کلیات طراحی و اجرا نما در ساختمان

همچنین با توجه به تنوع رویه‌هایی چون دیوار پوشهای شیشه‌ای، دیوار پوش از فلزات رنگین غیر آهنی با لعابدار و یا نماهای اندود شده با گچ و سیمان، ترکیبی از همنشینی موزون انواع مختلف انها در کنار یکدیگر نیز رایج است. ۲۵-۲ آجر به عنوان مصالحی پوشش دیوارها آجر در سراسر خاور نزدیک باستان یکی از مصالح ساختمانی پذیرفته شده بود، چون خشت دست ساز تخت مقارن هزاره سوم بیش از میلاد در ایران ابداع شد. بناهای بزرگ هخامنشی بیشتر از سنگ و بناهای ساسانی، گاه از سنگ تراشیده، و اغلب از لاشه سنگ بوده است. در شیوه‌های ساختمانی آنها فن ساختمانهای آجری به کار رفته است. برای انتخاب آجر از سوی ایرانیان دلایل خوبی وجود دارد. –          به اندازه سنگ پایدار است. –          ارزانتر است –          سرعت اجرا را افزایش می‌دهد. –          در اکثر نقاط قابل دسترسی است. اینها کیفیاتی است که تجربه اندوزان را برای دستیابی به کامیابی نهایی تشویق کرد. برای ایجاد حجم،‌برای حل ابتکاری مسائل ساختمان،‌ یا برای امکانات فطری زینتی، آجر مزایای زیادی داشت که ایرانیان با توجه به ماهیت مصالح آن را کاملا مناسب یافتند. با این وجود، هر چند آجر کاربرد عمومی داشت. امکانات تزئین آن در نماسازی تا استقرار عصر اسلامی به خوبی مورد بهره برداری قرار نگرفت؛ زیباییهای بالقوه آجر،‌از قبیل اقسام رج چینی، گره سازیهای زینتی، بافتهای حصیری، طرح گود و برجسته چینی تنها در سده دهم میلادی بود که به صورت سنجیده‌ای تحقق یافت. استفاده از آجر به نمای کلی هر بنا، کیفیات ویژه‌ای می‌بخشد و سادگی و همچنین تداوم مناسبی به ساختمان می‌دهد. آجرهای پخته رنگهای مختلف از زرد کمرنگ و زرد گل اخرایی  زرد متمایل به قرمز تا رنگ خاک دارند. به هر صورت، آجر نما باید به خوبی پخته شده باشد تا بتواند شرایط سخت محیطی را به خوبی تحمل نماید. در یک نمای وسیع دقت در به کار بردن آجرهای یک دست از نظر رنگ، نقش، انازه و همچنین ابعاد بندکشی از اهمیت زیادی برخوردار است. انواع آجر را به شرطی که حائز شرایط زیر باشد، می‌توان برای رویه به کار برد: –          خوب پخته شده باشد و از برخورد آنها به هم صدای زنگ ایجاد شود. –          در برابر یخبندان مقاوم باشد. –          بیش از ۸ درصد رطوبت به داخل خود جذب نکند –          یک دست و یک اندازه باشد –    حداقل ۱۵۰ کیلوگرم بر سانتیمتر مربع بار فشاری را تحمل کند. برای این منظور از آجرهای فشاری، ماشینی و ماسه آهکی استفاده می‌نماییم. ملات: نوع ملات مصرفی برای نماهای با آجر فشاری، ملات باتارد ۸: ۲: ۱ (یک پیمانه سیمان پرتلند، ۲ پیمانه آهک شکفته و الک شده و ۸ پیمانه ماسه شسته) یا ملات ماسه سیمان ۶: ۱ است. به علت جذب کم دوغاب به داخل آجر ماشینی ملات مصرفی، ماسه سیمان ۵: ۱ انتخاب می‌شود. برای بند یک باید از ملات ماسه بادی و سیمان با نسبت حجمی ۴ : ۱ استفاده کرد. ۲۵-۳ پوشش دیوار با آجرگری:‌ نماسازی با آجر گری با استفاده از آجرهای ماشینی که هیچ گونه تغییری در ابعاد آنها به وسیله تاراش یا تیشه‌داری حاصل نشده باشد، صورت می‌پذیرد نماهای با آجر فشاری بهتر است که پس از چیده شدن به صورت توپر بندکشی شوند. (به منظو رجلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل آجر از طریق بند آجر چینی) ۲۵-۳-۱ پوشش دیوار آجر تراش و آب ساب: به منظور دستیابی به ابعاد یک دست و نمای پرداخت شده، قشر نازکی از سطح آجر فشاری به کمک تیشه‌داری تراشیده و با سمباده نصب شده بر روی تخته چوبی پرداخت می‌شود. میزان تراش جانبی این نوع آجرها عملا کمتر از نصف ضخامت آجر است ولی در هر حال میزان تراش نباید از عمق بندکشی کمتر باشد. صحت زوایا و میزان تراشهای جانبی باید به وسیله گونیای مخصوص کنترل شود. در تراش آجر که باید دقت وشد که سه قسم آجر برای مصارف کله، راسته و نبش تهیه شود. ۲۵-۳-۲ پوشش دیوار با آجر ماشینی: در نماسازی با آجرهای رسی و ماسه آهکی که بدون تیشه داری اجرا می‌شوند، ضخامت ملات باید در تمام رجها یکنواخت بوده و اجرای آن از دقت کافی بهره‌مند باشد. ۲۵-۳-۳ اجرای پوشش دیوار با آجر: رویه سازی با آجر به دو صورت زیر انجام می‌پذیرد. –          پوشش دیوار و دیوار