کلینیک تخصصی طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی بامدیریت آرشیتکت:آرتور امیدآذری
یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا یدکوراسیون داخلی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.
شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵
جایگاه نورپردازی در طراحی داخلی ساختمان :
زندگی در ساختمانهای سربه فلک کشیده امروزی، همواره در پرتوهای جانفزای نور خورشید قرار ندارد.قافله پیشرفتهای بشری، از لامپهای شیشهای خانگی ساده، اکنون به سیستمهای بس مهیج نورپردازی رفته است و حتی کار را به جایی کشانده که از آن به عنوان یک علم و یک دانش کاملا سیستماتیک نام میبرند.
امروزه به خصوص نقش این علم در معماری داخلی بسیار مهم و جذاب مینماید. با افزایش کارآیی صنعت برق و امکانات تکنولوژیک مربوط به آن،استفاده از محصولات وابسته به آن نیز رشد چشمگیری داشته است؛ چنانکه باید اذعان داشت روشنایی راه را برای یک تحول در شناخت و طراحی معماری باز کرده است.
این محصولات که مشتمل بر انواع چراغها و سیستمهای روشنایی هستند، ابزار اصلی نورپردازی را تشکیل میدهند. با تنوع این ابزار، طراحان با مسالهای مواجه میشوند و آن انتخاب صحیح وسیله نوری و تعیین محل مناسب برای آن است. چنین مشکلی پیچیدهتر از تامین کمی نور است. اگر چه لامپهای عریان قادرند نیازهای کمی نور را به آسانی مرتفع کنند، واضح است که جنبههای دقیق تامین آسایش و نکات ظریف زیباییشناسی از عهده این وسایل ساده بر نمیآید. در حقیقت گره کار در تهیه و تامین نور نیست بلکه تنظیم منابع نوری برای خلق محیط مناسب بصری مساله اصلی است.
در بررسیهای انجام شده پیرامون استفاده افراد از نور و چگونگی نور پردازی منازل مسکونی خود، اطلاعاتی راهگشا به دست آمده است که راه را برای راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفادهکنندگان باز میکند یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفاده کنندگان باز میکند و یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی عموم به استفاده درست از منابع در اختیار میشود. ابتدا این نکات را مرور کرده و در ادامه نکاتی را درباره روشنایی عمومی از نظر میگذرانیم:
افراد مورد مطالعه در این مبحث در پاسخ به سوالی در زمینه استفاده از نور عمومی و موضعی در محل زندگی خود، اذعان دارند که نور عمومی را بیشتر از نور موضعی در محل زندگی خود استفاده میکنند. ۷۵درصد افراد نور عمومی و ۲۵درصد نیز نور موضعی را مورد استفاده قرار میدهند. در مورد استفاده از انواع مختلف چراغهای روشنایی بازار، خرید و استفاده به ترتیب با ۵۰درصد و ۳۵درصد و ۱۰درصد در اختیار چراغهای سقفی، دیواری و پایه دار زمینی قرار میگیرد که این خود میتواند موید استفاده بیشتر مردم از نورهای عمومی در محل زندگی خود باشد.
رنگ غالب نورهای مورد استفاده نیز حکایت از آن دارد که نورهای با رنگ سرد، بیشتر از رنگهای گرم در بین مردم طرفدار دارد. اکثر مصرفکنندگان و خریداران چراغهای روشنایی هنگام خرید محصول مورد نظر اولویتهایی را برای آن مدنظر خود دارند که زیبایی منبع نور دهنده، کیفیت نوردهی آن، قیمت و نصب و نگهداری آن به ترتیب از عوامل دخیل در خرید و جذب مشتریان به محصولات است.
در اینجا به بررسی عواملی میپردازیم که عوامل اصلی در روشنایی محیط محسوب میشوند. قابلیت دید در ناحیه تامین روشنایی مهمترین نیاز استفادهکننده در محیط است. این قابلیت به عواملی بستگی دارد که به بعضی از آنها اشاره میکنیم:
شدت روشنایی: برای هر ناحیه تامین روشنایی خاص باید مقیاسی از منابع روشنایی، شدت خاصی از نور را ایجاد کنند. شدت روشنایی در سراسر ناحیهای که تامین روشنایی آن مدنظر است، باید به طور معقولی یکنواخت باشد. این به آن معنی است که سر تا سر اتاق باید به میزان مناسبی روشن شود. این امر به منظور اجتناب از ایجاد نواحی تاریک در مساحتهای زیاد است که ممکن است در حالتی که شخص مجبور است، از ناحیه تامین روشنایی مربوط به خود به اطراف نگاه کند، به تطابق چشم اثر بگذارد. شدت روشنایی باید با استانداردهای مربوطه انتخاب شود.
