می کند ولی تناسباتی که مورد قبول استانداردهای مختلف برای حداکثر نسبت طول و عرض کتاس درست است,از۳/۱:۱ تا ۷/۱:۱ متغیر است .نسبتی که اکثرا با آن توافق دارند۴/۱:۱ می باشد. a1.4
از نظر ارتفاع در بیشتر موارد ۳ مترمتناسب است و نسبت حجم فضا بر نفر برای کلاس های کوچک ۵/۲ مترمکعب(حداقل)و برای کلاس های بزرگ ۵/۴ متر مکعب توصیه شده است که به طورکلی برای تامین نور طبیعی و مصنوعی,تهویه و طنین صدا اندازه مناسبی است.
استاندارد مقاومت در مقابل عبور صدا برای دیوار های اتاق درس ۴۵-۳۵ db(دسی بل) و برای کف و سقف db 45 در نظر گرفته می شود.
می توان به منظور تامین یکنواختی فضا تمهیدات آکوستیکی در بدنه کلاس را مورد نظر قرار داد.
حداکثر فاصله بین سخنگو و شنونده وبدون استفاده از وسایل کمکی m 25 است.با این ترتیب که شنوندگان در داخل زاویه ۱۴۰ درجه ای قرار می گیرند که راس آن محل استقرار سخنگو است.
تقلیل فاصله استاد و دانشجو به حداقل ممکن می تواند مهمترین ضابطه برای طرح اتاق درس باشد چون باعث می شود که ارتباط بین دو نفر بهتر شود,به طوریکه:
۱٫ احتیاج به صدای آرام تر و فشار فیزیکی کمتر
۲٫به وسائل سمعی بصری کمتر و کوچکتر و ارزانتری نیاز است.
– استانداردهای متداول جهانی برای عناصر موجود درکلاس درس,فواصل و اندازه هایی را که در ارتباط و تابعی از یکدیگر می باشند,به شرح زیر مشخص می نماید تا مد نظر طراح قرار گیرد:
§ میز و صندلی ها به صورت یکپارچه باشند.
§ فاصله از دیوار جلو تا پشت صندلی های ردیف اول m 3 باشد.
§ فاصله صندلی ها پشت تا پشت cm90 و با فاصله مرکز تا مرکز تا مرکزcm 60 .
§ تعداد صندلی ها در هر ردیف تابعی از زاویه مخروط دید است
§ عرض ردیف کمتر از ۷ صندلی : عرض کل راهروهای داخل کلاسm 1.80 .
§ عرض ردیف بیش از ۷ صندلی :عرض کل راهرو های داخل کلاس m 2.40.
§ اگر بیش از ۵۰ صندلی در کلاس وجود داردباید درب دومی نیز وجود داشته باشد.
§ در مواردی که بیش از ۷ صندلی در عرض و تعداد درب ها ۲ می باشد,m 0.90 عرض اضافی در انتهای کلاس باید وجود داشته باشد و در غیر این صورت فاصله صندلی عقبی با دیوار بیش از m0.60 باشد.
§ کف کلاس بعد از ردیف هشتم باید شیب دار بوده و ارتفاع آن برای دید مناسب باشد.
§ میزان نور در کلاس ها باید با ابعاد و مساحت آن متناسب بوده و مصالح سقف و دیوارها و کف طوری انتخاب شود که از نظر انعکاس نور و یا صوت مشکلاتی پیش نیاید.
§ فاصله دورترین بیننده به طور معمول در صورت استفاده از تخته گچی یا پرده نمایش به اندازه ۶ برابر طول پرده در نظر گرفته شود(فاصله اولین وآخرین ردیف از دیوار جلو تابعی از طول پرده است).
§ برای کلاس با ظرفیت بیش از ۴۰ شاگرد سکویی به ارتفاع cm20 و عرضcm120 برای استفاده در نظر گرفته شود.
§ در صورت استقرار صندلی ها به صورتی که هر صندلی در خط میانی دو صندلی جلویی خود قرار گیرد می توان شیب کلاس را کمتر کرد.
§ زاویه دید نسبت به تخته سیاه, پرده اسلاید یا… نباید کمتر از زاویه ای با تانژانت ۳/۱ ,که تشخیص حروف و اشکال را مشکل می کند, باشد.
پارامتر های مختلف کلاس درس:
ظرفیت کلاس
۹۰
۱۰۸
۱۲۶
۱۵۳
تعداد ردیف
۹
۹
۹
۹
تعداد صندلی در هر ردیف
۱۰
۱۲
۱۴
۱۷
عرض صندلی(cm)
60
60
60
60
فاصله هر دو ردیف (cm)
82.۵
82.۵
82.۵
82.۵
زاویه افقی مخروط دید ( درجه)
۴۰
۴۵
۵۰
۵۵
زاویه عمودی دید ردیف جلو( درجه)
۳۴
۳۴
۳۴
۳۴
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو(cm)
277.۵
277.۵
277.۵
277.۵
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو و دیوارعقب با محور ردیف عقب
۳۳۷٫۵
۳۳۷٫۵
۳۳۷٫۵
۳۳۷٫۵
مورد بالا با در نظر گرفتن راهروی پشت (cm)
420
420
420
420
عرض کلاس (cm)
840
960
1080
1260
طول کلاس (cm)
1080
1080
1080
1080
سطح کلاس (m*m*m)
90.۷۲
103
116.۶۶
136
سطح درازائ هرنفر
۱٫۰۰
۰٫۹۵
۰٫۹۲
۰٫۸۹
سرویس ها ی ضمیمه کلاس:
این سرویس ها اتاق های تهیه و آماده کردن و نگهداری وسائل آزمایش مدل ها و… می باشد.که معمولا به صورت آزمایشگاه و یا کارگاه وانبار کوچک است. استانداردهای مختلف برای تعیین سطح این فضا با یکدیگر هم قول نیستند.
استاندارد سطح ارائه شده برای این فضا در ایالات متحده ۰٫۱۸ -۰٫۰۹ در انگلستان ۰٫۲۸-۰٫۲۱ و در جمهوری فدرال آلمان ۰٫۳-۰٫۲ متر مربع بر نفر توصیه گردیده است.
ارکان عمومی فضاهای آموزشی
۲-۶-۱- انتخاب استقرار واحد آموزشی متناسب با نیازهای آموزشی
توسعه نامنظم و بی رویه شهرها که در چند دهه اخیر با توسعه اتفاقی واحدهای آموزشی همراه بوده است بطوری که در بسیاری از مناطق مدارسی وجود دارند که بیش از مقدار ظرفیت از آن استفاده گردیده است در حالی که در بعضی از نقاط کلاسها به حد ظرفیت خود نرسیده است.
در نتیجه ساخت و ساز فضاهای آموزشی همراه با معیارهای شهرسازی نبوده و صرفا در اثر نیاز مقطعی شکل گرفته است.
۲-۶-۲- مکانیابی فضاهای آموزشی
کاربریهای سازگار و ناسازگار
کاربری مسکونی و کاربری آموزشی: محیط یک واحد آموزشی می‌بایست واجد تمامی نیازهای یک فضای مسکونی باشد. پس همجواری واحدهای آموزشی با کاربری مسکونی به خصوص ضروری میباشد.
کاربری آموزشی و کاربری فرهنگی: کاربری فرهنگی شامل مدارس، مساجد، تکایا، کتابخانه، مرکز فرهنگی تربیتی، موزه و گالری، نمایشگاه و… میباشد.
چنانکه از عملکرد آنها انتظار میرود، نزدیکی نسبتا زیادی با کاربری آموزشی دارند و این دو کاربری می‌توانند به عنوان دو کاربری سازگار در کنار هم و جوار یکدیگر استقرار یابند.
کاربری آموزشی و کاربری بهداشتی: هر چند که کاربری بهداشتی مثل کاربری آموزشی نیازمند به فضایی آرام به دور از هر گونه آلودگیهای صوتی و هوا است، از طرفی دسترسی سریع به واحدهای درمانی برای واحدهای آموزشی ضروری است. لیکن این کاربری یکی از منابع شیوع آلودگیهای میکروبی، شیمیایی و حتی رادیواکتیویته است و در این صورت این دوکاربری ناسازگار شناخته شده، از همجواری آنها باید احتراز کرد.
کاربری آموزشی و فضای سبز: در کلیه تحقیقاتی که در زمینه فضاهای آموزشی صورت گرفته، تاکید بر ارتباط فضاهای سبز میباشد. هر چند فضای سبز ویژگیهای خود را دارا میباشد و با سیستم تقسیم بندی منطقه مسکونی، محله ها یا واحد همسایگی ارتباط دارد. لیکن همجواری آنها با فضای آموزشی میتواند از نظر سالم سازی، جلوگیری از آلودگی و انتقال آ”به واحد آموزشی و ایجاد چشم انداز و آرامش خط بصری که دانش آموزان با تماشای آن فضا کسب می‌نمایند و در بهبود شرایط فراگیری بسیار موثر باشد.