ساختمان همزمان اجرا می‌شود: در این حالت باید آجرهای ما به صورت کله و راسته چیده شوند تا ضمن مشارکت در تحمل بارهای وارده بر دیوار پیوستگی لازم بین آجرهای نما و آجرهای پشت کار تامین شود. در این روش لازم است ابعاد آجرهای نما برابر ابعاد آجرهای پشت کار باشد. – اجرای نماسازی پس از اتمام دیوار چینی: چنانچه آجرهای نما پس از اجرای قسمتهای بار برچیده شوند، باید تامین پیوستگی نما و قسمتهای باربر از اتصالات فلزی استفاده کرد. در، آجر باید در آب خیسانده شده، و بلافاصله به کاررود. این عمل به منظور جلوگیری از آلونک آجر در داخل آجرچینی انجام می‌شود. ضخامت بندهای افقی برای آجر کاری نما نباید از ۱۰ میلیمتر کمتر و از ۱۲ میلیمتر بیشتر شود. پخش ملات در آجر کاری نما باید به کمک شیشه ملات صورت گیرد. آجر کاری با ملات ماسه سیمان یا باتارد باید پس از گرفتن ملات به مدت حداقل سه روز مرطوب نگداشته شده و از خشک شدن آن جلوگیری شود. آن قسمت از نماهای آجری که با خاک تماس مستقیم و دائم خواهد داشت. باید با آجری ساخته شود که خاصیت جذب رطوبت خیلی کم داشته باشد. در این گونه موارد به غیر از استفاده از آجرهای ماشینی توپر، می‌توان از مصالح دیگر یمانند سنگ نیز استفاده کرد. ۲۵-۳-۴ نقوش مختلف نماسازی با آجر: هنر نماسازی با آر در قرون متمادی در ایران مورد تجربه قرار گرفته و معمار ایرانی این هنر را به حد اعلای زیبایی و وقار به کار گرفته است. در روش دوم نماسازی با آجر که به طو رجداگانه و بعد از استخوان بندی بنا ساخته می‌شود، می‌توان طرح‌ها ونقوش بدیعی به وجود آورد. در دیوارهای با نمای آجری چنانچه مصالح مناسبی انتخاب شود. سالهای متمادی در برابر هوازدگی مقاومت می‌نماید. ۲۵-۴ سنگ به عنوان مصالحی برای نماسازی: ساختمان با نمای سنگی، در ذهن بیننده مظهری از استحکام و دوام به جای می‌گذارد تمدنهای گذشته گنجینه‌های ابدی را که نشانه‌ای از هنر و فرهنگ ایشان بوده است. به کمک ساختمان‌های سنگی برای ما به یادگار گذاشته‌اند. قطعات عظیم سنگی همچون مومی در دست سنگ تراشان خبره مبدل به اجزای مختلف ساختمان شدند و پس از طی هزاران سال،‌استوار در برابر نیروهای مختلف محیطی برای نسل کنونی به ارمغان مانده‌اند. امروزه سنگها با تنوعی بی‌شمار از رنگها و بافتهای گوناگون بهترین انتخاب برای نماسازی ساختمانهای بزرگ با شخصیت خاص هستند. تکنولوژی امروزی کار استخراج و آماده کردن قطعات سنگی را برای ما آسانتر کرده است. با صیقل یافتن سطح سنگ بافت زیبا آن هویدا می‌شود و با نصب آن به ساختمان کیفیت خود را که در طی میلیونها سال درون زمین بوده است زیبائی تمامی به بنای ساخته دست بشر می‌بخشد.  نماسازی با سنگ: با توجه به این نکته که لغت سنگ به مفهوم طیف وسیعی از مصالح در رنگها و طرحهای گوناگون است بنابراین انتخاب نوع، رنگ، بافت، ابعاد و همچنین نحوه اتصال آن باید قبلا تعینی و مشخص شده باشد. چرا که با استفاده غلط از آن نه تنها موجبات زیبایی و استحکام بنا فراهم نمی‌آید، بلکه آثار منفی و مخربی را در ساختمان به وجود خواهد آورد. ۲۵-۴-۱انواع سنگهای نماسازی: همان طور که گفته شد، سنگها از نظر رنگ و یافت و مسلما جنس (از نظر مشخصات مکانیکی مانند تحمل نیروهای مختلف، سختی سنگ و…) با یکدیگر متفاوت هستند و بر همین اساس باید با آگاهی کامل از آنها استفاده کرد. لکن سنگهای نماسازی از نظر به دو دسته تقسیم می‌شوند. –          سنگهای غیر منظم –          سنگهای منظم ۲۵-۴-۲ سنگهای غیر منظم: این نوع سنگها مانند لاشه و لاشه موزاییکی که سنگهای غیر منظم هستند که از نظر شکل ظاهری به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند: –    نمای طبیعی: این اصطلاح در مورد نمای سنگهای به کار می‌رود که به دلیل شکل طبیعی و یا مشخصات فیزیکی‌شان، دستکاری نشده و به همان صورتی که در طبیعت یافت می‌شوند، در دیوار مورد مصرف قرار می‌گیرند مانند سنگهای قلوه روخانه‌ای و یا سنگهای –    نمای سرخود (معدنی): این اصطلاح درباره سنگهای کوه یو در مواردی به کار می‌رود که نمای سنگها به همان صورتی که از معدن استخراج شده و یا از خرد کردن قلوه‌های سنگ به دست آمده است. باقی می‌ماند. ولی قسمتهای اضافی و نیز نمای سنگها را با پتک