لویی ایزادور کان
(۱۹۰۱-۱۹۷۴)
معمار استونی-تبار آمریکایی بود. نام اصلی او «ایتزه-لیب اشموئیلوسکی» بود.
درچند موسسه دانشگاهی از جمله دانشگاه ییل، انستیتو تکنولوژی ماساچوست و دانشگاه پنسیلوانیا تدریس می‌کرد. او یکی از اعضاء اصلی تیم سیام بود. او در نیویورک به سال ۱۹۷۴ درگذشت.
زمان اجرای اولین ساختمانهای کان به سال ۱۹۲۵ بر می گردد ولی تا اواسط دهه ۵۰ با اجرای چند اثر توجه آمریکا و جهان را به خود جلب کرد . در آثار کان تجریبات معماری مدرن، الهامات کلاسیسم یونان و معماری قرون وسطی، معماری اسلامی و حتی آکادمیسم قرن ۱۹ اروپا را می توان دید . در کل می توان گفت او در اکثریت کارها تحت تاثیر مکتب بوزار بود و از همین روست که در کارهای او یک نوع نگرشی به تاریخ است و به خاطر همین او را به پست مدرنهای تاریخ گرا نزدیک حس می کنیم . تعدادی از کارهای او در حد پروژه باقی مانده است، پروژه‌ها در بالاترین حد و با پیچیدگی تمام طراحی شده اند ولی در زمان اجرا، فرم‌ها با انتخاب مصالح مناسب و غالبا طبیعی و سنتی ساده می شوند . کان برخلاف استادان برجسته پیش از خود نه در پی توضیح است و نه اثبات نوشته‌ها، و گفتارش با ابهام همراه است . در کارهای لوئی کان کاربرد دقیق مصالح و بیان قواعد استفاده از مصالح و تنوع استفاده کردن از مصالح مشهود است .
لوئی کان نخستین معمار آمریکائی روسی تبار بود که بعد از جنگ جهانی دوم برخاست و نیز اولین کسی بود که از مکتب جهانی ” فرم تابع عملکرد است ” برید . معماری کان نه در قالب معماری ارگانیک فرانک لوید رایت جای می گیرد و نه در قالب دیگر نهضت‌های معماری مدرن، مثل مکتب معماری مدرن لوکوربوزیه و میس وندروهه . کان اغلب از فرم، نور و روشنایی و از فضاهایی که عملکردی بر آنان متربت است، صحبت می داشت . درباره نور و روشنایی نوشته است که : ” نور و روشنایی حضور همه چیز را باعث می‌شود . اجسام از نور مشتق می شوند یا به تعبیری دیگر، هر گاه نور مصرف شود جسم حاصل می آید . اجسام همان‌ها هستند که به سبب وجودشان سایه به وجود می آید و سایه به نور تعلق دارد . نور به جانب جسم حرکت می‌کند و جسم به جانب نور و این امر محیط و جو سازندگی را به وجود می آورد . فرم به خود می گوید : من باید چیزی بسازم. در آثار کان همواره احساسی یکسان از قدمت و تازگی موجود بود . پژوهشی شدید برای تمام چیزهایی که در قبال سازندگی آدمی در تمام زمانها، زیبا و منطقی بود . این اندیشه که گذشته در حال حاضر ریشه دارد و پژوهش بدنبال حقیقت در جمله ای موجز و شاعرانه از خود کان مستتر است ” آینده همان امروز است . “
لویی کان از بزرگترین آرشیتکت های دهه ۶۰ و ۷۰ میلادی است و تئوری های معماری او بسیار معروف است. کان، پیش از انقلاب سفری هم به ایران داشت و دو پروژه در تپه های عباس آباد طراحی کرد، که هیچ کدام به مرحله اجرا نرسید.
اما در بنگلادش و پاکستان، بناهای دولتی و هنری چندی از وی به یادگار مانده است.
