گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرتور امید آذری

دانشنامه معماری قرن بیستم حاوی اطلاعات جامع و تخصصی در باره هنر و معماری ، توسط محققین گروه ایران معماری تدوین شده است تا راه گشای فضای علمی و پژوهشی جامعه معماری ایران باشد.

دانشنامه قرن بیستم

 

ساختارگرایی Constructivism

لوکوربوزیه یک بار قاطعانه اعلام داشت: ساختارگرایی روندی است که مفاهیم ضمنی آن نامفهوم است، به همین لحاظ به جنبش ناب گرایی یا راسیونالیسم ایتالیائی شباهت ندارد و مرزهایش کاملاً تعریف شده نیست. هر چند که میتوان ساختارگرایی را سیمای شناخته شده‌ای تلقی کرد، در دورهای که سعی داشت ویژگیهای سنت‌گرائی را به مثابه هنری جدا از زندگی نادیده انگارد، یا به نوعی به تولید گرایانی نسبت داد که در اوایل ۱۹۲۰ به بعد در شعارهایشان مرگ بر هنر، و زنده باد تکنولوژی! … زنده باد تکنیک ساختارگرایی سر می دادند!

در روسیه ساختارگرایی دو مرحله متفاوت را طی کرد، دورۀ اول به نام اژیت پروپ agitprop با ساختن تیرهای چوبی که در نمایشگاه‌ها و یا در فرم‌های انقلابی هنر خیابانی به کار گرفته می شد. دورۀ دوم دورۀ حرفه ای بود به طوری که ساختمانها حالت تصنعتی و کاذبی داشتند که چیزی شبیه به فرم های ماشینی و ساختارهای بیولوژیک بود. بخشی از ایدئولوژی علمی این مرحله مربوط به نوآوری های در زمینۀ مجموعه سازی واحدهای مسکونی و همچنین نشان دادن روش های دسترسی مانند رامپ و آسانسور بود. این جریان همچنین پیش زمینۀ طراحی وسائلی در مورد معماری مانند نورافکن، گیرنده‌های هوائی، آنتن‌های رادیوئی و تجهیزات سینماتوگرافی را فراهم ساخت.

روشهای ماشینی که اساساً بسیاری از هنرمندان فرمالیست از آن بیزار بودند. بنیان گرایان بزرگی چون ال. لیزیتزکی، و پیشگام جنبش هلند نئوپلاستیسیسم هلند، تئو وان دسبورگ یا طرفداران بخش روسیه که به حرکت‌های افراط گرایانه گرایش نزدیکتری داشتند. همچون معمار نیکلای لادووسکی وابسته به محفل وک هوت ماس VKHUTEMAS که گروه فرمالیست اسنووا ASNOVA (انجمن جدید معماران) را در ۹۲۳ بنا نهاد.

اصیل‌ترین کار ساختارگرایی طرح بنای یادبود بزرگ اینترناسیونال سوم اثر ولادیمیر تاتلین بود که برای اولین بار در ۱۹۲۰ به نمایش در آمد. این اثر به شکل مخروطی ناقص مورب طراحی شده بود (حرکت منحنی لگاریتمی به حالت حلزونی رو به به بالا نقصان می پذیرفت) و کاملاً روحیۀ پیروزنمدانۀ ساختارگرایی تکنولوژی معاصر را نشان می‌داد. هر چند که پیش از این ساختمان برج ایفل در ۱۸۹۹ ساخته شده بود، اما اختراع درخشان علمی این فرم ناشی از ساختمان اپرای فوتوریستی معروف به پیروزی بر آفتاب اثر الکسی کروچنیک بود. نائوم گابو منتقد اجتماعی در مورد طرح پیشنهادی تالین گفت: نه در ساختمان خانه‌ها و پل‌ها عمل کرد دارد و نه  اثری ناب است، بلکه هر دو است. هیچ اغتشاشی میان این دو به وجود نمی آورد، (در محفل وک‌هوت ماس مسکو ساخته شد) – عده زیادی از هنرمندان را بر آن داشت تا کارهای هنری را رها کرده و به طراحی صنعتی روی آورند.

هنرمندانی چون آلکسی گان، لیوبوف پوپووا، الکساندر رودچنکو، واروارا استپانوا و ولادیمیر تاتلین مدعی بود که آنان به جای اینکه ساختارگرا باشند تولیدگرا هستند.

در ارتباط بسیار دور با معماری، ساختارگرایی روسیه چندان به صورت تولیدی در نیامد – در ابتدا فقط در طراحی سازه‌های تیر چوبی، درخشید که توسط کنستانتین ملنیکف طراحی شده که در طراحی غرفۀ ماهورکای او در نمایشگاه سراسری محصولات کشاورزی و صنایع دستی در ۱۹۲۳ نوعی برداشت غیر فولکوریک از ساختار سنتی روستائی روسیه بود. این شیوۀ شورانگیز ساختمانی توسط ملنیکف در پروژۀ بازار سوخاروف که در ۱۹۲۳ در مسکو ساخته شد ادامه یافت، و نیز در غرفۀ روسیه در نمایشگاه جهانی هنرهای تزئینی و صنعتی مدرن که در ۱۹۲۵ در پاریس برگزار شد.

 

شرکت معماری آرتور و همکاران (AOA)
تلفن: ۲۲۹۸۳۳۸۵ و ۲۲۷۰۶۶۳۱
آدرس: فرمانیه، بلوار اندرزگو، خیابان وطن پور شمالی، بن بست هنگامه، پلاک ۳