میگیرند. ۲۵-۴-۳ سنگهای منظم: این نوع سنگها مانند سنگهای بادبر، ‌بادکوبه‌ای و پلاک هستند. سنگهای منظم از شکل سطح خارجی خود به گروه‌های زیر تقسیم می‌شوند: – نمای کلنگی (پتکی): نمای سنگ، به وسیله کلنگ ویژه نماسازی شکل می‌گیرد و به صورت برجسته و فرو رفته در می‌آید و اندازه پاره سنگ (عمق پستی و بلندی) از حدود ۴ سانتی متر تجاوز نمی‌کند. بسته به نوع و اندازه سر کلنگ, در نماسازی گوناگون به دست می‌آورد. – نمای تیشه‌ای (چکشی): نمای سنگ به وسیله تیشه یا چکش ویژه نماسازی شکل می‌گیرد و به صورت برجسته و فرو رفته نقطه نقطه‌ای یا خط خطی در می‌آید. اندازه این برجستگیها کمتر از حدی است که در «نمای کلنگی» به چشم می‌خورد و بار سنگ، حداکثر،‌به اندازه ۲ سانتیتر خواهد بود. و مقطع تیشه‌ای (چکشی) را نمایش می‌دهد. – نمای قلم کاری:‌ نمای سنگ با استفاده از چکش و قلمهای ویژه نماسازی به شکلهای گوناگون در می‌آید ظرافت این نماسازی از بقیه نماسازیها بیشتر بوده و کار بیشتری می‌برد. از همین ابزارهای و به همین روش، عمل قلم کاری دور تا دور نمای سنگ انجام می‌پذیرد. اندازه بار سنگ به طور متوسط ۵/۰ سانتیمتر خواهد بود. که در حالت استثنائی تا ۱ سانتیمتر قابل قبول است. – نماسازی ماشینی (برقی): این نماسازی با ابزارهای گوناگون از قبیل راهبرهای، سنگ سمباده فیبری و… انجام می‌شود. بسته به مشخصات اره و سایر ابزارها، نوع برش و تراش، زاویه‌های مختلفی که در نظر گرفته می‌شود. نماهای گوناگونی به دست آید. نمای پرداختی یا ساب خوردن شده (صیقلی): گاهی سطح نمای اره شده را با دستگاه‌های ساب، پرداخت کرده و می‌سایند. که در این صورتی که به این نما «نمای پررداختی» یا «ساب خورده» می‌گویند. این روش گرانترین نوع نماسازی بوده و بیشتر برای سنگهای تمام تراش که پس از ساب خوردن بافت زیبای آنها پدیدار می‌شود به کار می‌رود. ملات مورد استفاده برای دیوارهای سنگی و دیوارهای با نمای سنگی، ملات ماسه سمیان ۶ :۱  با ملات باتارد ۸: ۲: ۱ و ملات ماسه آهک است. سنگهای پلاک را به کمک دوغاب و بست فلزی گالوانیزه به دیوار اصلی متصل می‌نمایند و از دوغاب ماسه سیمان ۴: ۱ به عنوان ملات استفاده می‌کنند. باید توجه داشت که هیچگاه نباید مقاومت و سختی ملات از مقاومت و سختی سنگ بیشتر شود زیرا سختی ملات ممکن است باعث تغییرات فیزیکی، از جمله ترک خوردگی و خرد شدن سنگها شود. انتخاب ملات مناسب برای بندکشی درزهای نما از اهمیت ویژه‌ای برخورار است. مناسبت مقاومت (نوع) و رنگ ملات با مقاومت و رنگ سنگ در دوام و زیبایی بندکشیها و نمای دیوار تاثیر فوق العاده دارد. همچین بهتر است نکاتی از قبیل امکانات محلی،‌آب و هوا، رنگ و جنس سنگ، کاربرددیوار و…. را در نظر گرفت.  روش نماسازی با سنگ: قبل از اقدام به نماسازی با سنگ، باید نقشه‌های برش و نحوه نصب سنگ نما تهیه شده باشد. نقشه باید سنگها، بنده، طرز قرار گرفتن و نحوه اتصال سنگها را مشخص نماید. نماهای سنگی نیز به دو شیوه اجرا می‌شود. – نماسازی و دیوار ساختمان همزمان اجرا می‌شود. در این حالت، باید سنگها در نما به صورت کله و راسته چیده شوند تا ضمن مشارکت در تحل بارهای وارده بر دیوار پیوستگی لازم بین سنگهای نما و سنگهای پشت کار تامین شود. – در اجرای نماسازی پس از اتمام دیوار چینی، چنانچه سنگ نما پس از اجرای قسمتهای باربر دیوار چیده شود باید برایتامین پیوستگی نما و قسمتهای باربر از اتصالات فلزی استفاده کرد. در هنگام نماسازی با سنگ، نکات زیر باید رعایت شود: – سنگها باید با دقت کافی به ابعاد مورد لزوم، با در نظر گرفتن فواصل درزها، جفتها و فرم سنگ کاری که در نقشه ذکر شده است بریده شود. تمام خطوط قائم نما باید شاقولی باشند و در صورتی که در نقشه‌های نماسازی ابعاد سنگهای مشخص نیست. (سنگ کاری غیر حکمی)، سنگ کاری باید دارای خطوط یکنواخت عمودی و افقی بوده و لبه سنگها نیز تماما گونیا و مستقیم باشند. – سنگ‌هایی که برای درپوش دیوار (قرنیز روی دیوار) قسمت بیرونی کف پنجره و نظایر آن به کار می‌رود، باید نسبت به سطح دیوار دارای پیش آمادگی بوده و شیاری به فاصله دو سانتی متر لبه زیرین سنگ به عنوان آبچکان در آن ایجاد شود. – سوراخها و فرو رفتگیهای لازم برای بستها و قطعات اتصالی