کلینیک تخصصی طراحی و اجرای محوطه سازی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرا ی محوطه سازی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی و ساخت محوطه سازی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به تعاریف و مفاهیم  نظری پرداخته می شود و در نهایت تکنیک های نوین اجرا معرفی می گردد.

خدمات شرکت ما :

گروه مهندسی ایران معماری تحت نظارت مهندسین مشاور آلتون سازه توانمند است که در زمینه طراحی محوطه ،  به خلق آلترناتیو هایی متفاوت در حیطه معماری بپردازد.

انواع استخر، اصول طراحی و روش های نگهداری

استخر سازه ای مصنوعی است که مانند بک مخزن سرباز آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.استخرهای شنای امروزی تقریبا از اواسط قرن نوزدهم در میان مردم جای خود را باز کرد.
در سال ۱۸۹۶ پس از شروع بازی های المپیک به شیوه ای نوین و برکزاری مسابقات شنا بود که طراحی و ساخت استخرهای شنا به سرعت رشد کرد و به تدریج استخرها شنای عمومی در شهرهای مختلف جهان ساخته شد.پس از جنگ جهانی اول بود که رغبت عمومی برای برگزاری مسابقات شنا بیشتر شد .در این میان،استانداردهای مرتبط با استخرها نیز تدوین و منتشر شد و ضرورت آموزش صحیح فنون شنا اهمیت دو چندان پیدا کرد.پس از جنگ جهانی دوم،گراش عمومی برای ساخت استخرهای خانگی نیز افزایش یافت و استخرها جای خود را در ساختمان های مسکونی نیز باز کردند.

انواع استخرها:

استخرهای اقیانوسی
این دسته از استخرها در شهرهای ساحلی و در کنار اقیانوس ها یا دریاها ساخته می شوند.آب مورد نیاز این استخرها به وسیله جزر و مد آب در طول شبانه روز تامین می شود.آب اضافی نیز از دیواره استخر سرریز نموده و به دریا می ریزد.

فصل اول:

نیم نگاهی به استخرها

استخر سازه ای مصنوعی است که مانند یک مخزن سرباز ،آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.به ظور کلی استخرها از نظر کاربری،نوع مصالح به کار رفته در سازه استخر و موقعیت استخر نسبت به سطح زمین در گروههای مختلفی تقسیم بندی می کنند.

استخر در گذر تاریخ
در روم و یونان باستان از استخرهای مصنوعی برای مقاصد ورزشی و نظامی و به منظور آموزش مهارت های آبی استفاده می شد.
فرهنگ واژگان فارسی نیز استخر به معنی آبگیر ،تالاب و حوض بزرگی که آب بسیار در آن جمع می شود آمده است

استخرهای خصوصی
به طور کلی ،ابعاد استخرهای خصوصی کوچکتر از استخرهای عمومی در نظر گرفته می شود.استخرهای خصوصی یا خانگی معمولا در ابعاد m*9.6m(16ft*320ft)4.8تاm*12m(20ft*40ft)6ساخته می شوند،ر حالی که استخرهای عمومی معمولا ازm(82ft) 25کمتر نیست.
استخرهای خصوصی را می توان در دو نوع دائمی و یا موقتی ساخت.استخرهای موقتی که پایین تر از سطح زمین قرار می گیرند را می توان در فصل زمستان جمع کرد و دوباره در فصل تابستان در محل خود مستقر نمود.

استخرهای عمومی
استخرهای عمومی اغلب زیر مجموعه ای از مراکز ورزشی هستند که در آنها قسمت های مختلفی مانند استخر آب گرم،استخر سرپوشیده،استخر سرباز،استخر کودکان و غیره در نظر گرفته می شود.استخرهای سرباز معمولا در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرند.در استخرهای بزرگ و عمیق معمولا سکوی شیرجه در نظر گرفته می شود.البته سکوی شیرجه تنها باید در استخرهای با عمق کافی تعبیه شود،به طوری که شیرجه زدن افراد خطری را برای آنها ایجاد نکند.

استخرهای قهرمانی
مشخصات استخرهای قهرمانی که در مسابقات بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند توسط فدراسیون شنا تعیین می شود.بر مبنای استانداردهای این فدراسیون ،طول استخرهای قهرمانی m(164ft)50یاm(82ft)25 و حداقل عمق آنهاm(4.4ft) 1.35باید باشد.برای انکه امکان برگزاری مسابقات در تمام طول سال وجود داشته باشد،استخرهای قهرمانی معمولا به صورت سرپوشیده ساخته شده و محوطه داخل استخر به سیستم گرمایشی مناسب تجهیز می شود.

استخرهای درمانی
بهره گیری از خواص درمانی آب از سالیان بسیار دور مورد توجه بشر بوده است ،به طوری که پیشینه آن به حدود چهار هزار سال پیش از مسیح باز می گردد.آب درمانی عبارت است از به کارگیری یخ ،بخار یا آب گرم یا سرد به طوری که هدف از ان بهبود وضعیت جسمانی ،از بین بردن ناراحتی های فیزیکی و بهبود عملکرد بدن باشد.

استخرهای درمانی را می توان در گروههای زیر جا داد:
-استخرهای آبگرم(خود به دو گروه استخرهای گردابی و استخرهای هوایی تقسیم می شوند)
-سونای خشک و بخار
-حوضچه های آب سرد
-استخرهای آب گرم طبیعی

استخرهای گردابی که گاهی اوقات کمام های گردابی نیز خوانده می شوند،همان استخرهایی هستند که بین عامه مردم به جکوزی شهرت دارند.
واژه جکوزی در واقع از نام شرکتی به همین نام گرفته شده که توسط هفت برادر ایتالیایی در کشور آمریکا ساخته شده است.
استخرهای گردابی برای اولین بار توسط شرکت جکوزی به تولید انبوه رسید و بدین ترتیب بود که خیلی زود در سراسر جهان این استخرها با نام جکوزی شناخته شدند.

جکوزی ها در واقع زیر مجموعه ای از استخرها هستند که برای آب درمانی به ویژه ماساژ آبی مورد استفاده قرار می گیرند.در جکوزی ها آب از طریق تعدادی نازل با فشار زیاد به داخل استخر هدایت می شود که این جریان آب پر فشار علاوه بر خواص درمانی در قسمت های مختلف مانند گردن ،پشت پاها،تاثیر آرام بخش و لذت بخشی نیز دارد.
استخرهای هوایی که به آنها حمام های هوا نیز گفته می شود شباهت بسیار زیادی به جکوزی دارند.تفاوت مهم این استخرها با جکوزی آن است که در استخرهای هوایی ،به جای آب هوا از طریق نازل های تعبیه شده در کف استخر به داخل آب دمیده می شود که موجب ایجاد تلاطم خفیف و تاثیر ماساژگونه بسیار ملایمی بر روی پوست می شود.
به لحاظ اقتصادی استخرهای هوایی پر هزینه تر از استخرهای گردابی هستند و در شرایط یکسان پمپ بزرگتری باید در آنها مورد استفاده قرار گیرد که علت آن این است که در استخر هوایی جریان هوا از کف استخر که تحت بیشترین فشار قرار دارد به داخل کاسه استخر دمیده می شود بنابراین برای ورود هوا به داخل استخر فشار ناشی از وزن تمام آب باید توسط پمپ خنثی شود.
به تدریج که حباب های هوا به سمت بالا حرکت می کنند ،فشار وارد بر ان ها نیز کمتر می شود و بدین ترتیب است که حکباب ها منبسط می شوند تا در نهایت در سطح آب از بین رفته و وارد هوا می شوند.

درست است که استخرهای گردابی و هوایی هر دو خواص درمانی نیز دارند ولی تکیه بر خواص درمانی در استخرهای هوایی بسیار بیشتر از استخرهای گردابی است.از این جهت بسیار بعید است که در مجموعه های ورزشد و استخرهای عمومی که صرفا برذای ورزش و تفریح در نظر گرفته شده اند،با استخرهای هوایی مواجه شوید .این استخرها امروزه تنها در مراکز آب درمانی و مراکز توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرند.

علی رغم آنکه سونا در گروه استخرها جای نمی گیرد ولی به عنوان مکان های جانبی استخر و در گروه کاربرد های آب درمانی جای می گیرد.
سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود.در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده می شود.

در سونای خشک بدن در رطوبت نسبی بسیار پایین در معرض دمای یاد شده قرار می گیرد و به این ترتیب علی رغم دمای بسیار بالای هوا،شرایط آسایش انسان بر روی نمودار سایکومتریک در منطقه مناسبی قرار می گیرد،به طوری که انسان قادر به تحمل این هوا خواهد بود.
اما وضعیت در سونای بخار کمی متفاوت است .در سونای بخار افزایش تعریق با استفاده از بخار گرم با دمای تقریبی ۵۰-۴۰درجه سانتی گراد در رطوبت نسبی تقریبا ۱۰۰%انجام می گیرد.در صورتی که دمای بخار از محدوده یاد شده بیشتر باشد،مشکلات متعددی از قبیل تورم،ایجاد تاول و سوختگی پوست برای افراد ایجاد می شود.

استفاده از سونای خشک برای افرادی که دارای ناراحتی ریوی هستند چندان توصیه نمی شود چرا که شرایط سونای خشک موجب تحریک ریه و وخیم تر شدن بیماری فرد می شود.

حوضچه آب سرد نیز یکی دیگر از انواع استخرهای درمانی هستنتد.آب سرد علاوه بر خواص آرام بخش ،تاثیر بسیار مطلوبی بر کاهش تورم و التهاب پوست دارد.
همچنین برای رفع سردرد یا کاهش دمای بدن افراد بیمار نیز گاهی از این استخرها استفاده می شود.
استخرهای طبیعی نیز نوعی دیگر از استخرهای درمانی است که در آنها معمولا آب گرم مملو از مواد معدنی از درون زمین می جوشد.این دسته از استخرها نیز جایگاه قابل توجهی در آب درمانی دارند.در برخی از استخرهای مصنوعی نیز برای درمان بیماران ،مواد مختلفی به منظور دستیابی به هدف خاص به آب تزریق می شود که هدف از آن تنها استفاده درمانی است.

آبگیرهای طبیعی
آبگیرهای طبیعی که گاهی به آنها استخرهاب بدون لبه یا استخرهای بیکران نیز گفته می شود،گروهی از استخرها هستند که هیچ مرز مشخصی برای آنها قابل تعیین نیست.
این آبگیرها معمولا در بستر کهها ،سواحل اقیانوس ها،دریاها و قله کوهها شکل می گیرند.
در آبگیرهای مصنوعی معمولا از دو سیستم گردش آب متفاوت استفاده می شود.یکی از این سیستم های مشابه با سیستم گردش آب متداول استخرهاست که در آن آب استخر پس از عبور از فیلترها و گرمکن به قسمت اصلی استخر پمپ می شود.سیستم دومی که در این استخرها به کار گرته می شود،سیستم گردش آب در کناره های آبگیر است.

در این سیستم آب پس از عبور از فیلترها در مجرای جمع آوری انباشته شده و سپس توسط پمپ به استخر فوقانی ارسال می شود.

انواع استخرها از نظر جنس سازه عبارتند از:
-استخرهای بتنی
-استخرهای آب بندی شده با وینیل
-استخرهای فایبر گلاس
-استخرهای فلزی
-استخرهای چوبی

استخرها از لحاظ موقعیت قرار گیری استخر نسبت به سطح زمین نیز در دو گروه زیرتقسیم بندی می شوند:
-استخرهای زمینی
-استخرهای رو زمینی
استخرهای زمینی آن دسته از استخرهایی هستند که پس از حاک برداری و حفر گودال در زمین ساخته می شوند.در حالی که استخرهای روزمینی معمولا بر روی یک فونداسیون یا سکو،بالاتر از سطح زمین قرار می گیرند.این دسته از استخرها به ویژه در مناطقی که گودبرداری زمین به دلیل مشکلاتی مانند یخ زدن خاک امکان پذیر نیست مورد استفاده قرار می گیرند .ساختار برخی از این استخرها به گونه ای است که می توان انها را به راحتی از مکانی به مکان دیگر منتقل نمود.
برای مثال در فصل زمستان و یخ بندان به راحتی می توان این استخرها را جمع کردو یا در هنگام مسافرت انها از خانه ای به خانه دیگر منتقل کرد.
جانمایی استخر
استخرهای سر پوشیده و سرباز هرکدام مزایا و معایبی دارند.سرپوشیده یا سرباز بودن استخرها بیشترین تاثیر را بر وضعیت معماری و سازه ساختمان خواهد شد.
جانمایی استخرهای سرپوشیده
در سال های اخیر برای آنکه امکان بهره برداری از استخر در تمام سال وجود داشته باشد تمایل کارفرمایان بیشتر به ساخت استخرهای سرپوشیده بوده است.
اولین مزیت استخرهای سرپوشیده آن است که در تمام طول سال می توان از ان استفاده کرد.در حالی که دوره کارکرد استخرهای سر باز در طول سال معمولا بیشتر از صد و پنجاه روز نیست.
در استخر روباز مشکلاتی مانند انجماد آب،کثیف شدن کف و جداره استخر به واسطه عوامل خارجی ،تغییر رنگ اب به دلیل ریزش برگ و صمغ درختان به داخل استخر و مشکلاتی از این دست کمتر است.
البته استخرهای سرپوشیده نیز به نوبه با مشکلاتی همراه هستند.

در استخرهای سرپوشیده،درست همانند فضاهای بسته داخل ساختمان برای آنکه شناگران احساس راحتی و آسایش کنند،باید وضعیت داخل سالن استخر به لحاظ دما،رطوبت نسبی،کیفیت هوای داخل،روشنایی و عواملی مانند آن در زضعیت مطلوبی باشد.

مهم ترین ملاحظاتی که باید در طراحی استخرهای سرپوشیده در نظر گرفت را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱-کنترل وضعیت هوای داخل استخر از نظر دما و رطوبت نسبی با استفاده از روش های مختلفی مانند تهویه ،رطوبت گیری و گرمایش هوای استخر
۲-تامین روشنایی مورد نیاز در فضای داخل استخر
۳-تامین الزامات سازه ای مورد نیاز برای جلوگیری از نشت آب استخر به سایر قسمت های ساختمان.
یکی از مهم ترین مشکلاتی که طراحان در استخرهای سرپوشیده با ان روبرو هستند،تامین آسایش حرارتی شناگران است.کنترل وضعیت هوای داخل استخر علاوه بر تامین آسایش شناگران به افزایش عمر مفید ساختمان و تجهیزات موجود در آن نیز کمک می کند.

محیط گرم و مرطوب استخرهای سرپوشیده شرایط مناسبی را برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می آورد.ضمن انکه ورود هوای آلوده و مرطوبی که حامل باکتری های بیماری زاست سلامت شناگران را نیز به خطر می اندازد.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سرپوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
در سالهای اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.

استفاده از پنجره های بزرگ ،نمای تمام شیشه ای ،نورگیرهای سقفی و مانند آن،علاوه بر کاهش انرژی مصرفی به واسطه کاهش نیاز به تاسیسات روشنایی،از نظر روحی برای شناگران و کارکنان استخر که تمام روز در محیطی بسته کار می کنند مطلوب است.
یکی از مشکلات یادشده خیره کنندگی نور خورشید در اثر بازتاب ان توسط سطوح براق ،اجزای مرطوب داخل مجموعه و سطح آب است.

ساده ترین راه برای کاهش خیره کنندگی نور ،خارج کردن مسیر بازتاب نور از میدان دید افراد داخل سالن است.چرا که اگر نور منعکس شده در میدان دید افراد قرار نگیرد ،بخش عمده ای از خیره کنندگی آن نیز از بین می رود.

بهترین ایده ای که تیم معماری می تواند ازآن استفاده کند،قرار دادن شیشه های ساختمان در پشت سر تماشاچیان است.به این ترتیب نور از پشت سر افراد به ساختمان وارد شده و به نوعی فضای سقف را جارو نموده ور در نهایت به صورت غیرمستقیم سطح استخر را نیز روشن می کند بنابراین با قرار گیری منبع نور در پشت سر تماشاگران ،نور از میدان دید افراد خارج شده و مشکلاتی مانند بازتاب شدید و خیره کنندگی نور به حداقل می رسد.

رعایت نکات زیر می تواند تا حد زیادی احتمال بروز مشکلات مرتبط با بازتاب خیره کننده نور را کاهش دهد:
-به حداقل رساندن تضاد رنگ بین محل قرار گیری شیشه و دیوارها و کف طبقات مجاور به آن.
-پوشاندن قسمت های شیشه ای درها و پنجره ها با استفاده از پرده ،کرکره یا سایبان.

-استفاده از شیشه های مات یا تیره ببرای درها و پنجره هایی که با خارج ساختمان در ارتباط هستند.
-استفاده از شیشه های رفلکس که بخشی از نور را منعکس می کنند.البته در صورت استفاده از این شیشه ها باید ملاحظات انعکاس نور در فضای خارج ساختمان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
-استفاده از شیشه های جاذب نور که بخشی از نور خورشید را به خود جذب نموده و اجازه عبور به آن را نمی دهند.

به عنوان یک توصیه کلی استفاده از سقف ها ی کاذب برای استخرهای سرپوشیده چندان توصیه نمی شود.چرا این کار به منزله ایجاد یک منطقه تهویه نشده در استخر است که احتمال مشکلاتی مانند تقطیر آب و خوردگی در آن بسیار زیاد است.
بنابر این در صورتی که استخر با سقف کاذب اجرا شده باشد ،این قسمت نیز باید درست همانند فضای داخل استخر تهویه شود.
نورگیرهای سقفی با تمام مزایایی که برای تامین روشنایی داخل استخر در طول روز دارند،از دیدگاه تهویه مطلوب گزینه مناسبی به شمار نمی روند.چرا که سطح این نورگیرها به ویژه در مناطق سردسیر خیلی زود در معرض بخار
آب تقطیر شده قرار می گیرد.همچنین مقدار زیاد هوای رفت مورد نیاز برای جلوگیری از تقطیر روی این نورگیرها اغلب یکی از چالش های طراحی شبکه کانال به شمار می رود.

با تمام مشکلاتی که استفاده از نور طبیعی در سالن استخر به همراه دارد،نمی توان با دادن یک حکم کلی صورت مساله را پاک کرد و همگان را به عدم استفاده از این روش ترغیب کرد.بلکه در صورت به کارگیری این روش ،تمامی ملاحظات یاد شده باید مورد توجه باشد.در واقع این روش ،بار اصلی بر دوش تیم معماری است که با خلاقیت خود روشی را برای استفاده غیر مستقیم از این نور فراهم آورد.

جانمایی استخرهای سرباز
انتخاب محل استخرهای سرباز معمولا با محدودیت های خاصی همراه است.
در در اغلب اوقات،نقشه کلی استخر باید بر مبنای نقشه ساختمان اصلی که معمولا یک مجموعه ورزشی است ارائه شود.البته گاهی اوقات نیز استخرهای سرباز خصوصی درداخل باغ یا حیاط ساختمان ها احداث می شوندکه شرایط انها کمی با استخرهای عمومی متفاوت است.

ملاحظاتی که باید در هنگام تعیین محل استخرهای سرباز رعایت شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موقعیت استخر باید به گونه ای انتخاب شود که کاسه استخر و پیرامون ان به ویژه در زمان بعد ازظهر و عصر بیشترین نورگیر را داشته باشد.به منظور حداکثر بهره وری از گرمای خورشید کاسه استخر از سمت جنوب و غرب باید بیشترین نورگیر را داشته باشد.
-پیش از تعیین محل استخر باید آزمایش های کافی در زمینه مشخصات خاک منطقه انجام شود.چرا که مشخصات خاک تاثیر قابل ملاحظه ای بر هزینه ساخت و اجرای استخر بر جای خواهد گذاشت.

-حتی الامکان باید از ساخت استخر در مجاورت درختان بلند یا نهال هایی که در آینده به درختانی تنومند تبدیل می شوند اجتناب کرد.چرا که با تدریج با رشد این درختان ریشه آنها رشد کرده و بیشتر در خاک نفوذ می کند و در صورتی که سازه استخر در نزدیکی انها قرار گرفته باشد،احتمال آسیب فونداسیون استخر،خطوط تخلیه و سیستم لوله کشی افزایش می یابد.

-در نظر گرفتن موانعی مانند حصار بزرگ،دیوار باغ یا بخشی از ساختمان اصلی که همانند یک بادشکن طبیعی عمل می کندیک مزیت برای استخرهای سرباز به شمار می رود.به طوری که با کاهش جریان هوا بر روی کاسه استخر نرخ تبخیر آب و اتلاف حرارت آن به میزان زیادی کاهش می یابد .ضمن آنکه شناگران که بابدن خیس از آب خارج می شوند ،کمتر در معرض جریان هوا قرار گرفته و بیشتر از محیط استخر لذت می برند.

برای استخرهای سرباز خصوصی نیز می توان پیرامون کاسه استخر را با کاشت بوته ها و نهال های مناسب که علاوه بر مزایای یاد شده بهتر است جانمایی کاسه استخر به گونه ای انجام شود که مسیر جریان باد به سمت استخر توسط یک سازه محدود شود.

-تعیین مسیر عبور تخلیه ،خط آب رفت،انشعاب های برق و خط لوله گاز باید با حداکثر دقت ممکن انجام پذیرد.
-محل قرار گیری استخرباید به گونه ای باشد که فضای کافی برای انتقال مواد و تجهیزات مورد نیاز به داخل سایت وجود داشته باشد.
-در کنار استخر یا ساختمان اصلی مجموعه باید محلی برای نگهداری تجهیزات،ذخیره مواد تمیز کننده و مواد شیمیایی مورد استفاده برای تصفیه آب در نظر گرفته شود.
-برای استخرهای عمومی طراحی استخر و فضای جانبی آن باید به گونه ای انجام شود که رختکن مجموعه حتی الامکان در نزدیکترین فاصله ممکن تا کاسه استخر قرار داشته باشد.
-در ساختمان های مسکونی و هتل ها ،وضعیت محوطه ای که استخر در آن قرار می گیرد باید در نظر گرفتن شرایط منطقه ،وضعیت کلی مجموعه و با حداکثر دقت ممکن انتخاب شود.
– به عنوان یک طراح در نظر داشته باشید که در بسیاری از مواقع کارفرمایان لزوما افراد فنی نیستند.در چنین مواقعی اکتفا کردن به نقشه های فنی دو بعدی برای نشان دادن وضعیت نهایی استخر پس از ساخت به آنها کافی نیست و همین مساله ممکن است در آینده مشکلاتی را ایجاد کند.بنابراین پیش از شروع کار بهتر است یک ماکت یا طرح سه بعدی کامپیوتری آماده کنید تا مطمئن شوید طرح مورد تایید کارفرما است.
-برای استخرهای سرباز باید سرویس های بهداشتی و انشعاب برق مورد نیاز نیز تامین گردد.این نکته گاهی در هنگام ساخت استخرهای خصوصی به کلی نادیده گرفته می شود.
بنابراین اولین مرحله پس از مشخص کردن سرباز یا سرپوشیده بودن استخر،جانمایی آن و طرحی محیط پیرامون کاسه استخر است.

