افزایش جمعیت شهرها، باعث بالا رفتن ارزش زمین ها و در نتیجه استفاده حداکثر زمین در جهت ساختمان سازی شده. متأسفانه این مسئله نمای شهرها را به مجموعه ای از سنگ و بتن تبدیل کرده. تراکم جمعیت، همراه با آلودگی های مختلف باعث افزایش بیماری های مختلف می شود. علاوه بر اینها، مبتلا شدن به بیماری های روحی-روانی، هزینه ای است که انسان ها در ازای دور شدن از طبیعت، پرداخت می کنند. بنابراین فضای سبز شهری می تواند عاملی راهگشا برای از بین بردن این مشکلات و ایجاد زیبایی دلنشین در کنار محیط کار و زندگی فراهم کند.
فضای سبز
از دیدگاه محیط زیست، فضای سبز یکی از بخش های جاندار هر زمین یا شهراست. تقسیم بندی آن در مرحله اول به فضاهای سبز و سطوح سبز تقسیم می شه و در مرحله بعدی به شهری و غیر شهری، تفاوت بین فضای سبز و سطوح سبز در این است که سطوح سبز مثل زمین چمن ورزشگاه نمی تونه مثل فضای سبز شبیه جنگل، در کاهش آلودگی های صوتی مؤثر باشد و یا باعث کم شدن حرارت بشه. بر اساس این تقسیم بندی، فضاها و سطح هایی که برای استفاده در شهر پیشنهاد می شوند را
می توانیم اینجوری بیان کنیم، فضاهای سبز عمومی، نیمه عمومی، خیابانی و سطوح سبز عمومی، خیابانی و ورزشی که برای فضای سبز عمومی پارکها برای فضای سبز نیمه عمومی پادگانها و بیمارستانها، و فضاهای سبز خیابانی مثل درختکاری حد فاصل
پیاده روها و خیابانها و بزرگراهها .
فضای سبز شهری و غیرشهری با هم فرق می کنند. به طور کلی فضاهای سبز را می تونیم به دو دسته تقسیم کنیم: ۱- فضاهای سبز برون شهری ۲- فضاهای سبز درون شهری.
فضاهای برون شهری نقش مهارکننده رشد بی رویه شهر را دارد و به چند دسته تقسیم می شه. مثل کمربندهای سبز احاطه کننده، کمان ها و محورهای سبز، پارک های ملی، پارک های جنگلی و پارک های گیاه شناسی که هر کدام از این گزینه ها توضیحات خاص خودش را دارد.
عملکرد فضای سبز
فضای سبز در شهرها، دارای عملکردهای مختلفی است. از یک طرف باعث بهبود زیست محیطی شهرها و از طرف دیگر، شرایط مناسب برای گذراندن اوقات فراغت همشهریان ایجاد می کند. از دیدگاه محیط زیست، باعث کم شدن انواع آلودگی ها، افزایش نفوذپذیری خاک، تأثیر مثبت بر چرخه آب و خیلی چیزهای دیگر می شه. فضای سبز به عنوان بخش جاندار یک شهر مکمل بخش بی جان شهرست. در کل
می تونیم بگیم فضای سبز می تونه به عنوان لبه شهر، آرایش دهنده شبکه راه ها و تفکیک کننده فضاهای شهری ایفای نقش کند.
استاندارد فضای سبز
استفاده از فضای سبز در ایران عمدتا با استانداردهای کشورهای دیگر بوده. تعیین سرانه فضای سبز بستگی به خصوصیات منطقه و شهر دارد. مثلا سرانه فضای سبز یک شهر کویری یا یک شهر بزرگ مثل تهران نمی تونه مثل یک شهر ساحلی در استان مازندران باشه. اطلاع از استانداردها می تونه فقط یک مسیر باشه. بر اساس مطالعات وزارت مسکن و شهرسازی سرانه قابل قبول فضاهای سبز در شهرهای ایران، بین ۷ تا ۱۲ متر مربع برای هر نفر است، که در مقایسه با شاخص تعیین شده از سوی سازمان بین المللی محیط زیست که بین ۲۰ تا ۲۵ متر مربع برای هر نفر است، رقم کمتریه.