باید در سنگها ایجاد شود. – لبه زیرین سنگ پیشانی داری ضخامت یکنواخت بوده و حداقل ۴ سانتیمتر از سطح تمام شده اندود سقف پایین‌تر قرار گیرد. – تمام سنگ‌های نما به غیر از درپوشهای سنگی باید دارای گیره فلزی (socope) باشد. در هر حال فاصله گیره‌ها نباید از ۶۰ سانتیمتر بیشتر باشد گیره‌های فلزی گالوانیزه حداقل باید به قطر ۳ میلیمتر بوده و به صورت مطمئنی در دیوار محکم شده باشند. – سنگ‌های نما باید در محل خود طوری نصب شوند که فاصله خالی مابین پلاکهای سنگ و بنای پشت آن از دو سانتیمتر کمتر نشود. – فضای خالی یاد شده با دوغاب سیمان پر می‌شود. – یادآور می‌شود که کلیه سنگهای نما باید بدون عیب و یکنواخت باشند. سنگهای پلاکی که دارای نقش و رگه‌های طبیعی هستند،‌ باید به گونه‌ای در کنار یکدیگر قرار گیرند که نقشه با رعایت رنگ دنبال یکدیگر قرار گیرند. ۲۵-۴-۴ انواع نماسازی با سنگ: نماسازی با سنگ برحسب سنگ از تنوع بسیار زیادی برخوردار است. در زیر ب مشخصات انواع نماسازی برحسب شکل سنگ می‌پردازیم.  نماسازی با سنگهای غیر منظم: برای نماسازی با سنگهای منظم که مشخصات آن قبلا ذکر شده است،‌مراتب زیر باید در نظر گرفته شود: – ملات مورد استفاده در این نوع نماسازی باید دارای استحکام زیادی باشد تا پیوستگی و یکپارچگی اجزای متشکله تامین شود. ملات مورد نیاز در دیوارهای نیمه سنگی که از آجر و سنگ باید ملاتی باشد که برای قسمت رنگی آن تعیین می‌شود. بنابراین، همه بافت دیوار، اعم از سنگی با آجری باید با یک نوع دیوار ساخته شود. – حداقل ضخامت دیوار هنگامی که نماسازی با سنگهای غیر منظم صورت می‌پذیرد، ۶۰ سانتیمتر خواهد بود. – در اجرای نماسازی با سنگهای غیر منظم، باید  از ایجاد  درزهای ممتد خودداری شود. – درزهای قائم در رجهای متوالی نباید در امتداد هم قرار گیرند،‌حداقل فاصله درزهای قائم از یکدیگر مشاهده شده که رجهای عمودی به هیچ عنوان در یک راستا قرار ندارند. – ایجاد پیوستگی بین بخشهای آجری و سنگی باید با استفاده از مهره‌های فلزی صورت گیرد فاصل این مهارها حداقل ۶۰ سانتیمتر و ضخامت آنها بستی به ابعاد سنگ دارد. – در مورد لاشه چینی باید حداقل ریشه برای سنگ‌های کله ۴۰ سانتی‌متر و سنگهای راسته به اندازه ارتفاع سنگ باشد.  نماسازی با سنگ‌های منظم: این نوع سنگ‌ها که به صورت طبیعی از معدن حمل و با بتک به صورت مکعبی در می‌آیند. در نما باید دارای سطوح مستطیل باشند. سطح تحتانی و فوقانی سنگها باید صاف باشد تا انتقال نیرو موضعی نبوده و ناهمواریهای موجب خرد شدن سنگها نشوند و لب پریدگی در نمای سنگها ظاهر نشود. در نماسازی با سنگهای منظم از انواع سنگهای زیر استفاده می‌شود. – سنگ بادبر با مالون: هنگام استخراج این نوع سنگ از معدن به کمک بتک آن را به صورت تقریباً مکعب مستطیل در می‌آورند و سپس در کارگاه سطح نمای آن را به صورت چهارگوش در می‌آورند. این کار برای نظم بخشیدن به نمای دیوار است حداقل عرض و ارتفاع سنگ بادبر به ترتیب ۲۰ و ۱۵ سانتیمتر و اندازه بار سنگ حداکثر ۴ سانتیمتر است. – سنگ بادبر سر تراش:‌اگر سطوح جانبی و سطوح ملات خور بالایی و پایینی سنگ بادبر را در مجاورت نما به منظور به دست آودرن درزهای ظریفتر در نمای دیوار کمک کلنگ مخصوص دست تراش نمایند. آن را سنگ سرتراش می‌نامند. سنگ بادکوبه‌ای: این سنگ، بادبر دست تراش است که دور تا دور سطح نمای آن به عرض ۵/۱ تا ۳ سانتیمتر با قلم،‌ تراش می‌دهند و بقیه سطح نمای سنگ را به صورت برجسته تیشه‌داری می‌کنند. مشخصات نماسازی با این نوع سنگها همانند سنگهای غیر منظم است.  نماسازی با سنگ‌های پلاک: سنگ پلاک علاوه بر مقاومت در برابر یخبندان حرارت و رطوبت باید ضخامت مناسبی داشته باشد. ضخامت سنگ‌های پلاک مناسب برای نماسازی را برحسب نوع آنها انتخاب می‌نمایند. سنگهای پلاک نباید ترک داشته باشند. نصب سنگ‌های پلاک به دو روش صورت می‌پذیرد. – استفاده از قلابهای فلزی (scope) که در مباحث قبلی مطرح شده است. – استفاده از مفتولهای فلزی: د راین روش قبلا در داخل سنگ پلاک شیارهایی ایجاد می‌نمایند و سپس داخل آن مفتولهای گالوانیزه را قرار می‌دهند. دنباله مفتول در داخل ملات مابین سنگ و دیوار محکم می‌شود و موجب استحکام اتصال مابین آنها