کاربری آموزشی و شبکه ارتباطی حمل و نقل: شبکه حمل و نقل منبع اصلی آلودگی صوتی و هوایی به شمار میرود.
لوله‌های اصلی گاز و نفت، دامداریها، مرغداریها و باغ خانه ها نباید همجوار کاربری آموزشی قرار گیرند. ومکان آتش نشانی، مراکز پلیسی، کاربری فرهنگی (سینما و تئاتر)وجود دارد که باید در فاصله‌های معین از واحدهای آموزشی جهت امداد رسانی و استفاده از فضاهای فرهنگی قرار گیرند.
شرایط محیطی
اوضاع طبیعی زمین:
باید از احداث مدارس راهنمایی در زمینهایی با بیش از ۸% احتراز گردد. [۱]
جهت یابی:
جهت و موقعیت ساختمان آموزشی باید طوری انتخاب شود که تابش آفتاب و تهویه برای فضاها از جمله کلاسها در تمام فصول به نحو احسن انجام شود و از احداث ساختمان در مسیر بادهای شدید و مزاحم خودداری شود.
شعاع دسترسی:
شعاع دسترسی به چند عامل بستگی دارد:تراکم جمعیت، اندازه مدرسه و مقطع تحصیلی از آن جمله اند.
شــــــرح
مقطع راهنمایی
حداکثر فاصله واحد آموزشی تا محل سکونت
۱۲۰۰ متر
مدت زمان لازم برای طی مسافت
پیاده
۲۰-۱۵
سواره
۱۵
دسترسی :
دسترسی پیاده:
دسترسی‌های مناسب پیاده به واحدهای آموزشی با توجه به جمعیت زیاد دانش آموزان در هنگام خروج از مدرسه در طراحی فضاهای ترافیکی در مناطق شهری میتواند نقش مهمی داشته باشد. عدم ارتباط مستقیم و ورود و خروج به خیابانهای اصلی، چهارراهها و میدانها از طریق ایجاد فضای باز در قسمت ورودی و خروجی مدارس، انتخاب عرض مناسب
[۱] – ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی ( برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی)، نشریه شماره ۲۳۲ انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور.
پیاده روی دسترسی سواره به ترتیبی که در شرایط عادی هیچ دانش آموزی در خروج مجبور به استفاده از دسترسی سواره به جای پیاده نباشد، وجود یک مسیر پیاده منتهی به واحد آموزشی به صورتی که در مواقع ضروری بر روی وسایل نقلیه مورد نیاز باز شود و همچنین دور بودن مسیر آمد و شد دانش آموزان از موارد خطر آفرین یا کلیه محلهایی که متناسب با سن دانش آموزان نیست، از موارد دیگر دسترسی پیاده هستند.
دسترسی سواره:
الف) ارتباط با شبکه ترافیکی: مدارس برای انجام فعالیتهای آموزشی نیازمند تجهیزاتی هستند که دستیابی به آنها مستلزم داشتن سواره میباشد مانند اورژانس، آتش نشانی.
ب)عدم ارتباط با شبکه ترافیکی: سلامت دانش آموزان ایجاب می‌نماید که از شبکه دسترسی پر ترافیک اجتناب نمایند. [۱]
نور:
نور یکی از اصول مهم در طراحی فضاها و تامین آسایش بیشتر میباشد. معیارهای عمده در طراحی روشنایی داخل یک فضا عبارت است از میزان شدت روشنایی و مقدار انعکاس سطوح.
مقدار انعکاس سطوح:
میزان انعکاس مواد مختلف به جنس و رنگ و کیفیت سطح آنها بستگی دارد. این عوامل به خصوص رنگ در فضاهای آموزشی دارای اهمیت خاص میباشد. حاصل رنگ در فضاهای آموزشی از چند نظر دارای اهمیت است:
۱-دانش آموزان از نظر روانی عکس العمل نشان میدهند، مثل هیجان، آرامش، خستگی
۲-مقدار روشنایی داخلی فضا قابل کنترل می‌گردد و ناراحتیهای ناشی از خیرگی نور را کاهش میدهد.
۳- اختلاف درخشندگی سطح مطالعه نباید بیش از سه برابر میز، حوزه آن و تخته کلاس باشد.
۴-پرهیز از استفاده از سطوح براق به علت انعکاس منابع نوری و خیرگی چشم. استفاده از نور طبیعی خورشید در درجه اول اهمیت قرار دارد.
نور مصنوعی:
از آنجا که در فضاهای آموزشی اغلب ترکیبی از نور طبیعی و مصنوعی استفاده میشود بهتر است از چراغهای فلورسنت با توزیع نوری نیمه مستقیم (با صفحات مشبک)یا یکنواخت یا مختلف استفاده نمود و در این صورت بهتر است که ردیف چراغها عمود بر تخته تدریس و ردیف نیمکتها در نظرگرفته شود همچنین پیش بینی روشنایی موضعی برای تخته تدریس الزامی به نظر می‌رسد.
صوت:
اصوات نامطلوب در فضای آموزشی سه دسته اند:
الف- سرو صدای ناشی از ترافیک هوایی و زمینی
ب- سر و صدای ناشی از کارگاههای صنعتی- مراکز تجاری
ج – سر و صدای بازی بچه ها در فضای باز و سایر کلاسها
منابع تولید کننده صوتی در صورتی که میزان ارتعاشات آنها از ۸۰ دسیبل بیشتر نباشد، می‌توانند به عنوان کاربریهای همجوار با کاربری آموزشی به کار روند.
شرایط اقلیمی:
آب و هوا:
شرایط مناسب آب و هوا متاثر از وضعیت اقلیمی یعنی حرارت، رطوبت و سرعت حرکت هوا خواهد بود.[۲]
باد:
محیط آموزشگاه از نظر همجواری با سایر ساختمانها و عوامل جغرافیایی باید به گونهای باشد، که امکان حرکت و نتیجتا تهویه هوا وجود داشته باشد، نحوه استقرار آن به نحوی باشد که اثرات بادهای مزاحم کاهش یافته و برخورداری از بادهای مناسب افزایش یابد. به طوری که حداکثر استفاده از جریان هوای مناسب برای تهویه طبیعی کلاس بوجود آید.
در صورتی که محیط آموزشگاه در معرض وزش بادهای شدیدی قرار داشته باشد باید امکان ایجاد فضای سبز توسط درختان و بوته ها برای مقابله با آن فراهم باشد. با توجه به جهت عمومی وزش باد در منطقه، احداث واحد آموزشی نباید در مسیر انتشار دود و بوهای زننده کارخانجات، کانالهای روباز، عبور فاضلاب، محل زباله دانی و… قرار گیرد.[۳]
[۱] – ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی)نشریه شماره ۲۳۲ انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
[۲] – رک همان، وضع، صفحه ۱۵۰
[۳] – فتحی و اجارگاه، کوروش، مدرسه استاندارد. چاپ اول، تهران تابستان ۷۹، صفحه ۱۴۴٫
تابش آفتاب:
به طور کلی جهت ساختمان مدارس باید به گونهای باشد که حداکثر تابش آفتاب در کلاسها هنگام زمستان و جلوگیری از نفوذ تابش مزاحم در تابستان فراهم آید. بر این اساس میزان نور گیری هر نقطه با توجه به زوایه تابش و جهت تابش مشخص می‌گردد. همچنین باید دقت داشت عوامل شهری و جغرافیایی نباید در روشتایی محیط نقصان یا خللی وارد نماید. باید دقت داشت که حداقل در قسمتی که ساختمان مدرسه احداث می‌گردد نباید سایه عوامل فوق وجود داشته باشد. هر چند بهتر است در نواحی سردسیر اصولا از سایه در محیط آموزشگاه پرهیز نمود و بالعکس در نواحی گرمسیر وجود سایه در فضاهای باز نیز مطلوب میباشد.
ایمنی:
زلزله:
هر چه اشکال ساختمان منظم تر و توزیع جرمها و سختیهای آن در سطح افق (نقشه)و در ارتفاع متفاوتر باشد، مقاومت احتمالی آن در برابر زلزله افزایش خواهد یافت.
یک قاعده کلی برای مقاوم سازی ساختمانها با پیکره‌های پیچیده تجزیه آنها به اشکال ساده با تعبیه درزهای در آنهاست.
آتش سوزی:
برای مقابله با آتش سوزی در مدارس باید به نکات زیر توجه کرد:
– در کلیه فضاها به طرف بیرون در جهت فرار باز باشد
-در تمام فضاها حداکثر ۳۰ متر از راه پله یا خروجی ساختمان فاصله داشته باشد و در صورتی که این در، در قسمت بن بست راهرو واقع باشد، این فاصله به ۱۸ متر تقلیل می‌یابد.
-در طبقات برای هر راه پله یک در اضطراری ضد آتش نصب گردد.
فضاهایی که امکان خطر آتش سوزی در آنها بیشتر از سایر فضاها میباشد، مثل آزمایشگاهها، آبدارخانه ها و بعضی کارگاهها از سایر فضاها جدا گردد. این جدایی توسط دیوارها و درهایی با مقاومت زیاد و یا از طریق واسطه قرار دادن فضاهای دیگر، مثل سرویسهای بهداشتی یا راهروها صورت می‌گیرد.
