هنر معماري

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرتور امید آذری

دانشنامه معماری قرن بیستم حاوی اطلاعات جامع و تخصصی در باره هنر و معماری ، توسط محققین گروه ایران معماری تدوین شده است تا راه گشای فضای علمی و پژوهشی جامعه معماری ایران باشد.

پست مدرنیسم Post Modernism

روندی کاربردی که به روشی بسیار منظم شارح سبکی شد که از نقطه نظر اهداف تئوریک در تضاد با مدرنیسم و مدعی جانشینی آن بود. این جنبش بارها و بارها به مثابۀ موضوعی مبهم و بحث انگیز مورد انتقاد قرار گرفت. از همین رو پست مدرنیسم به مثابۀ جریانی عظیم در همۀ عرصه‌های هنری به نحوی توصیفی تأثیرگذار شد. به لحاظ گسترۀ هویت و مفاهیمش، این روند شکل جهانی به خود گرفت، به طوری که تمامی واقعیت‌های دنیای غرب، مذهب راسیونالیسم (عقل گرایی) و انسان گرایی را نمی پذیرفت.

هر چند این چشم ا نداز در زمینۀ معماری امری معمولی و مردمی نبود، اما در اواسط دهۀ ۱۹۷۰ از لحاظ کاربردی گسترۀ وسیعی یافت. معمولی ترین تعریفی که در بارۀ آن می توان به دست داد، نوعی سبک التقاطی است که با استفاده از المان های ساختاری معماری دوره‌های مختلف شکل گرفت، به ویژه با روشهای سنتی کلاسیک، و از لحاظ برداشت مفاهیم عمدتاً رفتاری طنزآمیز داشت.

نمونه‌های بسیار معروف و قابل ذکر این سبک بدین ترتیب‌اند: ساختمان AT&T (83-1978) در نیویورک اثر جانسون و بورگه؛ ساختمانهای مختلف مسکونی که توسط روبرت استرن طراحی شد؛ میدان ایتالیا در نیواورلئان اثر چارلز مور (۸۰-۱۹۷۵) ادارۀ مهاجرت اتریش در وین اثر هانس هولین (۱۹۷۸) انجمن مخالفان قساوت و ستم در شیکاگو توسط استانلی تایگرمن (۱۹۸۰)؛ و مهمتر از همۀ ساختمان خدمات عمومی (۲-۱۹۸۰) در پرتلند، اورگون، اثر مایکل گریوز. در حقیقت، پوششهای رنگی و معماری های تاج سنگی بسیار بزرگ مایکل گریوز مهمترین نهادهای پست مدرنیسم به شمار می روند.

هر چند به نحوی گسترده از اوایل دهه ۱۹۸۰ روند «پست مدرن» عمیقاً جنبه کاربردی یافت و به شکل تحولی بنیادی به توضیح در بارۀ واقعیت های معماری و جامعه پرداخت. در تشریح ابعاد معنوی مدرنیسم، روند اینترنشنال استیل (سبک جهانی) فرم و شاکلۀ ظاهری یک ساختمان را نتیجۀ غائی نوعی روابط علت و معلولی و روش‌های برنامه‌ریزی شدۀ منطقی می‌دانست. که در آن ماهیت ماده و نظام ساختاری جوابگوی مسأله بودند، و در نتیجه از دور خارج می شدند.

مسأله اساسی در روند کاربردی این جهت‌گیری بعدی برخاسته از این واقعیت بود که تضادها هنوز حل نشده‌اند در صورتی که همواره از اهداف ضروری مدرنیسم به شمار می‌رفتند. در واقع، تلاش‌هائی در جهت تعریف هویت مدرنیسم به شکل وسیع‌تری آغاز گردید، دقیقاً در برهه‌ای که انبوه بی شمار مردم احساس تعلق خاطر به گذشته داشتند اخیراً چند نویسنده به ویژگی‌ها و وجه تمایزهای مابین مدرنیسم و پست مدرنیسم به مفهوم بسیار وسیع احساس، با ارجاع به شیوۀ سنتی اومانیسم (انسان گرائی) غربی، جنبش مدرنیسم با توجه به اهداف و آرمان های بسیار خاص هنرمندان نوپرداز از اوایل قرن بیستم همچون استراوینسکی، پاوند، الیوت، پیکاسو و لوکوربوزیه پداختند.

در وهلۀ نخست پست مدرنیسم واکنشی بود نسبت به علم گرای، راسیونالیسم، فرهنگ خردمحوری انسان که در اروپای غربی و آمریکا و سرانجام در چند کشور دیگر رشد کرده بود. در واقع با توجه به حق موضع گیری فکری شورانگیز مدرنیسم قرن بیستم به شکل بسیار منطقی به نمایش در آمد، به مرحله‌ای رسید که به پاسخ گویی مسائل می پرداخت و به فرضیه‌هائی که در آغاز تکیه گاهش بود چنین موضع گیری تندروانه‌ای به بهترین وجه نخست در کارهای آهنگساز معروف جان کیج و چند نویسنده و منتقد ادبی دیده می شد. در معماری شاید تنها پیتر آیزنمن توانست به این اهداف نزدیک شود. کارهای آیزنمن در واقع تداوم مدرنیسم است، به ویژه در نقاشی‌های آبستره و مجسمه سازی نیز تلاش می‌کرد تا به نوعی معماری آزاد وخلاقه دست یابد. به طوری که فی نفسه ناشی از روند راسیونالیسم (عقل گرائی) نبود و به مفاهیم بیرونی اشیاء وابسته نمی شد، فرم‌هائی که او به کار می برد عاری از هرگونه مفاهیم سنتی بودند و فقط به صورت مادۀ خام به کار می‌رفتند و مجموعه‌ای از مهارتهای حرفه‌ای دست ساز بودند که به نحوی نمادین و توصیفی در شیوۀ بیانی ساختار به کار می رفتند. آیزنمن روش کار خود را به عنوان نحوشناسی تعریف می کرد تا معناشناسی، به روشی ارتباط واژه‌ای المان‌های سازه‌ای نسبت به مفهوم ذاتی آنها در جوار هم قرار می‌گرفتند. اگرچه این  این سازه‌های دست ساز از نظام خطی هندسی بسیار محکمی برخوردار بودند، نظام متنوعی که در واقع از نوعی ناخودآگاهی ذاتی به صورت مکان یابی خودبخودی ناشی می شد و در نتیجه از لحاظ تشکیلات ساختاری با مدرنیسم فاصله داشت.