سطوح مجاور: از تفاوت زیاد در شدت روشنایی سطوح مجاور باید اجتناب شود. تفاوت بین شدت روشنایی سطوح مجاور نباید از نسبت ده به یک تجاوز کند، از این رو درخشندگی اطراف ناحیه تامین روشنایی باید کمتر از درخشندگی خود ناحیه تامین روشنایی باشد؛ در غیر این صورت، قابلیت دید در این ناحیه مختل میشود؛ همچنین ممکن است باعث خستگی چشم شود؛ زیرا در این حال باید خود را دو برابر شرایط جدید تطبیق دهد. (مانند مواقعی که چشم از صفحه تلویزیون به اطراف منحرف میشود و دوباره به صفحه بر میگردد.) در صورت تداوم این کار چشم خسته شده و منجر به ناراحتیهایی از قبیل سردرد، خستگی مفرد و غیره میشود، البته خطری دائمی به چشم وارد نمیآید.
حفظ شدت روشنایی: به منظور اطمینان از اینکه شدت روشنایی مورد نظر همواره تامین میشود، باید تدابیری برای حفظ شدت روشنایی، تعمیر و نگهداری و تمیز کردن چراغها اتخاذ شود. شدت روشنایی نباید هرگز به کمتر از ۸۰ درصد مقدار توصیه شده افت کند. در طراحیهای خوب روشنایی، برای جبران تقلیل نوردهی که بر اثر کهنگی لامپ و تجمع آلودگی روی چراغها به وجود آمده، شدت روشنایی اولیه بیشتر از مقدار لازم در نظر گرفته میشود.
کنترل خیرگی چشم: به منظور پیشگیری از ایجاد خیرگی ناراحت کننده چشم، ناشی از منابع نوری، درخشندگی آنها در زاویههای دید معمولی باید محدود شود. لامپهای بدون پوشش باعث ایجاد خیرگی ناراحت کننده چشم میشوند؛ زیرا درخشندگی آنها معمولا خیلی زیاد است. این امر در مورد لامپهای فلورسنت بدون پوشش در حالتی که کار مداوم در زیر نور این لامپها مورد نیاز است نیز صادق است.
چراغهایی همانند لامپ فلورسنت از نوع بلند با پایههای باریک بدون استفاده از وسایل کنترل چشم از قبیل پخشکنندهای منشوری یا شبکهای به کار میروند. با این حال در حالی که مدت زمان قرارگیری در زیر نور لامپهای فلورسنت بدون پوشش برای مثال در راهروهای اتاق استراحت و غیره کم باشد، استفاده از آنها قابل قبول است.
انعکاسات ناخواسته: برخی از انعکاسات ممکن است در کارآیی یا راحتی اشخاص اختلال ایجاد کنند؛ مثلا انعکاس نور از روی سطوح براقی که روی آنها مطالبی نوشته شده است، معمولا این امر خارج از کنترل طراح روشنایی است؛ زیرا این مساله به وضعیت قرارگیری ناحیه تامین روشنایی نسبت به منبع نوری بستگی دارد.توزیع روشنی سطوح داخلی اصلی: علاوه بر کنترل درخشندگی منابع نوری، روشنی سطوح داخلی اصلی از قبیل دیوارها، سقفها و غیره از طرق زیر حاصل میشود:
الف) در نظر گرفتن ضرایب انعکاسی مناسب برای سطوح.
ب) تامین روشنایی مناسب برای سطوح.
هدف از اتخاذ این تدابیر اجتناب از تفاوتهای بیش از حد روشنی سطوح وسیع است که در میدان دید قرار دارند؛ تفاوتهای خیلی زیاد در روشنی سطوح همانند و درخشندگی بیش از حد منابع نوری باعث خستگی مفرط چشمها میشود. از طرفی در صورتیکه روشنی خیلی یکنواخت باشد، تاثیر آن ایجاد محیط خستهکننده یا افسردهکننده است.
با اینکه توزیع روشنایی عمومی عامل اصلی است ولی شدت سایهها نیز در محیط تاثیر میگذارد، شدت سایهها به وسیله نوع توزیع نور تعیین میشود. مثلا نوردهی با زاویه بسته باعث ایجاد سایههایی با شدت زیاد میشود. در حالی که لامپهای فلورسنت سایههای ملایم ایجاد میکنند، سایههایی با شدت زیاد معمولا مناسب نیستند به جز مواردی که هدف ایجاد جلوههای ویژه باشد.
انتخاب مستقیم روشنایی: سیستمهای روشنایی باید به گونهای انتخاب شوند که توزیع روشنی مورد نیاز را ایجاد کنند. این بدین معنی است که در مورد آویز یا چراغهایی که روی سطوح نصب میشوند، در دفاتر کار و اماکن حداقل ۳۰درصد نور منتشره باید به طرف بالا باشد، در این صورت میتوان از کافی بودن روشنی سقف اطمینان حاصل کرد.
روشنایی غیرمستقیم: نحوه عمل این نوع روشنایی به صورت توکار است؛ در این حالت همه نورها به طرف سقف هدایت میشود و سایر سطوح اتاق، به وسیله انعکاس متقابل روشن میشود، نتیجه این امر خستهکننده است. زیرا توزیع روشنی بیش از حد یکنواخت است، همچنین این نوع روشنایی کارایی خوبی ندارد و فقط در موارد خاص باید از آن استفاده کرد.