پلان و نقشه استخرها
در چند دهه گذشته تمایل عمومی از استخرهای قهرمانی و استخرهای ویژه مسابقات شنا بیشتر به جنبه های تفریحی آن سوق پیدا کرده است.به طوری که استخرهای کم عمق باشکل های متنوع و امکانات جانبی متعدد نظیر جکوزی ،حوضچه آبسرد،سونای خشک،سونای بخارو امکانات دیگری مانند انها طراحی و ساخته شده اند.

مهم ترین عواملی که باید در ساخت استخرهای شنا مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-پایداری سازه
-قابلیت دوام سازه
-مقاومت سازه در برابر نفوذ آب

بررسی دقیق محل ساخت استخر و وضعیت خاک آن باید در مراحل اولیه طراحی انجام گیرد.دلایل بسیار زیادی برای بازدید و بررسی دقیق محل سایت وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:

۱- به دست آوردن اطلاعات کافی در زمینه وضعیت خاک منطقه ،خواص فیزیکی و شیمیایی آن وارائه اطلاعات کافی به طراح برای تصمیم گیری درباره نوع و ابعاد فونداسیون مورد نیاز و سایر اجزای سازه استخر که پس از گودبرداری در زیر زمین قرار می گیرند.

۲- آگاهی از وضعیت مواد خطرناک و سمی موجود در خاک و کسب اطمینان از این که خاک و آب منطقه با سازه استخر سازگاری دارد.

۳- به منظور دستیابی به اطلاعات کافی برای اجرای پروژه و مشکلاتی که ممکن است در حین کار به وجود آید ،جمع آوری اطلاعات یاد شده برای پیمانکاران به منظور تعیین زمان و هزینه اجرای پروژه بسیار مهم است.

تخلیه آب های زیر سطحی
اصلی ترین دلایل ضرورت تخلیه آب های زیر سطحی در محل ساخت استخر را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱-کاهش دائمی سطح آبهای زیرزمینی سایت
۲-جلوگیری از تجمع آبهای زیر سطحی در زیر پوسته استخر و وارد کردن فشار به آن که در نهایت موجب ایجاد نیروی بسیار شدید رو به بالا و آسیب دیدن سازه استخر می شود.

برای تخلیه آب های زیر سطحی محل ساخت استخرها معمولا از لوله های سفالی بدون لعاب یا لوله های پلیمری استفاده می شود.در مواردی که خاک منطقه دانه های ریزی دارد ،می توان از لوله های بتنی توپر یا لوله های سفالی لعاب دار به همراه اتصالات درز باز استفاده کرد.
البته لوله های بتنی تو پر در صورتی که با روکش های مناسب محافظ نشوند ،در معرض آبهای زیر زمینی آسیب می بینند.

طرح کلی تخلیه آبهای زیر سطحی محل ساخت استخر به وضعیت سایت بستگی دارد.در بسیاری از موارد ،می توان سیستم تخلیه را در پیرامون کاسه استخر اجرا کرد.

معیارهای طراحی استخرها
اولین نکته ای که در طراحی استخرها از دیدگاه معماری و سازه باید مد نظر قرار گیرد آن است که حتی ابعاد کوچکترین استخرها نیز باید چندین برابر قد یک شناگر بالغ باشد.

به طوری که شنا کردن فرد حتی برای مسافتی کوتاه در ان امکان پذیر باشد.
بر همین اساس ،حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیبm(19.7ft) 6وm(13.1ft)4با حداقل عمق m(3.3ft)1است.
به عنوان یک قاعده سر انگشتی برای تامین شرایط آسایش افراد در داخل استخر مساحت کاسه استخر بر اساس تعداد افرادی که قرار است به طور همزمان در آن شنا کنند به ازای هرنفر حداقل باید۴٫۵متر مربع در نظر گرفته شود.

شکل و ابعاد استخرهای شنا
ابعاد استخرهای قهرمانی ،آموزشی و شیرجه در سطح بین المللی باید بر مبنای استانداردهای منتشر شده از سوی فدراسیون جهانی شنا تعیین شود.
در واقع این کاربری استخر است که اصلی ترین معیار برای تعیین شکل و ابعاد به شمار می رود.
برای مثال در صورتی که قرار است از استخر صرفا برای مقاصد آموزشی استفاده شود ،بهترین انتخاب استخری به شکل مستطیل است .
برای استخرهای صرفا تفریحی نیز می توان از شکل های متنوع و ترکیبی استفاده کرد.

علاوه بر کاربری جنس سازه و پوسته استخر نیز برانتخاب شکل استخر تاثیر می گذارد.استخرهایی که از جنس بتن مسلح ساخته می شوند را تقریبا می توان به هر شکلی ساخت.ولی هزینه ساخت استخرهای به شکل نامتداول به دلیل هزینه بالا ی آرماتوربندی و قالب های بتنی بسیار بیشتر از استخرهای با شکل متداول خواهد بود که با بتن پاشیدنی ساخته می شوند.

استخرهای عمومی

معیارهای کلی که باید برای طراحی استخر های عمومی مورد توجه قرار گیرند را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱-امکان دسترسی شناگران به وسائل حمل و نقل عمومی
۲-در نظر گرفتن فضایی مناسب برای پارک کردن وسائل نقلیه شخصی شناگران
۳-دسترسی به امکانات رفاهی مانند آب آشامیدنی ،برق ،گاز و تلفن
۴-دسترسی به تجهیزات کمک های اولیه ،مراکز آتش نشانی،سیستم های اطفای حریق،مراکز درمانی و آمبولانس
۵-وضعیت زمینی است که قرار است استخر در آن احداث شود از دیدگاه شرایط کلی خاک،مواد شیمیایی خورنده و آلاینده های موجود در آن.

شکل و ابعاد استخرهای عمومی

بر مبنای استاندارد های قدیمی تر استخرهای عمومی به صورت مستطیل یا Lشکل ساخته می شد.
در برخی از استخرهای عمومی بزرگ نیز دو انتهای استخر به صورت کم عمق و بخش میانی آن به صورت عمیق ساخته می شود.در استخرهای Lشکل نیز می توان طول کوتاهتر را به بخش کم عمق و طول بلندتر را به بخش عمیق استخر اختصاص داد.

استخرهای عمومی استاندارد مسابقات شنا نیز معمولا به طول m(82ft)25با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می شوند.
امروزه استخرهای شنا بیشتر به عنوان یک محیط تفریح و استراحت مورد استفاده قرار می گیرند و این تفریح بیش از آن که به واسطه شنا کردن افراد در داخل آب باشد،متاثر از فضای پیرامون استخر و امکانات جانبی آن است.

برخی از استخرهای عمومی از امکاناتی مانند تجهیزات تولید موج مصنوعی ،سرسره های آبی،سونای خشک،سونای بخار،جکوزی،باشگاه بدنسازی،بوفه،نورپردازی و یا حتی پخش موسیقی در سالن استخر نیز بهره می گیرند.

استخرهای قهرمانی
به طور کلی طول استخرهای قهرمانی بر اساس مسافت بلند و مسافت کوتاه به ترتیبm(164ft)50وm(82ft)25در نظر گرفته می شود.
حداقل عمق این استخرها باید m1باشد.هرچند که برای استخرهای با عرض بزرگتر بهتر است حداقل عمقm(3.9ft) 1.2رعایت شود.
عرض استخرهای قهرمانی برای شش مسیر مسابقه بایدm(42.7ft)13 و برای هشت مسیر مسابقه بایدm(3.9ft) 17باشد.

استخرهای شیرجه
استخرهای شیرجه در واقع زیر مجموعه ای از استخرهای قهرمانی به شمار می آیند که به طور خاص برای برگزاری مسابقات شیرجه در کنار مجموعه اصلی شدن وضعیت استخر اصلی امکان پذیر خواهد بود.حداقل فاصله این استخر تا سایر استخرها بایدm(16.4ft) 5باشد.

استخرهای ورزش های آبی
تعدادی از استخرها برای فعالیت ها و ورزش های آبی مانند واتر پولو،حرکات موزون داخل آب و آموزش فعالیت های زیر آبی مانند غواصی مورد استفاده قرار می گیرند.

استخرهای واترپولو
عمق استخرهای واتر پولوی استاندارد برای بازی های المپیک حداقلm(5.9ft) 1.8و برای رده های سنی پایین حداقلm(3.9ft) 1.2باید باشد.
استخرهای واتر پولو بر روی سطح اب و در کناره های استخر علامت گذاری می شوند.فضای استخر بین دو دروازه نیز باید برای حرکت آزاد داوران در راستای زمین مسابقه کاملا باز باشد.

استخرهای آموزش غواصی
در حال حاضر فعالیت هایی مانند غواصی در اقیانوس ها ،دریاها و رودخانه ها در قالب کارهای تحقیقاتی و تفریحی بسیار رونق پیدا کرده است.
بسیاری از آموزش های مورد نیاز این غواصان در استخرهای مخصوصی که به همین منظور طراحی و ساخته شده اند انجام می گیرد.
استفاده از استخرهای عمومی برای انجام این اموزش ها معمولا به دلیل تداخل در نوع کاربری و مشکلاتی که متعاقب آن برای مجموعه ایجاد می شود توسط مدیران مجموعه ورزشی مجاز نیست.ضمن آنکه در استخرهای عمومی احتمال آسیب دیدن بدنه استخر و مسیر های جانبی کاسه استخر توسط تجهیزات غواصی بسیار زیاد است.

استخرهای آموزشی
برای استفاده افرادی طراحی می شوند که یا اصلا با فنون شنا آگاهی ندارد یا بسیار مبتدی هستند.بنابراین به منظور ازایش ایمنی این استخرها ترجیحا باید از استخرهای اصلی جدا شوند.
کف این استخرها از یک سمت به صورت پلکانی ساخته می شود تا افراد مبتدی که برای اولین بار وارد آب می شوند بتوانند به تدریج با محیط آب و شرایط حاکم بر آن آشنا شوند.گاهی اوقات نیز برای فراهم آوردن امکان استفاده معلولان از استخر ،یک سطح شیب دار در نظر گرفته می شود.

اولین اصلی که در تمامی استخرهای آموزشی باید مد نظر قرار گیرد،ایمن بودن استخر برای شناگران مبتدی است که همگی به فنون شنا آگاه نیستند و یا تازه شنا کردن را آموخته اند.

استخرهای درمانی
اولین نکته در مورد استخرهای درمانی آن است که به دلیل کاربری خاص ،جز در موارد بسیار نادر تمامی استخرهای درمانی به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
استخرهای درمانی معمولا در ابعادm(32.8*16.4) 5*10وبا عمقی بین ۱٫۵۰-۰٫۹۰متر طراحی و ساخته می شوند.

۱- کف این استخرها باید با شیب کاملا یکنواخت و ملایم ساخته شود.توجه داشته باشید که هدف از شیبدار کردن این استخرها صرفا تسهیل در تخلیه آب استخر است .
۲- کف این استخرها و تمامی مناطق مرطوب استخرهای درمانی باید با سرامیک ها و کاشی های غیر لغزنده یا موزاییک پوشیده باشد.
۳- در صورتی که سطح استخر با سطح تراز کف یکسان نباشد ،برای بهبود وضعیت گردش آب در خروجی اسکیمرها باید از کانال های سرامیکی براق استفاده شود.
۴-دوره تعویض آب استخر نباید بیش از سه ساعت باشد.برخی از استخرهای درمانی نیز بر مبنای دوره تعویض آب یک ونیم ساعت طراحی می شوند.
۵-دمای آب استخر و دمای هوای سالن استخر ور ختکن باید بیش از دمای متداول استخرهای شنا باشد.به طوری که در بسیاری از استخرهای درمانی دمای آب بین۳۳-۲۹درجه سانتی گرادو دمای هوای سالن تقریبا۲۹-۲۷درجه سانتی گراد نگه داشته می شود.
۶-از آنجا که کاربران استخرهای درمانی معمولا افراد کم توان ،معلول یا سالمند هستند،باید تمهیدات لازم برای مسیر عبور و مرور این افراد از رختکن تا استخر و خروج آسان آنها از داخل آب پیش بینی شود.

رختکن استخرها
در حال حاضر در بسیاری از استخرهای نوساز ،رختکن های مجزایی با سالن های بزرگ به همراه چند ردیف اتاقک کوچک جایگزین شده اند.
در این سالن ها فضای رختکن به دو بخش مجزای خیس و خشک تقسیم می شود.

توالت های استخر
توالت های استخر باید بین رختکن و استخر در نظر گرفته شوند.در حال حاضر بر مبنای بسیاری از استاندارد های بین المللی در نظر گرفتن حوضچه ای برای شستشوی پای شناگران پیش از ورود به استخر الزامی نیست،ولی
می توان از این روش یا روش شستشوی پاششی استفاده کرد.بخش خشک کردن مو نیز باید حتی الامکان نزدیک به رختکن مجموعه باشد تا شناگران پس از تعویض لباس بتوانند موی سر خود را نیز خشک کنند.

موتورخانه استخرها
برای طراحی موتورخانه استخر باید به مسائل مختلفی مانند موقعیت موتورخانه،اندازه،امکان دسترسی و امکان تعمیر و نگهداری آن توجه شود.
مهم ترین معیارها که باید هنگام طراحی استخر مدنظر قرار گیرد شامل موقعیت،اندازه ،قابلیت دسترسی و مجزا بودن آن از سایر قسمت ها می شود.

صرف نظر از نوع استخر در مرحله طراحی موتورخانه آن باید به مسائل مختلفی توجه شود:
۱-اندازه و موقعیت موتورخانه نسبت به مجموعه
۲-محل قرار گیری کاسه استخر و چگونگی اجرای سیستم های لوله کشی و شبکه کانال
۳-وضعیت دسترسی به موتورخانه
۴-امکان کاربری و نگهداری ساده از تجهیزات
۵-در نظر گرفتن یک فضای محافظت شده و بسته برای نگهداری مواد شیمیایی
۶-امکان تخلیه فاضلاب موتورخانه
۷-وضعیت محیط موتورخانه از نظر دما ،رطوبت ،تهویه و سروصدا
۸-در نظر گرفتن ملاحظات الکتریکی

به طور ایده آل ورودی موتورخانه باید از ورودی اصلی ساختمان جدا باشد.به طوری که تکنیسین تعمیر و نگهداری قادر باشد بدون ورود به ساختمان وارد موتورخانه شود.همچنین برای موتورخانه نیز باید یک دریچه کفشور در نظر گرفته شود.

دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر
در صورتی که دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر برای ایجاد فضای کافی برای منظوری خاص مانند انبار کردن مواد شیمیایی تصفیه آب استخر ،اجرای موتورخانه یا غیره به صورت معلق اجرا شود،طراحی و ساخت آنها باید طوری انجام شود که حداکثر مقاومت ممکن در برابر نفوذ آب را داشته باشند.
نفوذناپذیری دال هایی که به صورت یکنواخت برروی زمین اجرا می شوند در برابر آب ضرورتی ندارد .طراحی و روش ساخت این دال ها نیز به سرباز یا سرپوشیده بودن استخر بستگی دارد.

تخلیه آب مسیرهای گذر کنار استخر و مناطق مرطوب
در موتردی که مسیرهای گذر کنار کاسه استخر یا مناطق مرطوب بخشی از مجموعه استخر را تشکیل می دهند،آب انباشته شده در این قسمت ها نباید به سیستم گردش آب استخر هدایت شود.ولی این آب باید به خط تخلیه اصلی ساختمان متصل گردد.

پوشش سطوح پیرامون کاسه استخر

جانمایی مناسب کاسه استخر و کمی خلاقیت در طراحی آن موجب می شود یک سایت خسته کننده ومعمولی تبدیل به یک استخر بسیار زیبا و جذاب شود.حققت امر این است که به جز استخرهای قهرمانی و استخرهای با کاربرد خاص،مردم اکثرا برای تفریح و استراحت و گذراندن اوقاتی خوش به استخر می روند.بنابراین طراحی داخلی،نمای فضای پیرامون استخر،امکانات رفاهی و جذابیت های ظاهری که موجب ایجاد جلوه ای چشم انداز و زیبا می شود اهمیت بسیار زیادی دارد.

در سایت های شیب دار می توان استخر را بر روی بلندترین نقطه احداث کرد.هر چند در این موارد نیز کاسه استخر باید در زمینی کاملا هموار،مستحکم و یکنواخت ساخته شود.

سقف سالن استخرهای شنای سر پوشیده
به طور کلی ،محیط داخل استخرهای سرپوشیده به دلیل رطوبت بالا ،دمای تقریبا زیاد هوا و ترکیبات خورنده حاوی کلر ،محیطی بسیار خورنده به شمار می رود که تاثیر نامطلوب آن برسطوح فلزی ایجاد می گردد.
تقطیر آب موجود در هوا بر روی دیوارها ،پنجره ها ،سقف و تمامی سطوح داخلی استخر یکی از مشکلاتی است که باید چاره ای برای آن اندیشیده شود.
اما تاثیر نا مطلوب این رطوبت به ویژه به دلیل الگوی جریان هوا در استخرهای سرپوشیده در قسمت سقف سالن و مخصوصا قسمت بالای کاسه استخر بیش از سایر قسمت هاست.

فصل دوم:
جزییات سازه استخرها:

شیب کف استخرها:کف استخرها باید به صورت شیبدار ساخته شود.شیب کف استخرها باید به سمت دریچه تخلیه باشد،به طوری که در صورت لزوم امکان تخلیه آب استخر به راحتی وجود داشته باشد.
به طور تقریبی می توان گفت که شیب کف استخر باید به اندازه ای باشد که نیروی بویانسی تاثیر گذار بر وضعیت تعادل شخص تقریبا به اندازه هفتاد و پنج درصد قد شناگر باشد.اگر شیب کف استخر بیش از این محدوده در نظر گرفته شود،شناگر زودتر تعادل خود را از دست خواهد داد.ازآنجا که نقطه بر هم خوردن تعادل افراد در داخل آب به قد آنها بستگی دارد،توصیه می شود حداکثر شیب کف استخر برای کودکان و شناگرات مبتدی در هر متر حداکثر یک به چهل (بیست و پنج میلی متر در هر یک متر طول )باشد.

شیب کف استخر باید بین دو منطقه علامتی که مشخص کننده عمق استخر هستند به صورت کاملا یکنواخت افزایش یابد.برای افزایش ضریب ایمنی شناگران نیز در کف استخر حتی الامکان باید از کاشی های غیر لغزنده استفاده شود.

لبه بر آمده بر روی جداره استخر
برای تمامی استخرهایی که عمق آنها بیش از m(3.9ft)1.2است برای استراحت شناگران در داخل استخر باید لبه های برآمده ای بر روی جداره داخلی استخرها ایجاد شود.

لبه های برآمده
در مواردی که استخرها اکثرا برای مسابقات و آموزش های قهرمانی مورد استفاده قرار می گیرند،لبه استخرها در تمامی حاشیه ها باید به صورت بر آمده ساخته شود بهطوریکه شناگر قاادر باشد دست خود را به آنها بگیرد.

عایقکاری حرارتی استخر
گاهی برای به حداقل رساندن تلفات حرارتی ،پوسته استخرهای شنا را عایق کاری می کنند.اما حقیقت امر آن است که تلفات گرمایی سطح آزاد آب استخر در مقایسه با تلفات گرمایی ناشی از جداره ها و کف استخر در مقایسه با تلفات گرمایی ناشی از جداره ها و کف کاسه استخر به اندازه ای زیاد است که عملا می توان از تلفات جداره و کف استخر صرفنظر کرد. البته در پروژه هایی که سطح آب زیر زمینی بالاست،مقدار تبادل حرارت آب از طریق جداره ها و کف استخر نیز افزایش می یابد.با این حال در کمتر پروژه ای این کار صورت می گیرد. چرا که با تحلیل اقتصادی پروژه مشخص خواهد شد هزینه ای که باید برای عایقکاری استخر پرداخت شود به مراتب بیشتر از هزینه مقدار ناچیز انرژی تلف شده از این طریق،حتی دردوره چندین ساله است.

کانال های آب حاشیه استخر
برای جمع آوری آبی که از داخل به حاشیه کاسه استخر می ریزد،کانالهای آبی در حاشیه کاسه استخر در نظر گرفته می شود.در نظر گرفتن این کانال ها در استخرهای سرپوشیده از آن جهت اهمیت دارد که در صورت عدم وجود این مجرا،احتمال نفوذ آب به ساختمان و کانال های هوایی که معمولا بر روی کف و دور تا دورکاسه استخر امتداد می یابند افزایش می یابد.

گیره نگهدارنده طناب جداکننده خطوط شنا
این گیره ها برای ثابت نگه داشتن پایه خطوط بر رو سطح آب استخر مورد استفاده قرار می گیرند و معمولا در قسمت پشت لبه بر آمده کانالهای حاشیه استخر تعبیه می شوند.

ساخت استخرها
صرف نظر از کاربری استخرهای شنا،سرپوشیده یا سرباز بودن آنها و سایر عواملی که تا به حال صحبت کردیم،انواع استخرها از نظر جنس سازه را می توان در موارد زیر دسته بندی کرد:
استخرهای بتنی
استخرهای آب بندی شده با وینیل
استخرهای فایبر گلاس
استخرهای فلزی
استخرهای چوبی

پرسش های مهمی که باید در هنگام طراحی سازه استخر مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-ضرورت و نیاز به تعمیر و نگهداری سازه استخر
-زمان مورد نیاز بین ساخت،بهره برداری،بازسازی و انجام تعمیرات
-عمر مفید سازه پیش از آن که بخش یا تمام سازه آسیب ببیند.

استخرهای بتنی
از میان انواع مختلف استخرها ،استخرهای بتنی از بیشترین انعطاف پذیری برخوردار هستند.به طوری که شکل و طرح اجرا شده در محوطه استخر را می توان با آرماتور بندی مناسب اجرا کرد.
اولین مرحله برای اجرای یک استخر بتنی،تهیه پلانهای مهندسی است.
گودبرداری،آرماتوربندی و ساخت فونداسیون در مرحله بعد و با توجه به پلانهای مهندسی انجام می گیرد.برای آرماتوربندی استخرهای بتنی از میلگردهای فولادی استفاده می شود.قالبهای بتنی استاندارد معمولا از جنس چوب،فایبر گلاس یا فولاد ساخته می شوند.در واقع نوع قالب بندی است که نمای سطح بتن را پس از برداشتن قالب ها تعیین می کنند .پس از پایان آرماتور بندی نیز عملیات بتن ریزی انجام می شود.
پس از عمل آوری بتن که زمان آن متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ضخامت لایه بتن متغیر است ،نمای سطح با استفاده از روش ها و مواد مختلف شکل می گیرد.