فرم های خاصی که در ظاهر ثابت و غیر قابل تغییر به نظر می رسیدند، اما به طور کلی از اهداف اجتماعی و زیبائی گم گشتۀ مدینه فاضله‌ای تبعیت می کردند، همچنین به معنویت آمرانۀ گسترۀ جهانی ساده گرایی هندسی و کاربری رنگهای ساده و سایر ضرورتهای روحی که قبل از این نیز سرمشق و راهنمای کارهای مدرنیست‌ها بود توجه داشتند. خط مشی، دوم ، پست مدرنیسم به مثابه جناح مخالف، جنبش مدرنیسم یا مدرن گرایی، تلویحاً خواسترا دگرگونی‌هایی در اهداف اصلی پیشگامان جنبش نوگرائی قرن بیستم بود، و گرایش به تجدید ارتباط با آرمانهای دوره های قبل از مدرنیسم را داشت. این گونه نحوۀ تفکر پست مدرنیسم که گستره وسیع مردمی داشت، در ابتدا توسط معماران آمریکایی همچون مایکل گریوز، چارلز مور، روبرت استرن و معماران دیگر شکل گرفت معمولاً تلاشی بود که به صورت جمعی در ساماندهی در بارۀ مفاهیم معماری به صورت بازسازی المانهای ساختاری معماری سنتی انجام گرفت و به صور گوناگون در ابعاد وسیعی فرم‌ها و روشهای نمایشی را در دسترس طراحان قرار داد. هر چند که این دگرگونی‌های ناگهانی به هیچ روی مفهوم روشنی از روند مدرنیسم به دست نمی‌داد و عاری از ایدئولوژی بنیادی بود و به مثابه یکی از شیوه‌های تاریخی قلمداد شد. یورشهای انتقادی به این موضع که رواج دهنده نوعی معماری فاقد قواعد مفهوم گرایانه است آغاز گردید یکی اینکه این روش صرفاً مدعی مدل گرائی و بازار گرمی داد و سندگرایانه است از سوی دیگر طرفداران این روند، با ارجاع به تاریخ گرائی در پی سازماندهی دوبارۀ تداوم ساختار محیطی برآمدند و همچنین احساس تعلق خاطر و استحکام بخشیدن به ویژگیهای اقلیمی داشتند و چنین استنباط می‌کردند که مدرنیست‌ها نافی آن بوده‌اند و دست به ویرانی آن زده‌اند اقلیت کوچک اما رو به رشدی از معماران همچون رایموند اریت و کوئین لن تری وابسته به جنبش بریتانیا و یا آلن گرینبرگ در جنبش امریکا از طرفداران کاربری المانهای کلاسیک بودند و با صداقت هر چه تمامتر، دقیقاً به شیوۀ (نئوکلاسیک) کار می‌کردند.

از همین رو روند پست مدرنیسم صرفاً از اواسط دهه ۱۹۷۰ جنبۀ کاربردی یافت و از آن زمان تاکنون هنوز نیز هویتش شدیداً مورد اعتراض قرار گرفته بنابراین مشکل می‌توان کلیات تاریخی آن را مشخص کرد. با توجه به این مسأله که برای بسیاری از پست مدرنیست‌ها نیز در واقع به صورت یک خط فکری تلقی می‌شد، و علل و تأثیرات تاریخی آن مورد تردید قرار گرفت. هر چند در این دوره، در بارۀ برخی رویدادهای مهم که به شکل آنتی مدرنیسم و مبانی نظری و عملی پست مدرنیسم شکل گرفت نوعی اتفاق نظر اجتماعی وجود داشت. علیرغم دیدگاه های مختلفی که در طی یک دورۀ طولانی به مثابه طلیعه دار شکل های قدیمی کنار گذاشته شد، فقط در دهۀ ۱۹۶۰ در مورد آنتی مدرنیسم، بحث های شدیدی درگرفت، یکی از اولین واکنشهای مهمی که در این زمینه شکل گرفت خارج از مقولۀ معماری حرفه‌ای بود، واکنشی که در عرصۀ برنامه ریزی احیاء و مرمت شهری پدید آمد. یکی از نمونه‌های بسیار مهم و تأثیرگذار آن انتشار کتاب «زندگی و مرگ شهرهای قدیمی آمریکا» است که در ۱۹۶۱ توسط جین جاکوب نوشته شد.

در بین چند معمار متعهد آمریکایی که به عنوان اولین منتقدان تجربیات مدرنیست‌ها شهرت یافتند، چارلز مور، هم از لحاظ آموزشی و هم از طریق پروژه‌های اجرائی به جستجوی نوعی معماری اسطورۀ انسانی بود، یادآور خاطره‌های تاریخی که حتی تا اندازه‌ای غیر متعارف می‌نمود. فیلیپ جانسون، در سلسله سخنرانی‌هایش به شکل وسیعی تبلیغات به راه انداخت، و به تحلیل مهمترین پیش فرض‌های پایه‌ای و نقش پیشگام معماری قرن بیستم به تأکید نسبت به برتری نقش زیبائی و الهام شهودی در هنر نسبت به روابط عملکردی و راسیونالیستی (عقل گرائی) پرداخت.

سرانجام روبرت و نتوری در کتاب «پیچیدگی و تضاد در معماری» که در ۱۹۶۶ منتشر شد، نقطه نظرات و آثار مدرنیست‌ها را مورد بحث و بررسی قرار داد. وی راه گشای تقلید و کاربری المان‌های سازه‌ای شد که ناشی از جریان‌های تاریخی و روند سنتی بودند. ستایش‌گر ابهام و تضاد و طنز، کیفیت‌های غیر معمول و حتی به شیوۀ توصیفی مدرنیست‌ها به مثابه عناصر سازه‌ای معمارانه بود. با تأثیرپذیری از همسرش، دنیس اسکات براون برنامه‌ریز، و همچنین با افکار نظریه پرداز اجتماعی مشهور و شاخص هربرت گانز کتاب دوم خود را تحت نام «آموزش‌هائی از معماری لاس وگاس» در ۱۹۷۲ منتشر کرد. در این کتاب، که نتایج به دست آمده از سمینار دانشگاه بیل بود. ونتوری ها و استیون آیزنور از آن پس به معماری مردمی روی آوردند، حتی به صورت بسیار جنجالی به روند و منشاء محوطه سازیها و مکانیابی های شیوه آمریکایی پرداختند و به ویژه در ساختمانتهای تجاری متمرکز که به صورت آرایش خطی در کنار جاده ها قرار می گرفت.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرتور امید آذری

دانشنامه معماری قرن بیستم حاوی اطلاعات جامع و تخصصی در باره هنر و معماری ، توسط محققین گروه ایران معماری تدوین شده است تا راه گشای فضای علمی و پژوهشی جامعه معماری ایران باشد.

تانگه،کنزو

تولد در ازاکا به سال ۱۹۱۳ در دانشگاه تحصیل کرد، در این ۱۹۴۶ تا ۱۹۳۶ به عنوان دستیار کار می کرد و سپس تا سال ۱۹۷۲ سمت استادی داشت. بعد از اتمام تحصیل مدتی با دفتر کونیه مایه کاوا که قبلا از کارمندان لوکوربوزیه بود وارد همکاری شد. تانگه معتقد بود که لحن شاعرانه و متفاوت معماری لوکوربوزیه به مراتب فراتر از شیوه بیانی جنبش اینترنشنال استیل است .

“کنزو تانگه” در شهر کوچک “ایمباری” ( Imbari ) در جزیره “شیکوکو” ( Shikoku ) ژاپن متولّد شد . او جایزه‌ی پریتزکر ( Peritzker ) را در سن ۷۴ سالگی نصیب خود کرد .
گر چه معمار شدن بسیار فراتر از رویاهای بی‌قرار او به‌ عنوان یک پسر بود ، آثار لوکوربزیه ( Le Corbusier ) بود که تجسّم او را به وجد آورد تا در سال ۱۹۳۵ به‌ عنوان دانشجوی معماری در دانشکده معماری دانشگاه توکیو شروع به تحصیل کرد . در سال ۱۹۴۶ استادیار دانشکده معماری دانشگاه توکیو شد و همزمان آتلیه معماری “تانگه” را راه‌اندازی کرد . از دانشجویان او می‌توان “فومی‌هی‌کو‌ ما‌کی” ( Fumihiko Maki ) ، “کوجی کامی‌یا” ( Koji Kamiya ) ، “آراتا ای‌سوزاکی” ( Arata Isozaki ) ، “کی‌شو کوروکاوا” ( Kisho Kurakawa ) و “تانه‌او اوکی” ( Taneo Oki ) را نام برد .