محل قرارگیری چراغها: ترتیب قرارگیری چراغها به منظور نیل به توزیع روشنی دلخواه لازم است به گونهای باشد که نورکافی به قسمتهای بالایی دیوارها و سقف برسد. این امر عموما نیاز به طرح قرارگیری چراغها در فواصل یکنواخت دارد تا بدین ترتیب شدت روشنایی مورد نیاز در صفحه مربوط به ناحیه تامین روشنایی حاصل شود در حالی که ترتیب قرارگیری به صورتی است که فواصل بین چراغها از مقدار حداکثر نسبت فاصله به ارتفاع نصب تجاوز نمیکند و فاصله از دیوارها نصف این فاصله میباشد.
به منظور حصول اطمینان از اینکه روشنی دیوار کافی است چراغها را لازم است حتی نزدیکتر به دیوارها قرار داد. در مورد چراغهای با نور دهی به طرف بالا، لازم است آنها را در فاصله حداقل ۱۵۰ سانتیمتر از سقف و حتی بیشتر از آن قرار داد، به طوری که نور به طرف بالا به خوبی روی سقف توزیع شود.
رنگ و ترتیب رنگها: علاوه بر انعکاسات مناسب، سطوح باید دارای رنگهای مناسبی باشند؛ به طور کلی رنگها نباید قوی یا خیلی ضعیف باشند. رنگهای قوی میتوانند باعث خستگی مفرط چشم شوند. مخروطهای چشم در اثر خسته شدن باعث دیگر گونی تاثیر رنگها میشوند. رنگهای ضعیف نیز به همین صورت باعث خستگی چشم میشوند. ترتیب رنگها در قسمتهای اصلی داخل اماکن، بایستی ساده و غیر مزاحم باشد. در ضمن به کمک مراکز آسودن بصری (به شکل صفحات آویزان از دیوار مثل تقویم و …) محیطی که از نظر بصری رضایت بخش است، ایجاد میشود، از پنجرهها نیز برای این منظور استفاده میشود.
رنگهای گرم عبارتند از: قرمز، زرد، کرم، قهوهای و…
رنگهای سرد عبارتند از: آبیها و سبزها و …
انتخاب رنگ به محیط احساسی که تمایل به ایجاد آن است، بستگی دارد. رنگهای گرم از لحاظ بصری فصل و مهیج هستند؛ در حالی که رنگهای سرد آرام بخش و متعادل هستند. تاثیر دیگر رنگهای گرم یا سرد روی اندازههای ظاهری اتاق است که کوچکتر و بزرگتر از مقدار واقعی به نظر برسند. رنگهای گرم باعث کوچکتر به نظر رسیدن اتاق میشوند.
در حالی که رنگهای سرد اتاق را بزرگتر نشان میدهند.
انتخاب رنگ نور منبع نور به عوامل زیر بستگی دارد:
_کاری که در ناحیه تامین روشنایی انجام میشود
_شرایط داخل اماکن
_سازگاری با سایر منابع نوری موجود مثل لامپهای نور زرد
برخی از کارهایی که در ناحیه تامین روشنایی انجام میگیرند، نیاز به منابع نوری با بازده رنگ بسیار خوب دارند. مشخصههای منابع نوری در هر دو مورد بازده رنگ و دمای رنگ برای این کاربردها معمولا در استانداردهای مربوطه تعیین میشوند.
انتخاب دمای رنگ به شدت روشنایی بستگی دارد، در شدت روشنایی کم نیاز به دمای رنگ پایین است و در شدت روشنایی زیاد نیاز به دمای رنگ بالا. این انتخاب احتمالا پیرو این مساله است که نور روز معادل دمای رنگ بالا با شدت روشنایی زیاد پنداشته میشود؛ در حالی که نورش (دمای رنگ پایین که حباب هنگام شب در اطراف آن مینشست) برابر با شدت روشنایی کم تصور میشد.
انتخاب صحیح منابع نوری و ترتیب رنگها یک امر تجربی است، زیرا در مورد اینکه رنگهای مختلف در زیر نور منابع نوری مختلف و در محیطهای مختلف چگونه به نظر خواهند رسید جز با تجربه شخصی نمیتوان نظر داد.
رنگ نور، آن تاثیر حسی است که به وسیله مجموعه طول موجهای مختلفی توسط چشم دریافت میشود، ایجاد میشود. رنگ نور را نباید به عنوان یک مشخصه سطوح منعکس کننده نور تلقی کرد. رنگ نورهای منعکس شده از سطوح به انتخاب نوع منبع نوری بستگی دارد. نهایتا اینکه تصمیمگیری در مورد اینکه یک سطح رنگی در زیر نور یک منبع نور خاص چه رنگی به نظر خواهد رسید با استفاده از تجربیات عملی ممکن میگردد.