استخرهای بتنی از لحاظ شیوه استفاده از بتن خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم بندی می شوند.
اولین گروه از این استخرها،استخرهای ساخته شده با بتن قالب گیری شده هستند.بسته به نوع قالب های بتنی مورد استفاده ،استخرهای قالب گیری شده نیز به دو گروه یکپارچه و چند تکه طبقه بندی می شوند.
گروه دیگری از از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با استفاده از بتن خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم بندی می شوند.

اولین گروه از این استخرها،استخرهای ساخته شده با بتن قالب گیری شده هستند.بسته به نوع قالب های یتنی مورد استفاده،استخرهای قالب گیری شده نیز به دو گروه یکپارچه و چند تکه طبقه بندی می شوند.
گروه دیگری از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با استفاده از بتن پاشیدنی ساخته می شوند.در این روش،بتن با استفاده از بتن پاش در میان آرماتورهای استخر پاشیده می شود.
بتن پاشیدنی نیز به روش خشک و مرطوب قابل استفاده است.گروه سومن از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با بتن خشک کوبیده شده ساخته می شوند.گروه چهار نیز استخرهای ساخته شده با بلوک بتنی هستند.
به طور کلی استخرهای بتنی از بتن مسلح ساخته می شوند. از آنجا که بتون ماده ای متخلخل است و آب به راحتی در آن نفوذ می کند،پوسته این استخرها معمولا به همراه یک روکش مقاوم در برابر آب روکش می شوند.

روش های ساخت استخربتنی
۱- استفاده از بتن مسلح تحت فشار به منظور کسب اطمینان از این که دیوارها و کف استخر به صورت دائمی در حالت فشاری باقی خواهند ماند.البته از این روش می توان برای معابر پیرامون کاسه استخر و کف مناطق مرطوب نیز استفاده کرد که البته این بستگی به شیوه طراحی دارد.
۲- استفاده از بتن مسلح به صورت ساندویچی که این روش موجب افزایش شدید بار مرده سازه می شود.
۳- استفاده از بتن مسلح با روکش های pvc2 ،روکش های مشابه یا روکش های ضد آب تزیینی به صورت پاششی
نکته دیگری که باید برای فضای خالی سازه ای مورد توجه قرار گیرد آن است که اندازه آن باید طوری باشد که یک فردبالغ قادر به عبوراز میان آن برای بازدید از سازه و در صورت لزوم انجام تعمیرات لازم باشد.این بخش از سازه باید مجهز به تاسیسات روشنایی دائمی و پریز برق باشد.

ساخت استخرهای شنا با بتن پاشیدنی
انجمن بتن آمریکا بتن پاشیدنی را ملاط یا بتونی تعریف می کند که به صورت پنوماتیکی و با سرعت بالا بر روی سطوح پوشیده می شود.در کشور انگلستان گاهی از اصطلاحات (گونیت)به جای بتن پاششی استفاده می کنند.مزایای بتن پاششی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱-با این روش دیگر نیازی به استفاده از قالب های بتنی که هزینه بالایی دارند نخواهند بود.
۲-بدون تحمیل هزینه ی سرسام آور به پروژه می توان استخر را به هر شکل دلخواهی ساخت.
۳- با این روش می توان سرعت ساخت را افزایش داد.
۴-با استفاده از بتن پاششی می توان استخر را در سایت های شلوغ که دسترسی به مواد و تجهیزات با محدودیت های با محدودیت های بسیاری همراه است به کار گرفت.مزیت این روش آن است که برای بتن ریزی در میان آرماتورها با استفاده از یک دستگاه بتن پاش مجهز به لوله خرطومی می توان حداقل تا فاصلهft)8 32) m100عملیات بتن ریزی را انجام داد.

البته در کنار مزایای یاد شده این روش معایبی هم دارد:
۱-در این مورد مشکل نفوذ آب به زیر پوسته استخر و معلق شدن آن که می تواند موجب آسیب رساندن به سازه استخر شود بسیار جدی است.حتما باید بررسی های لازم در این زمین انجام شود.

۲-برای کسب اطمینان از این که بتون ریزی در تمامی آرماتوربندی به خوبی انجام گرفته است،متصدی دستگاه بتون پاش باید از تجربه و مهارت کافی برخوردار باشد.رعایت این نکته به ویژه در محل تلاقی دیوارها و کف از اهمیت بیشتری برخوردار است.

۳-در این روش به دلیل عدم استفاده از قالب های بتنی،آسیب پذیری سازه بتنی در مرحله ساخت نسبت به دماهای بسیار پایین در فصل زمستان بیشتر است.
حهحترین معیاری که در این روش بر نتیجه نهایی تاثیر گذار است تجربه و مهارت فردی است که با دستگاه کار می کند.

استخرهای آب بندی شده با وینیل
این استخرها با استفاده از چارچوب های پلیمری یا فلزی و در برخی از موارد با استفاده از بلوک های بنایی یا چوب های فشرده بر روی زمین و یا پس از گود برداری در داخل زمین ساخته می شوند.بر روی این قاب ها،صفحات پیش ساخته و نصب ساده تر آنها در مقایسه با استخرهای بتنی کمتر است.
این دسته از استخرها در ابعاد کوچک گاهی به صورت یک مجموعه یکپارچه نیز در اختیار مشتریان قرار می گیرد و کاربر قادر است آن را بر مبنای دستورالعمل ارائه شده در مکان مورد نظر مستقر سازد.جنس چهارچوب این استخرها معمولا تحت تاثیر عواملی مانند نیاز مصرف کننده،موقعیت قرار گیری استخر و بودجه در نظر گرفته شده تعیین می شود.

صفحاتی که پوسته استخر را تشکیل می دهند معمولا از جنس فولاد،آلومینیوم یا انواع پلیمرها ساخته می شود.
صفحات فولادی تقویت شده با میلگرد های افقی و عمودی به قطعات کوچکتری برش داده می شوند و در کنار یکدیگر شکل نهایی استخر را ایجاد می کنند.در این استخرها به منظور جلوگیری از مشکلاتی مانند زنگ زدن،صفحات و تقویتی های آنها از جنس گالوانیزه ساخته شده یا بر روی آنها از روکش های محافظ استفاده میشود.
صفحات پلیمری نسبت به سایر گزینه ها بیشترین هزینه را به همراه دارند.وزن آنها بسیار کم و مقاومت آنها در برابر خوردگی بسیار زیاد است.صفحات پلیمر به همراه تقویتی های مربوطه به شکل های مورد نظر قالب گیری می شوند.

استخرهای فایبر گلاس
استخرهای فایبر گلاس گروه دیگری از استخرها هستند که از یک پوسته فایبر گلاس یا اکریلیک ساخته می شوند.متناسب با نوع طراحی می توان این استخرها را به صورت یک واحد یکپارچه یا قالب های مجزا ساخت.
این نوع استخرها به ویژه به عنوان استخرهای روزمینی بسیار مناسب بوده و از نطر اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.در این نوع استخرها پوسته فایبر گلاس به صورت بر روی یک قاب نگه دارنده فلزی پلیمری قرار می گیرد.
از معایب استخر فایبر گلاس این است که پوسته استخر بعد از ساخت باید به صورت یکپارچه تا محل بهره برداری حمل شده و در نهایت بر روی فونداسیون مربوطه قرار گیرد.گاهی اوقات فقدان فضای کافی برای عبور پوسته از در خروجی مجموعه تا محل کاسه استخر موجب مختل شدن پروژه می شود.همچنین متناسب با اندازه استخر،اغلب استفاده از جرثقیل برای حمل پوسته برای حمل پوسته و قرار دادن آن در محل کاسه استخر ضروری است.
استخرهای چوبی
بعضی از استخرها با انواع مختلف چوبهای سکویا ،سرو،ساج،ماهون و غیره ساخته می شوند.البته این دسته از استخرها را از هرنوع چوبی می توان ساخت،ولی انواع یاد شده در گروه مقاوم ترین و بهترین ها هستند.
روکش ها و روش های آب بند کردن سازه استخرها
پس از اجرای سازه استخرها نوبت به آن میرسد که نمای سطح کاسه استخر ،شامل کف و جداره آن آببندی و روکش شود.استفاده از روکش بر روزی نمای سطح کاسه استخر هم به جهت افزایش عمر مفید سازه و هم به جهت زیبایی ظاهری مورد توجه قرار می گیرد.
روش های مختلفی که به منظور آب بندی کردن سازه و ایجاد نمایی دلپذیر و زیبا در استخرها مورد استفاده قرار می گیرندرا می توان در گروههای زیر تقسیم بندی کرد:
۱-اندودکاری
۲-کاشی کاری
۳-رنگ ها و روکش ها
۴-روکش های فایبر گلاس
۵- روکش های pvc
6-شن و ماسه و سنگدانه ها

اندودکاری
اندود کاری در واقع یکی ازاصلی ترین و قدیمی ترین روش های آب بندی کردن جداره خارجی کاسه استخر به شمار می رود.با استفاده از این روش می توان نمای کاسه استخر را به رنگ سفید یا رنگ های دیگر تغییر داد.
در این روش مخلوطی از گچ یا آهک به همراه ماسه و آب که حاصل از گچ یا آهک به همراه ماسه وآب که حاصل آن یک ماده خمیری شکل است با استفاده از ماله بر روی سطح خارجی سطح استخر کشیده می شود به این ترتیب با تبخیر آب مخلوط یاد شده،سطح سخت و همواری ایجاد می شود که مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب دارد.گاهی اوقات علاوه بر اندود کاری داخل کاسه استخر،در حاشیه ها،هم تراز با سطح آزاد آب و درست در قسمت زیرین قرنیز حاشیه،از یک ردیف کاشی نیز استفاده می شود.
در استخرهای اندودکاری شده ممکن است پس از مدتی در برخی از قسمتها لکه هایی ایجاد شود که برای از بین بردن آنها می توان از محصولات لکه بر مختلفی که در بازار موجود است استفاده کرد.

اما در مواردی که لکه های ایجاد شده در نتیجه مواد شیمیایی،رسوب کردن مواد معدنی،آلودگی یا غیره باشد،زمان اسید شویی سطح استخر فرا رسیده است.آنچه در هنگام اسید شویی اتفاق می افتد آن است که لایه نازکی از اندودکاری سطح به واسطه اسیدها برداشته شده و سطح تمیز و هموار زیرین آن باقی می ماند.بنابراین تنها در مواقعی که ضرورت داشته باشد،باید از روش اسیدشویی استفاده کرد.چرا که اسید شویی بی دلیل تنها عمر مفید نمای سطح را کاهش می دهد.
لازم به ذکر است به دلیل خطراتی که کارکردن با اسیدها به همراه دارد و گازهای سمی تولید شده در هنگام اسیدشویی،این کار فقط باید توسط تکنیسین های مجرب انجام شود.
کاشی کاری
در مواردی که مسائل اقتصادی برای کارفرما اهمیت چندانی ندارد و بودجه کافی برای اجرای پروژه موجود است،کاشی کاری یکی از بهترین انتخاب ها برای پوشاندن نمای سطح کاسه استخر به شمار می رود.
از میان تمام روش های یاد شده کاشی کاری پرهزینه ترین روش به شمار می رود.

اولین مزیت کاشی کاری این است که تمیز کردن کاسه استخر به سادگی امکان پذیر خواهد بود.به لحاظ چشم انداز ظاهری نیز با استفاده از کاشی کاری می توان نمای بسیار زیبایی را در استخر ایجاد کرد.
حتی در مواردی که به دلیل ملاحظات اقتصادی کارفرما قصد کاشی تمام قسمت های کاسه استخر را نداشته باشد،می توان ابتدا تمام کاسه استخر را اندودکاری کرد و در پایان قسمت های منتهی به پلکانقسمت های فوقانی دیوارها و بخش هایی از کف را با انواع مختلف کاشی ها و موزاییک ها تزئین کرد.

رنگ ها و روکش ها
در مواردی که به دلیل محدودیت بودجه امکان استفاده از کاشی ها یا موزاییک ها وجود نداشته باشد،به عنوان نمای سطح کاسه استخر می توان از رنگ ها یا روکش های مناسبی که به این منظور تولید می شوند استفاده کرد.
استفاده از رنگ ارزان قیمت ترین روش برای پوشاندن نمای سطح کاسه استخر به شمار می رود.البته این ارزان بودن به قیمت کاهش عمر مفید نمای سطح استخر تمام می شود.چرا که رنگ ها در میان سایر روش ها کوتاهترین طول عمر را دارند.
در مناطقی که سطح آب های زیر زمینی بالاست،استفاده از رنگ به عنوان نمای سطح کاسه استخر جندان توصیه نمی شود.چرا که این استخرها هرچند سال یکبار باید به طور کامل از آب تخلیه و مجددا رنگ شوند.

بنابراین اگر سطح آب زیر زمینی در محل سایت بالا باشد و در هنگام طراحی فشار ناشی از آب های سطحی لحاظ نشده باشد ،احتمال ترک برداشتن پوسته استخر وآسیب دیدن آن بسیار بالاست.

مهمترین مشخصاتی که باید در هنگام انتخاب روکش استخرهای شنا در نظر گرفته شود عبارتند از:
۱- روکش به کار رفته از نظر رنگ و ظاهر باید زیبایی کافی را داشته باشد.
۲- این روکش باید سطح هموتر و نفوذناپذیری داشته و به راحتی قابل تمیز کردن باشد.
۳- این روکش باید قابلیت محافظت از لایه زیرین را داشته باشد.
۴- از آنجا که در بسیاری از استخرها لایه زیرین از جنس سیمان یا بتن است،این روکش نباید تاثیر نا مطلوبی بر خواص و مقامت آنها بر جای بگذارد.
۵- این روکش باید به اندازه کافی کشسان باشد چرا که پوسته استخر در حین پر و خالی شدن،با تغییر دمای آب و یا حرکت اندک فونداسیون به میزان جزئی حرکت می کند.
۶-اصلی ترین انواع رنگ ها و روکش های مورد استفاده در
استخرهای شنا را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱-رنگهای پلیمری حاوی کلر
۲-روکش های اکریلیک،اپوکسی،پلی یورتان
۳-رنگهای با پایه سیمان

رنگ های پلیمری کلردار:
استفاده از این نوع رنگ ها برای هردو استخرهای سرپوشیده و سرباز بسیار متداول است.این رنگها معمولا متشکل از پلیمر کلردار،مواد نرم کننده،رنگدانه های خنثی و یک عامل ضخیم کننده یا ژله مانند هستند.
یکی از معایب این نوع رنگها آن است که سازندگان آنها معمولا توصیه می کنند که رنگ در محدوده دما و رطوبت مشخصی باقی بماند که این مشخصه در استخرهای سرباز کمی دور از دسترس است.

روکش های اکریلیک،اپوکسی و پلی یورتان:
این رنگها معمولا در محدوده استاندارد تولید می شوند و نتیجه مطلوبی را به همراه دارند.رزین های اپوکسی و پلی یورتان به شدت به سطوح بتنی،اندودکاری شده و روکش های کف می چسبند.

عوامل مهمی که از در هنگام استفاده از این رنگها باید رعایت شوند عبارتند از:
۱-درصد رزین مورد استفاده در رنگ دقیقا باید بر مبنای توصیه های سازنده باشد.
۲-کیفیت آماده سازی لایه زیرین نقش بسیار مهمی در کیفیت نهایی رنگ دارد که در این زمینه باید به دستورالعمل های تولید کننده رنگ توجه شود.

رزین های اپوکسی قابلیت دوام بسیار بالایی دارند و سطح هموار و کاشی مانندی را ایجاد می کنند.روکش های اپوکسی به ویژه برای استخرهای فایبر گلاس بسیار مناسب هستند.چراکه این رنگها خیلی زود با سطح فایبر گلاس چسبیده و لایه بسیبار پایدار و با دوامی را تشکیل می دهند.

روکش های فایبر گلاس
فایبر گلاس نوعی روکش است که برای آب بند کردن استخر مورد استفاده قرار می گیرد.این روکش برای اولین بار در دهه استفاده۱۹۶۰شد.
پس از آن بود که برای ساخت استخرهای خانگی و استخرهای کوچک مورد استفاده قرار گرفت.اما این روکش ها برای استخرهای عمومی نتیجه مطلوب را به همراه نداشته است.
این نوع روکش ها معمولا به طور کامل در ناحیه دیوارها و کف به پوسته استخر متصل می شوند.همچنین برای استخرهای بتنی بهترین نتیجه را به همراه خواهند داشت.

روکش های فایبر گلاس نمای بسیار زیبایی را در استخر ایجاد میکنند ولی برخی ملاحظات هم باید در مورد آنها رعایت شود:
۱- رزین پلی استر خاصیت منقبض شدن بسیار شدیدی دارد که این مشخصه موجب ایجاد تنش در زوایا ،گوشه ها ونقاط ورودی لوله ها به سازه استخر می شود که نتیجه آن ایجاد ترک در پوسته استخر خواهد بود.
روکش های pvc
برای آب بند کردن استخرها ،به ویژه استخرهای کوچک خانگی معمولا از انواع مختلفی از درزگیرهای انعطاف پذیر استفاده می شود.ماده ای که برای آب بند کردن استخرهای شنا مورد استفاده قرار می گیرد ،استخرهای آب بندی شده با وینیل گفته می شود.
برای استفاده از مواد آب بندکننده ای مانند pvc،سازه استخر باید کاملا هموار و یکنواخت باشد.همچنین در صورت وجود آب های زیر سطحی،پوسته استخر باید در برابر نفوذ آب به داخل استخر مقاوم باشد.

یکی از مزایای لایه های آب بندی کننده pvcآن است که می توان آن را با الگوها و رنگهای مختلف و زیبایی به کار گرفت.عمر مفید این روکش ها را معمولا بین ۶ تا ۱۰ سال تقریب می زنند.

توصیه هایی که برای افزایش هرچه بشتر عمر مفید استخرهای آب بندی شده با وینیل:
۱-آب استخر باید از نظر شیمیایی وضعیت متوازنی داشته باشد.کاهش phآب به زیر هفت موجب اسیدی شدن آب ،چین خوردن پوسته آب بند کننده وینیل و آسیب دیدن آن می شود.
۲-مقدار مواد ضدعفونی کننده مورد استفاده آب استخر باید در محدوده متداول نگه داشته شود.در صئرت کم بودن مقدار ماده ضدعفونی کننده احتمال رشد جلبک و خزه در داخل آب و ایجاد لکه بر روی پوسته استخر افزایش می یابد.از طرفی ،غلظت بیش از حد مواد ضدعفونی کننده موجود در آب نیز موجب چین خوردن پوسته وینیل می شود.
۳-برای تنظیم phآب به افزودن اسید هیدروکلریک(جوهرنمک)اکتفا نکنید.چرا که در صورت عدم ترکیب مناسب این اسید با آب،احتمال صدمه دیدن نقش و نگارهای داخل استخر و پوسته خارجی آن تحت تاثیر اسید بسیار زیاد خواهد بود.
۴-برای جلوگیری از کمرنگ شدن پوسته استخر به واسطه واکنش شیمیایی بین مواد شیمیایی موجود در آب،پیش از افزودن یک ماده شیمیایی جدید به آب استخر ،زمان کافی را صبر کنید تا ماده شیمیایی اول به طور کامل در مدار گردش آب استخر جریان پیدا کند وسپس ماده دوم را به آن اضافه کنید.
۵-همواره پیش از خالی کردن استخرهای آب بندی شده با وینیل با افراد متخصص مشورت کنید.چرا که ممکن است پس از خالی کردن آب استخر،لایه آب بند کننده مینیل منقبض شده و پس از پر کردن مجدد دچار چین خوردگی یا اعوجاج شود.

سنگفرش کردن معابر داخل استخر
برای سنگفرش کردن معابر داخل استخر از مواد و روش های مختلفی مانند بتن معمولی (بتن بدون آرماتور)،بتن مسلح،بلوک های ورقه از جنس پیش ساخته،سنگهای طبیعی،خاک رس،مواد دیگری مانند آسفالت ویا ماداکام روکش شده استفاده کرد.
نکته قابل توجه آن است که برای سنگفرش کردن معابر پیرامون کاسه استخر و سایر مناطق مرطوب هرگز نباید از سنگهای مرمر قالب گیری شده یا طبیعی استفاده کرد.
چرا که این سنگها علی رغم زیبایی ظاهری،به ویژه پس از مرطوب شدن،سطحی بسیار لغزنده پیدا می کنند که موجب سر خوردن شناگران و ایجاد خطر برای آنها می شود.

نمای سطح دیوارهای سالن استخر
انتخاب نمای جذاب و با دوام برای سطح دیوارهای سالن استخر مستلزم دقت فراوان به شرایط داخلی استخر است.
افزایش روز افزون هزینه مواد و هزینه کار موجب شده است که طراحی برخی از استخرها صرفا با استفاده از مصالح ساختمانی و مواد مورد استفاده در سازه استخر انجام گیرد،به طوری که ضمن ایجاد نمای زیبا و قابل قبول در استخر عمر مفید بالایی نیز داشته باشند.چنین روش هایی معمولا در سازه های بتونی مورد استفاده قرار می گیرند.مزیت بتن آن است که در برابر رطوبت،دمای تقریبا بالا و ترکیبات حاوی کلر دچار خوردگی نمی شود.البته در سطوح بتنی گاهی لکه ها و شوره هایی ایجاد می شود که اغلب اوقات به سختی قابل رویت است.البته با استفاده از مواد سیلیکونی دفع کننده آب می توان تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کرد.

رویه و روکش موتورخانه و انبار مواد شیمیایی
در حقیقت بتن پیش ساخته یا بتن قالب گیری شده با کیفیت بالا برای موتورخانه استخر و کف انبار نگه داری مواد شیمیایی مناسب نیست.به منظور دستیابی به حداکثر قابلیت دوام،بهتر است در این بخش از رزین های پلیمری مانند اپوکسی یا پلی یورتان استفاده شود.برای استخرهای هتل ها و استخرهای خانگی معمولا ضرورتی ندارد که ضخامت روکش بیش ازmm 1باشد.برای استخرهای بزرگتر و استخرهای عمومی گاهی ضخامت بهmm 4-3افزایش داده می شود.

سرامیک ها وموزاییک ها
به طور کلی دونوع موزاییک در استخرها مورد استفاده قرار می گیرد.موزاییک های سرامیکی و موزاییک های شیشه ای.از این میان موزاییک های سرامیکی کاربرد بیشتری در استخرهای شنا دارند.این موزاییک ها به ویژه برای استخرهای با شکل نا متقارن و استخرهایی که با بتن پاششی ساخته می شوند مناسب هستند.این موزاییک ها به صورت تماما لعابدار ساخته می شوند و بنابراین مقاومت بسیار زیادی در برابر انجماد دارند.

موزاییک مرمری
موزاییک های مرمری به ویژه در دیوارها و کف اسنخرهای خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.به منظور کسب اطمینان از همراه بودن سطح،این موزاییک ها باید بر روی اندودکاری سیمان -شن و روکش کف استفاده شود.البته در صورت از این موزاییک ها در کف مناطق مرطوب استخر،برای جلوگیری از لغزنده شدن بیش از حد آنها باید تمهیدات لازم پیش بینی شود.