“تانگه” مسئول بازسازی شهر جنگ‌زده‌ی هیروشیما بود . پارک ِ “صلح” و مرکز شهری که او طراحی کرد ، هیروشیما را به یک نماد جهانی برای بشری که آرزوی صلح در سر دارد تبدیل کرده است . در همان سالی که او موفّق به کسب جایزه‌ی “پریتزکر” شد ، او طرح‌های خویش را برای سالن بزرگ شهر توکیو علنی ساخت . که تشکیل شده بود از یک سالن Assembly Hall ، یک سالن اجتماعات ، یک پارک و ۲ برج . تانگه هم‌چنین به عنوان استاد میهمان در دانشگاه MIT فعّالیّت داشت . هم‌چنین در دانشگاه‌های هاروارد ، ییل ( Yale ) ، واشنگتن ، پرنسیتون ، کالیفرنیا در برکلی و دانشگاه‌های آلاباما و تورنتو به عنوان سخنران فعّال بود .
رساله‌ی دکترای او در سال ۱۹۵۹ با عنوان “ساختار شهرهای بزرگ با توجه به اندازه و موقعیّت آن‌ها” که در واقع بیانی بود از ساختار شهری با توجّه به جابجایی ِ مردم به/و از محل کار . طرح جامع او برای شهر توکیو در سال ۱۹۶۰ ، پاسخ منطقی تیم “تانگه” به این مشکلات بود که طبیعتی فکر شده را برای شهر قائل می‌شد که اجازه‌ی رشد و تغییرات را به شهر می‌بخشید . “طرح جامع” توکیوی او توجّهات بسیاری را به سمت خویش معطوف ساخت . چرا که ایده‌ی نوی او مشتمل بر گسترش شهر از کناره‌های ساحلی بوسیله‌ی پل ، خرابه مصنوعی ، پارکینگ‌های شناور و “کلان ساختارها” در نوع خود بی‌نظیر و بسیار بدیع بود .

طرح‌های جامع شهرسازی دیگر در سال ۱۹۶۷ برای استان فی‌یرا ( Fiera ) بولونیا ( Bologna ) در ایتالیا شروع شده بود . و نیز برای شهر جدیدی با جمعیت ۶۰۰۰۰ نفر در کاتانیا ( Catania ) ایتالیا . با تمام این فعّالیّت‌ها در ایتالیا ، جای تعجّب ندارد که Olivetti کار طراحی دفتر مرکزی ژاپنی خود را به او واگذار کرد . برای کلیسای جامع “مریم مقدّس” شهر توکیو او تعداد زیادی از کلیساهای سده‌های میانه را بازدید کرد : “پس از بازدید از فراخنای بهشتی و فضای روحانی بهشتی آن‌ها شروع به تجسّم کردم و تصمیم گرفتم با ابزار مدرن و در قالب مدرن آن‌ها را ارائه کنم . ” مرکز خبرپراکنی و انتشارات “یامانی‌شی” ( Yamanishi ) در کوفو ( Kofu ) ژاپن ، بسیاری از ایده‌های تانگه را به کار می‌گیرد : پلکان‌های سیلندری ، آسانسورها ، سیستم‌های تهویه و سیستم‌های الکتریکی . فضاهای افقی ارتباط‌دهنده آن‌ها به ساختمان‌هایی که در امتداد یک خیابان واقع شده‌اند ، متصّل شده است . برخی از قطعات زمین خالی و برخی دیگر احداث شده هستند . مهم‌ترین جنبه ، توانایی بالقوّه گسترشی است . فضاهای خالی میان کف‌ها که اکنون در حکم فضای باز عمل می‌کنند که در صورت نیاز می‌توان تبدیل به گل‌خانه نمود .
تنها پروژه کامل شده “تانگه” در ایالات متحّده ، قسمت الحاقی موزه هنر “مینیاپولیس” ( Minneapolis ) است که طراحی کرد . قسمت اصلی این موزه در سال ۱۹۱۱ بوسیله‌ی Mckim Mead & Whit در سبک نئوکلاسیک طراحی شده بود . در سنگاپور ، تانگه شماری از ساختمان‌های اصلی و بزرگ را طراحی کرده است ؛ The Overseas ، Union Bank ساختمان GB ، مرکز مخابرات و موسسه تکنولوژی نانیانگ ( Nanyang )
هتل Akaska Prince در توکیو ، اکنون به نمادی از این شهر برگشته است . بناهای دیگر شامل مرکز ” Sogesttv ” ، ساختمان ” Henaei Mori ” ، موزه تاریخ ” Hyogo ” ، بازسازی بخش‌هایی از یادمان صلح هیروشیما ، مدرسه‌ی ” Tohin ” ، مرکز فرهنگی ” Ehime ” و هم اکنون نیز پروژه‌های جدیدی در مرحله‌ی طراحی قرار دارند . مانند موزه‌ی هنری “یوکوهاما” و دفتر ژاپن دانشگاه سازمان ملل .

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرتور امید آذری

دانشنامه معماری قرن بیستم حاوی اطلاعات جامع و تخصصی در باره هنر و معماری ، توسط محققین گروه ایران معماری تدوین شده است تا راه گشای فضای علمی و پژوهشی جامعه معماری ایران باشد.

ساختارگرایی Constructivism

لوکوربوزیه یک بار قاطعانه اعلام داشت: ساختارگرایی روندی است که مفاهیم ضمنی آن نامفهوم است، به همین لحاظ به جنبش ناب گرایی یا راسیونالیسم ایتالیائی شباهت ندارد و مرزهایش کاملاً تعریف شده نیست. هر چند که میتوان ساختارگرایی را سیمای شناخته شده‌ای تلقی کرد، در دورهای که سعی داشت ویژگیهای سنت‌گرائی را به مثابه هنری جدا از زندگی نادیده انگارد، یا به نوعی به تولید گرایانی نسبت داد که در اوایل ۱۹۲۰ به بعد در شعارهایشان مرگ بر هنر، و زنده باد تکنولوژی! … زنده باد تکنیک ساختارگرایی سر می دادند!

در روسیه ساختارگرایی دو مرحله متفاوت را طی کرد، دورۀ اول به نام اژیت پروپ agitprop با ساختن تیرهای چوبی که در نمایشگاه‌ها و یا در فرم‌های انقلابی هنر خیابانی به کار گرفته می شد. دورۀ دوم دورۀ حرفه ای بود به طوری که ساختمانها حالت تصنعتی و کاذبی داشتند که چیزی شبیه به فرم های ماشینی و ساختارهای بیولوژیک بود. بخشی از ایدئولوژی علمی این مرحله مربوط به نوآوری های در زمینۀ مجموعه سازی واحدهای مسکونی و همچنین نشان دادن روش های دسترسی مانند رامپ و آسانسور بود. این جریان همچنین پیش زمینۀ طراحی وسائلی در مورد معماری مانند نورافکن، گیرنده‌های هوائی، آنتن‌های رادیوئی و تجهیزات سینماتوگرافی را فراهم ساخت.