فیلم « آرشیتکت من؛ تصویر پسر از پدر » ، در سال ۲۰۰۵ کاندید دریافت جایزه اسکار بود.
از اجاق خانوادگی زغالی برداشت و آنها را روی پیش بندش گذاشت. کنجکاوی سه سالگی، برای همیشه در نیمه چپ صورت «لوئی کان» باقی ماند و چهره‌اش را سوزاند اما زغال به طرح‌هایش ماندگاری داد. بعدها طراحی بناهایش را با زغال انجام داد و مشهورترین معمار آمریکائی شد. ناتانیل پسرش، با فکر ثبت زندگی پدر، مستندی ساخت که نامزد جایزه اسکار شد .
به تپه های عباس آباد نظری بیاندازید. کمتر کسی می داند که ساختمانهای بزرگ و بلند عباس آباد با طرح لوئی کان ساخته شده. مجموعه ای منسجم که هنوز هم مرکز اداری تهران است. لوئی دو سفر به ایران را تنها به دلیل برگزاری کنگره معماران معاصر پذیرفت و در همان زمان طرح این بنا را خود پی افکند.
انستیتو «سالک لاجولای» کالیفرنیا در میدانی با چشم انداز دریا آرمیده است. حیرت انگیز. این صفتی است که گردشگران با دیدن بنایی که معروف‌ترین اثر لوئی است بر زبان می آورند. برای جان بخشدن به فضایی خالی اما جادویی، ناتانیل کان اسکیت‌هایش را به پا می کند و ما حرکت روان و مارپیچ او را در عرض میدان به سمت افق بی انتها میبینیم. ابهت و زیبایی. او قسمتی از وجود پدر را این گونه می یابد. «همواره به طرزی بی‌اراده آرزوی همراهی با پدر را داشتم. پس از مرگش در ۱۹۷۴ او برایم همچون شخصیتی آرمانی شد و می دانستم که نزدیک شدن به او در این فیلم تقدس او را درمن خواهد شکست. »
عده ای لوئی را معمار نخبه می نامند. زمانی که دوران انتقال معماری از مدرن به پست مدرن معرفی شده (دهه‌های ۶۰ و ۷۰ )زمانی است که لوئی طراحی های خود را به دنیا عرضه کرد. اما زمان زیادی صرف شد تا تاریخ او را به عنوان یک معمار بزرگ و برجسته ثبت کند.
هیات دولت بنگلادش در داکا در ساختمانی تشکیل جلسه می دهد که کاخ دولت نامیده شده. این یکی از بناهایی است که گردشگران را جذب می کند. ساختمانی که از ذهن طراح لوئی نشات گرفته است.
معماری مدرن، که به هویت مکانی اعتقاد راسخ دارد، هر ساختمانی را با توجه به شرایط تاریخی و فرهنگی آن سرزمین طراحی می کند. تاریخچه ای کوتاه و فرهنگی غنی کافیست.
موزه هنری «کمبل» تگزاس هم از یادگار های اوست. موزه ای کوچک اما وسیع که به آثار باستانی شباهت دار د.
مجلس ملی بنگلادش در داکا ۱۹۶۲
موسسه اداری در احمد آباد – هند – ۱۹۶۳
موزه هنر کیمبل ۷۲-۱۹۶۶
بیمارستان مرکز ایوب در داکا ۱۹۶۳
گالری هنری دانشگاه یل ۵۴-۱۹۵۰
بنای یادبود شش میلیون یهودی ۶۹-۱۹۶۷
ساختمان آزمایشگاههای پزشکی دیچاردز، پنسیلوانیا ۶۱-۱۹۵۷
توسعه شهر سازی محله عباس آباد تهران با مشارکت کنزوتانگه
خوابگاه الئونوردونولی اردمن،اقامتگاه دانش جویان دختر ،کاهابرن مار-پنسیلوانیا
کلیسای موحد ،نیویورک۶۷-۱۹۵۹
کنیسه مایکوه،اسراییل ،۷۰-۱۹۶۱