-موتور خانه در ساختمان جداگانه پیش بینی گردد و منابع سوخت در بیرون ساختمان و در صورت امکان زیر خاک کار گذاشته شوند.
-کپسول آتش نشانی در فضاهایی با خطر آتش سوزی زیاد پیش بینی شود. همچنین شیرهای آتش در طبقات تعبیه گردد.
-در مدارس سه طبقه و بیشتر بهتر است بیش از دو راه پله تعبیه شود. [۱]
در طبقه همکف ساختمان، پنجره ها باید طوری باشند که امکان فرار از آنها میسر باشد.
نکات کلی برای ایمنی در مدارس
-نرده‌های حیاط طوری انتخاب شوند که امکان بالا رفتن یا خریدن اجناس از میان آنها برای کودکان میسر نباشد.
-از بکار گیری مصالح صاف و صیقلی در کف پرهیز شود.
-از بکار گیری درهای شیشه‌‌ای پرهیزگردد، مگر شیشه‌های ایمنی.
-پنجره ها باید به داخل باز شوند تا به سادگی قابل تمیز کردن باشند.
-اتاق کمکهای اولیه در نزدیکی دفتر مدرسه و یا اطاق مربی بهداشت پیش بینی شود.
-کلیدهای برق باید روی دیوار خارجی توالت ها نصب شود. در توالتها بهتر است به طرف بیرون باز شوند.
-مبلمان مدارس باید عاری از هر گونه ترک خوردگی و یا لبه‌های تیز فلزی باشد. [۲]
[۱] – ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی) نشریه شماره ۲۳۲ انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی .
[۲]- ضوابط طراحی ساختمانهای آموزشی (برنامه ریزی معماری همسان مدارس ابتدایی و راهنمایی) نشریه شماره ۲۳۲ انتشارات سازمان مدیریت و برنامه ریزی .
تاثیر عوامل فیزیکی – معماری در عملکرد قرارگاههای تربیتی
عملکرد قرارگاههای رفتاری مانند کلاسهای درس و یا آموزشگاهها از عوامل معماری از یکسو و شرایط فیزیکی از سوی دیگر تاثیر می‌پذیرد.
تاثیر (ساخت)یا (معماری)در عملکرد قرارگاههای تربیتی
آزموند ۱۹۷۵ (سازه)فضاها را تعیین کننده عملکرد آنها و وظیفه معمار را تعریف می‌کند. وی فضاها را از نظر تاثیری که روی رفتار می‌گذارند، بر دو نوع (گرد هم آورنده)و (پراکنده کننده)تفکیک می‌کند.
فضاهای (گردهم آورنده) برای قرارگاههای آموزشی و پرورشی نیز مناسبتر میباشد، زیر امکان تمرین کار گروهی و مشارکت بیشتری را در اختیار دانش آموزان قرار میدهد، فضاهای پراکنده کننده (مانند دالان‌های باریک) برای زندان مناسبتر است.
تاثیر عوامل (فیزیکی) در عملکرد قرارگاههای تربیتی
تحقیقات نشان میدهند، تراکم زیاد جمعیت به عنوان عامل فیزیکی، رفتارهای تهاجمی را افزایش میدهد و در صورت استمرار، موجب بروز واکنش‌های بیمار گونه میشود. تراکم زیاد در انسان احساس ازدحام بر می‌انگیزد. احساس ازدحام هنگامی به انسان دست میدهد که علاوه بر عوامل دیگر، تراکم جمعیت مخل آسایش شده، موانعی در مقابل جریان طبیعی فعالیتها ایجاد کند.
خصوصیات فیزیکی مدرسه
خصوصیت اصلی محیط‌های فیزیکی، عناصر متغیری مانند نور، رنگ، سختی و نرمی سطوح است. بیشتر تجارب اصولی به مزایای یک محیط آموزشی نرم تر تاکید دارند. بعضی تحقیقات نشان میدهد که دانش آموزان کلاس با پنجره را ترجیح میدهند. در صورتی که معلمان احساس می‌کنند که اتاقهای بدون پنجره انعطاف پذیرتر می‌باشند. آنها در یافتند که دخترها نسبت به پسرها، سازماندهی پیچیده اشکال، رنگ و عناصر محیطی را ترجیح میدهند.
تراکم دانش آموزان:
تحقیقات نشان میدهند، تراکم زیاد جمعیت به عنوان عامل فیزیکی، رفتارهای تهاجمی را افزایش میدهد و در صورت استمرار، موجب بروز واکنش‌های بیمار گونه و نابهنجاری میشود. تراکم فیزیکی نیز در انسان حساس ازدحام بر می‌انگیزد. نظر به اینکه دانش آموزان واقعیت فیزیکی رشته، فضا اشغال می‌کنند. تراکم جمعیت کلاسها را بوسیله محاسبه نسبت تعداد دانش آموز به اندازه سطح کلاس مشخص می‌کنند. احساس ازدحام از میزان تراکم تاثیر پذیرد ولی پدیده‌‌ای است ذهنی و ازعوامل روانشناختی از یکسو و محیطی- فرهنگی از سوی دیگر متاثر میشود.
آستانه تحریک پذیری افراد از نظر احساس ازدحام تحت تاثیر تجارت پیشین آنان قرار می‌گیرد. به عنوان مثال معلمینی که به تدریس در کلاسهای پرجمعیت عادت کرده اند، در یک کلاس سی نفره احساس ازدحام نیم کنند ولی اگر به کلاسهای کوچک و کم جمعیت عادت کرده باشند، در همان کلاس سی نفره احساس ازدحام می‌کنند.
نوع فعالیتی که قرار است در فضای واحد انجام شود نیزعاملی پس موثر در بروز احساس ازدحام میباشد. به عنوان مثال هر گاه در یک کلاس پرجمعیت (با تراکم بالا)دانش آموزان با رفتار انفعالی، فقط به سخنان معلم گوش کنند، ازدحام محسوب نمی شود. مگر اینکه موضوع درس (کاردستی) باشد. و یا یک روش تدریس ویژه دانش آموزان را به فعالیت و تحرک بیشتر وادار نماید. به طور خلاصه احساس ازدحام هنگامی به انسان دست میدهد که علاوه بر عوامل دیگر، تراکم جمعیت مخل آسایش شده، موانعی در مقابل حریانهای طبیعی فعالیتها ایجاد کند.
رنگ فضاها
رنگ به عنوان عنصر تفکیک ناپذیر معماری تاثیر فراوانی بر روحیه و رفتار کاربران فضاها و ساختمانها دارد و حالات روانی و عاطفی آنها را شدیدا تحت تاثیر قرار میدهد.
انسان پدیده‌های اطراف خویش را همراه با رنگ مشاهده می‌کند و نسبت به آنها واکنش نشان میدهد. رنگها هریک حاوی پیامی خاص به بینندگان می‌باشند که این موضوع از قدیم الایام مورد بررسی و تحقیق دانشمندان و روانشناسان بوده است. درمدارس، رنگ فضاها و تجهیزات آموزشی به دلیل شرایط سنی و روحی کودکان و نوجوانان از حساسیت بیشتری برخوردار است. زیرا این امر میتواند باعث شادابی و نشاط، آرامش روانی و تحرک و تلاش دانش آموزان شود و فرآیند یادگیری را افزایش دهد. همچنانکه میتواند زمینه کسالت، خمودگی، بی تحرکی، عصبانیت، اضطراب و افسردگی آنان را فراهم آورد.
برای رنگ آمیزی دیوارهای داخلی کلاسها، رنگهای گرم و آرام مناسبند نظیر کرم، بژ. تناسب این رنگها ناشی از وجود رنگ زرد در آن است که همواره مظهر روشنایی و علم بوده است. همچنین تراکم رنگ سفید در داخل آن باعث تعادل فضا میشود.
پیش فضاها، راهروها و راه پله ها به ویژه در سالهای اولیه تحصیل، همواره مواجه با شور وشعف و هیجان دانش آموزان هستند. معمولا در زنگهای استراحت یا موقع تعطیل مدرسه، دانش آ,وزان با هیجان زاد کلاسها را ترک می‌کنند. همچنین پس از استراحت در زنگ تفریح از فضاهای شاد و پرشیطنت حیاط مدرسه به کلاس برمی گردند و این فضاها حائل میان حیاط و کلاس هستند. بنابر این اگر رنگ این فضاها، رنگهای سرد و آرام باشند، در کنترل هیجانات روحی تاثیر به سزایی دارند و علاوه بر آرامش محیط، از تصادفات احتمالی دانش آموزان می‌کاهند.
رنگ آمیزی درهای ورودی کلاسها و دفتر مدارس باید همیشه تیره تر از زمینه رنگی دیوارهای راهرو باشد. این تیرگی توجه واحترام دانش آموزان را برمی انگیزد و در عین حال هشداری است که تفاوت میان فضای کلاس درس و حیاط را به او گوشزد می‌کند.