روشهای ماشینی که اساساً بسیاری از هنرمندان فرمالیست از آن بیزار بودند. بنیان گرایان بزرگی چون ال. لیزیتزکی، و پیشگام جنبش هلند نئوپلاستیسیسم هلند، تئو وان دسبورگ یا طرفداران بخش روسیه که به حرکت‌های افراط گرایانه گرایش نزدیکتری داشتند. همچون معمار نیکلای لادووسکی وابسته به محفل وک هوت ماس VKHUTEMAS که گروه فرمالیست اسنووا ASNOVA (انجمن جدید معماران) را در ۹۲۳ بنا نهاد.

اصیل‌ترین کار ساختارگرایی طرح بنای یادبود بزرگ اینترناسیونال سوم اثر ولادیمیر تاتلین بود که برای اولین بار در ۱۹۲۰ به نمایش در آمد. این اثر به شکل مخروطی ناقص مورب طراحی شده بود (حرکت منحنی لگاریتمی به حالت حلزونی رو به به بالا نقصان می پذیرفت) و کاملاً روحیۀ پیروزنمدانۀ ساختارگرایی تکنولوژی معاصر را نشان می‌داد. هر چند که پیش از این ساختمان برج ایفل در ۱۸۹۹ ساخته شده بود، اما اختراع درخشان علمی این فرم ناشی از ساختمان اپرای فوتوریستی معروف به پیروزی بر آفتاب اثر الکسی کروچنیک بود. نائوم گابو منتقد اجتماعی در مورد طرح پیشنهادی تالین گفت: نه در ساختمان خانه‌ها و پل‌ها عمل کرد دارد و نه  اثری ناب است، بلکه هر دو است. هیچ اغتشاشی میان این دو به وجود نمی آورد، (در محفل وک‌هوت ماس مسکو ساخته شد) – عده زیادی از هنرمندان را بر آن داشت تا کارهای هنری را رها کرده و به طراحی صنعتی روی آورند.

هنرمندانی چون آلکسی گان، لیوبوف پوپووا، الکساندر رودچنکو، واروارا استپانوا و ولادیمیر تاتلین مدعی بود که آنان به جای اینکه ساختارگرا باشند تولیدگرا هستند.

در ارتباط بسیار دور با معماری، ساختارگرایی روسیه چندان به صورت تولیدی در نیامد – در ابتدا فقط در طراحی سازه‌های تیر چوبی، درخشید که توسط کنستانتین ملنیکف طراحی شده که در طراحی غرفۀ ماهورکای او در نمایشگاه سراسری محصولات کشاورزی و صنایع دستی در ۱۹۲۳ نوعی برداشت غیر فولکوریک از ساختار سنتی روستائی روسیه بود. این شیوۀ شورانگیز ساختمانی توسط ملنیکف در پروژۀ بازار سوخاروف که در ۱۹۲۳ در مسکو ساخته شد ادامه یافت، و نیز در غرفۀ روسیه در نمایشگاه جهانی هنرهای تزئینی و صنعتی مدرن که در ۱۹۲۵ در پاریس برگزار شد.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرتور امید آذری

دانشنامه معماری قرن بیستم حاوی اطلاعات جامع و تخصصی در باره هنر و معماری ، توسط محققین گروه ایران معماری تدوین شده است تا راه گشای فضای علمی و پژوهشی جامعه معماری ایران باشد.

تاریخ گرائی historicim

تاریخ گرائی historicim

اندیشۀ تاریخ‌گرائی، به ویژه در نحوۀ تفکر فلسفی به شیوۀ سنتی آلمانیآن، از نظر کاربردی اشاره به نوعی ایدئولوژی تاریخی دارد، نه تنها در رابطه با جنبه‌های مادی گرائی بلکه خاستگاه تاریخی آن در قلمرو روشنفکری قرار گرفته است. این چشم انداز بر خواسته از واکنشی نسبت به فرم های گذشته بود که بنا به نوعی ضرورت تاریخی پدید آمده بود.

(ویلهلم دیلتی)، تاریخ گرائی را از نقطه نظر تحلیلی مورد نقد قرار داد و به توالی پیشرفت‌ها بر اساس روابط علت و معلولی معتقد بود. همچنین فردریش مینیکه از نظر وابستگی به سنت نسبی گرایی آن را با نوعی شک فلسفی به گذشته را نشانۀ سرسپردگی می دانست. اولین محققی که این دیدگاه منفی نسبت به گذشته گرایی را تغییر داد و سبک اکلتیزیسم (شیوۀ التقاطی) را به مثابۀ ارزش عام معماری قرن نوزدهم به ویژه در ترکیب روش های معماری دهه های اواخر قرن نوزدهم مورد ارزیابی قرار داد، هرمان بینکن تاریخ نگار آلمانی بود. او در ۱۹۲۸ از نظر تاریخ شناسی به طور کلی به نحوی بی آلایش روند سبک تاریخ گرائی را به مفهوم نوعی ارزش یابی مجدد در معماری دورۀ رمانتیک آلمان در تاریخ معماری معرفی کرد. کارهای او در آن دوره مفهوم نامشخصی از روند تاریخی به دست داد، اما مفاهیم ضمنی بنیادینش با کیفیت و شیوه‌ای «حد واسط»، هر چند با اقتباس از سبک های رایج قرن نوزدهم ادامه یافت، اما پدیده‌ای که قابل مقایسه و شبیه به سبک رنسانس بود، بنکن این روند را به مثابه الگوئی به تاریخ هنرنویسان آلمان معرفی کرد.

هرچند تا به امروز نیز کاربرد عملی آن صرفاً در حوزۀ مطالعات تاریخ هنر انگلو – آمریکایی و فرانسه محدود بوده اما به مثابه روندی بود که به دست آوردهای شاخص تاریخی نوعی وحدت ساختاری داد که به طور کلی در نماسازی ها و تصویرپردازیهای گوناگون وترکیب بندیهای معماری قرن نوزدهم به کار برده می شد. اخیراً طرفداران شیوۀ انگلو – آمریکایی به نقطه نظرات ماندل باؤم ، در تشخیص وجه تمایز آشکار مابین الکلکتیزیسم به مفهوم استراتژی خاص در معماری و تاریخ گرائی به مثابه نوعی معماری مردم گرا که حاوی خودآگاهی بود و عجولانه به شکل توالی زنجیره ای در آمد، گرایش دارند، ساختاری که از نظر تاریخی مورد تحلیل و ارزیابی قرار گرفته است. بنابراین تاریخ گرائی به طور کلی توضیح طیف گستردۀ مفاهیم مبانی نظری معماری و روشهای قرن نوزدهم بود. چنان که گوته آن را نوعی برنامه‌ریزی وابسته به تاریخ می دانست.

علاوه بر این رواج ایدئولوژی آرمان شهرهای اجتماعی و نظریه پردازی‌های لابروست و وائودوئر و هم عصرانش در بارۀ معماری، تحلیل‌های ساختاری و نظریه‌های دموکراتیک ویوله – لو- دوک ودست آوردهای گوتفرید سمپر مبتنی بر اصول ماتریالیستی و همچنین دیدگاههای شفاف تاریخ گرائی هستند که به ویژه توسط معماران جنبش معروف به های ویکتوریای انگلیس English High Victorian شکل گرفت.