مروری سریع بر مطالب این فصل

-حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیبm(19.7ft) 6وm(13.1ft) 4با حداقل عمق m(3.3ft)1است.
-به طور استاندارد طول استخر معمولا به صورت مضربی ازm(328ft) 100تعیین می شود.عرض آن نیز باید بر مبنای تعداد خطوط شنا که عرض هر یک معمولا m(6.6ft)2.0در نظر گرفته می شود.
-استخرهای عمومی که برای برگزاری مسابقات شنا نیز نیز از آنها استفاده می شود معمولا به طولm(82ft) 25 با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می شوند.
-عمق استخرهای واتر پولوی استاندارد برای بازی های المپیک حداقلm(5.9ft) 1.8برای رده های سنی پایین حداقلm(3.9ft) 1.2باید باشد.ابعاد استخر شنای واترپولو برای مسابقات باشگاهی و المپیک به ترتیب۲۵*۱۲٫۵m(65.6*41ft) وm(98.4*56.6ft) 30*20 باید باشد.

-به دلیل کاربری خاص،تمامی استخرهای درمانی به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
-استخرهای درمانی معمولا در ابعاد ۱۰*۵m(32.8*16.4ft)و با عمقی بین ۰٫۹-۱٫۲m(3-3.9ft)
-کف استخرهای درمانی باید بدون شیب وکاملا یکنواخت ساخته شود.
-حداکثر شیب کف استخر برای کودکان و شناگران مبتدی در هر یک متر باید حداکثر یک به چهل(بیست و پنج میلی لیتر در هر یک متر طول باشد.

تاسیسات الکتریکی استخرها

در استخرهای شنا؛استخرهای تزیینی،جکوزی ها،سونای خشک و سونای بخار به دلیل خاصیت رسانایی آب و ماهیت مرطوب فضای استخر،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و آسیب های جانی بسیار زیاد است .تاثیر شوک الکتریکی بر بدن افرادی که تمام یا بخشی از بدن آنها در داخل آب است بسیار شدیدتر و خطرناک تر از زمانی است که دست فرد بر روی زمین خشک با سیم برق تماس پیدا کند.شرایط مرطوب محیط استخرها موجب می شود که شناگران در محیط استخر در برابر شوک الکتریکی و خطرات مرتبط با آن بسیار آسیب پذیر باشند.چرا که بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار کمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان داده و به عنوان مسیر موثر عبور جریان از آب به زمین عمل می کند.
حتی در صورتی که شناگر با تجهیزات و مدارهای الکتریکی متصل به زمین نیز تماس نداشته باشد،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و بی تحرک ماندن فرد به واسطه اختلاف پتانسیل خود آب بسیار زیاد است.
البته شوک ناشی از این اختلاف پتانسیل چندان خطرناک نیست اما
از آنجا که فرد در داخل آب قرار دارد در صورت بی تحرک شدن بدن وی احتمال غرق شدن او در آب زیاد است.

در محیط های بسیار مرطوب ماننداستخر که بدن افراد در اکثر اوقات تماما داخل آب است .به منظور حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از یک یا چند روش زیر استفاده می شود:
-استفاده از تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین
-تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین
-عایقکاری تجهیزات الکتریکی
-همبند کردن اجزای فلزی برای یکسان سازی اختلاف پتانسیل
-مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی
حداقل فواصل مورد نیاز برای استخرهای سرباز
سیم های هوایی
حداقل سیم های هوایی برق در استخرهای سرباز از سطح آب استخر یا سطح پیرامون مجاور به کاسه استخر در تمامی جهات بایدm(22 1/2ft) 6.9باشد.
فاصله افقی این سیمها از جداره داخلی کاسه استخر نباید ازm(10ft) 3و از تخته شیرجه کمترازm(14 1/2ft) 4.4باشد.
سیم کشی های زیر زمینی
سیم کشی های زیرزمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی m(5ft)1.5از کاسه استخر مجاز نیست.مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.در صورتی که تحت هیچ شرایطی امکان تامین حداقل فاصله یاد شده وجود نداشته باشد،سیم کشی زیر زمینی باید با استفاده از معابر فلزی صلب(RMC)،معابر فلزی محافظ(IMC)یا معابر کابل غیر فلزی انجام گیرد.

پریز های برق
تمامی استخرهای دائمی در ساختمان های مسکونی باید مجهز به حداقل یک پریز برقV 15A 125 متصل یا۲۰A متصل به انشعاب اصلی مدار الکتریکی ساختمان باشند.فاصله این پریز از جدار داخلی کاسه استخر باید بین ۳-۶M(10-20ft) باشند.شکل ۱۳۴
پزیطهای برقی که برای تامین توان الکتریکی پمپ ها و سایر تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند،معمولا در فاصله حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی کاسه استخر در نظر گرفته می شوند.بر مبنای استاندارد۲ NEC680.2 ،در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال به زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داد.

کلیدها
بر مبنای استاندارد NEC680.8© ،وسائل قطع و وصل جریان الکتریکی مانند کلیدهای فنری و فشاری،قطع کننده های مدار (مدارشکن یا کلیدهای اتوماتیک)وتایمرهای خودکار باید در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی استخر نصب شوند مگر در مواردی که بین جداره داخلی استخر و محل نصب کلید یک دیوار صلب ،حصار یا موانع دائمی دیگری قرار داشته باشد.کلیدهای بر مبنای استانداردهای معتبر در فهرست کاربردهای مورد نظر قرار داشته باشندرا می توان در فاصله ای کمتر از مقدار یاد شده نیز نصب کرد.راه اندازی این کلیدها به منظور جلوگیری از تماس دست کاربران با سیم های برق معمولا به صورت پنوماتیک یا با استفاده از سایر روش ها انجام می گیرد.

تاسیسات روشنایی داخل کاسه استخر
به طور کلی،تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها بر مبنای دو ولتاژ ۱۲۰ولت و ۱۲ ولت یکسان است.از آنجا که تاسیسات الکتریکی داخل کاسه استخر در تماس با آب خنک می شوند،تمامی تاسیسات روشنایی زیر آبی حداقل باید به اندازه mm(180in)450 پایین تر از سطح آب استخر نصب شوند،مگر در مواردی که بر مبنای طراحی و ساخت تاسیسات مربوطه بر مبنای عمق کمتری انجام گرفته است حتی در صورتی که بخشی از آب استخر به واسطه تبخیر کاهش یابد،تاسیسات روشنایی هرگز در معرض هوا قرار نخواهند گرفت. این تاسیسات معمولا گرمای بسیار زیادی تولید می کنند که این گرما توسط آب استخر گرفته می شود.ولی در صورتی که به هر دلیلی سطح آب استخر به اندازه ای کاهش یابد که این تاسیسات در معرض هوا قرار گیرند،گرمای تولید شده توسط آنها گاهی به اندازه ای است که در صورت تماس افراد با آن موجب سوختگی پوست شناگران شود.

به طور کلی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در کاسه استخر به چهار گروه تقسیم بندی می شوند:
۱-تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
۲-تاسیسات روشنایی با کاسه خشک
۳- تاسیسات روشنایی بدون کاسه
۴-تاسیسات روشنایی دیواری:این نوع تاسیسات روشنایی به ندرت در استخرهای خانگی و استخرهای خصوصی کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.

تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب پس از نصب در داخل استخر به طور کامل در زیر آب قرار می گیرند.این تاسیسات در محل یک گلویی مملو از آب در داخل کاسه استخر جای می گیرند و مجهز به سیم های انعطاف پذیر برق هستند.

روکش سیم کشی تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
سیم کشی بین کاسه مرطوب و جعبه تقسیم این دسته از تاسیسات روشنایی باید به همراه معابر فلزی مقاوم در برابر خوردگی (RNC)،معابر غیر فلزی صلب یا معابر غیر فلزی انعطاف پذیر ضدآبLFNC2) )انجام شود.
به طور معمول برای سیم کشی این دسته از تاسیسات روشنایی از کابل ها یا سیم های برق انعطاف پذیر و سیم های مسی عایق کاری شده با اتصال به زمین استفاده می شود.
در صورتی که برای سیم کشی این تجهیزات از معابر غیر فلزی استفاده شود،باید از سیم مسی عایقکاری شده ۸AWGاستفاده شود.بنابراین اندازه معابر عبور سیم ها باید به اندازه ای باشد که امکان عبور سیم انعطاف پذیر و سیم مسی عایق کاری شده ۸AWGاز میان آن وجود داشته باشد.قسمت انتهایی سیم اصلی تامین برق و سیم زمین تجهیزاتی که در مدار سیم کشی آنها از سیم ۸AWGاستفاده شده است ،به منظور محافظت در برابر خوردگی در محل کاسه تر باید با استفاده از ترکیبات پرکننده مورد تایید پوشیده شود.

سیم کشی بین جعبه تقسیم تاسیسیات روشنایی استخر و منبع تغذیه باید با استفاده از معابر نوع RNC،IMC،RMC،LFNCاجرا شود.
جعبه تقسیم
جعبه تقسیم هایی که در فضای استخر و برای تامین برق تاسیسات روشنایی زیرآبی مورد استفاده قرار می گیرند علاوه بر دارا بودن وروردی لوله های عبور سیم ها یا سر های پیچی باید مقاومت کافی در برابر خوردگی را نیز داشته باشند.این دسته از جعبه های تقسیم معمولا از جنس برنج ،پلیمر یا مس ساخته می شوند و در آنها ترمینال های زمین بیشتری در نظر گرفته می شود.
جعبه های تقسیم متصل به لوله های عبور سیم که پوسته یک سیستم روشنایی یا چراغ با کاسه مرطوب را تشکیل می دهند باید به اندازه
mm(4in)100 بالاتر از سطح زمین یا به اندازهmm(8in) 200از بالاترین سطح آب کاسه استخر (هرکدام در ارتفاع بالاتری قرار گیرد)نصب شوند.

توزیع برق در استخرها

تابلو برق تجهیزات استخر
در ساختمان های نوساز برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات مورد استفاده در استخر اغلب از تابلو برق های مجزا استفاده می شود.البته برق مورد نیاز الکتروموتورها،تاسیسات روشنایی و سایر تجهیزات الکتریکی را می توان از تابلو برق اصلی ساختمان یا تابلو برقی که قبلا به منظور دیگری نصب شده است نیز تامین کرد.
تجهیزات قطع جریان
علاوه بر تاسیسات روشنایی تمامی تجهیزات الکتریکی استخرها نیز باید مجهزبه تجهیزاتی باشند که با استفاده از آنها بتوان جریان برق را در تمامی سیم های غیر زمین این تجهیزات قطع کرد.در ساختمان های نوساز نیز در مواردی که تجهیزات الکتریکی استخر در همان ساختمان یا در محل مشخصی به همراه تابلو برق متصل به آن نصب شده اند،از تجهیزات محافظ اضافه بار می توان به عنوان قطع کننده های جریان بهره گرفت.
زمین کردن تجهیزات
در مواقعی که تابلو برق تجهیزات استخر در داخل ساختمان قرار دارد،در نظر گرفتن یک سیم عایقکاری شده برای اتصال تجهیزات به زمین الزامی است.
در آن دسته از تاسیسات الکتریکی که تابلو برق با فاصله از تجهیزات الکتریکی قرار دارد سیم نول(خنثی)و سیم تجهیزات هر دو به تابلو برق استخر متصل نمی شوند.در عوض،سیم زمین تجهیزات که از جنس آلومینیوم یا مس است،مستقیما به الکترود زمین سازه استخر متصل می گردد.
شکل ۱۴
زمین کردن ،همبند کردن و محافظ عیب اتصال زمین
در استخرها ،آبنماها،جکوزی ها یا تاسیسات مشابه زمین کردن تجهیزات الکتریکی و همبند کردن تمامی اجزای رسانای موجود در سازه تضمین کننده ایمنی کاربران در هنگام استفاده از استخر خواهد بود.
اتصال صحیح تجهیزات الکتریکی به زمین از بروز مشکلاتی مانند شوک الکتریکی جلوگیری به عمل می آورد و در صورت عیب اتصال زمین به دلیل وجود مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین،جریان الکتریکی از این مسیر عبور می کند و به این ترتیب تجهیزات محافظ اضافه بار به سرعت فعال شده و جریان برق مدار را قطع می کنند.
مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین عبارت است از یک مسیر عبور جریان الکتریکی دائمی با امپدانس پایین که به منظور هدایت جریان الکتریکی در شرایطی که در سیم کشی متصل به بین منبع تغذیه عیب اتصال زمین وجود دارد،طراحی و اجرا می شود.

زمین کردن
تجهیزات الکتریکی استخرها شامل تاسیسات روشنایی،جعبه های تقسیم و ترانسفورمرها معمولا مجهز به ترمینال های مخصوص برای اتصال تجهیزات با سیم زمین ۸AWGهستند.
تجهیزاتی که بر مبنای استاندارد NEC680.6باید با استفاده از سیم های رسانای عایق کاری شده به زمین متصل شوند عبارتند از:
-تاسیسات روشنایی زیر آبی به استثنای آن دسته از سیستم های ولتاژپایین که با ولتاژ کارکرد آنهاV 15و کمتر است.
تجهیزات الکتریکی نصب شده در فاصلهm(5ft) 1.5از جداره داخلی کاسه استخر یا مخازن نگهدارنده آب
-پمپ های گردش آب و تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها
-جعبه های تقسیم
-محفظه ترانسفورمرها برای تاسیسات روشنایی زیر آبی با ولتاژv12
-رله های عیب اتصال زمین
-تابلو برق هایی که زیر مجموعه ای از تابلو برق اصلی ساختمان هستند و برای تامین برق تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند.

همبند کردن
نکته ای که در ابتدا باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که همبند کردن اجزای رسانا با اتصال آنها به زمین یکسان نیست.در استاندارد NEC680.26 برای روشن کردن مساله تصریح شده است که برای همبند کردن اجزای فلزی استفاده از سیم های مسی ۸AWGیا بزرگ تر و امتداد آن ها تا تابلو برق های با فاصله،تجهیزات برق رسانی یا الکترودها ضرورتی به همراه ندارد.
تامین یکپارچگی
برای همبند کردن اجزای فلزی بر خلاف آن چیزی که درباره زمین کردن مدارهای الکتریکی گفته شد،ضرورتی برای ایجاد یک مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین وجود ندارد.
همبند کردن عبارت است از اتصال اجزای فلزی به یکدیگر به منظور یکپارچگی الکتریکی و مکانیکی آنها با یکدیگر که اغلب با استفاده از سیم های رسانایی انجام گیرد که اصطلاحا به آنها پل گفته می شود.
اجزای فلزی سازه استخر
اجزای فلزی استخر شامل آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،پوسته استخرهای فلزی که به وسیله پیچ یا جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند.نردبان های فلزی،تکیه گاههای سکوی شیرجه،کفشورها و خطوط تخلیه،لوله های ورود و خروج آب و سایر اتصالات و اجزای فلزی مرتبط با استخر باید با یکدیگر همبند شوند.همبند کردن اجزای فلزی مجزا و کوچک ضرورتی به همراه ندارد.

تجهیزات الکتریکی:
الکتروموتورها،تجهیزات الکتریکی روکش استخرها و سایر تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها نیز باید همبند شوند.گرمکن های استخر نیز باید بر مبنای معیارهای استاندارد NEC680.26(E)همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند،مگر در صورتی که از دو لایه عایق تشکیل شده باشند.
مدارهای سیم کشی فلزی و تجهیزات مرتبط با آن ها
در صورتی که فاصله معابر فلزی سیم های برق،کابل های با روکش فلزی،لوله های فلزی،حصارها و نرده های محافظ فلزی و سایر اجزای فلزی ثابت از جدار داخلی کاسه استخر حداکثرm(5ft) 1.5یا فاصله عمودی آن ها از بالاترین سطح آب در کاسه استخر،کف حاشیه دور استخر و سکوی شیرجه حداکثرm(12ft)3.7 است،اجزای یاد شده باید همبند شوند.در مواقعی که اجزای ثابت یاد شده توسط یک مانع دائمی از سازه استخر مجزا می شوند ،نیازی به همبند کردن آنها نخواهد بود.به این معنی که آن دسته از تجهیزات فلزی که در داخل ساختمان ،موتورخانه،پارکینگ مجموعه یا سایر فضاهای محبوس از این دست قرار می گیرند،حتی اگر فاصله آنها از جدار داخلی کاسه استخر کمتر ازm 1.5نیز باشد ،نیازی به همبند کردن ندارند.

شبکه همبند مشترک
تمامی تجهیزات و اجزای فلزی که پیش از این مورد اشاره قرار گرفت،بایدبا استفاده از یک سیم مسی رسانا با حداقل اندازه AWG8در یک شبکه مشترک همبند شوند.در اکثر مواقع،آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،آبنماهای تزیینی،یا سایر مخارن و حوضچه های ذخیره آب به وسیله یک شبکه مشترک همبند می شوند.البته برای همبند کردن اجزای فلزی سایر انواع استخرهای نیز باید تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شود.
رله عیب اتصال زمین
در تمامی تجهیزات الکتریکی که فهرست آن ها در ادامه این بخش ذکر شده است،تجهیز مدار به رله عیب اتصال زمین برای حفظ ایمنی افراد الزامی است:
-تاسیسات روشنایی ولتاژبالا(V125 )زیر آب
-پریزهای برقV 125که در فاصلهm(5-20ft) 6-1.5از جداره داخلی استخر قرار دارند.
جداره داخلی کاسه استخر قرار دارند.همچنین تمامی پریزهای برق تکیv 125وv250باید مجهز به سیستم اتصال زمین بوده و از نوع قفل شونده باشند.
-مدار الکتریکی روکش های برقی استخرها
اآنها ستخرهای روزمینی و موقتی
در استانداردهای NECوNFPA،استخرهای روزمینی در گروه سازه های موقت دسته بندی شده اند و مدارهای الکتریکی آنها باید بر مبنای معیارها و ضوابط مربوط به این گروه از سازه هادر نظر گرفته شود.
طبق استاندارد،پریز برق مربوط به تمامی استخرهای رو زمینی و موقتی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.ضمن آنکه برای همبند کردن این استخرها نیز معیار و ضابطه خاصی مشخص نشده است.
نوع پریزی که برای تامین برق این نوع استخرها مورد استفاده قرار می گیرد می توانند ار نوعgfci،پریط برق معمولی متصل به یک پریز GFCIیا پریز برق مجهز به قطع کننده مدارGFCIباشد.
سایر تجهیزات الکتریکی استخرها
گرمکن های الکتریکی
بر مبنای استاندارد NECاستفاده از گرمکن های الکتریکی برای گرم کردن کف دور تادور کاسه استخر مجاز است.البته گرمکن های الکتریکی را نمی توان برروی استخر نصب کرد.استفاده از کابل های گرمایش تشعشعی که در کاربردهایی مانند ذوب برف مورد استفاده قرار می گیرند به صئرت توکار در زیر کف استخرها امکان پذیر نیست.زیرا:
۱-تجهیزات گرمایشی الکتریکی در وضعیت کارکرد متداول ،در معرض جریان نشتی زیادی هستند.
۲-در صورت ساییده شدن عایقکاری تجهیزات الکتریکی،احتمال وارد شدن شوک الکتریکی به شناگرانی که با پای خیس از حاشیه استخر عبور می کنند بسیار زیاد است.
معیارهای نصب گرمکن های الکتریکی در کف استخرها عبارتند از:
-گرمکن های تشعشعی:این نوع گرمکن ها باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر و فاصله عمودی حداقلm3.7از سطح تراز حاشیه استخر نصب شوند.
-واحدهای گرمایی:واحدهای گرمایی یا یونیت هیترها علاوه بر کوئل گرمایی مجهز به یک فن نیز هستندو باید از نوع کاملا بسته یا محافظت شده باشند.
این واحدها همچنین باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر نصب شوند.برق مورد نیاز برای به کار انداختن فن واحدهای گرمایی را می توان با استفاده از یک دو شاخه و پریز تامین کرد.
روکش های الکتریکی استخر
معیارهای مربوط به روکش های الکتریکی استخرها در استانداردNEC680*27مطرح شده است .از جمل اصلی ترین مزایای به کارگیری روکش استخرها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-افزایش ضریب ایمنی افراد به ویژه کودکان و جلوگیری از ایجاد حادثه برای آنها
۲-کاهش تلفات گرمایی آب در مواقعی که استخر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
۳-به حداقل رساندن ورود اشیای خارجی مانند برگ درختان وآلودگی ها برای مواقعی که استخر برای یک دوره زمانی طولانی استفاده نمی شود.

۴-جلوگیری از منجمد شدن آب استخر در روزهای بسیار سرد زمستان
ملاحظاتی که باید در هنگام نصب روکش های الکتریکی استخرها در نظر گرفته شودرا می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موتورهای الکتریکی،کنترل کننده ها و سیم کشی مربوط به آنها نباید در فاصله کمتر ازm 1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشند.مگر در مواردی که اجزای یاد شده توسط یک دیوار،روکش یا مانع دائمی از جداره داخلی استخر جدا شده باشند.کنترل کننده های موتور روکش استخر نیز باید در محلی قابل رویت از استخر نصب شوند.
-موتورهای الکتریکی در سطحی پایین تر از سطح تراز کف قرار می گیرند باید از نوع ضد آب و با محفظه کاملا بسته باشند.
-پریزهای برقی که برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات یاد شده مورد استفاده قرار می گیرندباید در فواصل حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی استخر نصب شوند.در صورتی که پریزهای برق از نوع تکی و قفل شونده بوده و به زمین متصل شده باشند ،می توان حداقل فاصله آن ها تا جداره داخلی کاسه استخر را تا m(5ft)1.5نیز کاهش داد.
-تمامی موتورهای الکتریکی و کنترل کننده های مربوط به روکش های الکتریکی استخر باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.