اهمیت و جایگاه فضای سبز در جامعه
مسئله طراحی و اجرای فضای سبز و همچنین نگهداری و مدیریت آن تاکنون به دست افراد غیر متخصص بوده، افراد نیمه متخصص هم با دیدگاه های تک بعدی معماری یا باغبانی قادر به حل مشکلات فضای سبز و پیشرفت آن نمی تونند باشند. اینجاست که فارغ التحصیلان مهندسی فضای سبز توانایی خودشون را در مورد فن و هنر می تونند نشون بدن. واضح تر بگم که قسمت زیادی از علم و فن کشاورزی را مثل، باغبانی،
خاک شناسی و آبیاری و علوم پایه مثل گیاه شناسی را با هنر طراحی درهم می آمیزند و همچنین دخالت دادن علم های مختلف در احداث فضای سبز باعث می شود که متخصصین این رشته را منحصر به فرد کند. ضعف محاسبات مهندسی در فضاهای سبز تاکنون باعث به بارآمدن زیان های بسیار زیاد، مثل زیان های ناشی از سرما، گرما و خشکسالی پیش بیاد. مهندسی فضای سبز همچنین از نظر هنری مثل شعر و موسیقی از اهمیت زیادی برخوردار است.
یک مهندس فضای سبز باید رنگ ها را به خوبی بشناسد و با دنیای مرموز رنگ ها آشنا باشه. همچنین شکل ها و بافت ها در فضای سبز بسیار متنوع است. مثل درختان و درختچه ها، بوته ها و گل ها. همانطوری که یک موسیقیدان با ترکیب نتها با موسیقی دلنشین می سازه، مهندس فضای سبز هم با ترکیب شکل ها ، رنگها و بافتها و با درنظر گرفتن اصولی مثل سادگی، تنوع، تکرار و مقیاس وحدتی را بوجود می آورد که بی نظیر باشد.
کاربرد و نوع فضاهای سبز شهری معیارهایی برای تقسیم بندی هستند . بدین ترتیب
می تونیم فضاهای سبز شهری را اینطور تقسیم کنیم. پارک ها، باغچه های میادین،
باغچه های محلی، فضاهای سبز مخصوص مثل قبرستون ها و باغ وحش ها، فضاهای وابسته به مدارس، دانشگاه ها، شهرک ها و مجتمع های مسکونی و درختکاری های ردیفی و فضاهای منظره ای. یا به طور ساده تر بگوئیم گردشی، استراحتگاهی، بازی، گلکاری، ورزشی.
از دید معماری و دکوراسیون فضای سبز باید فضایی مفرح و شادی بخش باشد چون اشخاصی که وارد یک فضای سبز می شوند، می خواهند از دغدغه ها ی کار روزمره و زندگی خارج شوند و وارد محیطی شوند که برای مدت کوتاه همه مشکلات خود را فراموش کنند یا به گونه ای راحت تر بگم استراحت کنند سپس ما باید فضایی را بسازیم که در آن گلهای مختلف یا آب نماهای زیبا و نیمکت هایی برای نشستن با نورپردازی های ملایم و رنگی بطور خلاصه: فضاسازی، نقشه و تنوع، تکرار، سازگاری، مردم داری، حداقل دخالت و تجاوز به شرایط طبیعی، را حتی دسترسی و اصول زیبا شناسی را داشته باشد.
یکی از مواردی که مهندسین فضای سبز در طراحی هاشون باید توجه داشته باشند، محل قرار گرفتن مبلمان در فضاهای سبز عمومی است. برای مثال نیمکت جایی قرار بگیره که علاوه بر سایه درخت از ریختن فضولات پرندگان روی آن جلوگیری بشه. و در فاصله چند متری از سطل زباله قرار بگیره. و جایی باشه که جلوی تردد عابرین نباشه. همه این موارد و عوامل دیگر از نکاتیه که در طراحی باید در نظر گرفته بشه.
به طور خلاصه استفاده از سیستم آبیاری اتوماتیک، ساخت آبنما، آبشار و برکه، احداث باربیکیو و تأمین مبلمان و سایر تجهیزات تفریحی در پارک های عمومی و مواردی دیگر .
ذکر چند نکته:
- – زیبایی یک شهر از لحاظ دید کافی نیست. زیبایی یک شهر باید با خواسته های قلبی ما یکجور باشه.
- – یک طراحی خوب در فضای سبز باعث میشه که مردم دلگرم بشند و آنها را به محیط و شهر علاقه مند می کند.
- – تأثیری که یک طراح فضای سبز در زیبا کردن شهر دارد مثل تأثیر یک پزشک بر بیمار خود است.
- – مردم از کوچک و بزرگ از نیازمند تا بی نیاز از بی سواد تا با سواد همگی مثل یک آینه بر روی فضاهای شهر تأثیر می گذارند مثلا پاکیزگی از جمله موارد خیلی ساده است.