نحوۀ تفکر تاریخ گرائی اخیراً از طریق تاریخ هنر وارد مقولۀ نقد معماری معاصر گردید، به نحوی که معمولاً به مثابه ارزشی مبهم و نامشخص در انواع پدیده‌های معماری قرن بیستم مورد استفاده قرار می‌گیرد. مخالفت تحلیل گران تاریخی عمدتاً بر این قضیه استوار است که دست آوردهای ماندگار فرهنگ اخیر در زمینۀ معماری را از قید و بندهای تاریخ و سنت رها سازند، به اعتبار اینکه معماری مدرن هماهنگی کاملی در فرم و محتوای عمل کرد، چه در زمینۀ تئوری و چه در عرصۀ اجرا به وجود آورده است، که در واقع نه به شکل قیاس های صوری بلکه بنابر اصول عام و مشترک پیوندی با تاریخ دارد.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

سازه های کششی

پیش تنیدگی یک روش تسلیح بتن با فولاد با مقاومت بالا می باشد که باعث مقاومت بیشتر اعضای بتنی در مقابل بارهای وارده می شود.

پیش تنیدگی در احداث ساختمان های اداری و آپارتمانی ، پارکینگ، S-O-G ، استادیوم های ورزشی، تکیه گاه های خاک و مهار سنگی و همچنین در پل سازی، ساخت مخازن بتنی و سازه های ویژه نظیر اسکله ها و کاربردهای فراوانی دارد.

هر چند سیستم های پیش تنیدگی نیازمند دانش و نظرات فنی خاصی برای ساخت و نصب کردن می باشد ، اما توضیح دادن مفهوم آن آسان است.

کاربرد پیش تنیدگی به ۴۴۰ سال قبل از میلاد بر می گردد. زمانی که یونانی ها کشش و تنشهای خمشی در بدنه کشتی های جنگی خود را با پیش تنیدگی ساختار بدنه به وسیله طنابهای کشیده شده کاهش می دادند.
یک مثال دیگر که نشانگر سادگی پیش تنیدگی می باشد، بشکه های چوبی قدیمی است که کشش ایجاد شده در حلقه های فلزی به طور موثری قطعات چوبی را به یکدیگر می فشارد تا مقاومت و پایداری آن را افزایش دهد.
یکی از ساده ترین مثال های پیش تنیدگی تلاش برای بلند کردن یک ردیف کتاب می باشد. ابتدا لازم است به ردیف کتاب ها، از دو طرف فشاری اعمال کنیم تا باعث افزایش مقاومت در مقابل لغزش بین کتابها شده به طوریکه بلند کردن آنها را ممکن سازد. این مثال همچنین نشانگر یکی از اصول متداول در بیشتر کاربردهای پیش تنیدگی است.

با توجه به مثال های فوق می توان پیش تنیدگی را به سادگی تعریف نمود:

«اعمال نیروهایی به سازه ، علاوه بر بارهایی که سازه برای تحمل آنها طراحی می شود، به منظور افزایش ظرفیت باربری سازه.»

بتن دارای مقاومت کششی کمی است ولی در برابر فشار بسیار مقاوم است ، با پیش فشرده کردن یک عضو بتنی، پس از خمش در اثر اعمال بار نیز کلا تحت فشار باقی می ماند و بدین دلیل طراحی کارآمدتری را فراهم می آورد.

یک تیر بتنی پیش تنیده هنگامیکه تحت اعمال بار قرار می گیرد خم می شود و تنشهای فشاری داخلی کاهش می یابد، هنگامی که بار برداشته می شود، نیروی پیش تنیدگی باعث می شود که تیر به حالت اولیه خود برگردد که نشان دهنده خاصیت ارتجاعی بتن پیش تنیده است. به علاوه آزمایش ها نشان داده اند که تعداد بسیار زیادی بارگذاری متناوب می تواند به تیر اثر کند بدون آنکه روی قابلیت تیر برای تحمل بارهای سرویس یا ظرفیت نهائی آن تاثیری بگذارد. به عبارت دیگر پیش تنیدگی به تیر امکان مقاومت بسیار بالایی در برابر خستگی می دهد.

اگر به هنگام اعمال بار، تنش های کششی حاصل از بار وارده از تنش های پیش تنیدگی فراتر نرود، بتن در ناحیه کشش ترک نمی خورد، اما اگر نیروی اعمال شده زیاد شده و تنش های کششی بر پیش تنیدگی غلبه کند، ترک اتفاق خواهد افتاد. با وجود بارگذاری بیشتر تیر تا حد ظرفیت نهایی آن، در صورت برداشتن بار، ترکها کاملا بسته شده و تحت بارهای سرویس دوباره نمایان نمی شوند.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

نقش نرم افزارهای رایانه ای در طراحی های پیچیده

گری از پیشگامان عرصه معماری فولدینگ می‌باشد. مابه ازای علمی زبان معماری فولد، نظریات بحران و تداوم است. بحران یا فروپاشی، در تبدیل سریع ازحالتی به حالت دیگر، مانند آب به یخ یا بخار، تجلی می‌کند. بحران یا به دو پاره شدن می‌انجامد یا به پیچیده شدن، در هم فرو رفتن و در هم تنیدن که مضمون معماری فولد است. در این معماری که گویی در حال فرو ریختن و کج شدن است، ترتیب پلان، نما و مقطع با هم اشکال ابهام آمیزی همانند کریستالها میآفرینند.

این بازی را گری با در هم ریختن زبانهای مختلف معماری و ترکیب آنها آغاز کرده است. در بنای موزه ویترای او در وایمار آلمان، که در کارهای آیزنمن نیز تأثیرگذاشت، اجزای معماری، مکعبهای در هم تنیده و دفرمه و کج و کوژند. از همین رو بعضی معماری او را جانورگونه و کرم گونه نامیده‌اند. در کل می‌توان گفت معماری گری یک معماری شخصی و غیر تقلیدی است و بدون برنامه خاص، و یک نوع عدم قطعیت در اکثریت پروژه‌های گری دیده می‌شود.

مصالحی که غالبا در کارهای او مشاهده می‌شود صفحات فلزی به خصوص تیتانیم، پلاستیکهای رنگ شده، زنجیرها و کابل‌ها و فولاد و به کارگیری پانلهای مشبک است. فرمهای تیز گوشه دار، صفحات متداخل، سطوح مواج و منحنی را می‌توان از عناصر ثابت کار گری دانست بناهای تندیس وار، فرمهای منحنی، پلکانهای خارجی، مصالح نمای فلزی استفاده فراوان از مواد گوناگون، پنجره‌های بی قاعده و مرکزگریز از نشانه‌های کارهای او می‌توان بر شمرد.

آثار گری به طور کلی نتیجه یک روند طولانی طراحی است که با استفاده از اسکیسهای متعدد، مدلهای کامپیوتری و ماکتهای بزرگ حاصل شده‌است. اسکیسها و نمودارهای اولیه به مدلهای فیزیکی با مقیاسهای مختلف تبدیل و این مدلها در نهایت به ساخت ماکتهای کامل میانجامد.