می‌شود. در هنگام نصب سنگ‌های پلاک با زدن مقداری ملات گچ بر روی درها و استفاده از قلابها و وسایل لازم، سنگها را به نحو موثری در جای خود ثابت و محکم می‌نمایند تا از حرکت و افتادن آنها قبل از سفت شدن دوغاب جلوگیری شود. سنگهایی که قبلا بریده و آماده شده‌اند. باید به گونه‌ای د راطراف بازشوها نصب شوند که نمای منظمی به وجود آید. ۲۵-۵ نماسازی با گچ: استفاده از اندودهای گچی در نما و به عنوان تزیین بنا در ایران سابقه تاریخی دارد و تمدنهای گذشته شاهکارهای فراوانی را از هنر گچبری در نمای ساختمان برای ما به یادگار گذاشته‌اند. از قدیمیترین زمانها، گچبری ـ به صورت کنده کاری،‌برجسته کاری و نقاشی ـ از اجزای مهم تزینات معماری ایران بوده ه به فراوانی به کار رفته و رشد کرده است. ایرانیان قریب ۲۰۰۰ سال قاسم عملیات گچبری را ابداع، تجربه و تکمیل کرده‌اند و یک سلسله شاهکار در سبکهای متوالی پدید آورده‌آند که در جای دیگر همتایشان را نمی‌توان یافت. اغلب گچبری را خوار شمرده‌اند. چون تصور می‌شده که این وسیله در دست طراح مقاومتی ندارد و به او امکان می‌دهد بدون احساس مسئولیت یا برنامه ریزی سنجیده اشکال نوظهور بی‌بهایی را پدید آورد. اجرای واقعی نقشه‌های گچبری که مستلزم مهارت حکاکی است. زیاد دشوار نیست. ولی طراحی آن مشکل است. مزیت گچبری ایرانی در وهله اول طراحی آن است جالب که نقشه‌های گچبری مانند طرح کاشیهای لعابدار، کاشی معرق و تزیینات نقاشی اغلب توسط یک هنرمند طراحی می‌شد. حتی خود حکاکی هم چندان آسان نیست. نخست قطعه بزرگی از خمیره گچ را به دیوار می‌چسبانند تا پایه طرحی باشد که به صورت کلی در نظر گرفته شده، وقتی گچ کمی خود را گرفت نقشهای اصلی و صورتها کاکی می‌شود و در صورت لزوم قطعات کوچک گچ را به آن می‌افزایند. سرانجام وقتی گچ خشک و تقریباً مثل سنگ می‌شود آن را صیقل می‌دهند تا سطوح صاف و خوشایند پیدا کند. همه اینها خیلی دشوارتر از آن است که به نظر می رسد. آخرین کار سفیدکاری است که سبب می‌شود روکار تقریباً حالت رورکار مرمری پیدا کند. علاوه بر این گچبر از مزیت کار سنگ تراش در کار کردن روی یک ماده همگون و بادوام برخوردار نیست؛ چون گچ همواره در حال سخت شدن است او باید یک قطعه را در یک زمان کاملاً تمام کند. برخی نقشهای گچبری کاملا گرد و در واقع سه بعدی است و باید به صورت لایه لایه  در سه تا شش لایه و گاه بیشتر ـ و هر یک جداگانه ساخته شود. نقشها گاه کاملا بغرنج است ـ پنج یا شش جزء در هم یافه شده‌آند درجات مختلف و متضاد سیر می‌کنند. گچبر باید پیش بینی کند که شکلهای نهایی از نقطه‌های شروع در نخستین (عمیقترین) لایه چگونه تکوین خواهد یافت. وقتی به سطح می‌رسد و با سایر اجزاء جمع می‌شود. باید در کدام نقطه پدیدار شود و باید شبیه چه چیزی باشد. حافظه، تخیل و دقت لازم است تا حاصل کار معقول و یک دست باشد و نه آشفته و درهم؛ چون اگر بدیهه سازی بر نظم و برنامه ریزی فائق آید. خطر آشفتگی و ابهام وجود خواهد داشت. اندودهای گچی که برای نمای خارجی ساختمان استفاده می‌شوند به صورت خیمر درآوردن تا گچ مرمری به دست آید. رنگ آن سفید و تاب ملاتش بیشتر از گچ و کندگیرتر است. ۲۵-۶ نماسازی با بتن: همان طور که می‌دانیم نماهای بتنی چنانچه ساده رها شوند، سرد و بی‌روح هستند. یکی از روشهای جاذب نماسازی بتن‌های درجا آراستن آن است. ولی این روش مستلزم مهارت و دقت نظر است تا نتیجه مطلوب حاصل آید. این آراستن بتن که «شکل‌دهی بتن» نام دارد، به چند طریق اجرا می‌شود. ولی همه آنه ایک وجه مشترک دارند و آن جدا کردن پوسته سطح از ملات سمیان سخت شده است. به این معن یکه دانه‌های سنگی در معرض دید قرار می‌گیرند. بافتی که حاصل می‌شود بستگی به نوع ابزار و روشی دارد که به کار رفته است. شکل دهی بتن ممکن است با دست یا وسایل برقی و یا کمپرسور هوا انجام شود. در موردی که سطح بتن زیاد و ضخامت بتنی که باید جدا گردد. نسبتاً عمیق است. توصیه می‌شود که از ابزار مکانیکی استفاده شود ابزار دستی فقط برای شکلهایی با برجستگیهای پیچیده در سطوح کوچک بتنی مناسب است. اما انواع شکل دهی:  ۲۵ -۶ -۱چکش‌کاری آجدار: چکش‌کاری آجدار، که به سطح بتن یک بافت ریز می‌دهد معمولا بیشتر در نماسازی مورد استفاده قرا