جکوزی ها
اولین و مهم ترین شباهت استخرها و جکوزی ها آن است که هر دوی آنها به منظور نگه داری آب برای یک دوره زمانی نسبتا طولانی طراحی و ساخته می شوند.در حال حاضر بسیاری از جکوزی های کوچک بر خلاف استخرها به صورت واحدهای یکپارچه و پیش ساخته موجود به فروش می رسند که این مساله کار را بسیار ساده تر کرده است.
کلید اضطراری:به طور کلی،جکوزی ها باید مجهز به کلید محلی قطع کننده جریان باشند که در مواقع اضطراری (مانند کشیده شدن موی بلند افراد با شدت زیاد به سمت دریچه تخلیه)امکان خاموش کردن الکتروموتور وجودداشته باشند.کلید قطع اضطراری باید در فاصلهm(5ft) 1.5از جکوزی قرار داشته بوده و امکان دسترسی کاربران به آن وجود داشته باشد.
پریزهای برق:برای تمامی جکوزی هایی که در خارج از ساختمان به صورت سرباز اجرا می شوند،باید حداقل یک پریز برقv 125،A15یاA20مربوط به مدار انشعاب عمومی در فاصلهm 3-1.5از جداره داخلی جکوزی در نظر گرفته شود.
تاسیسات روشنایی:معیارها و ضوابطی که باید برای نصب تاسیسات روشنایی دائمی جکوزی ها در نظر گرفته شود.دقیقا همانند چیزی است که در مورد تاسیسات روشنایی دادمی در استخرها مطرح شد.همچنین علاوه بر این تاسیسات،در استخرهای موقتی می توان از تاسیسات روشنایی استاندارد به همراه دو شاخه استفاده کرد.
زمین کردن و همبند کردن اجزا:تمامی تجهیزات الکتریکی که در فاصله ۱٫۵متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید به زمین متصل شده و با تمامی تجهیزات الکتریکی مرتبط به سیستن گردش آب همبند شده باشند.تمامی اجزای فلزی موجود در جکوزی که در فاصله ۱٫۵متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید از طریق اتصال مستقیم فلز به فلز یا با استفاده از پل همبند کننده به صورت سیم مسی AWG8 با یکدیگر همبند شوند.
درجه حفاظت
درجه حفاظت که اختصارا به صورتIP3بیان می شود.درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی مانند الکتروموتورها ،لامپ ها،پریزها،گرمکن های الکتریکی وغیره بر اساس استاندارد کمیسیونIECتعریف می شود.طبق استاندارد اروپایی EN،درجه حفاظت تمامی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها باید با معیارهای استانداردEN60598مطابقت داشته باشد.
تامین روشنایی استخرها
تامین روشنایی استخرها از جمله مسایلی است که باید بر مبنای سرپوشیده یا سرباز بودن انجام گیرد.استخرهای سرباز اساسا در طول روز نیازی به استفاده از تاسیسات روشنایی ندارند.بنابراین صرفا در هنگام شب است که باید روشنایی کافی در داخل استخر،اطراف و مسیر عبور شناگران وجود داشته باشد .اما در استخرهای سرپوشیده به دلیل معماری ساختمان در طول روز برای تامین نور از تاسیسات روشنایی و نور طبیعی استفاده می شود.

دمای رنگ
رنگ خروجی از لامپ های مختلف در درجه اول به میزان گرم یا سرد بودن لامپ بستگی دارد.اساسی ترین عاملی که بر رنگ نور خروجی از لامپ تاثیر گذار است دمای داخل لامپ در حین کارکرد است که این دما به طور معمول بر حسب کلوین اندازه گیری می شود.
به طور کلی رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (گرم)بیشتر به رنگ زرد یا نارنجی تمایل دارد و هرچه دمای منبع تولید نور کمتر شود شدت رنگ زرد و نارنجی آن نیز بیشتر می شود.در مقابل،رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (سرد)بیشتر به رنگ آبی تمایل دارد که با افزایش دمای منبع نور شدت آن نیز افزایش می یابد.برای مثال نور خروجی از یک لامپ فلورسنت با نور سفید در دمای تقریبیk 4100به آبی متمایل می شود،در حالی که رنگ نور خروجی از چنین لامپی دردمای تقریبی k3000 به زرد متمایل می شود.
تامین روشنایی استخرهای سرپوشیده
همانطور که پیش از این نیز گفته شد ،بسیاری از استخرها به دلیل نوع کاربری اساسا به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سر پوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.در سال های اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.
به این ترتیب می وان بخشی از هزینه های جاری استخرها را کاهش داد.
در استخرهای سرپوشیده تاثیر متقابل معماری استخر و وضعیت روشنایی داخل یک رابطه دو سویه است که با توجه به آن می توان بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز فضای داخل استخر در طول روز را با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
به عنوان یک قاعده کلی،تمامی استخرهای سرپوشیده که نور طبیعی برای روشن کردن فضای داخل آنها کافی نیست یا استخرهای سرپوشیده یا سربازی که در هنگام شب مورد استفاده قرار می گیرند،باید مجهز به تاسیسات روشنایی مناسبی باشند که استخر و فضای پیرامون آن شامل کاسه استخر،کف،جداره ها ،نرده های محافظ،فضای پیرامون استخر،مسیرهای عبور و غیره را به خوبی و بدون ایجاد نور خیره کننده و آزاردهنده روشن کند.

ارزیابی شدت روشنایی
اصولا شدت روشنایی در هر مکان بر مبتای معیارهای مختلفی تعیین می شود که مهمترین آنها عبارتند از:
-کاربری محل
-سن افرادی که در آن محل حضور دارند.
-اهمیت سرعت و دقت در کارهای انجام شده توسط افراد حاضر در محل نکته ای که همواره باید در هنگام طراحی تاسیسات روشنایی مورد توجه قرارگیرد آن است که شدت نور منتشر شده در محیط نباید از مقدار مورد نیاز بیشتر باشد،چرا که روشن کردن محیط بیش از مقداری که مورد نیاز است جط اتلاف انرژی سود دیگری را در پی ندارد.در سالیان گذشته به دلیل عدم رعایت ملاحظات مربوطه و نبود محدودیت های انرژی،اهمیت چندانی به سیستم روشنایی ساختمان و شدت نور منتشر شده در داخل آن داده نمی شد.

روشنایی در استخرهای خانگی
برای استخرهای سرپوشیده خانگی که افراد صرفا برای تفریح و استراحت از آنها استفاده می کنند،توجه طرا بیشتر به جنبه های تزیینی ،زیبایی و آرامش بخش بودن محیط داخل معطوف می شود.استفاده از چراغ های رنگی و تزیینی در داخل کاسه استخر و فضای پیرامون آن می تواند ایده مناسبی باشد و فضای آرام بخشی را در هنگام شب برای کاربران ایجاد نماید.
در اکثر استانداردها برای این رده از استخرها،حداقل مقدار شدت روشنایی به عنوان یک الزام مطرح نشده است.بلکه صرفا حفظ ایمنی شناگران و جلوگیری از به خطر افتادن جان آنها مورد اشاره قرار گرفته است.
روشنایی در استخرهای سرپوشیده عمومی
بر مبنای آیین نامه های اجرایی تمامی استخرهای عمومی و تفریحی مجاز به فعالیت پس از غروب آفتاب هستند باید شرایط زیر را داشته باشند:
-برایاستخرهای سرباز یا سرپوشیده ،استخر باید مجهز به چراغ های زیر آبی یا چراغ های مناسبی در فضای پیرامون یا هردوی آنها باشد،به طوری که تمام قسمت های کاسه استخر و معابر پیرامون آن به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
شدت روشنایی مورد نیاز در استخرهای با کاربری مختلف با یکدیگر متفاوت است.در استخرهای عمومی و تفریحی ،طراح تاسیسات روشنایی انتخاب های بسیار گسترده تری دارد.
به طوری که شدت روشنایی مورد نیاز در سطح آب و حاشیه پیرامون استخر معمولا بینlux540- 215 است که برای تامین شدت روشنایی یاد شده می توان از انواع چراغ های آویز و زیر آبی با رنگ های مختلف استفاده کرد.شدت روشنایی در موتورخانه استخرها در کف موتورخانه بایدlux 320باشد.
روشنایی در استخرهای قهرمانی
تامین روشنایی مورد نیاز به ویژه در استخرهای قهرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که در چنین رقابت هایی رعایت دقیق معیارها که یکی از آنها شدت روشنایی است اهمیت بسیار زیادی دارد.در رقابت های بین المللی فاصله رقبا در حد دهم و صدم ثانیه است .بنابراین برای قضاوت صحیح این رقابت ها تاسیسات روشنایی باید با دقت بسیار زیادی طراحی شوند.
بر مبنای استاندارد فدراسیون شنا حداقل روشنایی در فاصلهm 1بالاتر از سطح آب استخر برای رقابت های بین المللی و المپیک باید lux500باشد.

طراحی تاسیسات روشنایی در استخرها
در تمامی استخرها ،به ویژه استخرهای سرپوشیده انتخاب صحیح نوع و محل نصب تاسیسات ،علاوه بر افزایش جلوه طاهری استخر ،هزینه اجرا و نگهداری از آنها را نیز کاهش می دهد.بنابراین طراحی صحیح تاسیسات روشنایی استخرها از اهمیت بالایی برخوردار است.
انتخاب تاسیسات روشنایی
-بازده تجهیزات مورد نظر
-خروجی نور لامپ ها بر حسب لومن
-میزان بازتاب نور از سطوح مختلفی که در معرض نور ساطع شده از تاسیسات روشنایی قرار دارند.
-کاهش قابلیت نوردهی لامپ به واسطه عواملی مانند مرور زمان،کثیف شدن سطح خارجی آن و غیره.
-ابعاد سالن استخر ،ساختار و شکل کلی آن ،میزان نورگیر بودن و قابلیت استفاده از نور طبیعی.

روشنایی در استخرهای سرباز
روشنایی در استخرهای سرباز،صرفا در هنگام شب مورد نیاز خواهد بود.زراحی تاسیسات روشنایی و نحوه قرار گیری آنها در فضای استخر باید به گونه ای باشد که تمامی قسمت های کاسه استخر،جداره ها و کف آن،تمامی سطوح پیرامون استخر تمامی سکوها ،پله ها نرده های محافظ و سکوهای شیرجه به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
حداقل شدت روشنایی در استخرهای روباز در هنگام شب حداقل بایدlux 110باشد.
در پایان باید گفت که طراح تاسیسات روشنایی می تواند به هر روش ممکن و با هر ایده ای که در ذهن دارد،نور مورد نیاز برای فضای استخر و پیرامون آن تامین کند،به شرط آن که نداشته و موجب به خطر افتادن جان شناگران و کاهش ضریب ایمنی آنها نشود.
بنابراین اهمیت تاسیسات روشنایی در این کاربرد خاص به اندازه ای است که چه از لحاظ ایمنی و چه به لحاظ ایجاد شرایط خوشایند برای شناگران اهمیت بسیار زیادی دارد.
انتخاب لامپ نامناسب یا ظراحی نا مناسب تاسیسات روشنایی در یک استخر تفریحی،با ایجاد شرایطی نا خوشایند برای شناگران ،تمام تلاش تیم معماری برای ایجاد محیطی هرچه مفرح تر و بهتر را بر باد خواهد داد.

مروری سریع بر مطالب این فصل
-در استخرها برای حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از روشهایی مانند به کارگیری تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین،تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین ،عایف کاری تجهیزات الکتریکی ،همبند کردن اجزای فلزی استخر و مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی استفاده می شود.
-برای کابل های هم محور و سیم کشی تلفن نیز باید حداقل فاصله m3بالاتر از استخر شنا و تخته های شیرجه رعایت شود.
-سیم کشی زیر زمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی۱٫۵mاز کاسه استخر مجاز نیست .مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.
-در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین ،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل ۱٫۵mاز جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشد.
-در استخرهای سرپوشیده،تاسیسات روشنایی یا فن های سقفی را نمی توان در فاصله عمودی ۳٫۷m(12ft) از بالاترین سطح آب استخر یا فاصله افقی ۱٫۵m(5ft)از جداره داخلی کاسه استخر نصب کرد.
-بهترین فاصله برای نصب تاسیسات روشنایی و تزیینی در فواصل کمتر از m2.3از بالاترین سطح آب کاسه استخر نه در ساختمان های نوساز و نه در ساختمان های قدیمی تحت هیچ شرایطی مجاز نیست.
-شدت روشنایی دز موتورخانه استخرها در کف موتورخانه باید بینlux320 -215باشد.
-بر اساس استانداردFINA ،حداقل شدت روشنایی اختصاصی برای استخرهای قهرمانی ،شامل استخرهای مشابقات شنا و استخرهای برگزاری بازی های آبی مانند واتر پولو در محدوده سکوی شروع ،مرز زمین مسابقه،و نقطه پایان نباید ازlux 600کمتر باشد.
-استخرهای ویژه مسابقات المپیک به دلیل اهمیت داوری ،فیلم برداری و غیره،شدت روشنایی اختصاصی کاسه استخر در فاصله قائم m(3.28ft)1از سطح آب نباید ازlux 1500کمتر باشد.

فصل سوم:
تهویه مطبوع استخرها

یکی از مسایل مهمی که در مراحل اولیه استخرها مورد توجه قرار می گیرد،سرپوشیده و یا سر باز بودن استخر است.به عنوان یک قاعده کلی ،چه در استخرهای سرباز و چه در استخرهای سرپوشیده هدف نهایی کارفرما آن است که مجموعه در اکثر اوقات سال قابل استفاده باشد.در مناطق گرمسیر ،استخرها و پارک های آبی معمولا به صورت سرباز ساخته می شوند و شرایط مطلوب محیط آنها بر مبنای شرایط آب و هوایی منطقه تامین میشود.
در بحث تهویه مطبوع استخرها همانند تمامی مکان های محبوس،برای تامین شرایط مطلوب هوای داخل سالن چهار عامل دمای هوا،رطوبت نسبی هوا،جریان هوا و کیفیت هوای سالن باید در محدوده مطلوبی باشد.
در استخرها به دلیل محیط بسیار مرطوب ،تامین چهار عامل یاد شده باید با در نظر گرفتن رطوبت نسبی ،دمای هوا،دمای آب استخر و کیفیت هوای داخل صورت پذیرد.از میان عوامل ذکر شده رطوبت نسبی بیش از سایر عوتمل مشکل ساز و مهم است.چرا که بالا بودن رطوبت نسبی هوا نه تنها شرایط آسایش و سلامت شناگران را از بین می برد،بلکه در دراز مدت صدمات جبران نا پذیری را به سازه ساختمان و تجهیزات موجود در آن وارد می کند.

بنابراین هدف نهایی طراح باید تامین شرایط زیر باشد:
-شرایط آسایش شناگران و تامین محیطی سالم برای آنها
-کنترل رطوبت نسبی
-تامین کیفیت مطلوب هوای داخل
-کنترل تقطیر بخار آب در داخل استخر

اولین نکته ای که باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که به استثنای استخرهای قهرمانی با جایگاه مخصوص تماشاگران،در سایر استخرها به ندرت برای سرد کردن فضای داخل از سیستم های سرمایش هوا استفاده شود.علت این مسئله نیز کاملا مشخص است.چرا که مادامی که افراد در داخل استخر مشغول شنا کردن هستند،آب استخر مانند یک محیط واسطه انتقال حرارت عمل کرده و گرمای بدن شناگران را تا حدودی می گیرد و در مجموع بدن به وضعیت تعادل حرارتی می رسد.با خارج شدن شناگر از داخل آب نیز ،حتی با کوچکترین نسیمی افراد دچار لرز می شوندچرا که با جریان یافتن هوا بر روی پوست ،آب روی پوست تبخیر می شود.

به طور کلی ملاحظاتی که باید برای طراحی سیستم تهویه مطبوع استخرهای سر پوشیده مورد توجه قرار گیرد را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-کنترل رطوبت فضای داخل
-گرمایش هوای استخر
-تعیین نرخ تهویه مورد نیاز به منظور تامین کیفیت مناسب هوای داخل
-چگونگی توزیع هوا در فضای داخل استخر
-طراحی کانال و محل قرار گیری دریچه های توزیع هوا

کنترل رطوبت
به زور کلی بدن انسان نسبت به تغییرات رطوبت نسبی بسیار حساس است.نوسانات رطوبت نسبی هوا ،خارج از محدوده چهل تا شصت درصد احتمال رشد باکتری ها ،قارچ ها و کپک ها را نیز افزایش می دهد که نتیجه آن کاهش کیفیت هوای داخل استخر است.
برای افرادی که در داخل استخر شنا می کنند ،رطوبت نسبی پنجاه تا شصت درصد بیشترین اسایش را به همراه خواهد داشت.در صورتی که رطوبت نسبی کمتر از پنجاه درصد باشد ،نرخ تبخیر آب از سطح پوست افزایش می یابد که موجب احساس سرمای ناخوشایند برای شناگران می شود که تازه از آب خارج شده اند.
رطوبت نسبی بیش از شصت درصد نیز احتمال رشد قارچ ها و کپک ها در محیط داخل استخر،سرعت تقطیر بخار آب بر روی سطوح داخلی و تخریب سازه و تجهیزات موجود در استخر را افزایش می دهد.
در تمامی استخرهای سرپوشیده ،رطوبت نسبی به دو دلیل زیر در محدوده پنجاه تا شصت درصد نگه داشته و معمولا به زیر پنجاه درصد کاهش داده نمی شود:
-در رطوبت نسبی کمتر از پنجاه درصد ،به دلیل تبخیر سریع آب از روی پوست ،شناگرانی که از آب خارج می شوند احساس سرمای نا خوشایندی می کنند.
-صرف نظر از سایر عوامل ،در استخرها به دلیل تبخیر دائمی آب از کاسه استخر و شرایط بسیار مرطوب داخل،کاهش رطوبت نسبی فضای داخل به زیر چهل درصد مستلزم صرف هزینه بسیار زیادی است.در حالی که رطوبت نسبی بالای پنجاه درصد با صرف هزینه ای منطقی و قابل قبول امکان پذیر است.

محاسبه بار استخر ها
محاسبه بار نهان در استخرها دقیقا مانند سایر ساختنمان ها است. به طور کلی در استخرها سه منبع برای تولید رطوبت وجود دارد:
۱-بار نهان داخلی ناشی از تبخیر آب استخر
۲-بار نهان ناشی از حضور شناگران
۳-بار نهان هوای خارج که برای تهویه استخر مورد استفاده قرار می گیرد.
بار نهان داخلی
بار نهان داخلی در استخرها در نتیجه تبخیر آب از کاسه استخر و محیط های مرطوب پیرامون آن ایجاد می شود.شرایط استخرها به گونه ای است که بار نهان داخلی بخش عمده ای از بار نهان کل را به خود اختصاص می دهد.میزان موثر بودن کنترل رطوبت بر وضعیت کلی استخرها تا حد زیادی به ارزیابی صحیح نرخ تبخیر آب در استخر بستگی خواهد داشت.
به کارگیری روکش برای استخرها در مواقعی که مورد استفاده قرار نمی گیرد به میزان چشم گیری نرخ تبخیر آ ب را کاهش می دهد.

برای محاسبه نرخ تبخیر آب در استخرها ،عوامل زیر باید در نظر گرفته شود:
۱-سطح آزاد آب استخر
۲-دمای آب استخر
۳-دمای هوای استخر
۴-رطوبت نسبی هوای داخل
۵-جریان هوای روی سطح آب
۶- میزان تلاطم آب و ضریب فعالیت شناگران

سطح آزاد آب استخر:هرچه سطح استخر بیشتر باشد نرخ تبخیر آب نیز به همان نسبت بیشتر است.البته عواملی مانند،عمق،شکل و حجم کل آب استخر هیچ تاثیری بر سرعت تبخیر آب استخر ندارد.بلکه تنها سطح آزاد آب که با هوا در تماس است در این رابطه تاثیر گذار است.

دمای آب استخر:دمای آب استخر و تاثیر متقابل آن بر دمای هوای فضای داخل یکی از تاثیر گذارترین عوامل در زمینه مقدار کل سرعت تبخیر آب است.با کاهش دمای هوای استخر نسبت به دمای آب ،نرخ تبخیر آب به میزان چشمگیری افزایش پیدا می کند.به منظور کاهش نرخ تبخیر،دمای هوا باید به اندازه ۲-۱درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب باشد.
دمای هوای استخر:برای به حداقل رساندن سرعت تبخیر آب ،دمای هوای استخر باید چند درجه ای بالاتر از دمای آب باشد.به منظور کاهش نرخ تبخیر آب استخر و جلوگیری از القای احساس سرما در بدن افراد حاضر در استخر ،دمای هوا در استخرهای عمومی باید به اندازه ۲-۱درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب نگه داشته شود.
در استخرها برای کنترل دمای آب و هوای استخر از دو ترموستات استفاده می شود.به طوری که برای کنترل دمای هوای استخر از یک ترموستات و برای کنترل دمای آب آن از یک ترموستات دیگری استفاده می شود.به ترموستات هایی که برای کنترل دمای آب مورد استفاده قرار می گیرند اصطلاحا آکوستات گفته می شود.این نوع ترموستات ها مجهز به حسگر مستغزق هستنند و معمولا در دامنه دمایی c132-38‍ کاربرد دارند.

به عنوان یک قاعده کلی در نظر داشته باشید که هرچه رطوبت نسبی استخر در محدوده پایین تری نگه داشته شود،سیستم تهویه باید مدت زمان بیشتری کار کند که نتیجه آن افزایش هزینه های جاری سیستم خواهد بود.در مواقعی که معیارهای طراحی هوا و آب استخر تامین می شود،برای خارج کردن گرمای اضافی فضای داخل می توان در کنار سیستم تهویه اصلی ،از فن های تخلیه نیز استفاده کرد.

–جریان هوای روی سطح آب
یکی از عوملی که نرخ تبخیر آب استخر را تحت تاثیر قرار می دهد ،در استخرهای سرباز سرعت باد و در استخرهای سرپوشیده جریان هوایی است که از سطح آب استخر عبور می کند.با کاهش جریان هوای که مستقیما از روی سطح آب عبور می کند،سرعت تبخیر آب نیز کاهش پیدا می کند.

روش های رطوبت گیری
به طور کلی رطوبت گیری از هوا به یکی از دو روش زیر امکان پذیر است:
۱-رطوبت گیری با استفاده از نمک های جاذب رطوبت
۲-رطوبت گیری با استفاده از سطوح سرد(سیستم های رطوبت گیری مکانیکی)

نمک های جذب رطوبت مانند سیلیکات ها تمایل بسیار زیادی به جذب رطوبت دارند.این نمک ها پس از جذب رطوبت به وضعیت اشباع رسیده و قابلیت جذب خود را از دست می دهند و برای استفاده مجدد باید آنها را به نحوی احیا کرد.

یکی از روش های احیای مواد جاذب رطوبت استفاده از تجهیزات متخلخل و گرمایش است.
چرخ لانه زنبوری یکی از تجهیزات رطوبت گیری به شمار می رود که سطحی آغشته به سیلیکاژل دارد.با قرار گیری این وسیله در برابر مسیر عبور هوا،رطوبت موجود در آن جذب می شود.
ین چرخ که از ورق های جاذب ودر ضخامت های مختلف ساخته می شود ،به وسیله یک الکتروموتور به گردش در می آید و همزمان هوای مرطوب از میان روزنه های آغشته به سیلیکاژن آن عبور می کند.

یکی از متداولترین روش های رطوبت گیری در سیستم های تهویه مطبوع ،رطوبت گیری با استفاده از کوئل سرمایی است.در این روش با عبور هوای مرطوب از روی کوئل سرد دستگاههای هوا رسان یا کوئل های انبساط مستقیم ،رطوبت موجود در آن تقطیر شده ودر عمل فرآیند رطوبت گیری رخ می دهد.