در سالنها، فضاهای ورزشی و اماکن صرف غذا باید از هماهنگی رنگهای گرم استفاده شود. در سرویسهای بهداشتی به لحاظ ویژگی محیط آموزشی و فقدان استانداردهای بهداشتی در عموم این فضاها، استفاده از رنگ سفید مناسبتر است. وجود این رنگ و لطمه پذیری آن در اثر کمترین آلودگی، حداقل هشداری است که مسئولین نظافت فضای آموزشی را مجبور به کنترل و نظافت مستمر خواهد کرد.
در آزمایشگاهها، سطوح دیوارها، رنگهای گرم و روشن دارد، اما سطح میزهای آزمایشگاهها حتی المقدور سفید است. سفید بودن میز در صورت آلودگی سطح میز به مواد شیمیایی رنگی، اسیدها و بازها، دانش آموز و مربی را به طور موثرتری خبر خواهد کرد. در اتاق بهداشت باید از رنگهای سرد و روشن استفاده کرد. در این نوع هماهنگی یک رنگ سرد (مثلا سبز یا آبی)به عنوان رنگ اصلی انتخاب میشود و سایر رنگهای سرد با ارزشهای مختلف در کنار آن به کار برده میشود. این نوع هماهنگی محیط را ساکت و آرام جلوه خواهد داد.
سازماندهی و ساختار کلاس
دانش آموزان و معلمین در کلاسهای جدید که از ترکیب مناسب مشارکت دانش آموزان و حفاظت معلم تشکیل شده است، راضی ترند.
در بحث سازماندهی و ساختار کلاس یک معلم میتواند به طرف مختلف کلاس را سازماندهی کند. به عنوان مثال او میتواند دانش آموزان را در تصمیم گیری دخالت دهد. میتواند کلاس را به گروههای کوچک تقسیم کند، می تواند باعث گردد تا دانش آموزان به یکدیگر کمک کنند و یا میتواند فعالیتهای کلاس را به شیوه سنتی انجام دهد.
تزئینات کلاس
اگر چه نمونه‌های تزئینات کلاس قطعی نمی باشد ولی همه می‌دانند که این موضوع تا حدی دارای اهمیت است. تجارب دیگر نشان میدهند که چگونه بخشی از فضاهای گرم و دعوت کننده هستند، در حالی که بخشی دیگر سرد و بی روح می‌باشند.
بسیاری از دانش آموزن به دیدن کارهایشان بر دیوار علاقه دارند و این موضوعات میتواند به عنوان یک مشوق مورد استفاده قرار گیرد. همچنین میتوان از موضوعات، اشکال و تصاویر مرتبط با درسها برای تزئینات کلاسها استفاده کرد که این مطلب هم به جذاب تر کردن فضا و هم به تفهیم بهتر موضوعات درسی کمک می‌کند.
انواع چیدمان در کلاس
۱-ردیفی و ستونی: این سنتی ترین وضعیت میباشد. در حقیقت تا زمانی پیش و شاید امروزه در بعضی مدارس، نیمکتها به شکلی به زمین متصل بودند. این قرار گیری برای زمانی مناسب است که معلم می‌خواهد دقت ها به چیزی متمرکز شود.
۲- فرم دایره‌‌ای شکل: نرم‌های دایره‌‌ای شکل برای مباحث کلاسی و تکلیف کلاسی مناسب هستند. البته این نوع سازماندهی مشکلی که دارد این است که تعدادی از دانش آموزان به ناچار یا پشت معلم یا نیمرخ او روبرو میشوند و نمی توانند ارتباط بصری مناسبی با او داشته باشند.
۳- گروهی: نشستن گروهی در گروههای ۴ تا ۶ نفری برای مباحثه گروهی و یادگیری مشارکتی و تکالیف گروهی کوچک مناسب میباشد. برای نظارت بر تمام فعالیتها در چیدمان گروهی، معلم باید قادر باشد که ببیند در مراکز فعالیتی هر گروه چه اتفاقی می‌افتد. بنابر این موانع باید کم باشد و گروهها نباید دور از دید باشند.]کم اثر ترین سازماندهی و مرتبط ترین آن با رفتار نامناسب هنگام مباحثه، نیمکت‌های ردیفی است. به نظر می‌رسد که نیمکت‌های ردیفی بیشتر از گروهی یا دایره‌‌ای با کناره گیری دانش آموزان ارتباط دارد. بعلاوه سازماندهی دایره‌‌ای بیشتر از ردیفی و گروهی با رفتار مناسب و نظریات خارج از موضوع در ارتباط است.
Almqvist,osvald
تولد در ترانکیل نزدیک کارلشتاد به سال۱۸۸۴_مرگ در استکلهم به سال۱۹۵۰_در کالج فنی وسپس در آکادمی هنرهای زیبای استکلهم تحصیل کرد.
او همراه با۶نفر از همکلاسی هایش و نیز زیگوردمورنتس لورنتز این مدرسه را رها کرد ودر مدرسه ی نو تأسیس معماری آزاد تحصیلاتش را ادامه داد.طرح های پیشنهادی او در زمینه ی آشپزخانه های پیش ساخته که از اجزاء استاندارد تشکیل می شد(۱۹۲۲) و همچنین ساختمان برج هیدروالکتریک واقع در نزدیکی هامارس فورس(هر دو در فاصله ی ۸_۱۹۲۵)،به طور کلی تمام قید وبندهای مربوط به گذشته را رها کرد.۴
المکویست یکی از پیشروان مدرنیسم در سوئد به شمار میرود.
در معماری، هر طرح یک سیستم است. طراحی فرایندی است که از تفکر شروع و به یک محصول (بنا) ختم می شود، بنا محصول تجسم و تخیل، تفکر است.
۱) روش طراحی فرم گرا: برای طراحی بناهایی مثل سینما، تئاتر، موزه، فرهنگسرا و تا حدودی بناهای مذهبی می توانیم از چنین سبک و سیاقی استفاده کنیم. |
روند طراحی معماری |
در معماری، هر طرح یک سیستم است. طراحی فرایندی است که از تفکر شروع و به یک محصول (بنا) ختم می شود، بنا محصول تجسم و تخیل، تفکر است. |
ایده ها |
ایده ها تفکراتی معین و غیر آنالیزوارانه هستند که از مشاهدات مدارک و اندیشه برای ما حاصل می شوند. در معماری، ایده ها شامل مسائل مختلفی می شوند مانند چگونگی جهت گیری ساختمان ها، جانمایی یک آشپزخانه در یک واحد، روش های بهره گیری از جریان طبیعی هوا، ارزش انرژی و حفظ و صرفه جویی در آن، اهمیت مصالح، دوام، تعامل بین اجسام، مناسبترین راه های برقراری ترتیب فضایی و یا چیزهایی از این قبیل. بنابراین ساختمان و طراحی آن، شامل بسیاری تصمیمات کوچک است و طبیعتاً کسب مهارت و ارتقاء آن در جهت تولید ایده ها و کانسپت هایی که توانایی پاسخگویی به این گستره وسیع از امور را داشته باشد از اهمیت بسزایی برخوردار است. |
آفرینش فرم در معماری |
آفرینش معماری همواره با دو مقوله اساسی سر و کار داشته است: فرم یا شکل و مفهوم یا معنا. این دو مقوله به ترتیب جنبه های صوری و معنایی معماری را تشکیل می دهند که از بحث انگیزترین مقولات در طول تاریخ معماری بخصوص معماری معاصر بوده اند. |
نقش فرم در آفرینش معماری |
برای معماران که از دیدگاه آفرینشی در فضای معماری به فرم می نگرند، آفرینش فرم از اهمیتی بسیار برخوردار است زیرا معمار در آفرینش فضا آنچه را می خواهد بگوید با استفاده از فرم ابراز می کند، همچنان که موسیقی سازان، نقاشان، شاعران و فیلمسازان نیز هر یک به زبان و بیان خاص خود آنچه را در دل دارند از طریق صوتها، کلامها و رنگها به مخاطبان خودشان انتقال می دهند. فرم چه در موسیقی، چه در معماری و چه در شعر، بعدهای ذهنی را می نمایاند و تنها راه ممکن برای انتقال مفهومی خاص از سوی آفریننده اثر به استفاده کننده و مخاطب است. |
تشخیص فرم |
خصوصیت عملکردی فضا، به دنبال صفت های فرمال فضا می آیند و وقتی ما اتاق را ساختیم خود به خود عملکرد را تعیین کرده ایم. بنابراین در معماری یعنی در ساختن فضاها، ما به منظور دستیابی به فانکشن باید از فرم شروع کنیم. |
فرم و فضای معماری |
عناصر فرم و فضا همراه یکدیگر، واقعیت معماری را تشکیل میدهند. وقتی فضا توسط عناصر تشکیل دهنده فرم شروع به حبس شدن، محصور شدن، شکل گرفتن و سازماندهی شدن می‌کند، معماری بوجود می‌آید. |
تعریف کانسپت |