رمی‌گیرد. پوسته سیمان دندانه‌ای سر خشک خرد  وجدا می‌شود. که معمولا از نوع مکانیکی این ابزار استفاده می‌شود این ابزار به کمک فشار هوای فشرده (کمپرسور) کار می‌کند. ۲۵- ۶-۲شکل‌دهی سوزنی: شکل‌دهی سوزنی بسیار رایج است در این روش وسیله‌ای به نام نقطه گذار به کار می‌رود که در سطح بتن حفره‌های ریز ایجاد می‌کند. معمولا نوع مکانیکی این ابزار نیز موجود است. بافتی که به وسیله این ابزار حاصل می‌شود معمولا ناهموارتر و زبرتر از چکش آجدار است و نیز بافت بستگی به شکل سر ابزار دارد. با قلمهای نوک کوتاه سطوح هموارتر و با قلمهای نوک بلند سطوح زبرتری به دست می‌آید. انواع مختلف سرچکش نقطه‌ای کوتاه و بلند غلتکی و شانهای وجود دارد. اندازه و فاصله حفره‌ها متفاوت بوده و انتخاب آنها بستگی به نوع اثر مورد نیاز ارد ولی این حفره‌های باید به اندازه کافی نزدیک یکدیگر باشند تا بتوان کل پوسته ملات سیمان سخت شده را جدا کرد. نباید هیچ قسمتی از ملات مابین حفره‌ها صاف به نظر آید. چنانچه دانه‌های سنگی در بتن از نوع مسطح باشند قسمت بیشتری از سطح بتن تمایل به جدا شدن نشان میدهد لذا مقایسه با دانه‌های سنگی خرد شده با سطوح ناصاف عملیات ابزار کاری سریعتر انجام می‌گیرد. باید توجه داشت که مهارت انجام عملیات بسیار اهمیت دارد و ضخامت بتنی که برداشته می‌شود. نباید بیش از ۳ میلیمتر باشد. ۲۵-۷ نماسازی با مواد و مصالح شیمیایی: این نوع مواد که دارای اسامی تجارتی هستند، چنانچه به خوبی در مورد استفاده قرار گیرند،‌سطح صاف و یکنواختی را به دست می‌دهند از مزایای آنها ضد آب بودن است. برحسب دانه بندی آنها و نوع و شکل ماله اسفنجی و یا نوع پمپ اشکال و بافتهای متفاوتی را به وجود می‌آورند. انواع رنگی آنها نیز وجود دارد. این نوع اندودها را معمولا پس از انجام اندود تخته ماله‌آی بر روی دیوار اجرا می‌کنند و باید دارای کیفیات زیر باشند:‌ –          چسبندگی آن کافی و قابل اطمینان باشد –          در برابر هوازدگی (نیروهای محیطی مانند باد، آب، تابش خورشید) مقاوم و با دوام باشند. ضد خزه باشند. –          قابل شستشو باشند. –    در مقابل آب غیر قابل نفوذ بوده ولی در عین حال باید بخار آب و هوا بتوانند از جدا آن عبور نموده تا دیوار پشت آن بتواند تنفس کند و رطوبت را خارج نماید. این امر امکان می‌دهد که دیوار خشک باقی بماند. سفال چینی دیواری: مصالحی که در این شکل از پوششها بکار می‌روند از قطعات کوچکی تشکیل می‌شوند ضمن اینکه سدی مناسب جهت مقاومت دیوار در برابر عوامل جوی ایجاد می‌کنند،‌جنبه تزئینی هم دارند. برخی از سفالها به کمک تونالهای چوبی به دیوار پشت متصل میشوند و بعضی دیگر که سفالهای بدون برجستگی پشتی می‌باشند مستقیماً به  دیوار پشت کار نصب می‌شوند. نکته اینکه در مورد جای این پوششها با توفال نباید فراموش کرد این است که توفالهای چوبی را با مواد محافظ اشباع می‌کنند تا از حمله قارچ و حشرات ایمن شود. ۲۵-۸ پوششهای چوبی: این پوششها نیز به صورت تخته‌های ابزار خوده یا فرم دار می‌باشند که در جهت عمودی یا افقی به توفالهای چوبی نصب می‌شوند. چوبها را برای حفاظت از تاثیرات جوی حمله حشرات باید با مواد محافظ اشباع کرد و یا رنگ نمود.   ۲۵-۹کاشی: کاشیها پلاکهای نسبتاً نازک و کوچک خاک رس پخته یا بتن ریختگی به ابعاد حداکثر ۱۲×۳۰۰×۳۰۰ بکار می‌روند. سالها نصب کاشیها بر روی قاب و دیوار بصورت مستقیم و به کمک لایه‌ای از ملات سیمان انجام میشد. اما از آنجا که چسبندگی به جز درزهای میان کاشیها امکان دیگری برای سازگاری با حرکات ناهمسان میان قاب، دیوار پشت کار و کاشیها وجود ندارد و بویژه در بتن درجا این حرکات قابل توجه بود با ایجاد تکیه‌گاه در سطح کفها در هر طبقه تکیه‌گاه ایجاد می‌کنند و نما را توسط قلابهایی مهار می‌کنند. اما از آنجایی که نصب تک تک کاشیها از این روش پر هزینه و پر کار می‌باشد کاشیها را بر روی پلاکی از بتن ساده یا مسلح کار می‌گذارند و پلاک را مثل پلاکهای سنگی نما نصب می‌کنند. ۲۵-۱۰ موزائیک: این اصطلاح برای مربعهای کوچکی از سنگ طبیعی، کاشی یا شیشه بکار می‌رود که با طرحی تزیینی چیده می‌شوند. این رویه هم،‌ مثل پوشش کاشی به کار برده می‌شود. ۲۵-۱۱ پانلهای پوششی: این پوششها