یکی از کاربرد های سیستم های رطوبت گیری مانیکی در استخرهای سرپوشیده است.مزیت عمده این سیستم ها آن است که گرمای نهان ومحسوس و گمای تولید شده به واسطه کارکرد کمپرسور سیستم را می توان در هر یک از بخش های مجموعه که نیاز به گرما دارد مورد استفاده قرار داد.

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا یدکوراسیون داخلی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

گروه مهندسین فاوکس یکی از گروه های فعال در زمینه مشاوره، خرید ،طراحی و اجرای فضاهای داخلی می باشد.

نقش تابلو های هنری در دکوراسیون خانه شما

قبل از نصب تابلو طرحی ابتدایی از حالت های مختلف آن ها روی دیوار بکشید و پس از رسیدن به بهترین حالت اقدام به نصب قاب ها کنید، حتی می توانید برای این کار از تکه های روزنامه به اندازه تابلوها کمک بگیرید و آنها را به وسیله چسب خمیری که به آسانی از روی دیوار جدا می شود در جای مورد نظر نصب کنید. بعد از اینکه از نحوه چیدمان مطمئن شدید، تابلو ها را جایگزین تکه های روزنامه کنید…

هیچ چیز به اندازه دیوارهای خالی کسل کننده نیست. شما می توانید با کمک گرفتن از تابلوها و آثار هنری مانع از ایجاد یکنواختی دیوارها شوید. توصیه می کنیم قبل از خرید تابلوها به بایدها و نبایدهای زیر توجه کنید:

▪ گران بودن آثار هنری و تابلوهای روی دیوار اهمیت ندارد؛ شما حتی می توانید، نقاشی های فرزند خود را بر روی دیوار نصب کنید.
▪ عکس های ریز و درشت مورد علاقه خود را به شکل مجموعه ای در کنار هم و با کمک اسپری چسب روی دیوار نمایش دهید.
▪ تابلوها و آثار هنری باید در سطح دید افرادی با قد متوسط باشند و هرگز نباید تابلوها را بالاتر از این سطح نصب کنید.
▪ می توانید تابلوها را بر دیوار اغلب فضاهای خانه بیاویزید. اتاق غذاخوری، سرویس بهداشتی و حتی ورودی خانه را برای این کار فراموش نکنید؛ البته نباید فضا را بیش از حد شلوغ کنید.
▪ تابلوهای کوچک را روی دیوارهای بزرگ نصب نکنید. اگر تابلوی کوچکی دارید و می خواهید آن را روی دیواری بزرگ نصب کنید، قابی بزرگ برای آن در نظر بگیرید.
▪ توصیه می شود به جای میخ یا پیچ، از آویزهای مخصوص نصب تابلو استفاده کنید. این آویزها وزن بیشتری را تحمل می کنند.
▪ سعی کنید برای نصب تابلو از کسی کمک بگیرید؛ یک نفر تابلو را نصب کند و دیگری کمی عقب تر بایستد و صاف و درست بودن محل نصب تابلو را کنترل کند.
▪ قبل از نصب تابلو طرحی ابتدایی از حالت های مختلف آن ها روی دیوار بکشید و پس از رسیدن به بهترین حالت اقدام به نصب قاب ها کنید، حتی می توانید برای این کار از تکه های روزنامه به اندازه تابلوها کمک بگیرید و آنها را به وسیله چسب خمیری که به آسانی از روی دیوار جدا می شود در جای مورد نظر نصب کنید. بعد از اینکه از نحوه چیدمان مطمئن شدید، تابلو ها را جایگزین تکه های روزنامه کنید.
▪ قاب ها و تابلوهای روی دیوار را خیلی دور از هم نصب نکنید. حداکثر فاصله لازم بین دو قابی که بالا و پایین یا کنار هم قرار گرفته اند، باید ۵ سانتی متر باشد.
▪ تعادل و هماهنگی بصری را فراموش نکنید، سعی کنید همه قاب های بزرگ یا کوچک در یک منطقه نصب نشود.
▪ قاب تابلوهای کنار هم را شبیه به هم انتخاب کنید و با تغییر محل قرارگیری آنها به جلوه ای متعادل برسید.
▪ چیدمان عمودی تابلو ها برای دیوار بالای یک میز کنسول یا بالای پیش بخاری شومینه می تواند محیطی شیک و زیبا به وجود آورد.

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرا ی ویلا، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی و ساخت  است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به بررسی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

ساخت خانه ی استوانه ای شیشه ای توسط استودیوی طراحی A.Masow  در قزاقستان

در مرکز جنگلی انبوه درآلماتی قزاقستان فضای باز کوچکی با تک درختی چهل فوتی که شاخه های کامل و بالغ آن به اطراف کشیده شده است قرار دارد. اینجا سایت جدیدترین پروژه ی استودیوی طراحی  A.Masow است . یک طرح مسکونی درخشان برای یک مشتری خصوصی .

هزینه ساخت این پروژه از ابتدا تا تکمیل آن در سال ۲۰۱۴ ، ۲۲۵۰۰۰ پوند تخمین زده شده است . این در حالی است که میانگین هزینه ی ساخت خانه در آنجا مبلغی در حدود ۶۲۵۰۰۰ پوند میباشد. این امر موجب شد که این شرکت معماری تا کنون سه در خواست دیگر از سه مشتری خصوصی دیگر که مشتاق به داشتن خانه ی جنگلی و کریستالی خود هستند دریافت کند .

باتوجه به موقعیت کوهستانی آلماتی این ملک با استفاده از یک سری ستون های فلزی ، پنلهای گچی ، بتن و کفسازی چوبی و پنجره های کف تا سقف که بهترین دید را به محیط جنگلی اطرافش میدهد ، ساخته میشود .

آیبک آلماسو ( Aibek almasow ) از استودیوی طراحی A.Masow درباره ی این خانه میگوید : مشتری یک تاجر ۳۸ ساله بود . خواسته ی او ساخت خانه ای برای یک زوج بود . برنامه این بود تا محلی طراحی شود که در آن با دوستی بنشینی و راجع به ایده ها و فلسفه بحث کنی . این خانه میبایست مبدل به فضایی شود که  بستر شکوفایی روحانی و خلاقانه  را فراهم کند .

سرشت کاملاً باز خانه تاکنون انتقادهایی را نیز به دنبال داشته است از جمله براورده نکردن نیازهای اولیه ی رفاهی که از یک خانه انتظار میرود . مانند فضای خصوصی در سرویس بهداشتی و محل خواب.

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا یدکوراسیون داخلی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

گروه مهندسین فاوکس یکی از گروه های فعال در زمینه مشاوره، خرید ،طراحی و اجرای فضاهای داخلی می باشد.

نقش نور و نورپردازی در معماری و دکوراسیون داخلی

شما می توانید به وسیله نور، فضایی را وسیع تر و یا کوچک تر نمایش دهید. برای این منظور کافی است نورپردازی ها را بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می کند. حال آنکه به عنوان مثال اگر در نورپردازی یک اتاق نشیمن تنها به منبع نورزایی برای روشن کردن منطقه ای کوچک در محدوده مبلمان بسنده کنیم، دامنه دید افراد محدود شده و در نتیجه فضا حتی کوچکتر از آنچه هست به نظر می آید….