در تعریف ساده می توان گفت کانسپت ها ایده هایی هستند که عناصر گوناگونی در یکجا گرد هم می آورند. این عناصر گوناگون، تفکرات و تصورات و مشاهدات هستند. در معماری، کانسپت مسیری است که طی آن نیازهای فیزیکی، شرایط محیطی و باورها به هم می پیوندند و به این ترتیب کانسپت ها بخش مهمی از روند طراحی معماری را شکل می دهند. |
عوامل موثر بر کانسپت در طراحی |
هدف، تحلیل سایت و مکان یابی ساختمان، عوامل فرهنگی اجتماعی، عوامل جغرافیایی، شرایط آب و هوایی، برنامه فیزیکی طرح، خواسته کارفرما، مقیاس و تناسبات، بررسی مصالح و تکنولوژی ساخت بنا، ابعاد انسانی و فضاهای معماری (حرایم) و الزامات تأسیساتی از عوامل موثر بر کانسپت در طراحی هستند. |
کانسپت ها |
همیشه کانسپت ها توسط معماران پدید نمی آیند. شاید بهترین نمونه این موضوع پاسخ لوکوربوریه به کانسپت مورد نظر کارفرما در ساختمان کارگاه های چوب در مرکز هنرهای بصری در دانشگاه هاروارد باشد. این مرکز یک بخش دانشجویی است که نه تنها برای دانشجویان رشته های هنری بلکه برای سایرین هم قابل استفاده است. کانسپت مورد نظر مسئولان دانشگاه این چنین بود که اگر دانشجویان بیشتری از فعالیت های مرکز با خبر باشند و بتوانند جریان کار و زندگی درون آن را مشاهده کنند آنگاه شرکت و حضور آنها در کارگاه ها متحمل تر خواهد بود و لوکوربوزیه کانسپت را به اجرا در آورد، به این صورت او از درون مسیر عبور پیاده موجود در سایت رمپی طراحی کرد که مانند تونلی از درون ساختمان عبور می کرد و امکان مشاهده بسیاری از استودیوها و کارگاه ها را فراهم می آورد. |
کانسپت ها و طراحی معماری |
شکل گیری کانسپت پدیده ای خود به خودی نیست بلکه نیازمند تلاشی متمرکز برای گردآوری و ترکیب مسائل مختلف است. گردآوری این مسائل کاری هوشمندانه است، به عقیده بسیاری از طراحان، معماران، منتقدان نویسندگان، هنرمندان،شکل دهی کانسپت متشکل از ۱۰ درصد الهام و استعداد و ۹۰ درصد پشتکار و سخت کوشی است. شکل دهی کانسپت برای بسیاری کاری ناآشنا است همچنین دانشجویان برای اندازه فراگیری و درک سایر مباحث طراحی در این مورد، با سختی مواجه اند. در زمینه تقویت مهارت کانسپت سازی سه مانع اصلی وجود دارد:
|
تصورات |
تصورات در مقایسه با ایدهها از اساس و تکامل و اغلب اهمیت کمتری بر خوردارند. ممکن است تصور شود که تصورات نمی توانند نقشی در شکل دادن کانسپت ها داشته باشند، این نتیجه گیری درستی نیست. در علم سینکتیک یا همان تجربه و تحلیل مسائل علمی اصلی، اساسی به نام تولید اتفاقی ایده ها وجود دارد که بر این اساس هنگام تحلیل مسائل که از راه های موجود قابل حل نیستند، هر ایده یا تصور تازه می تواند سبب گشایش شود. بخش کوچکتری از افراد، این توانایی را دارند تا با استفاده از سینکتیک و یا سایر روشهای تولید اندیشه، به ارائه ایده های متنوع برای مسائل بپردازند. ایدههایی که اگر چه ظاهراً بی معنی و بی ارتباط و گاهی موهومی به نظر آیند ولی در واقع مرحله آغازین اهمیت روند تحلیل مسائل را می سازند. در معماری هم گاهی عناصر یک کانسپت ایده آل را به هیچ عنوان نمی توان در یکجا جمع کرد، در این صورت شاید استفاده از تصورات برای رسیدن به کانسپت به عنوان تکنیکی اساسی برای شکل دادن کانسپت و البته در نتیجه عدم تجربه کافی در طراحی و کانسپت سازی ضروری باشد.
|
کانسپت ها و ایده ها |
کانسپت ها از این نظر که تفکراتی حاصل از ادراک ما هستند تشابه زیادی با ایده ها دارند، با این تفاوت که کانسپت ها دارای یک ویژگی خاص خود هستند و آن این است که این تفکرات، معطوف به راه های گرد آوری چند عنصر و ویژگی، در یک کل هستند. در معماری کانسپت تعیین کننده چگونگی تأثیر گذاری جنبه های مختلف نیازمندیهای بنا بر طراحی و ساخت آن از طریق اجتماع در یک اندیشه خاص است و کانسپت در معماری موضوعی هدفمند است. نتیجه تلاش متمرکز و خلاقانه در یکپارچه کردن عناصری به ظاهر نامتشابه.
|
سناریوهای کانسپچوال (مفهومی) |
با توجه به اینکه هر نوع بنایی می تواند صدها نیاز خاص خود را داشته باشد که این نیازها تازه غیر از نیازها و اهدافی است که شخص معمار بر آن می افزاید. دستیابی به کانسپتی واحد که همه این عناصر را به هم همبسته سازد امری بلند همتا و البته بلند پروازانه است. معماران در مقالات و نوشته های مربوط به کانسپت های طراحی خود، مسأله گره زدن فاکتورها و تفکرات مهم و تأثیر گذار، در طراح را در نوعی سناریوی کوتاه مطرح می کنند. فرانک لوید رایت می گوید: کوین روش می گوید:
|
سلسله مراتب کانسپت |
درک رابطه، تقدم و تاخری موجود بین تصور، ایده، کانسپت و سناریوی کانسپچوال در واقع سرآغاز روند دستیابی به کانسپتی مناسب برای یک بنا است. این رابطه به این صورت ترتیب داده می شود: تصور – ایده – کانسپت – سناریوی کانسپچوال که براساس الگوی افزایش پیچیدگی، متناسب بودن و عمق فکری است. در مراحل ابتدایی پروژه، همواره فرصت برای متصور شدن ایده ها وجود دارد خصوصاً اگر ذهن توانایی و تمایل پذیرش تفکرات خلاقانه غیر عادی و پر تخیل را که می توانند راه حل و گره گشای بسیاری از نیازها باشند، داشته باشد. پس از این، معماران زمانی که بیشتر با پروژه آشنا و از مسائل آن آگاهی پیدا می کنند کم کم برخی از تصورات و ایده ها را با اهمیت تر و مناسب تر از بقیه تشخیص می دهند. سرانجام شباهت ها و جذابیت های بالقوه و دسته بندی ایده ها شکل می گیرند و بر پایه این ملاحظات مسیر قطعی انجام گرفتن فعالیت ها در آینده مشخص خواهد شد. مینیات و انتقاد از خود:
|
انواع پنجگانه کانسپت: |
۱) کانسپت های قیاسی (نگاه به دیگر چیزها)
|
کانسپت قیاسی
|
از پنج گونه ذکر شده مقایسه احتمالاً متداولترین راه شکل دادن کانسپت هاست. مقایسه روابط عینی موجود بین اشیاء را آشکار می کند. اگر موضوعی حضور تمام ویژگی های مورد نظر را در خودش داشته باشد آنگاه می تواند به عنوان الگویی برای طراحی پروژه در نظر گرفته شود. تا قبل از ظهور مکتب مدرن معماران تصور می کردند که همه شاه کارهای معماری در شهر بوجود آمده اند و وظیفه معمار در این میان این بود که در یابد کدام بنای قدیمی می تواند الگویی مناسب برای پروژه در حال طراحی باشد. زمانی اصلی ترین الگوی قابل قبول برای کلیساها و کالج ها و دانشگاه ها “گوتیک”، برای بانک ها “دوریک یونانی” و برای ساختمان های مقر حکومت “سنت پیتر” در نظر گرفته می شد. نمونه های برخی از این مقایسه ها بیش از بقیه یافت می شوند. یکی از رایج ترین آنها الگوی خیابان روستایی یا همان گذری سر پوشیده در میان مغازه ها است، مانند گالریا در طراحی خوابگاه دانشگاه آلبرتا در ادمونتون است. در اینجا واحدهای دانشجویان مجرد و دانشجویان مزدوج در کنار هم قرار داده شده اند. آپارتمانها در امتداد یک گذر داخلی با سقفی مخفی وار که نور را فراهم می کند قرار گرفتند. در طراحی پروژه صحت و نحوه انجام گیری این مقایسه مورد توجه