نکته بسیار جالب در روند طراحی گری، در نحوه استفاده از رایانه در این روند است. بر خلاف سایر معماران که از نرم‌افزارهای معمول دوبعدی و سه بعدی مانند CAD و DsMAX  ۳ برای کارهای خود استفاده می‌کنند گری از نرم‌افزار کاتیا(CATIA)، که یک نرم‌افزار مربوط به طراحی جامدات است استفاده کرده است. این نرم‌افزار بیشتر برای طراحی خودرو و هواپیما و محاسبات پیچیده بدنه‌های مختلف کاربرد دارد و هماهنگی بسیار عالی با سایر نرم‌افزارها دارد. کاتیا سطوح را تحلیل و بر اساس محدودیت سازه‌ای، کارکردی و اقتصادی، پروژه آن را تصحیح می‌کند. داده‌های عددی که به این ترتیب بدست می آیند بار دیگر بر روی یک مدل پیاده می‌شوند تا حجمها کنترل شوند و در صورت لزوم تغییر کنند. این رفت وبرگشت بین مدلهای مطالعاتی و داده‌های دیجیتال، بنیاد شکلی پروژه را به وجود می آورند. به عنوان مثال در پروژه تالار موسیقی والت‌دیسنی، از این داده‌های کامپیوتر برای تهیه پلانهای ساخت موزه استفاده شد.

بنا به گفته یکی از دست اندرکاران اجرای پروژه همه چیز توسط کاتیا کنترل و هدایت می‌شده، و کاتیا به آنها اجازه خلاقیت داده است.

میتوان گفت از دلایل استفاده از کاتیا دقت فوق العاده آن و سازگاری آن با دیگر نرم‌افزارها می‌باشد. در پروژه تالار موسیقی والت‌دیسنی، برای طراحی سازه اجرایی مشکلات فراوانی وجود داشت. با توجه به پیچیدگی اتصالات سازه‌ای و عدم وجود زوایای قائمه در آن، کارتهیه نقشه‌های اجرایی و جزییات اتصالات یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین قسمت‌های پروژه بود.

برای تهیه جزئیات اجرایی دقیق از نرم‌افزار سه بعدیXSTEEL  که قابلیت تهیه انواع جزییات فولادی را داراست استفاده شد و در حدود ۸۰ درصد از کار تهیه جزییات اتصالات سازه‌ای پروژه با آن انجام گرفت. این نرم‌افزار قابلیت ارتباط متقابل با کاتیا را داراست که گری از آن برای طراحی استفاده کرده بود. برای مثال ابتدا طرح در کاتیا تهیه می‌شد سپس XSTEEL با استفاده از آن، مقاطع و اندازه‌ها را مشخص می‌کرد سپس اطلاعات داده شده دوباره به کاتیا منتقل می‌شد.

در اجرا نیز کاتیا راهگشای بسیاری از مشکلات بود. دوربینهای Total station با استفاده از اطلاعاتی که از این نرم‌افزار می‌گرفتند خطوط اجرایی را مشخص می‌کردند. سازه فلزی این ساختمان برای تولید در کارخانه توسط کاتیا برنامه ریزی شد و پانلهای نما نیز توسط دستگاه CNC که مستقیما با رایانه و CATIA کنترل می‌شدند، تهیه شد. بنا به گفته گری «کاملترین» استفاده از کاتیا را در طراحی و ساخت پانل‌های نما کردند که باعث صرفه جویی زیادی در زمان پروژه شد. در نهایت می‌توان گفت گری با استفاده از نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای موجود ثابت کرد «غیرممکنها متعلق به گذشته هستند». موزه Experience Music Project نیز با ۲۱۰۰۰ قطعه فولادی و آلومینیومی به اشکال هندسی نامنظم ساخته شده‌است. و طراحی و ساختمان آن توسط برنامه‌های رایانه‌ای ۲بعدی و ۳ بعدی انجام گرفته‌است.

Doug Winn مدیر پروژه می‌گوید:”در چنین کار عظیمی که شباهت به هیچ بنایی ندارد، طراحی یک چیز است و ساخت چیز دیگر. بنا وقتی شروع به کارکرد نمی‌دانست در نهایت چه به دست خواهد آمد. مجبور بودیم در عمل تغییرات زیادی به آن بدهیم و همهٔ دست اندر کاران -طراحان، مهندسین، تولیدکنندگان مواد و لوازم و غیره- در پروسهٔ کار، تغییر را به عنوان یک واقعیت پذیرفتند و سازه بنای تالار موسیقی والت دیسنی به عنوان پیچیده‌ترین سازه دنیا شناخته شد و این خود موید کار مشکل و فرایند پیچیده ساخت و طراحی آن است.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

معماری کاغذی

سابقه استفاده از کاغذ در معماری ژاپن بسیار دیرینه است. با توجه به شدت زلزله خیز بودن این منطقه جغرافیایی، همواره، از گذشته دور، طراحی ساختمان ها به گونه ای که متحمل کمترین خسارت ها در اثر زلزله های شدید شوند، به عنوان هدف اولیه طراحی معماری مطرح بوده است.

یکی از بهترین روشها برای کاهش میزان تخریب بناها در مقابل زلزله، سبک کردن ساختمان و استفاده از مصالحی با وزن پائین است. در معماری ژاپن، از چوب، کاغذ و مصالحی از این قبیل استفاده می شود.

معماران سنتی ژاپن از صفحه های کاغذی که به «شوجی» معروف اند به عنوان عنصر جدا کننده فضاهای مختلف معماری بهره می گیرند. صفحه های کاغذی علاوه بر تأمین سبکی ساختمان و ایفای نقش جدا کنندگی فضاها، قابلیت های تزئینی بسیاری را در اختیار طراحان قرار می دهند. اما آنچه اکنون در این مقاله بدان می پردازیم بسیار فرا تر از موارد استفاده کاغذ در معماری سنتی ژاپن است. امروزه از کاغذ به عنوان اصلی ترین عنصر سازه بنا استفاده می شود به گونه ای که فرم خاصی از کاغذ توانسته جایگزین فولاد، بتن و مصالح بنایی شود.
بسیار پیش آمده است که هسته مقوایی میانی دستمال های توالت و یا کاغذ های فکس و پلات را دور بیندازیم اما مطمئناً هیچ گاه تصور نکرده ایم که این مواد می توانند، به عنوان عنصری سازه ای در شکل گیری بناهایی استوار مطرح شوند.

استوانه های مقوایی

استوانه های مقوایی (Card board Tube)، از کاغذ های بازیافت شده به ظاهر دور ریختنی تهیه می شوند. بسیار ارزان هستند و در کارخانه هایی مخصوص در سازوکاری نه چندان پیچیده تولید می شوند. کارخانه ها این قابلیت را دارند که استوانه هایی کاغذی (Paper Tubes) در ابعاد مختلف با طول، قطر و ضخامت های متنوع تولید کنند. استوانه های تولید شده در این کارخانه ها شکننده نیستند و با افزودن ترکیبات شیمیایی خواص مختلفی از قبیل ضد آب، ضد آتش، ضد موریانه و … پیدا می کنند و می توانند کاربری های متنوع و خاصی را داشته باشند. امروزه با اعمال محاسبات دقیق برروی این مواد و انجام آزمایش های استاندارد فنی به خوبی می توانیم از این مواد به عنوان عنصر سازه ای در معماری ساختمان ها استفاده کنیم.

مزایای استفاده از کاغذ در معماری

کاغذ، ماده ایست که در طبیعت به دست می آید و به آسانی به چرخه طبیعت باز گشته و به عنوان دوست آکوسیستم محسوب می شود. استوانه های کاغذی از زباله های کاغذی بازیافت شده تهیه می شود، موادی که بلااستفاده و دور ریختنی هستند و به دلیل خاصیت بازگشت به چرخه طبیعت، معماری با استوانه های کاغذی، زباله صنعتی بر جای نمی گذارد.