● نگاهی متفاوت به تاثیرات نور در دکوراسیون
شما می توانید به وسیله نور، فضایی را وسیع تر و یا کوچک تر نمایش دهید. برای این منظور کافی است نورپردازی ها را بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می کند. حال آنکه به عنوان مثال اگر در نورپردازی یک اتاق نشیمن تنها به منبع نورزایی برای روشن کردن منطقه ای کوچک در محدوده مبلمان بسنده کنیم، دامنه دید افراد محدود شده و در نتیجه فضا حتی کوچکتر از آنچه هست به نظر می آید.
طلوع خورشید با پراکنده شدن اشعه هایی همراه است که مجموع آنها نور نامیده می شود. نور از جمله مهم ترین مواهب الهی است که در زندگی بشر از ارزش بسزایی برخوردار است. در واقع هیچ عنصری در دنیا بدون وجود نور هویت دیداری ندارد. نور واسطه ای میان چشمان بیننده و محیط اطراف اوست یعنی در صورتی که نوری به چشم ما نرسد تصویری در شبکیه تشکیل نشده و در نتیجه حس بینایی معنا و مفهوم کاربردی نخواهد داشت. ارزش واقعی نور هنگام تاریکی نمایان می شود. این تاریکی یا حاصل از غروب خورشید و تابش آن بر عرصه دیگری از گیتی است و یا در نتیجه خاموش کردن کلیدی از یک نورپرداز و یا سیستم نورپردازی است.
در یک تقسیم بندی کلی نور خورشید را نور طبیعی و نور حاصل از نورپردازی های دیگر را نور مصنوعی می نامیم. در نورپردازی طبیعی تنها یک وسیله نورزا وجود دارد که آن هم خورشید است و نور طبیعی در واقع همان نور خورشید است که گذشته از ایجاد روشنایی در زمین، مزایای بسیار دیگری نیز دارد. زندگی همه موجودات و ابسته به این منبع پرانرژی است و همه هستی از نور خورشید هویت می گیرند.
تحقیقات دانشمندان نشان داده است که شش درصد از مردمی که در مناطق شمالی این کره خاکی زندگی می کنند و از نور خورشید به میزان کافی و طولانی مدت بهره مند نیستند، از ناراحتی های روحی شبیه به افسردگی رنج می برند. دانشمندان ثابت کرده اند تغییرات تابش نور که در نتیجه تغییرات فصلی به وجود می آیند نیز بر روحیه افراد تاثیر می گذارند. آنها بر این عقیده اند که قرار گرفتن در معرض نور خورشید از تولید هورمون ملاتونین (melatonin) در خون جلوگیری به عمل می آورد و به همین جهت است که افرادی که به سندرم افسردگی فصلی یا همان (Seasonal Affective Disorder)مبتلا هستند، در فصول سرد میزان قابل توجهی از سطح هورمون ملاتونین خون شان که رابطه مستقیمی با وضعیت روحی و ایجاد اضطراب در آنها دارد بالا می رود. لذا برای درمان آن، بیماران را در معرض نورهای شدید مصنوعی و تقریباً ۱۰ برابر بیشتر از آنچه به طور معمول در مجاورت آن قرار می گیرند مواجه می سازند. از دیگر مزایای بسیار مهم نور خورشید، کاربرد آن در صنعت و نقش آن در صرفه جویی انرژی های پایان پذیر است.
ساخت چراغ ها و اتومبیل های خورشیدی از جمله آنها است. در این قبیل لوازم انرژی حاصل از نور خورشید سبب شارژ باتری های مخصوص شده و سپس به انرژی های دیگر تبدیل می شود که این انرژی تبدیل شده در چراغ های خورشیدی به صورت نور نمایان می شود یعنی این چراغ ها در تمام طول روز انرژی خورشید را جذب کرده و به محض غروب آفتاب، آن را در قالب نوری مصنوعی بر فضا پراکنده می سازند. فارغ از این تبدیل ها و همچنین مزایای اشاره شده از این منبع بی بدیل نوری (خورشید)، موضوع مهم دیگر نیاز به وجود منابع نورزای دیگری است که به هنگام تاریک شدن هوا و پایان این نور پرارزش طبیعی، نوری را از خود ساطع می سازند که آن را نور مصنوعی می نامند. البته در هنگام روز نیز برخی از فضاها دارای شرایطی هستند که با وجود تابش نور خورشید به نورپرداز دیگری به عنوان تنها منبع نورزا یا نورپرداز مکمل نیازمندند.
نور مصنوعی به زبان ساده نوری است که از خورشید تابیده نشده و منابع دیگری عامل پدید آمدن آن هستند. اغلب این منابع صرف نظر از آتش و منابع محدودی که انرژی خود را از گاز، نفت و یا مانند اینها تامین می کنند، دارای سیستمی الکتریکی هستند. حال از انواع نورها در یک تعریف کلی که بگذریم به ارزش واقعی نور زمانی پی خواهیم برد که تاثیرات ناشی از آن را بشناسیم…
نور در اتاق خواب …
این اشکال از شما نیست و به نور اتاق خوابتان بر می گردد. اتاق خواب از آن اتاق هایی است که نور یکی از اصلی ترین اجزای آن است و رکن اساسی آن به حساب می آید. یک نور بسیار ملایم برای شب ها، باعث می شود تا شما به راحتی خوابتان ببرد و یک خواب راحت و آسوده داشته باشید. همچنین یک نور قوی باعث می شود شما صبح ها دچار مشکل بالا نشوید و برای پوشیدن لباس لازم نباشد اتاق خوابتان را ترک کنید. مهمترین چراغ و نور در اتاق خواب شما چراغ هایی است که در کنار تخت خواب است. این چراغ ها برای زمانی کارایی دارند که یکی از شما می خواهید کتاب بخوانید یا تلویزیون تماشا کنید و فرد دیگری می خواهد بخوابد. برای قرار دادن این چراغ ها شما می توانید از دیوار پشت تخت استفاده کنید و چراغ را روی دیوار نصب کنید. دقیقاً مشابه چراغ هایی که در هتل ها وبالای تخت از آن ها استفاده می شود. برای این کار از یک دیوار کاذب هم می شود استفاده کرد. چراغ ها را می توانید با استفاده از این دیوار پشت آن نصب کرد. اگر استفاده از هیچکدام از این ها را قبول ندارید و توانایی اجرای آن را ندارید می توانید از ساده ترین راه یعنی چراغ های خواب روی میز کنار تخت یا همان چراغ خواب رومیزی استفاده کنید.
اگر از چراغ های پشت تخت استفاده می کنید این نکته را باید مورد توجه قرار دهید که ارتفاع چراغ ها پشت سرتان نباید زیاد باشد. اگر از تختخواب دو نفره استفاده می کنید حتماً آنها را جدا کنید و کلید را هم به صورت جدا قرار دهید . اگر هم به سراغ چراغ خواب های رومیزی رفته اید دقت کنید که ارتفاع آنها طوری تنظیم شود که نور مستقیم به صورت شما نخورد. اما راه حل های دیگری هم هست که شما می توانید در نور و تنظیم آن در اتاق خوابتان استفاده کنید. – از کلیدهای دیمر یا همان تنظیم کنند های نور در ات خوابتان استفاده کنید. از این کلیدها حتی برای چراغ اصلی اتاق خواب هم می توانید استفاده کنید. بدین ترتیب شما می توانید نور را به دلخواه تنظیم کنید. – اگر نور خورشید که از پنجره اتاق داخل می شود مستقیم به صورت شما می خورد و باعث اذیت شما می شود، راه کار این است که از پرده های حصیری یا کرکره ای استفاده کنید تا از این مشکل نجات پیدا کنید. – کلید چراغ ها را در کنار در ورودی اتاق قرار دهید تا به هنگام وارد شدن و همین طور خارج شدن از اتاق بتوانید چراغ ها را روشن و خاموش کنید. کلید چراغ ها را علاوه بر کنار در، کنار تختخواب هم بگذارید. بدین ترتیب شما دیگر نیازی به این ندارید که برای خاموش کردن چراغ ها از تخت خواب بیرون بیایید. – اگر از صندلی در اتاق استفاده می کنید، ارتفاع آنها مشکل برای شما ایجاد می کند. سعی کنید از صندلی های کوتاه افقی استفاده کنید. در غیر اینصورت سایه آنها روی صورت شما می افتد. – از شمع در اتاقتان استفاده نکنید. البته تا زمانی که مطمئن نشده اید قبل از اینکه خوابتان ببرد آن را خاموش خواهید کرد. – اگر چراغ آویزان در نقطه ای است بین دیوار و پنجره مطمئن باشید هرکاری که شما انجام می دهید را همسایه شما از پنجره خواهد دید. اتاق خواب کودکان اتاق خواب کودکان نیاز به طراحی نوری متفاوت از اتاق خواب بزرگسالان دارد. اما باید حواستان باشد، این مدل را با بزرگتر شدن کودکتان تغییر دهید. برای طراحی نور اتاق کودکان شیوه های مختلفی است. استفاده از چراغ های مختلف برای کودکان با نقش های رنگی. راه های زیر هم به شما کمک می کند. – برای اتاق کودکانتان هم می توانید از کلیدهای دیمر استفاده کنید. این کار می تواند جو اتاق را طوری تنظیم کند که کودکان احساس خواب آلودگی کنند و راحت تر و زودتر به خواب بروند. – اگر در اتاق کودکانتان تلویزیون یا کامپیوتر وجود دارد به آنها اجازه ندهید در تاریکی کامل از آنها استفاده کنند. برای چشم آنها بهتر است از یک نور ملایم استفاده کنید. استفاده از دیمر یا کنترل کننده نور در این مورد نیز خوب است. همچنین از چراغ رومیزی هم برای این کار استفاده کنید. – از چراغ های دیواری به جای آباژور یا چراغ های پایه دار برای اتاق استفاده کنید. ممکن است کودکتان با آن برخورد کند…
نور پردازی دراشپزخانه هال وحمام ورودی
در آشپزخانه های قدیم که مانند امروز دارای کابینت های ثابت و جاسازی شده و محل مشخصی برای اجاق گاز، یخچال و دیگر وسایل آشپزخانه نبودند ، نورپردازی اغلب به وسیله یک چراغ آویز سقفی که در مرکز سقف آشپزخانه نصب می شد انجام می گرفت. چرا که اغلب فعالیت های داخل آشپزخانه ( مانند آماده سازی مواد غذایی ) بر روی میز وسط آشپزخانه انجام می شد. اما آشپزخانه های امروزی با ردیفی از کابینت ها ، اجاق و یخچال جاسازی شده به موازات و در کنار دیوارهای آشپزخانه نیازمند شیوه دیگری از نورپردازی هستند. در آشپزخانه های امروزی قسمت اعظم کار در آشپزخانه بر روی سطح کابینت ها در کنار اجاق گاز و یا شیر آب و سینک ظرفشویی انجام می شود که در اغلب آشپزخانه ها همگی در کنار دیوار قرار دارند اما هنوز چراغ های سقفی از وسط سقف آشپزخانه آویزان هستند ، در نتیجه افراد اغلب پشت به منبع نور و در زیر سایه خود مشغول به کار هستند و هنگام کار از نور کافی برخوردار نیستند. با توجه به تغییرات ساختار آشپزخانه های امروزی نسبت به گذشته ، ما در بخش هایی از آشپزخانه که اغلب محل انجام کار محسوب می شود به نور کافی نیاز داریم. مانند سطح روی اجاق گاز، سینک ظرفشویی و سطوح روی کابینت ها که برای آماده سازی وسایل آشپزی و مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر نیاز به روشنایی در این اماکن، فضای کلی آشپزخانه نیز باید از نور کافی برخوردار باشد. همچنین در بسیاری از آشپزخانه ها بعضی از کابینت ها با درهای شیشه ای و به صورت ویترین ساخته شده اند تا از آنها برای به نمایش گذاشتن ظروف زیبا و تزئینی استفاده شود. این کابینت ها نیز نیاز به نورپردازی داخلی دارند. به این ترتیب ما نیاز به یک مجموعه منابع نوری داریم که هریک به صورت جداگانه قابل کنترل باشند.
نور کافی برای سطح روی اجاق گاز در آشپزخانه هایی که دارای یک هواکش یا هود در بالای اجاق گاز هستند به راحتی توسط چراغ هواکش تأمین می شود. اگر بالای اجاق گاز، هواکش مجهز به چراغ وجود ندارد باید یک چراغ قابل تنظیم در بالای اجاق گاز نصب شود. همچنین بالای سینک ظرفشویی نیز به یک چراغ نیاز تا شب هنگام نور کافی برای شست و شوی ظروف و مواد غذایی را برای ما فراهم کند. ترجیحاً هر یک از این چراغ ها باید دارای کلید کنترل مجزا باشند تا فقط در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند. برای تأمین نور کافی در سطح روی کابینت ها از آنجا که اغلب این سطوح در زیر کابینت های دیواری قرار دارند به راحتی می توان از چراغ های مهتابی که در زیر کابینت ها نصب می شوند بهره گرفت. به این ترتیب چراغ های نصب شده در زیر کابینت های دیواری بی آنکه دیده شوند و یا موجب آزار چشم باشند نور کافی را بر سطح روی کابینت ها می تابانند. چنانچه کابینت های زمینی عمیق باشند و نور محیط به اندازه کافی درون آنها را روشن نکند برای دسترسی راحت به وسایل داخل این نوع کابینت ها می توان چراغ های کوچکی در آنها نصب کرد که با کلیدهای اتوماتیک کنترل شوند و با باز و بسته شدن در کابینت ها روشن و خاموش شوند. اگر آشپزخانه شما محل صرف غذا نیز هست استفاده از چراغ های سقفی که ارتفاعشان قابل تنظیم است درست در بالای میز غذاخوری ایده خوبی است. این چراغ ها می توانند هنگام صرف غذا روی میز را به خوبی روشن کنند و در مواقعی که از میز استفاده نمی شود فضای کلی آشپزخانه را روشنایی ببخشند.
نورپردازی در فضا سادگی با نصب چراغ های سقفی قابل اجرا است. در حمام و دستشویی علاوه بر چراغ های سقفی که برای تأمین روشنایی محیط مورد استفاده قرار می گیرند نصب یک چراغ دیواری در بالای آینه نیز ضروری است اما توجه داشته باشید که برای این منظور از چراغ های فلوئورسنت استفاده نکنید زیرا نور این چراغ ها موجب تغییر برخی از رنگ ها شده و تصویر شما را با رنگ های غیرواقعی در آینه منعکس می کنند.
نورپردازی قسمت های مختلف خانه ، هال ورودی، راهروها و راه پله ها را نیز فراموش نکنید. این اماکن در هر خانه ای باید از نور فراوان برخوردار باشند به خصوص راه پله ها که در حفظ ایمنی و سلامتی خانواده و میهمانان اهمیت به سزایی دارد. در اینجا ایمنی مهم تر از زیبایی است و بهترین روش نورپردازی روشن کردن مسیر حرکت و سطح روی پلکان با چراغ هایی است که به دیوار نصب می شوند و نور را به طرف پایین می تابانند. استفاده از چراغ های دیواری کار تعویض لامپ را نیز ساده تر می کند.
آنچه تاکنون بیان شد در جهت تأمین نور کافی و روشنایی لازم برای انجام فعالیت های گوناگون در هر یک از اتاق ها بود ؛ اما نورپردازی می تواند در جهت زیباسازی و جلب توجه بیننده به سوی اشیای تزئینی و ویژگی های زیبای یک اتاق نیز باشد. برای این منظور بهترین انتخاب چراغ های قابل تنظیمی هستند که به صورت تک، دوتایی و سه تایی در بازار موجودند و پس از نصب در یک نقطه از دیوار می توان هر یک از آنها را به سمت دلخواه تنظیم کرد به صورتی که محل مورد نظر ما را روشن کند. نور این چراغ ها را می توان به راحتی بر روی یک دیوار، یک تابلو و یا یک مجسمه دلخواه تنظیم کرد و یا حتی بخشی خاص از اتاق ( مانند محل قرارگیری شومینه و یا یک آرک در سقف ) را به وسیله آنها روشن کرد.
طبقات داخل کابینت های در شیشه ای را نیز می توان با استفاده از روش های گوناگون روشنایی بخشید. اما یکی از بهترین راه ها نصب چراغ های کوچک در زیر هر یک از طبقات ، و یا در مواقعی که طبقات شیشه ای هستند نصب یک لامپ در قسمت بالا و یا پایین کابینت است…
نورپردازی خوب در خانه
مبانی نورپردازی در داخل اتاق‌ها، نور خوب، نور طبیعی و نور در اتاق بزرگسالان بپردازیم، یکی از اصولی است که در چیدمان خانه باید به آن اهمیت داده شود. نورپردازی مناسب شاید تشخیص این موضوع که آیا در اتاق خواب‌تان نورپردازی درست و اصولی وجود دارد یا نه، در وهله اول، کار چندان راحتی نباشد اما به‌راحتی از تبعات آن می‌توان به این مطلب پی برد. اگر صبح‌ها با سردرد از خواب بیدار می‌شوید، چشم‌هایتان می‌سوزد،‌هاله‌ای قرمزرنگ اطراف مردمک چشم‌هایتان دیده می‌شود یا اگر از همان اولین ساعات شروع روز، عادت به بدخلقی و پرخاشگری دارید، همه و همه نشانگر جای خالی نورپردازی مناسب در اتاق‌تان است؛ چرا که نورپردازی خوب موجب می‌شود در خانه خود احساس آرامش و امنیت داشته باشید. راه حل تمامی ‌این مشکلات، ایجاد یک شمای انعطاف‌پذیر نوری است به نحوی که برای تمامی‌ ساعات روز مناسب باشد و به اتاق‌های شما در هر لحظه از شبانه‌روز، حالتی خوشایند ببخشد. نورپردازی باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که با فشاردادن یک کلید ساده، به‌راحتی بتوانید نور اتاق را زیاد یا کم کنید و مثلاً اتاق خود را از یک اتاق نورانی، به یک اتاق آرام با نوری رمانتیک که برای خوردن یک شام دونفره با همسرتان مناسب است، تبدیل کنید. نور طبیعی نور طبیعی، یکی از ویژگی‌های مثبتی است که یک خانه می‌تواند داشته باشد اما کیفیت نور در هر قسمت خانه متفاوت است و بستگی به جهت اتاق‌ها دارد. شاید بد نباشد نگاهی به نحوه نور اتاق‌ها با توجه به جهت قرارگرفتن‌شان در عرض و طول جغرافیایی بیندازیم. اتاق‌های رو به شمال: این اتاق‌ها سرد هستند، نور زننده‌ای دارند و نور مستقیم خورشید به آنها نمی‌تابد. هنرمندان نقاش معمولاً اتاق کار خود را رو به شمال انتخاب می‌کنند تا در نور آن، بهتر بتوانند رنگ‌ها و طیف‌های مختلف را تشخیص بدهند. اتاق‌های رو به شرق: اولین اتاق‌هایی که با طلوع خورشید روشن می‌شوند، اتاق‌های رو به شرق هستند اما بعد از گذشت چند ساعت از زمان طلوع، سایه‌ای بلند و طولانی‌مدت بر این اتاق‌ها سایه می‌افکند و طی روز دیگر خبری از نور خورشید در این اتاق‌ها نیست. بهتر است برای تعدیل‌ نور شدید و خیره‌کننده آفتاب در زمان طلوع، در این اتاق‌ها از نور مصنوعی استفاده شود. با این کار می‌توان در اواسط روز نیز تا حد ممکن، نور طبیعی روز را به نوعی در این اتاق‌ها ایجاد کرد. این تمهید برای اتاق‌های رو به شمال هم کارآیی دارد. اتاق‌های رو به جنوب: نور و گرمای خورشید در تمام مدت روز در این اتاق‌ها وجود دارد؛ البته ممکن است طی روز و در فصل‌های مختلف، کیفیت و میزان آن اندکی تغییر کند. بهتر است آشپزخانه، اتاق نشیمن و هر جایی که معمولا مدت زمان زیادی را طی روز در آنجا می‌گذرانید، رو به جنوب باشد. اتاق‌های رو به غرب: در گرم‌ترین ساعات روز، نور خورشید به این اتاق‌ها می‌تابد و زمانی که نور شدید است، چشم را آزار می‌دهد. بعدازظهرها در این اتاق‌ها سایه می‌افتد و نور خورشید، ملایم‌تر می‌شود. نور اتاق خواب بزرگسالان نور خوب در اتاق خواب، به شما این امکان را می‌دهد کــه بعد از یــک روز سخــت کاری، خوابـــی راحــت داشته باشید. البته این را فراموش نکنید که منظورمان این نیست که اتاق خواب باید تاریک باشد تا خوب بخوابید، چون در این صورت، صبح روز بعد برای پوشیدن لباس مشکل پیدا می‌کنید و ممکن است با جوراب‌های لنگه به لنگه سر کار بروید! بهترین نور برای اتاق خواب، نور کنار تختخواب است که برای مطالعه و حتی دیدن تلویزیون خوب است و حتی اگر هم‌اتاقی شما بخواهد بخوابد، چشمانش را آزار نمی‌دهد. می‌توانید برای نور کنار تختخواب‌تان از آباژورهای کنار تختی استفاده کنید یا نوری را در قسمت بالایی تخت خود تعبیه کنید یا روشنایی‌های دیوارکوب در اتاق خود نصب کنید
جایگاه نورپردازی در طراحی داخلی ساختمان :
زندگی در ساختمان‌های سربه فلک کشیده امروزی، همواره در پرتوهای جانفزای نور خورشید قرار ندارد قافله پیشرفت‌های بشری، از لامپ‌های شیشه‌ای خانگی ساده، اکنون به سیستم‌های بس مهیج نورپردازی رفته است و حتی کار را به جایی کشانده که از آن به عنوان یک علم و یک دانش کاملا سیستماتیک نام می‌برند. امروزه به خصوص نقش این علم در معماری داخلی بسیار مهم و جذاب می‌نماید. با افزایش کارآیی صنعت برق و امکانات تکنولوژیک مربوط به آن،استفاده از محصولات وابسته به آن نیز رشد چشمگیری داشته است؛ چنانکه باید اذعان داشت روشنایی راه را برای یک تحول در شناخت و طراحی معماری باز کرده است.
این محصولات که مشتمل بر انواع چراغ‌ها و سیستم‌های روشنایی هستند، ابزار اصلی نورپردازی را تشکیل می‌دهند. با تنوع این ابزار، طراحان با مساله‌ای مواجه می‌شوند و آن انتخاب صحیح وسیله نوری و تعیین محل مناسب برای آن است. چنین مشکلی پیچیده‌تر از تامین کمی نور است. اگر چه لامپ‌های عریان قادرند نیازهای کمی نور را به آسانی مرتفع کنند، واضح است که جنبه‌های دقیق تامین آسایش و نکات ظریف زیبایی‌شناسی از عهده این وسایل ساده بر نمی‌آید. در حقیقت گره کار در تهیه و تامین نور نیست بلکه تنظیم منابع نوری برای خلق محیط مناسب بصری مساله اصلی است.
در بررسی‌های انجام شده پیرامون استفاده افراد از نور و چگونگی نور پردازی منازل مسکونی خود، اطلاعاتی راه‌گشا به دست آمده است که راه را برای راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفاده‌کنندگان باز می‌کند یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی تولید‌کنندگان، طراحان و نهایتا استفاده کنندگان باز می‌کند و یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی عموم به استفاده درست از منابع در اختیار می‌شود. ابتدا این نکات را مرور کرده و در ادامه نکاتی را درباره روشنایی عمومی از نظر می‌گذرانیم:
افراد مورد مطالعه در این مبحث در پاسخ به سوالی در زمینه استفاده از نور عمومی و موضعی در محل زندگی خود، اذعان دارند که نور عمومی را بیشتر از نور موضعی در محل زندگی خود استفاده می‌کنند. ۷۵درصد افراد نور عمومی و ۲۵درصد نیز نور موضعی را مورد استفاده قرار می‌دهند. در مورد استفاده از انواع مختلف چراغ‌های روشنایی بازار، خرید و استفاده به ترتیب با ۵۰درصد و ۳۵درصد و ۱۰درصد در اختیار چراغ‌های سقفی، دیواری و پایه دار زمینی قرار می‌گیرد که این خود می‌تواند موید استفاده بیشتر مردم از نورهای عمومی در محل زندگی خود باشد.
رنگ غالب نورهای مورد استفاده نیز حکایت از آن دارد که نورهای با رنگ سرد، بیشتر از رنگ‌های گرم در بین مردم طرفدار دارد. اکثر مصرف‌کنندگان و خریداران چراغ‌های روشنایی هنگام خرید محصول مورد نظر اولویتهایی را برای آن مدنظر خود دارند که زیبایی منبع نور دهنده، کیفیت نوردهی آن، قیمت و نصب و نگهداری آن به ترتیب از عوامل دخیل در خرید و جذب مشتریان به محصولات است.
در اینجا به بررسی عواملی می‌پردازیم که عوامل اصلی در روشنایی محیط محسوب می‌شوند. قابلیت دید در ناحیه تامین روشنایی مهمترین نیاز استفاده‌کننده در محیط است. این قابلیت به عواملی بستگی دارد که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
شدت روشنایی: برای هر ناحیه تامین روشنایی خاص باید مقیاسی از منابع روشنایی، شدت خاصی از نور را ایجاد کنند. شدت روشنایی در سراسر ناحیه‌ای که تامین روشنایی آن مدنظر است، باید به طور معقولی یکنواخت باشد. این به آن معنی است که سر تا سر اتاق باید به میزان مناسبی روشن شود. این امر به منظور اجتناب از ایجاد نواحی تاریک در مساحت‌های زیاد است که ممکن است در حالتی که شخص مجبور است، از ناحیه تامین روشنایی مربوط به خود به اطراف نگاه کند، به تطابق چشم اثر بگذارد. شدت روشنایی باید با استانداردهای مربوطه انتخاب شود.
سطوح مجاور: از تفاوت زیاد در شدت روشنایی سطوح مجاور باید اجتناب شود. تفاوت بین شدت روشنایی سطوح مجاور نباید از نسبت ده به یک تجاوز کند، از این رو درخشندگی اطراف ناحیه تامین روشنایی باید کمتر از درخشندگی خود ناحیه تامین روشنایی باشد؛ در غیر این صورت، قابلیت دید در این ناحیه مختل می‌شود؛ همچنین ممکن است باعث خستگی چشم شود؛ زیرا در این حال باید خود را دو برابر شرایط جدید تطبیق دهد. (مانند مواقعی که چشم از صفحه تلویزیون به اطراف منحرف می‌شود و دوباره به صفحه بر می‌گردد.) در صورت تداوم این کار چشم خسته شده و منجر به ناراحتی‌هایی از قبیل سردرد، خستگی مفرد و غیره می‌شود، البته خطری دائمی به چشم وارد نمی‌آید.
حفظ شدت روشنایی: به منظور اطمینان از اینکه شدت روشنایی مورد نظر همواره تامین می‌شود، باید تدابیری برای حفظ شدت روشنایی، تعمیر و نگهداری و تمیز کردن چراغ‌ها اتخاذ شود. شدت روشنایی نباید هرگز به کمتر از ۸۰ درصد مقدار توصیه شده افت کند. در طراحی‌های خوب روشنایی، برای جبران تقلیل نوردهی که بر اثر کهنگی لامپ و تجمع آلودگی روی چراغ‌ها به وجود آمده، شدت روشنایی اولیه بیشتر از مقدار لازم در نظر گرفته می‌شود.
کنترل خیرگی چشم: به منظور پیشگیری از ایجاد خیرگی ناراحت کننده چشم، ناشی از منابع نوری، درخشندگی آنها در زاویه‌های دید معمولی باید محدود شود. لامپ‌های بدون پوشش باعث ایجاد خیرگی ناراحت کننده چشم می‌شوند؛ زیرا درخشندگی آنها معمولا خیلی زیاد است. این امر در مورد لامپ‌های فلورسنت بدون پوشش در حالتی که کار مداوم در زیر نور این لامپ‌ها مورد نیاز است نیز صادق است. چراغ‌هایی همانند لامپ فلورسنت از نوع بلند با پایه‌های باریک بدون استفاده از وسایل کنترل چشم از قبیل پخش‌کنندهای منشوری یا شبکه‌ای به کار می‌روند. با این حال در حالی که مدت زمان قرار‌گیری در زیر نور لامپ‌های فلورسنت بدون پوشش برای مثال در راهروهای اتاق استراحت و غیره کم باشد، استفاده از آنها قابل قبول است.
انعکاسات ناخواسته: برخی از انعکاسات ممکن است در کارآیی یا راحتی اشخاص اختلال ایجاد کنند؛ مثلا انعکاس نور از روی سطوح براقی که روی آنها مطالبی نوشته شده است، معمولا این امر خارج از کنترل طراح روشنایی است؛ زیرا این مساله به وضعیت قرارگیری ناحیه تامین روشنایی نسبت به منبع نوری بستگی دارد.توزیع روشنی سطوح داخلی اصلی: علاوه بر کنترل درخشندگی منابع نوری، روشنی سطوح داخلی اصلی از قبیل دیوارها، سقف‌ها و غیره از طرق زیر حاصل می‌شود:
الف) در نظر گرفتن ضرایب انعکاسی مناسب برای سطوح. ب) تامین روشنایی مناسب برای سطوح.
هدف از اتخاذ این تدابیر اجتناب از تفاوت‌های بیش از حد روشنی سطوح وسیع است که در میدان دید قرار دارند؛ تفاوت‌های خیلی زیاد در روشنی سطوح همانند و درخشندگی بیش از حد منابع نوری باعث خستگی مفرط چشم‌ها می‌شود. از طرفی در صورتی‌که روشنی خیلی یکنواخت باشد، تاثیر آن ایجاد محیط خسته‌کننده یا افسرده‌کننده است.
با اینکه توزیع روشنایی عمومی عامل اصلی است ولی شدت سایه‌ها نیز در محیط تاثیر می‌گذارد، شدت سایه‌ها به وسیله نوع توزیع نور تعیین می‌شود. مثلا نوردهی با زاویه بسته باعث ایجاد سایه‌هایی با شدت زیاد می‌شود. در حالی که لامپ‌های فلورسنت سایه‌های ملایم ایجاد می‌کنند، سایه‌هایی با شدت زیاد معمولا مناسب نیستند به جز مواردی که هدف ایجاد جلوه‌های ویژه باشد.
انتخاب مستقیم روشنایی: سیستم‌های روشنایی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که توزیع روشنی مورد نیاز را ایجاد کنند. این بدین معنی است که در مورد آویز یا چراغ‌هایی که روی سطوح نصب می‌شوند، در دفاتر کار و اماکن حداقل ۳۰درصد نور منتشره باید به طرف بالا باشد، در این صورت می‌توان از کافی بودن روشنی سقف اطمینان حاصل کرد.
روشنایی غیرمستقیم: نحوه عمل این نوع روشنایی به صورت توکار است؛ در این حالت همه نورها به طرف سقف هدایت می‌شود و سایر سطوح اتاق، به وسیله انعکاس متقابل روشن می‌شود، نتیجه این امر خسته‌کننده است. زیرا توزیع روشنی بیش از حد یکنواخت است، همچنین این نوع روشنایی کارایی خوبی ندارد و فقط در موارد خاص باید از آن استفاده کرد.
محل قرارگیری چراغ‌ها: ترتیب قرارگیری چراغ‌ها به منظور نیل به توزیع روشنی دلخواه لازم است به گونه‌ای باشد که نورکافی به قسمت‌های بالایی دیوارها و سقف برسد. این امر عموما نیاز به طرح قرار‌گیری چراغ‌ها در فواصل یکنواخت دارد تا بدین ترتیب شدت روشنایی مورد نیاز در صفحه مربوط به ناحیه تامین روشنایی حاصل شود در حالی که ترتیب قرار‌گیری به صورتی است که فواصل بین چراغ‌ها از مقدار حداکثر نسبت فاصله به ارتفاع نصب تجاوز نمی‌کند و فاصله از دیوارها نصف این فاصله می‌باشد.
به منظور حصول اطمینان از اینکه روشنی دیوار کافی است چراغ‌ها را لازم است حتی نزدیکتر به دیوارها قرار داد. در مورد چراغ‌های با نور دهی به طرف بالا، لازم است آنها را در فاصله حداقل ۱۵۰ سانتی‌متر از سقف و حتی بیشتر از آن قرار داد، به طوری که نور به طرف بالا به خوبی روی سقف توزیع شود.
رنگ و ترتیب رنگ‌ها: علاوه بر انعکاسات مناسب، سطوح باید دارای رنگ‌های مناسبی باشند؛ به طور کلی رنگ‌ها نباید قوی یا خیلی ضعیف باشند. رنگ‌های قوی می‌توانند باعث خستگی مفرط چشم شوند. مخروط‌های چشم در اثر خسته شدن باعث دیگر گونی تاثیر رنگ‌ها می‌شوند. رنگ‌های ضعیف نیز به همین صورت باعث خستگی چشم می‌شوند. ترتیب رنگ‌ها در قسمت‌های اصلی داخل اماکن، بایستی ساده و غیر مزاحم باشد. در ضمن به کمک مراکز آسودن بصری (به شکل صفحات آویزان از دیوار مثل تقویم و …) محیطی که از نظر بصری رضایت بخش است، ایجاد می‌شود، از پنجره‌ها نیز برای این منظور استفاده می‌شود.
رنگ‌های گرم عبارتند از: قرمز، زرد، کرم، قهوه‌ای و… رنگ‌های سرد عبارتند از: آبی‌ها و سبزها و …
انتخاب رنگ به محیط احساسی که تمایل به ایجاد آن است، بستگی دارد. رنگ‌های گرم از لحاظ بصری فصل و مهیج هستند؛ در حالی که رنگ‌های سرد آرام بخش و متعادل هستند. تاثیر دیگر رنگ‌های گرم یا سرد روی اندازه‌های ظاهری اتاق است که کوچکتر و بزرگتر از مقدار واقعی به نظر برسند. رنگ‌های گرم باعث کوچکتر به نظر رسیدن اتاق می‌شوند.
در حالی که رنگ‌های سرد اتاق را بزرگتر نشان می‌دهند. انتخاب رنگ نور منبع نور به عوامل زیر بستگی دارد:
_کاری که در ناحیه تامین روشنایی انجام می‌شود _شرایط داخل اماکن _سازگاری با سایر منابع نوری موجود مثل لامپ‌های نور زرد
برخی از کارهایی که در ناحیه تامین روشنایی انجام می‌گیرند، نیاز به منابع نوری با بازده رنگ بسیار خوب دارند. مشخصه‌های منابع نوری در هر دو مورد بازده رنگ و دمای رنگ برای این کاربردها معمولا در استانداردهای مربوطه تعیین می‌شوند.
انتخاب دمای رنگ به شدت روشنایی بستگی دارد، در شدت روشنایی کم نیاز به دمای رنگ پایین است و در شدت روشنایی زیاد نیاز به دمای رنگ بالا. این انتخاب احتمالا پیرو این مساله است که نور روز معادل دمای رنگ بالا با شدت روشنایی زیاد پنداشته می‌شود؛ در حالی که نورش (دمای رنگ پایین که حباب هنگام شب در اطراف آن می‌نشست) برابر با شدت روشنایی کم تصور می‌شد.
انتخاب صحیح منابع نوری و ترتیب رنگ‌ها یک امر تجربی است، زیرا در مورد اینکه رنگ‌های مختلف در زیر نور منابع نوری مختلف و در محیط‌های مختلف چگونه به نظر خواهند رسید جز با تجربه شخصی نمی‌توان نظر داد. رنگ نور، آن تاثیر حسی است که به وسیله مجموعه طول موج‌های مختلفی توسط چشم دریافت می‌شود، ایجاد می‌شود. رنگ نور را نباید به عنوان یک مشخصه سطوح منعکس کننده نور تلقی کرد. رنگ نورهای منعکس شده از سطوح به انتخاب نوع منبع نوری بستگی دارد. نهایتا اینکه تصمیم‌گیری در مورد اینکه یک سطح رنگی در زیر نور یک منبع نور خاص چه رنگی به نظر خواهد رسید با استفاده از تجربیات عملی ممکن می‌گردد.
نور طبیعی در معماری و معماری داخلی
ازدید همگان نور”جزء اساسی و ضروری در ساختمان است . که کار آن روشن کردن فضا به منظور قابل رویت ساختن آن است .در هنر ساختمان سازیی یا به عبارتی معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصرو مفاهیم دیگر از قبیل ساختار” نظم فضایی “مصالح” رنگ و …. مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفاکند . ولی واقعیت این است که در بسیاری از موارد در ساختمان سازیو معماری های داخلی به نور بیشتر از یک عامل روشن کننده که باعث کاهش مصرف نور مصنوعی و در نتیجه کاهش مصرف برق !
می شود ” نمی نگرند و فقط به مواردی از قبیل این که نور جنوبی و شمالی بر نور شرقی و غربی ارجحیت دارد و در مواقع ناچاری نور شرقی از نور غربی بهتر است “توجه می شود و معماران به صورت کلیشه ای و از روی عادت آن را رعایت می کنند و اگر در ساختمان سازی نیازی به نور پردازی و ایجاد مفاهیم و تاکید هایی توسط نور باشد منحصرا به استفاده از نور مصنوعی می پردازند و با انواع درجات و رنگ های نور مفهوم و طرح خود را اجا می کنند .
در صورتی که با نگاهی به تاریخ معماری گذشته ( تقریبا هر نوع معماری تاریخی ) نور به عنوان یک عنصر مجزا به کار گرفته شده و به نتایج بسیار زیباییهم رسیده اند .
یکی از مهمترین مشخصه های نور طبیعی ” توالی و دگرگونی آن در در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود . در تاریخ نقاشی توجه به نور در دوره امپر سیونیست ها دیده می شود . هنگامی که نقاشان آتلیه های خود را ترک کردند و در زیر نور خورشید با نور طبیعی مشغول نقاشی شدند . از مشخصات این سبک توجه به رنگ و نور در ساعات مختلف روز و انعکاس رنگ های اشیای مختلف در یکدیگر و تاثیر رنگ های پیرامونی و به کار بردن رنگ های خالص و ناب می باشد . قاعدتا لازم نیست که چنین تحولی در سبک معماری داخلی ما نیز به وجود آید ” با توجه به اینکه ما ساختمان هایی داریم که عنصر نور را به قدری قوی و جذاب در خود به کار گرفته اند که هر بیننده ای را به خود جذب می کند . این مقاله به بررسی نقش نور در معماری و معماری داخلی به عنوان یک جزء سازنده و مفهوم بخش می پردازد و در خاتمه امید بر این دارد که در آینده در ساختمان ها همانند نیاکانمان شاهد به کارگیری نور طبیعی به صورت یک عنصر کاملا اثر بخش باشیم .
نور و طبیعت
نور طبیعی که حامل انرژی حیات بخش درونی است به عنوان یکی از منابع وجود حیات بر روی زمین محسوب می گردد باعث تغییر چهره یک مکان شود زیرا نور در هر یک از فصول سال ” در آب و هواهای متفاوت و یا در هر زمانی از طول روز دارای چهره ای مخصوص به خود می باشد .
ضمنا هر مکانی دارای نور خاصی است که تنها به آنجا تعلق دارد برای مثال در صحرای یک منطقه استوایی تابش به قدری شدید و سایه ها آنقدر کوتاه است که اشیا به چشم بیننده مرتعش و در حال ذوب شدن به نظر می آیند .
به همین ترتیب نور موجود در مناطق کوهستانی ” جنگلی و یا سواحلی نیز دارای ویژگی های مکانی مخصوص به خود و متمایز از سایر مناطق است . زمانی که نور را به داخل فضای ساخته شده هدایت می کنیم در اصل نوعی ارتباط بین ساختمان و محیط خارج از آن ایجاد کرده ایم . بدین وسیله می توان جلوه های متفاوتی از فضای داخلی را که هر یک دارای ماهیت خاص خود از لحاظ ادراک فضایی می باشند ” ایجاد کرد .
نور و بشر
از دوران ما قبل تاریخ همواره اجسام نورانی که تجسمی از یک شی ء زنده را در ذهن بیدار می کردند توسط بشر مورد ستایش و احترام قرار گرفته و مشتاقانه برایشان جشن می گرفتند ” آنها را عبادت کرده و می پرستیدند.
این توجه بیش از اندازه به عنصر نور در اغلب فرهنگ های اولیه بشری و در جوامعی با آداب و رسوم و عقاید مذهبی متفاوت همچنان در طول زمان مشاهده می شود . برخی از جوامع نور خورشید را در تشریفات مذهبی شان به کار می برند و برخی دیگر درخشش اجسام نورانی را به عنوان عامل ایجاد فعل و انفعالاتی رمز آلود جهت دست یابی به حیطه هایی ماورای دنیای زمینی تلقی می کردند. حتی امروزه در بسیاری از مدارس شرقی که به تدریس یوگا اشتغال دارند برای ایجاد تمرکز ذهنی از اجسام نورانی مانند لامپ ” خورشید “ماه ” بلور و نور آتش استفاده می کنند . در اغلب ادیان ” نور نماد عقل الهی و منشا تمامی پاکی ها و نیکی هاست و خارج شدن انسان از تاریکی جهل و تابیده شدن نور معرفت در وجودش همواره یک هدف نهایی می باشد . در اثر تابیده شدن نور الهی به درون کالبد مادی ” یعنی جایگاه نفس آدمی است که انسان به رشد و تکامل معنوی می رسد در نتیجه برای نمایش این تمثیل ” در معماری اغلب بناهای مذهبی ” نور به عنوان عنصری بارز و مستقل از سایر عناصر و مفاهیم به کار رفته در ساختمان به کار گرفته می شود به گونه ای که شعاع های آن به طور واضح در داخل کالبد مادی و تاریک حجم قابل مشاهده است . فضاهای عمیق و تاریک کلیساهای قرون وسطی و یا مساجد اسلامی که با عنصر نور مزین شده اند به خوبی قادر به انتقال یک حس روحانی و معنوی می باشند . انسان در چنین فضاهایی که با نوری ضعیف روشن می شوند با مشاهده سایه های مبهم از. علاوه بر آن نور می تواند با رنگ ها و جلوه های متفاوت خود اشیا و احجام ” در ذهن خود به کامل کردن تصاویر پرداخته و با این عمل به نوعی خلسه فرو میرودکه نتیجه آن یک حس نزدیکی به منبع وجود و هستی در درونش بیدار می شود
تاثیرات نور در معماری
در معماری برای تاکید بیشتر بر روی برخی از بخش‌های نما می‌توان از نور طبیعی بهره جست بدین گونه که با ایجاد برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌هایی بر روی محل مورد نظر، سایه‌هایی در بخش‌هایی از نما ایجاد نمود که تاکیدی بر روی بخش مذکور باشند برای مثال به منظور کشیده‌تر نمایش دادن ارتفاع یک حجم می‌توان با ایجاد برآمدگی‌هایی باریک و بلند سایه‌های عمود و طویل ایجاد کرد تا نما کشیده‌تر به نظر آید و یا اینکه برای نمایش بخش‌های شاخص بنا همانند ورودی‌ها می‌توان با ایجاد حفره‌هایی عمیق بر روی حجم، بخش‌های مورد نظر را با سایه مشخص نمود. از روش‌های دیگری که کاربرد پوشاندن سطوح یکپارچه نما با عناصر همسان و برجسته می‌باشد که منجر به ایجاد بافتی مرکب از نور و سایه است که در این گونه بناها، سایه به عنوان عنصری مهم در طرح نماد دخیل می‌باشد. استفاده از مصالح متنوع در کنار یکدیگر که دارای خاصیت انعکاسی متفاوتی باشند نیز می‌تواند جلوه‌های خاصی در نما ایجاد کند. برای مثال به منظور تاکید بر روی بخش‌هایی از نما می‌توان آنها را با پوشش‌های فلزی آراست و در سایر سطوح از مصالحی با خاصیت انعکاسی کمتر استفاده نمود. بدین ترتیب در اثر انعکاس شدید حاصل از برخورد نور به سطوح فلزی، بخش‌های مورد نظر مهمتر جلوه می‌کنند.
تاثیرات نور و فضاهای داخلی