معماران قرار داشته است و در این رابطه در برخی از موارد بهینه سازی هم انجام داده اند که نمونه آن استفاده از پنجره های تانل داری است که به درون گذر باز می شوند. آنها در مراحل ابتدایی کار دریافتند که دید پرسپکتیوی امتداد گذر فاقد زندگی و رنگارنگی نمونه هایی است که قبلاً بررسی کرده اند. به منظور بازنمائی این پویایی بصری آنها پنجره های مخصوصی مشرف به گذر طراحی کردند. پنجره هایی که در آنجا پانل هایی مسلب و رنگارنگ بودند و وقتی گشوده می شوند علاوه بر جریان هوای اضافی برای داخل نمایی از جریان حرکت و فعالیت در گذر را هم مورد نظر معماران بوجود آورده اند. یک نمونه دیگر پروژه تری تاپس (Tree-tops) اثر دیوید گلسر از مارکیس، ستولر، گلسر در کارولینای جنوبی است. در این پروژه سیستم راهروها و پلهای ارتباطی ای که در ساختمان انبارها در ساوانای جورجیا وجود دارد به عنوان الگوی مناسب حل کردن بسیاری از مسائل مربوط به جانمایی و سیرکولاسیون انتخاب شده با وجود این که سایت پروژه برخلاف ساختمان انبارها تخت و کاربری آن مسکونی است، سیستم راهروها به خوبی جوابگو هستند. این چنین سنجش ها یا مقایساتی می توانند فقط با توجه یک ساختمان خاص صورت نگیرند. لویی کان در مورد کانسپت طراحی اش در ساختمان تحقیقات پزشکی دانشگاه پنسیلواینا اظهار می کند که در چند مورد مختلف، از مقایسه ها استفاده کرده است. او توضیح می دهد که محققین برقراری ارتباط و مشارکت فکری از نیازهای اساسی به شمار می رود، بنابراین اولین مرکز تحقیقاتی را با جایی برای گردهمایی ملاقات و آگاهی از فعالیت های یکدیگر مقایسه کرد. این کانسپت او مشابهت بسیاری با روش ساختمان موسسه فورد دارد. کان همچنین با مشاهده وضعیت محققین پزشکی در محوطه دانشگاه پنسیلواینا که همواره به شکلی نامناسب در سرتاسر محوطه پراکنده بودند کانسپت دوم خود را حول تصور شخصیتی این افراد شکل داد. او تفکرات خلاقانه و فعالیتهای این افراد در آزمایشگاههایشان را با کار هنرمندان در استودیوهایشان مورد مقایسه قرار داد او می گوید: اگر چه کان توانست کانسپتی مبتکرانه را از طریق انجام مقایسه ای صحیح بدست آورد و برخی حتی این ساختمان را بنایی با اهمیت در دهه ۶۰ می دانند اما در عمل کاربران آن با مشکلات زیادی روبرو شده اند. یوناس سالک برای احداث ساختمانی تحقیقاتی به نام خود، نمونه های ساخته شده این بنا را در سراسر آمریکا مورد مطالعه قرار داد. او از ساختمان تحقیقات پزشکی دانشگاه پنسلیواینا در زمان فعالیت روزانه بازدید به عمل آورد و با کاربران آن به گفتگو پرداخت و از مشکلات آن آگاه شد. علی رغم نکات منفی اش این ساختمان تنها موردی بود که در آن سعی شده بود تا مسائل فلسفی خلاقیت و آفرینش هم مورد توجه قرار گیرد و سرانجام لویی کان برای طراحی موسسه تحقیقاتی سالک در سان دیگو برگزیده شد.از پنج گونه ذکر شده مقایسه احتمالاً متداولترین راه شکل دادن کانسپت هاست. مقایسه روابط عینی موجود بین اشیاء را آشکار می کند. اگر موضوعی حضور تمام ویژگی های مورد نظر را در خودش داشته باشد آنگاه می تواند به عنوان الگویی برای طراحی پروژه در نظر گرفته شود. تا قبل از ظهور مکتب مدرن معماران تصور می کردند که همه شاه کارهای معماری در شهر بوجود آمده اند و وظیفه معمار در این میان این بود که در یابد کدام بنای قدیمی می تواند الگویی مناسب برای پروژه در حال طراحی باشد. زمانی اصلی ترین الگوی قابل قبول برای کلیساها و کالج ها و دانشگاه ها “گوتیک”، برای بانک ها “دوریک یونانی” و برای ساختمان های مقر حکومت “سنت پیتر” در نظر گرفته می شد. نمونه های برخی از این مقایسه ها بیش از بقیه یافت می شوند. یکی از رایج ترین آنها الگوی خیابان روستایی یا همان گذری سر پوشیده در میان مغازه ها است، مانند گالریا در طراحی خوابگاه دانشگاه آلبرتا در ادمونتون است. در اینجا واحدهای دانشجویان مجرد و دانشجویان مزدوج در کنار هم قرار داده شده اند. آپارتمانها در امتداد یک گذر داخلی با سقفی مخفی وار که نور را فراهم می کند قرار گرفتند. در طراحی پروژه صحت و نحوه انجام گیری این مقایسه مورد توجه معماران قرار داشته است و در این رابطه در برخی از موارد بهینه سازی هم انجام داده اند که نمونه آن استفاده از پنجره های تانل داری است که به درون گذر باز می شوند. آنها در مراحل ابتدایی کار دریافتند که دید پرسپکتیوی امتداد گذر فاقد زندگی و رنگارنگی نمونه هایی است که قبلاً بررسی کرده اند. به منظور بازنمائی این پویایی بصری آنها پنجره های مخصوصی مشرف به گذر طراحی کردند. پنجره هایی که در آنجا پانل هایی مسلب و رنگارنگ بودند و وقتی گشوده می شوند علاوه بر جریان هوای اضافی برای داخل نمایی از جریان حرکت و فعالیت در گذر را هم مورد نظر معماران بوجود آورده اند. یک نمونه دیگر پروژه تری تاپس (Tree-tops) اثر دیوید گلسر از مارکیس، ستولر، گلسر در کارولینای جنوبی است. در این پروژه سیستم راهروها و پلهای ارتباطی ای که در ساختمان انبارها در ساوانای جورجیا وجود دارد به عنوان الگوی مناسب حل کردن بسیاری از مسائل مربوط به جانمایی و سیرکولاسیون انتخاب شده با وجود این که سایت پروژه برخلاف ساختمان انبارها تخت و کاربری آن مسکونی است، سیستم راهروها به خوبی جوابگو هستند. این چنین سنجش ها یا مقایساتی می توانند فقط با توجه یک ساختمان خاص صورت نگیرند. لویی کان در مورد کانسپت طراحی اش در ساختمان تحقیقات پزشکی دانشگاه پنسیلواینا اظهار می کند که در چند مورد مختلف، از مقایسه ها استفاده کرده است. او توضیح می دهد که محققین برقراری ارتباط و مشارکت فکری از نیازهای اساسی به شمار می رود، بنابراین اولین مرکز تحقیقاتی را با جایی برای گردهمایی ملاقات و آگاهی از فعالیت های یکدیگر مقایسه کرد. این کانسپت او مشابهت بسیاری با روش ساختمان موسسه فورد دارد. کان همچنین با مشاهده وضعیت محققین پزشکی در محوطه دانشگاه پنسیلواینا که همواره به شکلی نامناسب در سرتاسر محوطه پراکنده بودند کانسپت دوم خود را حول تصور شخصیتی این افراد شکل داد. او تفکرات خلاقانه و فعالیتهای این افراد در آزمایشگاههایشان را با کار هنرمندان در استودیوهایشان مورد مقایسه قرار داد او می گوید: اگر چه کان توانست کانسپتی مبتکرانه را از طریق انجام مقایسه ای صحیح بدست آورد و برخی حتی این ساختمان را بنایی با اهمیت در دهه ۶۰ می دانند اما در عمل کاربران آن با مشکلات زیادی روبرو شده اند.
|
استعارات و تشبیهات (کانسپت های استعاری)
|
استعارات مانند مقایسه ها، به آشکار کردن روابط بین اشیاء می پردازند. با این تفاوت که این روابط بیشتر انتزاعی هستند تا عینی. در واقع تشبیهات، استعاراتی هستند که از واژه هایی چون، مانند و همانند برای بیان این روابط استفاده می کند. تشبیهات و استعارات، تشخیص امکان ارتباط میان الگوهاست، مقایسه ها روابط عینی را مد نظر قرار دارند.