چوب یکی از مصالح ساختمانی است که خواص شیمیایی و فیزیکی مناسب آن موجب شده یکی از پر طرفدارترین عناصر ساختمانی محسوب شود. بافت زیبا و تنوع گونه های مختلف چوب امکانات بسیاری را در اختیار طراحان قرار می دهد، هرچند از نظر فنی، در مراحل پیچیده ای لازم است تا چوب موجود در طبیعت به عنصری ساختمانی تبدیل شود.

استوانه های مقوایی بافت و رنگ مشابه چوب دارند و همان امکانات بصری چوب را دارا هستند. بدون آن که مشکلات مربوط به استفاده از چوب و آماده کردن آن در پروسه صنعتی را داشته باشند. امروزه
در بسیاری از نقاط، به دلیل کاهش ذخایر تولید چوب که همان جنگل ها هستند چوب به ماده ای کمیاب و بسیار گران قیمت تبدیل شده است. در صورت ادامه روند روبه رشد تخریب جنگل ها و استفاده از چوب در مصارف متفاوت صنعتی، ساختمانی و غیره بشر بی شک با بحرانی زیست محیطی مواجه می شود که این مسأله لزوم پرداختن به موادی به عنوان جایگزین چوب را به طور جدی مورد توجه قرار داده است. با کنترل خواص فیزیکی و شیمیایی استوانه های کاغذی می توان از این مواد به عنوان «فرم نوینی از چوب تکامل یافته» در مصارف مختلف بهره گرفت.

استفاده از مصالح سبک و پائین آوردن وزن ساختمان مهم ترین راه های کاهش اثرات زلزله است. استوانه های کاغذی بسیار سبک هستند و در مواردی وزنی به مراتب کمتر از چوب دارند و شاید بتوان از آنها به عنوان یکی از سبک ترین مصالح ساختمانی یاد کرد که این مسأله از مزایای قابل توجه این ماده است.

گروه مهندسین ایران معماری

یکی از فعالیت هایی در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت نمونه های مشابه در پروژه های معماری است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر:۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

ورزشگاه ملی چین(Beijing National Stadium)

ورزشگاه ملی چین(Beijing National Stadium)

بهترین و کاملترین مجموعه ورزشی جهان، توصیفی است دقیق از استادیوم ملی پکن که به طور رسمی ورزشگاه ملی چین نامیده می شود. این ورزشگاه که برای بازیهای المپیک تابستانی ۲۰۰۸ پکن ساخته شده است، نمونه ای کامل از تلفیق هنر معماری، علم طراحی سازه، زایش ایده های خلاقانه، تعامل طبیعت و فن آوری، و کاربرد علم زیست سنجی(BIOMETRIC)، است که به طور کم نظیری در این ورزشگاه اجرا شده است.

روند شکل گیری:

پس از اعطای حق میزبانی المپیک تابستانی ۲۰۰۸، به پکن، طراحی زیرساخت های لازم جهت انجام بازیها، آغاز شد. و به همین منظور فرایند اجرای مناقصه برای ساخت ورزشگاه اصلی بازیها نیز آغاز شد. الزامات متعددی برای شرکت در این مناقصه مد نظر قرار گرفت که از آن جمله می توان به امکان استفاده از ورزشگاه پس از باریهای المپیک، سقف قابل جمع شدن، هزینه های نگهداری پایین، اشاره کرد. در نهایت سیزده طرح به مرحله پایانی انتخاب بهترین گزینه ساخت ورزشگاه راه یافتند. در سال ۲۰۰۲، طرح حاضر که با الهام از لانه پرندگان طراحی شده بود، توانست نظر هیئت داوران را به خود جلب کند. این طرح در نمایش عمومی برای عموم مردم نیز توانست برترین آراء را به دست آورد و در نهایت این طرح در آوریل ۲۰۰۳، به طور رسمی به عنوان طرح اجرایی ورزشگاه ملی چین اعلام شد. در واقع استادیوم ملی پکن(BNS)، یک سرمایه گذاری مشترک میان معماران سوییسی Herzog & de Meuron، گروه پژوهشی طراحی معماری چین(CADG)، و نظارت و مشاوره  هنری آی ویوی، هنرمند چینی بود. معماران سوئیسی نام برده شده، همچنین طراح استادیوم دایره ای آلیانز مونیخ در جام جهانی ۲۰۰۶ و Bankside Power Stationلندن( که اکنون تبدیل به موزه هنرهای معاصرTate Modernشده است)، نیز بوده اند.

زمین اجرای پروژه در ۲۴ دسامبر۲۰۰۳، به پیمانکار تحویل داده شد، در ۱۴ مه ۲۰۰۸، زمین چمن ۷۸۱۱مترمربعی آن، طی ۲۴ ساعت نصب شد،و ورزشگاه در ۲۸ ژوئن ۲۰۰۸، به طور رسمی افتتاح گردید.

شکل گیری ایده:

Li Xinggang، مدیر گروه معماری CADG، معتقد بود که مردم چین خواهان طرحی منحصر به فرد و جدید برای این ورزشگاه هستند. او در اظهار نظری اعلام کرده بود:” در چین لانه پرندگان بسیار گران قیمت است، چیزی که شما در مواقع خاص می خورید”. در افسانه های چینی خورشید با دایره و ماه با چهارگوش توصیف می شود که شکل ورزشگاه و مکعب آب نیز بیانگر همین موضوع می باشد. این اشکال همچنین منعکس کننده نمادهای مرد و زن در چین نیز می باشند و هر ضلع آن با جاده های شمالی و جنوبی قابل دسترسی است.

البته امکان طراحی سقف قابل جمع شدن، یکی از اصلی ترین دلایل استفاده از این فرم سازه ای بود، هرچند که به دلیل کم شدن بودجه طرح و کاهش آن، سقف به صورت ثابت طراحی و اجرا شد.

مشخصات فیزیکی ورزشگاه:

ورزشگاه ملی پکن، با طول ۳۳۳متر، عرض ۲۸۴متر، ارتفاع ۶۹ متر، برای ظرفیتی ۱۰۰هزارنفر طراحی شده بود. که ۹ هزار صندلی آن حذف شد و یازده هزار صندلی موقت در آن پیش بینی شده است، و در حال حاضر گنجایش ۸۰هزار نفری دارد.

این ورزشگاه شامل اسکلت خارجی به وزن ۴۲۰۰۰ تن از آهن می باشد که سه بار سنگین تر از استادیوم لندن ۲۰۱۲ است. و پوسته داخلی آن از پلاستیک ۲ لایه تشکیل شده است که در استادیوم را در برابر باد و باران محافظت میکند و محافظی در برابر امواج ماوراء بنفش نیز می باشد. امکان استفاده ازآن حتی تا ۱۰۰ سال آینده، مقاومت بالا در برابر زلزله، دارابودن استانداردهای لازم جهت برگزاری مسابقات ورزشی تا دهه های آینده، از جمله ویژگی های قابل ذکر ورزشگاه آشیانه پرنده است.

سازه ورزشگاه:

سازه ای بنا را می توان به سه بخش تقسیم کرد:

هسته بتنی سازه، ستون ها و پوسته معماری که از جنس فلز هستند، وسقف استادیوم.

هسته بتنی سازه به شکل سکویی بتنی طراحی شده است که وظیفه جای دادن تماشاچیان و انتقال و هدایت بار زنده استادیوم را به زمین (پی) دارد.