برای پرکردن و ساختن اسکلت و سازه بنا به کار می‌روند که به حالتها و شکل‌های مختلف امروزه در کارگاه‌ها و ساختمانها به چشم می‌خورد. ۱- پانلهای پوششی بتنی: این پوششها اغلب از بتن پیش ساخته با سطحی بافت دار و به ارتفاع یک طبقه یا به صورت پانل زیر پنجره‌ای ساخته  می‌شوند. بزرگترین مشکل طراحان و نصب کنندگان این نوع پانلها کار اتصال است. اتصال باید طوری باشد که در ضمن امکان پذیر ساختن حرکات ساختمانی و حرارتی، عمری طولانی نیز داشته باشند. از آنجائیکه این پانلها پهن و سنگین می باشند طراحی در آنها به شکل انجام می‌گیرد که در قسمت مرکز به طور نسبی نازکتر باشند (۵۰ تا mm75) 2- پانلهای پوششهای مسلح به الیاف شیشه (GRC) این پوششها که به نظر می‌رسد اخیراً مقبولیت یافته است انواعی چون سیمان مسلح با الیاف شیشه و پلاستیک مسلح به الیافت شیشه هستند که از این مواد تشکیل شده‌اند: آرماتور بندی الیاف شیشه آغشته به رزین،‌ پر کننده، رنگدانه و کاتالیزور مناسبی به عنوان سخت کننده، این پانلها سبک، مقاوم و ضد زنگ بوده و در مقابل عوامل جوی مقاوم هستند و خصوصیات زیبایی خوبی نیز دارند. ۲۵-۱۲ پانلهای پر کننده: این پانلها وظایفی چون پانلهای پوششی را دارند. پانلهای پرکننده سبک بوده و برای ایجاد شرایط نور طبیعی مناسب، اغلب شیشه‌کاری شده‌اند. برای این نوع پانل مواد یا ترکیباتی از مواد بسیار مختلف چون، چوب،‌فولاد، آلومینیوم و پلاستیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. ۲۵-۱۳ پوشش دیوار پرده‌ای شیشه‌ای: این نوع دیوارها نوعی پوشش سبک وزن و غیر حمال می‌باشند. اساس اکثر دیوارهای پرده‌ای را یک سری وادارهای عمودی تشکیل می دهند که از طبقه‌ای تا طبقه دیگر گسترده می‌شوند. این وادارهای عمودی به کمک قیدها افقی به یکدیگر متصل می‌شوند و به درگاهیهایی که بدین تریتب پدید آمده‌اند صفحاتی از شیشه یا مواد مات متصل شوند. این شیشه‌ها می‌توانند از نوع شیشه‌های آفتابگیر، آبداده (آبدیده) و حتی شناور باشند. ۲۵-۱۴ پوشش دیواری ورق فلزی: ورقهای سالهاست که به عنوان پوشش دیوار استفاده می‌شود بویژه ورقهای پروفیلی آلومینیومی و فولادی که حتی در پوشش بام نیز کاربری دارند. که گاهاً با پوششی از پلاستیکهای رنگی نیز بکار می‌روند ورقهای آهنی که در گذشته موج سینوسی داشتند امروزه جای خود را بیشتر به ورقهای ذوزنقه‌ای داده‌اند و گرچه در گذشته بیشتر به عنوان پانلهای غیر شفاف در قاب‌بندی دیوار پرده‌ای استفاده محدودی‌ داشته‌اند اما در سالهای اخیر پانلهای پوششی ورق فلزی به طور وسیعتری به صورت ورقهای نورد شده یا پرس شده با سطوح صاف، تخت و منحنی در ساختمانها مورد استفاده قرار گرفته‌اند. با توجه به آنچه گفته شد پوشش ورق فلزی را می‌توان به شکل وسیع زیر دسته‌بندی و معرفی کرد ۱-     ورقهای یک جداره و مرکب ۲-     پانلهای تخت و پروفیلی یک جاره ۳-     پانلهای تخت و پروفیلی مرکب ۲۵-۱۵انواع دیگر پوششهای دیوار:‌ مخلوطی است که از مواد لایه ساز و رنگدانه‌ها که مواد لایه ساز نقش پیستگی و نقش رنگدانه‌ها ایجاد فام یا همان رنگ می‌کنند. رنگها علاوه براینکه سب افزایش دوام می‌شوند،‌جهت جلوگیری از اثرات سوء عوامل جوی و حفظ بهداشت، تنظیم نور، ایمنی، زیبایی نیز مفید می‌باشند. رنگها انواع گوناگونی دارند اما ما بیشتر با دو نوع تجاری: که معمولاً رنگهایی هستند که در هوا خشک می‌شوند و عمدتاً برای رنگ کردن داخل و خارج ساختمانها بکار می‌روند ـ و رنگهای صنعتی ـ که بیشتر در تاسیسات و قسمتهای فنی بکار می‌روند ـ در کارگاهها سر و کار داریم رنگهای آبی یا همان رنگهای امولسیونی که به سرعت خشک می‌شوند و سطوح مات، پوست تخم مرغی، نیمه براق و براق ایجاد می‌کنند نیز برای استفاده عمومی بکار می‌روند ضد رنگ نیز همانطور که در عایقها بیان شد (فصل ) کاربرد ویژه خود را همواره دارد. کنیتکس: ترکیبی است از دانه‌های سنگی بنام پرلیت، میکا، پنبه نسوز، مواد رنگی با ثبات، همراه با رزینهای سنتیک بسیار متنوع که در سطوح داخلی و خارجی بنا قابلیت کاربردی دارد. که در هر متر مربع سطح، یک لیتر مصرف دارد. یعنی انعطاف با تغییرات دمای هوا از خصوصیات بارز این پوشش ضد رطوبت بودن و قابلیت انعطاف پذیری آن است که باعث شده