|
کانسپت های جوهری
|
جوهره ها در واقع چکیده و متمرکز شده جنبه های مختلف مسائل پیچیده هستند و بازتابنده اندیشه های درونی این جنبه ها هستند. استنفورد اندرسون درباره علاقه لویی کان به جان مایه ها و استفاده او از استعارات چنین می نویسد: طراحان برای جستجوی جوهره پروژه و بیان آن در قالب کانسپت روشهای بسیاری دارند. این جستجو در واقع تلاشی برای رسیدن به ایده هایی است که قسمتهای مختلف یک کانسپت پروژه را به هم می پیوندد و به عقیده کان ایده هایی که طراح را قادر می سازد بر شرایط موجود مسلط شود و آنچه را که باید به سرانجام برساند. یک راه عملکردی (پراگماتیک) عبارت است از بررسی برنامه و مشخص کردن سلسله مراتب موجود با این فرض که اصلی ترین مسأله (جوهره) آن است که در این سلسله مراتب، در جای نخست باشد. در نهایت نتیجه چنین بررسی ای می تواند در غالب تحلیلی از برنامه و یا یک دیاگرام گرافیکی ارائه شود. لارس لروپ روش عملکرد دیگری ارائه می کند. روش او در واقع ترکیبی از کانسپت مقایسه ای و جوهره ای است. هنگامی که او صورت مسأله طراحی جدیدی را دریافت می کند ابتدا چند نمونه مشهور را که خصوصیات موجود در آنها مشابه جنبه های مختلف صورت مسأله ی خودش است را مشخص می کند و عکس هایی از این نمونه ها که هر کدام حداقل یکی از ویژگی های مورد نظر او را در خود دارند انتخاب می کند سپس او در چند مرحله به تحلیل این تصاویر می پردازد. او از روی هر تصویر مجدداً طراحی می کند و به ویرایش آنها می پردازد تا ویژگی مد نظرش را برجسته سازد. این ویژگیها به تدریج به صورت فرضیاتی ذهنی به وجود می آیند که هر کدام در حکم یک درس طراحی هستند. این فرضیات به هم افزوده می شوند تا در نهایت مجموعه آنها هدایت کننده طرح پیشنهادی او باشند.
|
کانسپت های برنامه ای پاسخ مستقیم و حل مسأله
|
همه کانسپتهای تصویرگر در جوهره، نماد فعالیت درون ساختمان نیستند. کانسپت ها می توانند حول مسائل عملکردی تری شکل بگیرند در حالی که توانایی حل صورت مسأله های کارفرما مایه مباهات بسیاری از معماران است اما در حقیقت عده کمی هستند که می توانند نگرشی عملکردی همراه با خلاقیت به حل این صورت مسأله داشته باشند و اکثراً هنگام ارائه راه حل های خلاقانه به مسائل ابتدایی کارکرد و توجهی می کنند.
|
کانسپت های ایده آل گرا |
.برخلاف انواع قبلی کانسپت ها که در آنها معمار می بایست به درون پروژه و پروژه های مشابه بنگرد تا کانسپت مناسب را پیدا کند، در این نوع خود معمار مفهومی جدید را به درون پروژه می برد. اگر این کانسپت او انتخاب صحیحی باشد به خاطر تنوعش مورد تعیین قرار می گیرد و اگر این چنین نباشد به خاطر این پیش فرض غلط صلاحیت و شایستگی او زیر سوال خواهد رفت. ایده آلها در واقع نماینده نهایت اهداف و رویاهای یک معمار هستند. |
طراحی مجتمع مسکونی پوتسدامر پلاتز
مجتمع مسکونی پوتسدامر پلاتز
Potsdamer Platz
از جمله پروژه های دفتر “رنزو پیانو” در پوتسدامر پلاتز می توان به طراحی مجتمع مسکونی میدان مارلن دیتریش اشاره نمود که مساحتی در حدود ۲۱۷۰۰ متر مربع در ده طبقه با کاربری های مسکونی، خرده فروشی و رستوران دارد. در ضلع پشتی مجتمع، خیابان سرپوشیده ای قرار دارد که به تردد پیاده اختصاص داده شده است. دسترسی به این مجتمع توسط پله هایی دردو شکاف در سمت میدان اتفاق می افتد که به حیاط مرکزی مجتمع ختم می شود.
نام پروژه : پوتسدامر پلاتز
معمار : رنزو پیانو Renzo Piano
موقعیت بنا : برلین – آلمان Berlin – Germany
زمان ساخت : ۱۹۹۲
جنجال در اعلام برنده مسابقه بازسازی منطقه Postdamer Platz در سال ۱۹۹۱ سبب شد تا مسابقه دیگری در اسل ۱۹۹۲ با دعوت از چهارده معمار از جمله “رنزو پیانو” ، “نورمن فاستر” ، “ریچارد راجرز “، ” ماتیاس اونگرز” ، “ریچارد مه یر”، “آراتا ایسوزاکی” ، برگزار شود و سرانجام طرح “رنزو پیانو” با اتفاق آرا به عنوان طرح برنده اعلام شده، شرکت دایملر – بنز، شهرداری برلین و مجلس سنای آلمان نیز به عنوان سرمایه گزاران و مسئولان پروژه موظف به قبول مسئولیت اجرای پروژه تا سال ۲۰۰۰ شدند.
بازگرداندن کیفیت پویا و زنده محله تاریخی پوتسدامر و همچنین در نظر گرفت سطوح بزرگی از آب برای مقابله با حجم کلان ساخت و ساز از نکات شاخص طرح “پیانو” بوده است . محدوده طراحی شده ۷۵۰۰۰ متر مربع بوده که ۸۰۰۰ مترمربع آن می بایست به فضاهای همگانی، خیابان ها و میدان ها اختصاص یابد و نزدیک به بیست درصد از متراژ نیز برای فضاهای مسکونی و اقامتی در نظر گرفته شود. در نظر گرفتن عملکردهای متفتوتی چون اقامتی ،مسکونی،رستوران، سوپرمارکت،آمفی تئاتر، سینما،سالن های موسیقی و بانک ها سبب شده است تا این محله در تمام ساعات شبانه روز خصوصاٌ پس از ساعات کار اداری نیز بسیار فعال شود، به طوری که در طول شبانه روز حدود صدهزار نفر علاوه بر هشت هزار کارمند اداری از این منطقه عبور و دیدن می کنند.
از جمله پروژه های دفتر “رنزو پیانو” در پوتسدامر پلاتز می توان به مجتمع مسکونی میدان مارلن دیتریش اشاره نمود که مساحتی در حدود ۲۱۷۰۰ متر مربع در ده طبقه با کاربری های مسکونی، خرده فروشی و رستوران دارد. در ضلع پشتی مجتمع، خیابان سرپوشیده ای قرار دارد که به تردد پیاده اختصاص داده شده است. دسترسی به این مجتمع توسط پله هایی دردو شکاف در سمت میدان اتفاق می افتد که به حیاط مرکزی مجتمع ختم می شود.
از طریق این گشودگی ها ، مجتمع با فضای شهری ارتباط پیدا می کند، بطوری که از پله های ورودی مجتمع به عنوان سکو های نشیمن در جداره میدان نیز استفاده می شود . طراحی مجتمع پیرامون حیاط مرکزی ، استفاده از نماهای سفال نارنجی و تراس هایی که رو به حیاط داخلی باز می شوند نکاتی هستند که در پروژه مجتمع مسکونی “رنزو پیانو” در پاریس نیز مشاهده می شود با این تفاوت که در برلین حیاط مرکزی بالاتر از سطح همکف قرار گرفته به شکلی که پارکینگ ها و سایر فضاهای خدماتی در زیر آن شکل گرفته اند.نحوه قرارگیری ارتباطات عمودی ، طول راهروهای طبقات و نحوه شکل گیری بالکن ها قابل توجه بوده و استفاده از سایبان ها و نرده های هماهنگ با کلیت نما یادآور دقت و ظرافت طراحی نماها در دیگر پروژه های “رنزو پیانو” است.
اتودهای اولیه رنزو پیانو
سایت پلان ، پلان طبقات، نما،مقطع و جزئیات
ماکت ها و مدلینگ modeling
دکوراسیون جالب میز
به این طرح جالب «به هم پیچیده» می‌گویند.این چارپایه‌های به هم پیچیده کاری از طراحان چینی Kan & Lau است. یکی از این چارپایه‌ها، پایه دیگری را محجوبانه و با شرم‌رویی در بغل گرفته است. این چهارپایه‌ها در دو رنگ سفید و مشکی/ چوبی و مشکی موجود می‌باشند.
طرح برای مسابقه طراحی شهری
این طرح پیشنهادی حوزه عمومی برای “مسابقه ی مداخله ی شهری”(Urban Intervention competition)،که توسط دفتر پرود(PRAUD) طراحی شده، راهی جدید در خلق گفتگو بین پارک و شهر ایجاد کرده است. هر حجم صلب و یا توخالی؛ توپوگرافی خود را ارائه می کند و بنابراین توپوگرافیِ یک [جسم] صلب؛ تجربیات متفاوتی در اختیار عابران و دوندگان در پارک قرار می دهد، در حالی که توپوگرافی [فضاهای] تهی گونه های مختلفی از عملکردها و چشم انداز را ارائه می کنند.
به علت کاربری سابق، این سایت انفصالی در مقیاس را از بلوک های اطراف می سازد. به منظور هرچه بیشتر نزدیک کردن این مقیاس به مقیاس انسانی، شبیه شبکه ی اصلی در شهر سیاتل(Seattle)، الگویی جدید در این سایت معرفی می شود. منطق این الگو، نقاط دسترسی گوناگون در اطراف سایت را مرتبط می کند. مدل پیشنهادی برای گذرگاه عابران؛ تنها شامل کاهش مقیاس این سایت نیست، بلکه دسترسی ها را نیز به سایت ارتقا می دهد.