پوسته فلزی استادیوم که به شکلی، نامنظم به چشم می خورد، دارای ۲۴ ستون می باشد که دور تا دور این بیضی با فواصل منظم چیده شده اند. و بر روی هر یک خرپایی بزرگ قرار گرفته که وظیفه آن تحمل وزن پوسته و سقف استادیوم است.

در واقع سازه این پوسته عظیم همین ۲۴ ستون و خرپاها هستند و خطوط منحنی دیگر در پوسته، صرفا برای تکمیل ایده و طرح اولیه معماران آن به نمایش در آمده اند.

همانگونه که ذکر شد، در ابتدا قرار بود تا سقف بنا به صورت متحرک طراحی شود، اما بعلت مشکلات مالی، سقف به صورت ثابت اجرا شد که این موضوع خود باعث شد تا میزان فولاد مصرفی، از ۸۰ هزار تن فولاد تخمین زده شده، به ۴۰ هزار تن کاهش یابد. و در نتیجه بودجه لازم برای ساخت، ۲۹۰ میلیون دلار از ۵۰۰ میلیون دلار اولیه، کاهش یابد. همچنین این کار باعث کم شدن ضخامت ورق های مصرفی در ساخت ۲۴ ستون خرپاها شد. با سبک تر شدن سازه، مقاوت لرزه ای آن نیز افزایش قابل ملاحظه ای پیداکرد. هرچند که بخش بالایی سقف، به دلیل نظرات طرفداران محیط زیست تغییر داده شد.

این سقف فولادی (ثابت) به طول ۳۳۰ متر، عرض ۲۲۰ متر و وزن ۴۵ هزار تن طراحی و در اکتبر ۲۰۰۶ ساخت آن به پایان رسید.

به منظور دستیابی به ایده و طرح مورد نظر طراحان، عناصر فولادی پوسته در دیوارها و سقف به صورت یکپارچه اجرا شده اند. این پروفیل های فولادی از ضخامت ۱ تا ۱۰ سانتی متری (بسته به نوع و مقدار بار وارده به آنها) طراحی شده اند.

برای اجرای این پروفیل های یکپارچه که طول تعدادی از آنها به ۶۰۰ متر هم می رسد، جوشکاری باید در محل انجام می شد، که از مشکلات جوشکاری در محل مطلوب نبودن دمای محیط (به ویژه در فصل زمستان) و نیز جوش دادن بیش از ۱۲۸ قطعه برای برخی از قطعات بود.

بعد از نصب سازه سقف، پوششی از جنس ETFE برای آن انتخاب شد. این پوشش در مساحت ۴۰ هزار متر مربع و در ۱۰۳۸ جزء مختلف به کار رفته است.

این فلوئور پلیمری با ویژگیهای کششی مناسب، برای کاربرد در این پروژه، علاوه بر مقاومت مطلوب، دارای وزن سبکی بود، (وزنی معادل یک درصد همان ابعاد شیشه)، و نیز شفافیتی بالا برای عبور اشعه مـاوراءبنـفش داشت. به طور کلیETFE  در مقـابل نور خـورشید فـرسایش نمی یابد و خاصیت عایقی بهتری نسبت به شیشه داراست. همچنین قابل بازیافت بوده و نیز مقاومتی معادل چهارصد برابر وزن خود دارد.

گرچه  ETFE در برابر ایجاد سوراخهای سطحی حساس است، اما به سادگی با استفاده از نوارهای ETFE می توان آن را تعمـیر نمود.

شاید منحصر به فرد ترین پوشش به کار رفته در ساخت سقف استادیوم، سیستم بالشتکی آن است، این سیستم در فضای خالی بین دو پوسته سقف قرار می گیرد. این بالشتک به منظور تنظیم میزان جریان باد، هوا و نور خورشید طراحی و تعبیه شده است، و با کم و زیاد کردن فاصله دو پوسته از یکدیگر عمل خواهد کرد.

ویژگی های اجرایی

قسمت های شرق و غرب استادیوم، به جهت پیروی از خطوط سایت، بالاتر از قمت شمال و جنوب قرار گرفته اند.

طراحان آن معتقدند که این استادیوم بهترین استادیوم طرفدار محیط زیست می باشد چرا که لوله های حرارتی که در زیر زمین آن به کار رفته اند به گرمایش بخشهای داخلی آن در زمستان، و سرمایش آن در تابستان، کمک می کنند و آب باران جمع شده در آن در مخزنی به منظور آبیاری و … ذخیره می شود.

برای افزایش و نیز بهینه سازی تهویه در ورزشگاه، امکان کنترل دما و جریان هوا از هر سطح مهیا شده است. به گفته Li Xinggang، در نظر بوده است که این ورزشگاه به مهمترین فضای عمومی در پکن تبدیل شود. برای این منظور، ظرفیتی بالغ بر ۸۰ هزار نفر، یک هتل ۴ ستاره با ۸۰ اتاق در زیر یک ضلع آن، یک رستوران با دیدی عالی نسبت به ورزشگاه و دو طبقه مرکز خرید نیز در زیر زمین ورزشگاه در نظر گرفته شده است. که این ورزشگاه پس از بازیهای المپیک هم، همچنان فعال و قابل استفاده بماند.

هزینه اجرای ورزشگاه

۲۵۰ میلیون پوند فقط بخش کوچکی از ۲۰بیلیون پوندی است که برای حل اختلافات و دعاوی بر سر زیر ساخت آن پیش از انجام بازیها، پرداخت شده است که دو برابر بودجه المپیک لندن ۲۰۱۲ می باشد.
استادیوم با سختی ها و اختلافات بسیار و با تخریب بیش از ۶۰۰۰ خانه و ادعای مرگ ۱۰ تن در جریان چهارسال ساخت آن،که البته تعداد واقعی این تلفات دو تن بوده است ساخته شد. سازندگان آن حتی کار ساخت ترمینال از کار افتاده ای را در فرودگاه Charles de Gaulle پاریس، متوقف ساختند. و در نهایت کار ساخت ورزشگاه ملی پکن، یکی از نمونه های کم نظیر همراهی مهندسی و هنر، با هزینه ای بالغ بر ۴۲۳ میلیون دلار به اتمام رسید.

ورزشگاه آشیانه پرنده بعد از بازیهای المپیک

همانگونه که گفته شد، یکی از ویژگی های مورد نظر مسئولین چینی، قابل استفاده بودن ورزشگاه بعد از بازیهای المپیک، بوده است. در همین راستا و به منظور فعال نگاه داشتن ورزشگاه، هرساله رویداد مهمی، مانند اجرای برنامه اپرا، میزبانی بازی افتتاحیه سوپر جام حذفی ایتالیا، میزبانی مسابقات جهانی قهرمانی ۲۰۰۹،و …، در آن برگزار می شود. به نظر می رسد که ورزشگاه، علی رغم عدم وجود مسابقات ورزشی نیز کاملا سودآور باشد. هزینه نگهداری سالیانه ورزشگاه چیزی در حدود ۹ میلیون دلار در سال است. در بعضی قسمتهای ورزشگاه به علت عدم استفاده، سازه در حال پوسته کندن است. در اوایل نوامبر ۲۰۱۰، فدراسیون جهانی دو و میدانی اعلام کرد که مسابقات قهرمانی جهانی ۲۰۱۵در این ورزشگاه برگزار خواهد شد.