بر روی بسیاری از سطوح از قبیل تخته‌ ماله‌ای، بتنی، آجری، گچی، چوبی، پلاستیکی و حتی فلزی قابلیت اجرا داشته باشد. روغنهای جلا و لاک الکلها: محلولی از روغن و رزین هستند که لایه شفاف، براق یا مات پردوامی را بر سطح کار ایجاد می‌کنند و کاربردی شبیه رنگهای روغنی دارند. این مواد خیلی هم زود خشک می‌شوند. کاغذهای دیواری:‌ اکثر کاغذهای دیواری از ورقه‌ای کاغذی حاوی ۸۰% خمیر چوب و ۲۰% خمیر سولفیت سفید نشده ساخته شده‌اند و یک طرف آنها نقش یا رنگ خورده است. کاغذهای قابل شستشو با لایه رویی از پلاستیک وینیل هم وجود دارد. کاغذهای دیوار بر سطح آماده شده که صاف، تمیز و پیوسته است قرار می‌گیرد گرچه در برخی موارد جهت اجرای بهتر از کاغذ دیواری آسترهم استفاده می‌شود برای این کار از چسبهایی مانند چسب نشاسته / آرد و چسب سلولز استفاده می‌شود.   ۲۵-۱۶قرنیزهای پای دیوار: زوارهای افقی می‌باشند که در حاشیه پایین دیوار نصب می‌شوند تا محل تقاطع دیوار و کف را بپوشانند. قرنیز پای دیوار می‌توانند جزءمکمل کفپوشهایی مانند آجر سنگفرش یا pvc باشد و یا از چوب، فلز یا پلاستیک ساخته میشود. اما چوب متداولترین ماده‌ای است که بدین منظور به کار می‌رود و به طور مستقیم به دیوار زمینه میخ می‌شود، اما اگر دیوار از مواد متراکمی باشد که میخ در آن فرو نرود، می‌توان با گذاشتن رول پلاک یا آجرهای اتصالی مخصوص در دیوار این کار را انجام داد. برای ایجاد زوایای خارجی، قرنیزها فراسی بر می‌شوند. ۲۵-۱۷روکوبها: قطعات ابزار خورده‌ای هستند که در اطراف درگاهیهای در و پنجره نصب می‌شوند تا درز بین رویه دیوار و چهارچوب پوشانده شود. در مورد انوع و اجرای روکوبها باید گفت که همانند قرنیز می‌باشند. ۲۵-۱۸زوار مخصوص صندلی:‌ این زوارهای ابزا رخورده به صورت افقی به دیوار نصب می‌شوند تا از زخمی شدن دیواردر اثر برخورد پشت صندلیهای جلوگیری شود. امروزه به دلیل طراحی مدرن کمتر کار گذاشته می‌شوند. البته در مناطق خیلی سرد و یا خیلی گرم می‌توان با بکار بردن نوع چوبی درمکانهای عمومی مثل مساجد نوعی تکیه گاه عایق در برابر سرما یا گرما بوجود می‌آور   ۲۵-۱۹زوارهای قاب عکس: این زوارهای ابزار خورده بصورت افقی دور تا دور دیوارهای اتاق نصب می‌شوند تا برای آویزان کردن تابلوهای احتمالی مورد استفاده قرار گیرند. اما به نظر می‌رسد در مکانهایی همچون گالری‌ها، فرهنگسراها، نمایشگاه‌ها و… کاربری بهینه‌تری داشته باشد. در مورد ساخت این زوارها نیز همانند قرنیزهای پای دیوار عمل می‌شود. ۲۰-۲۵-۲۰ قرنیزها: زوارهای تزئینی تهیه شده از چوب یا گچ هستند که جهت پوشش محل تقاطع دیوار و سقف بکار می‌روند. گرچه امروزه در اغلب موارد جای خود را به قالبهای مقعر گچی داده‌اند. ۲۵-۲۱ درزبندی و درزگیرها: هنگام کارگذاشتن پانلها و در قسمتهای مختلف ساختمانها ایجاد درزهای آب بندی از اهمیت خاصی برخوردار است. از آنجائیکه طراحی نامناسب و اجرای بد یا فقدان آگاهی از وظایف درزها به نفوذ آب منجر خواهد شد لذا باید طراحان و اجرا کنندگان به اصول کار باید آگاهی کامل داشته باشند. اغلب جهت درزگیری ماستیکها و درزگیرها را به روشهای مختلف مانند استفاده از تلمبه یا تیغه بندکشی بکار می‌روند اما قبل از درزگیری باید محل را کاملا تمیز کرد. موادی که برای آب بندی درزها مورد استفاده قرار می‌گیرند انواع بسیار مختلفی از ماستیکها و درزگیرها می‌باشند که در این قسمت به معرفی تعدادی از آنها پرداخته می‌شود. ۱- ماستیکهای بوتیل: ماستیکی است که به آن لاستیک بوتیل یا پلیمرهای مربوطه افزوده می‌شود و برای شیشه کاری مناسب است. ۲- ماستیکهای روغنی: از  متداولترین نوع می‌باشند که از روغنهای خشک شونده، با خصوصیاتی شبیه به ماستیک‌های بوتیل ساخته می‌شود گرجه در بعضی موارد دوام ۱۵ ساله هم دارند ۳- درزگیر پلی سولفید دو جزئی: به عنوان بهترین درزگیرها می‌باشد که گاهاً دوام ۲۵ ساله هم دارد ۴- درزگیر پلی سولفید یک جزئی: با جذب رطوبت موجود در هوا به لاستیک مصنوعی تبدیل می‌شوند. ۵- درزگیر لاستیک سیلیوکونی: این ترکیب یک جزئی با جذب رطوبت هوا به الاستومر تبدیل می‌شود این ماده به شکل کاملا سفید یا نیمه شفاف موجود می‌باشد و برای درزگیری در کاشیکاری داخلی مناسب می‌باشد.