حیاط ها تبدیل به [فضای] تهی می شوند و گذرگاه ها به عنوان [جسم] صلب باقی می مانند. برای گسترش ذات بافتِ اطراف، نه تنها نقاط دسترسی چندگانه افزایش یافته، بلکه رابطه ی چشمه ی لون(Lawn) و چشمه ی بین الملل(International Fountain)، در این پارک با کمی تغییر تکرار شده است. با چنین روشی ویژگی های موجود [در بستر]، برای پارک جذب و تقویت می شوند.
دفتر اداری یاندکس
Yandex office
این پروژه در سال ۲۰۰۸ جوایز متعددی دریافت کرد. چهار سال بعد معماران za bor و Yandex تصمیم گرفتند این پروژه را در مقیاس بزرگتر اجرا نموده و دفتر شماره دو را که دو برابر اولی است، افتتاح کنند.
این دفتر اداری تا حدی به منشاء همکاری معماران za bor و بزرگترین شرکت روسی IT، Yandex، باز می‌گردد.
اولین دفتر اداری که توسط معماران za bor برای Yandex توسعه یافت در طبقه زیرین ساختمان مرکز تجاری Benois در سن‌پترزبورگ قرار دارد.
دفتر جدید یک ساختمان چهار طبقه با راهروی دویست متری بود. اما اندازه مهم نیست، مشتریان خواستاری دفتری متفاوت از دیگر دفترها بودند.
معماران با حداقل دو چالش روبرو بودند. اولاً ساماندهی فضای بسیار پیچیده در امتداد محور راهروی مرکزی. و دوماً، چالش برای خوش‌نمایی و جلب توجه دفتر اداری.
پس از بحث و گفتگوی طولانی، معماران این پروژه، Peter Zaytsev وArseniy Borisenko تصمیم گرفتند از ناحیه‌بندی برگزاری مضاعف استفاده کرده و فضای کاری، اتاق و اشیاء عجیب و غریب در طول راهرو بسازند.
با این اشیاء غیرمعمول، میهمانان خود را داخل سرویس جستجوی Yandex می‌یابند. در قسمت پذیرش با دکمه معروف «جستجو» و پیکان زرد رنگ (لوگوی غیررسمی Yandex و بخش مهمی از وب‌سایت) مواجه میشوند.
همانطور که در راهرو پیش میروند، جعبه ورودی نام کاربری و رمز عبور را می‌بینند. با هر قدمی که جلوتر میروند علامت‌های سرویسهای Yandex بیشتری را مشاهده می‌کنند. از آنجا که برخی از علامتها به اشیا سه بعدی تبدیل شده‌اند، تشخیص آنها در وهله اول کمی مشکل است.
میهمانان این دفتر پیش‌زمینه عالی و منحصر به فردی را دریافت می‌دارند، زمینهای که خود Aldous Huxley نیز خواب آن را نمی‌دید. بازدیدکنندگان خود را در فضایی جالب و سرگرم کننده میبینندد که معماران آن را از خطی به سه‌بعدی تبدیل کرده‌اند. بنابراین، بر طبق تصورات معماران، میهمانان و کارمندان اداره وارد سرویس شبکه‌ای Yandex میشوند.
رنگهای روشن و لکه‌های پراکنده در اینجا و آنجا، بازدیدکنندگان را در اداره راهنمایی کرده و روحیه کارمندان را شاد می‌نماید.
در مقوله عملکرد، در نگاه اول تمام این اشیاء تزئینی به نظر می‌رسند. بر فرض مثال، شی مارپیچ، بخش ارتباطات غیررسمی را از راهرو جدا می‌سازد. پلیمر فشرده‌ای که ساعت «عروس دریایی» است در واقع جایگاه پرینترهای شبکه‌ای میباشد.
این پروژه تا حدی پیچیده بود و اولین دلیل آن این است که چنین پروژه‌ای نه تنها در سن‌پترزبورگ بلکه در هیچ کجای روسیه تا به حال انجام نشده است.
بنابراین، بسیاری از راه حل‌ها در حین طراحی و انجام پروژه به دست آمده است. سختی کار مربوط به اشیاء سه بعدی نبود. آنها بر اساس فن‌آوری‌های طرحهای تبلیغاتی ساخته شده‌اند (قفس‌هایشان با فوم پلی‌استر با استانداردهای مقاوم در برابر آتش و امنیت محیطی پُر شده است.) از سوی دیگر، نصب سقف که از تیغه‌ها‌ی اصل تهیه شده بسیار مشکل بود.
این دفتر اداری علاوه بر فضای کار، دارای سالن ورزشی ، کافه‌تریا و سرویس بهداشتی است. Herman Miller و Walter Knoll سیستم را به گونهای طراحی کرده‌اند که با چند اتاق مذاکره رسمی و غیررسمی، دو سالن سخنرانی و اتاقهای کاری این مجموعه را به مکان جذابی تبدیل کرده‌اند و مراجعه‌کنندگان از گذراندن زمان در آنجا لذت خواهند برد.
طراحی مجتمع مسکونی ۵۰ واحدی
طراحی مجتمع مسکونی ۵۰ واحدی که در حاشیه غربی شهر وین در اتریش قرار دارد، از سه ساختمان مجزا تشکیل شده است؛ که پیرامون یک فضای سبز نیمه خصوصی شکل گرفته اند.کارفرمای این پروژه یک شرکت تولید سیستم های پیش ساخته ساختمانی (mishe construction) بوده است که در اجرای این طرح نیز از این سیستم ها استفاده شده است.
نام پروژه : مجتمع مسکونی ۵۰ واحدی
معمار : نسرین سراجی Nasrin Seraji ))
موقعیت بنا : وین اتریش (Vienne-Austria)
زمان ساخت : ۲۰۰۴
نسرین سراجی بزرگزاد متولد سال ۱۹۵۷ در تهران است. وی در سال ۱۹۸۳ در مقطع کارشناسی و در سال ۱۹۹۸ در مقطع کارشناسی ارشد از دانشکده لندن فارغ التحصیل شده و از سال ۱۹۹۶ نیز به تدریس در در دانشکده معماری وین مشغول است.
وی در سال ۱۹۹۰ آتلیه خود را در پاریس تاسیس کرد و در سال ۲۰۰۱ حائز رتبه اول مسابقه طرح توسعه مدرسه معماری Lille شد. آتلیه سراجی، که کارکنان آن با ملیت های گوناگون در آن گردهم آمده اند، با تاکید بر بسترهای اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی هر پروژه در نیمه دوم دهه نود بسیار فعال بوده و در مسابقات معماری و شهرسازی متعددی دعوت به همکاری شده است. از جمله پروژه های بسیار موفق این آتلیه، که در سال ۲۰۰۳ اجرای آن به پایان رسیده است، می توان به مجتمع مسکونی ۵۰ واحدی در وین و خوابگاه دانشجویی ۱۶۴ واحدی در پاریس اشاره نمود.
مجتمع مسکونی ۵۰ واحدی که در حاشیه غربی شهر وین در اتریش قرار دارد، از سه ساختمان مجزا تشکیل شده است؛ که پیرامون یک فضای سبز نیمه خصوصی شکل گرفته اند.کارفرمای این پروژه یک شرکت تولید سیستم های پیش ساخته ساختمانی (mishe construction) بوده است که در اجرای این طرح نیز از این سیستم ها استفاده شده است.
مساحت پروژه ۴۵۰۰ مترمربع و ارتفاع ساختمان ها نیز حداکثر شش طبقه است. مقررات موجود برای نمای ساختمان ها در اتریش، یکی از چالش های این طرح بود که سبب بروز تفاوتی آشکار میان طراحی نمای اصلی و نمای پشت پروژه شده است. استفاده از رنگ تند تنها در نماهای اصلی دیده می شود و نماهای پشت تماماٌ به رنگ سفید است.
رنگ های قرمز، سبز و زرد در نماهای ساختمان، ستون ها و دیوارهای داخلی کیفیتی خاص به این مجتمع بخشیده است.
دسترسی سواره به داخل سایت ممکن نیست، پارکینگ های سواره در زیرزمین بلوک ها واقع شده و دسترسی به آن توسط مسیری است که درپشت ساختمان ها و در بدو ورود به مجتمع قرار دارد.
نکته حائز اهمیت در طراحی این ساختمان که آنرا از پروژه های مشابه خود متمایز می کند، بروز حجمی تداخل فضاهای داخلی، نظیر ویدها و نیم طبقه ها، در نماهای رو به حیاط مرکزی است . این امر سبب پیچیدگی و عدم یکنواختی نماها شده و چشم را در جستجوی منطقی برای قرارگیری تراس ها به بازی می گیرد. همچنین گشودگی ها در ابعاد و تناسبات متنوع در نماها ظاهر شده و نرده های فلزی در بعضی طبقات همچون دوخت هایی افقی سعی در پیوند واحد ها به هم دارند.