نور طبیعی یکی از عناصری است که در تغییر ماهیت فضای داخلی بنا تاثیر بسزایی دارد. ما می‌توانیم‌نور را به گونه‌ای بارز و مشخص داخل بنا هدایت کرده و بدین ترتیب با ایجاد عرصه‌هایی از نور و تاریکی، فضای یکپارچه را بدون استفاده از عناصر و مصالح جداکننده به بخش‌های مجزا تقسیم کنیم. روش دیگر استفاده از نور، برای شدت بخشیدن به هدفی مانند مرتفع نشان دادن فضاست. برای مثال در معبد پانتئون نوری که از نورگیر موجود در مرکز گنبد معبد به درون می‌تابد فضای تاریکتر داخلی را از لحاظ عمودی کشیده‌تر نشان می‌دهد. همانگونه که می‌دانیم نور در تاریکی حامل پیام‌ها و اشاراتی برای انسان است. از این خاصیت می‌توان در مشخص نمودن مسیرهای ورودی و خروجی مربوط به فضاهای تاریک و عاری از نور داخلی بهره گرفت. بدین ترتیب که فرد در یک محیط نیمه تاریک با مشاهده یک منبع نور در محل ورودی که در حکم راهنما است می‌تواند مسیر حرکت و موقعیت خود را در فضای داخلی شناسایی کند. از نور برای القای حسی خاص در انسان نیز می‌توان استفاده کرد. برای مثال فضایی که با نور ضعیف مزین شده باشد می‌تواند نوعی حالت خلسه در انسان ایجاد کند. از این رو در بسیاری از آرامگاه‌ها و یا بناهای مذهبی می‌توانیم شاهد تابش شعاع‌های خفیف‌تر به درون فضای تاریک داخلی باشیم. نور و فضاهای شهری نور در ساعات متفاوت روز جلوه‌های گوناگونی به فضاهای شهری می‌دهد. در گذشته عنصر نور برای ایجاد تنوع در فضاهای شهری کاربرد فراوان داشت. برای مثال از آنجا که رنگ سفید، نور آسمان را در خود منعکس کرده و هاله‌ای از رنگ آن را در برمی‌گیرد، برخی از بناهای بزرگ شهری و یا بافت کلی یک روستا را سفید رنگ می‌ساختند تا بدین ترتیب با توجه به رنگ آسمان که از طلوع آفتاب تا غروب، رنگ‌های متنوعی از جمله زردملایم، آبی روشن، نارنجی و … را به خود می‌گیرد بافت شهر یا روستان نیز دستخوش تغییر و تحول شده و جلوه‌های ملایم رنگی متنوعی را در برگیرد. روش دیگر این بود که با سرپوشیده کردن بخش‌هایی از کوچه و مسیرهای شهری نوعی بازی پیوسته نور و سایه در آنها به وجود می‌آوردند و بدین وسیله برای رهگذران به گونه‌ای تنوع در مسیر ایجاد کرده و حس طولانی و کسل‌کننده بودن راه را در فرد از بین می‌بردند. در برخی از بخش‌های شهر نیز با ساختن رواق و ایجاد یک هارمونی تاریک و روشن توسط سایه و نور در فضای تحت پوشش آن نوعی تنوع در فضا پدید می‌آوردند. در بازارهای ایران نورگیرهای سقفی، مسیر حرکت را در فضای تنگ‌و تاریک راسته بازار مشخص می‌کنند ضمن آنکه دالان‌های مستقیم که از یک سمت به راسته بازار متصل بوده و ازسمت دیگر به فضای باز خارجی منتهی می‌شوند در تاریکی مسیر بازار توسط شعاع‌های تابیده شده نور به درون دالان افراد را به سمت مسیر خروج از راسته بازار هدایت می‌کنند.

گروه مهندسین ایران معماری

یکی از فعالیت هایی در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت نمونه های مشابه در پروژه های معماری است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

ساختمان مجمع (محل گردهمایی دن مورون و هرزوگ)^[۱]

– معرفی پروژه

مراسم “مجمع جهانی فرهنگ ها” در سال ۱۹۹۰ هنگامی که بارسلنا تصمیم گرفت با حمایت یونسکو اولین گرد همایی فرهنگی در جهان را سازمان دهی کند ، برایش به منزله ی فرصتی بود تا  اراضی صنعتی و تجهیزات بندری وسیعی را که دیگر مورد استفاده نبودند، در حاشیه ساحل شمالی شهر مورد ساخت و ساز قرار دهد.

[۱] –  Forum Building

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

قرار گیری پروژه در سایت بندرگاه

چهار ماه و پانزده روز کنفرانس ، گفتمان ، کنسرت ، نمایشگاه ها و دیگر رویداد ها برنامه ریزی شده بودند تا با گرد آوردن مردم تمامی دنیا برای میراث فرهنگیشان جشن بگیرند و به گفتگو و مباحثه درباره آینده بپردازند گذشته از ساختمانهای رفاهی، هتل ها و بناهای مسکونی، سکوی عظیمی نیز در محل بقایای یک مرکز تصفیه آب بنا شد. قرار بود روی این سکو بنایی برافراشته شود که می بایست تبدیل به نماد مجمع بارسلونا می شد. ساختمانی شامل یک تالار گردهمایی، فضاهای نمایشگاهی، اتاقهای کنفرانس، رستورانها و سایر فضاهای خدماتی مورد نیاز مجمع و اهداف آن.

فضای عمومی نفوذ پذیر در قسمت زیرین به عنوان ورودی ساختمان

کانسپت  پروژه

پیش نویس طرح های اولیه نشانگر پروژه ای مرتفع با طبقات فراوان بود که می بایست در خط افق شهر تبدیل به عنصری شاخص می شد ولی پس از آنکه مسئولان متقاعد شدند که ایجاد ارتباط متقابل با بازدید کنندگان از نمایشگاه در یک آرایش افقی طبیعی تر انجام می گیرد و اینکه ترکیب فضای بیرون و درون، هنگامی که در ترازهای مشابه صورت پذیرد، تاثیر بیشتری خواهد داشت، تصمیم بر آن شد که بنایی تخت و مستقل و اندکی بالا آمده ساخته شود.

دی مورون و هرزوگ می گویند : « ما تصمیم گرفتیم به جای طراحی ساختمان به عنوان شی مستقل در یک فضای عمومی باز ، ساختاری را طراحی کنیم که خود به وجود آورنده این فضای عمومی باشد. این ملاحظات در نهایت منجر به پیشنهاد طرحی مثلثی شکل و برافراشته شد. این شکل نه تنها به طور ایده آلی مطابق با محیط پیرامون پروژه بود،  بلکه کل فضای آن را در درون خود می پوشاند. این بهترن حالت واقع شدن این پروژه در این مکان است. »

شکل بنا با توجه به موقعیت خاص آن مشخص شد. این مثلث متساوی الاضلاع با ضلعهایی به طول تقریبا ۱۹۰ متر و مساحت کل ۴۵۰۰۰ متر مربع ، همانند آخرین تکه ی یک پازل، تقریبا به طور کامل فضای باز میان سه خیابان را پر می کند.^[۱]

[۱] –  ساختمان محل گردهمایی در مکانی با شیب ملایم بین خیابان های فرعی شهر در شبکه مستطیل شکل  قراردارد.Cerda و Avenida Diagonal

دی مورون و هرزوگ با مرتفع کردن ساختار زمین ساختمان ، یک فضای عمومی نفوذ پذیر را در قسمت زیرین به وجود آوردند که به عنوان ورودی ساختمان به کار می رود. فضاهای عمومی میان سه تراز مختلف پروژه توزیع شده اند. تراز دسترسی از محوطه ای تشکیل می شود که اندکی به یک سو متمایل شده نگه دارنده بنای منشور شکل است. و حیاطهای نورگیر آن به بازدید کنندگان امکان می دهد پیش از ورود به درون ساختمان از نور ملایم آفتاب بهره مند شوند.

– مجموعه ای از حیاط های سر پوشیده با شکل ها و اندازه های بسیار متفاوتی دارند و مقادیر متفاوتی از ماده های منعکس کننده

– فضا های پروژه

مجموعه ای از حیاط های سر پوشیده که به این ساختار مرتفع منقطع می شوند با ایجاد تعاملی پیچیده بین فضا های باز پوشانده شده و سطوح مختلف ساختمان محل گرد همایی به طور مداوم زاویه های دید جدیدی ایجاد کرده و میزان روشنایی را تغییر می دهند. این حیاط ها ، شکل ها و اندازه های بسیار متفاوتی دارند و مقادیر متفاوتی از ماده های منعکس کننده در آن ها به کار رفته است – در بعضی از آن ها تنها قطعه ای شیشه آینه ای و در بعضی دیگر دیواری کامل از شیشه و فولاد طلایی به کار رفته است . تراز زیرین شامل تالار گردهمایی با گنجایش ۳۲ هزار تماشاچی است و تراز بالایی (رو سازه ای سه گوش از فولاد که روی ستونهای بتنی قرار گرفته است) فضاهای نمایشگاهی و همچنین هسته ی حجمهای بی قاعده ی حاوی دسترسی ها و ارتباط های عمودی، اتاق های کنفرانس و فضاهای خدماتی را در خود جای داده است.

قسمت ورودی ساختمان در زیر بامی قرار دارد که سطح زیرین این بام همچون آب هایی درخشان با موجی ملایم کاملا با صفحات مثلثی شکلی از فولاد ضد زنگ پوشانده شده است. زمین ها چه در داخل و چه در خارج از آسفالت سیاه اند. در ورودی طلایی رنگ در قابی از شیشه قرار دارد که در قسمت بالا به طرف مثلث آبی رنگ برش می خورد .

سطح شیشه ای خارجی که منعکس کننده آسمان است بام ساختمان را که با آب پوشانده شده و قسمت زیرین آن را که شکلی مانند آب های مواج دارد به هم متصل می کند. آبی که از بام جاری می شود در طول تابستان ساختمان را خنک نگه می دارد.

رو سازی در درون و بیرون با بتن انجام گرفته است. سقف همچون آینه ای که در مقابل آسمان صاف تابستانی قرار گرفته باشد، به رنگ نیلی سیری درآمده است که ملات پاشی نما را می پوشاند. نما با شکاف های شیشه کاری شده ای بریده شده که مقطع ساختمان را عیان می سازند و نور از طریق آنها به درون بنا راه پیدا می کند.

بیمارستان زنان پرنتیس

اتووود کلاسیک ـ بیمارستان زنان پرنتیس ـ بِرتراند گُلدبِرگ

ساختمان بیمارستان ها با استاندارد بالا در زمینه بهداشت و راندمان کاری، دستور کارهای محدود کننده ای برای معماران به همراه دارند که که اکثرشان طراحی راهروهای اتاق های بیماران را با پالت های محدودی از مصالح به اتمام می رسانند . اگرچه، این موقعیت برای بیمارستان زنان پرنتیس، طراحی بِرتراند گُلدبِرگ در سال ۱۹۷۵وجود نداشت . این بیمارستان یکی از بهترین مثال از مجموعه ی امکانات پژشکی طراحی بِرترند گُلدبِرگ است که تمام شان از فرمی مشابه پیروی می کنند : برجی شامل اتاقهایی به منظور مراقبت بیماراست که بر بالای حجمی راست گوشه قرار گرفته وشامل دیگر کاربری های بیمارستان است . رهیافت گُلدبِرگ آن بود که اجازه دهد تا کاربری های داخل ساختمان از فرم بیرونی قابل تشخیص باشند و این امر از پایه ی عجیب و فرم برج مانند بیمارستان بسط می یابد . طبقات پایین تر از مجموعه های جراحی، آزمایشگاه های تحقیقاتی، امکانات غذاییفضاهای نگهداری تشکیل شده است . زیرا بیشتر پیشرفت ها در زمینه تکنولوژی پزشکی به طور چشم گیری به فضاهای بیشتری برای تغییر هایشان نیاز دارند، گُلدبِرگ این فرم را برای حجم پایه ای راست گوشه ای را انتخاب کرد که امکان انعطاف پذیری بیشتری را فراهم کند . از طرف دیگر، از زمانی که نقش بیمارستان (نگهداری و درمان برای بیماران) دیگر تغییر نمی کرد، گُلبرگ احساس کرد ساختمان برج نیازی به انعطاف پذیری فضایی ندارد . در این جا، او از نظریات انسان شناس هایی همچون اِدوارد تی هال قرار گرفت که تئوری های واکنش های انسان در گرایش های متفاوت خاصی را بسط و گسترش داد .

پلان چهار سطحی ـ شبدر مانند این برج هر طبقه را به چهار اجتماع کوچک تقسیم می کند که گره های اجتماعی بزرگ تری را میان ساکنان مجاور هم، شکل می دهد . این چیدمان مرکزی در پلان، اجتماع های اتفاقی زیادی را پیرامون هر طبقه خلق می کند و بدان معنا است که شانس بیشتری برای برخود های اجتماعی تصادفی نسبت به بیمارستانی یک شکل با اتاق هایی در امتداد یک راهرو فراهم می شود . این چیدمان همچنین، تمام بیماران را در فاصله مساوی از فضای جای گیری پرستار ها در مرکز ساختمان می گنجاند که مراقبت های موثرتری را فراهم می کند .

فرم خارجی ساختمان را طراحی داخلی اش تعیین می کند که نیازمند دیوارهای خارجی باربر است و شاید رایج ترین راه حل سازه ای آن زمان ستون های حمایت کننده ی سازه ساختمان به حساب می آمد . به هرحال، با در نظر گرفتن رهیافتی تعیین کننده در به کارگیری نرم افزار های وزارت هوانوردی بود ( ۲۰ سال قبل از آن که فرانک گهری این تکنیک را مطرح کند) که این امکان فراهم شد تا این دیوارهای سازه ای از هسته مرکزی ساختمان این چنین تنها با تکیه بر یک نقطه ساختمان قرار گیرند . این راه ، حلی سازه ای است که طبق گفته های جِفری گُلدبِرگ پسر بِرترند گُلدبرگ، تا آن زمان، در هیچ کجای دنیا کشف نشده بود.

این پروژه با تمرکزش بر ارتباط های انسانی و اجتماعی ساختمان، فرم بتنی برجسته اش و کاربرد بیشترین راه حل های سازه ای موجود در آن زمان ـ مانند دیگر کارهای بِرتراند گُلدبِرگ ـ است که تعداد زیادی از جریانات معماری از اوایل سال های ۱۹۷۰ را در خود جای داده است؛ همچون موضوع بروتالیسم، انسان گرایی معمارانی همچون آلدو وَن اِیک و جنبش متابولیسم به سرپرستی معماران ژاپنی همچون کنزو تانگه و فومیهیکو ماکی .

متاسفانه اهمیت این ساختمان و ترکیب فوق العاده جریانات متفاوت معماری آن قدر کافی نبود تا جایگاه اش در خیابان های همواره در حال تغییر شیکاگو را تامین کند و علی رغم تلاش های دوازده تن از معماران و حتی پیشنهاد جین گنگ و میچاییل کیمِلمان از نیویورک تایمز، مالکان، دانشگاه نورت وسترن، در تابستان ۲۰۱۳ ساختمان را تخریب کردند . مطالبه این ساختمان نمی تواند نیازهایشان برای تسهیلات یک مرکز پزشکی مجهز را تامین کند که آن ها برای این سایت در نظر داشتند.

باغ شازده

باغ شازده

باغ شازده یکی از زیباترین باغ های تاریخی ایران محسوب می شود. این باغ در حدود ۴ کیلومتری شهر ماهان و حوالی شهر کرمان ودر دامنه کوه های تیگران واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریه می باشد.

فواره های آن زیباترین فواره باغ های ایرانی هستند وچشم هر بیننده ای را نوازش می دهد. این فواره ها در طول باغ قرار دارند. سایر باغ های ایرانی کمتر فواره داشته اند و یا اگر داشته اند به این زیبایی نبوده اند.

طول باغ شاهزاده کرمان ۴۰۷ متر و عرض آن ۱۲۲ متر است. و بزرگترین و زیباترین باغ تاریخی ایرانی محسوب می شود.

این باغ ابتدا به دستور محمد حسن خان سردار ایروانی حاکم وقت کرمان ساخته شد و بنای درون آن بعدا توسط عبدالحمید میرزا ناصرالدوله حاکم کرمان طی یازده سال حکمرانی وی (۱۲۹۸ ه.ق تا ۱۳۰۹ ه.ق) ساخته شد.

این باغ از نمونه باغ تخت های ایرانی است و در زمینی مستطیلی شکل به مساحت پنج ونیم هکتار بنا شده و دارای سردر ورودی بسیار زیبایی است.

در حال حاضر قسمت شاه نشین، به یک رستوران تبدیل شده وتوسط بخش خصوصی اداره می شود.

در این باغ درختان میوه متنوعی به چشم می خورند ودر جلوی عمارت هم حوض ها و فواره ها آب نمای زیبایی را تشکیل داده اند.

باغ شاهزاده در تاریخ سی ام تیرماه ۱۳۹۰ به ثبت جهانی یونسکو رسیده است.

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا یدکوراسیون داخلی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

گروه مهندسین فاوکس یکی از گروه های فعال در زمینه مشاوره، خرید ،طراحی و اجرای فضاهای داخلی می باشد.

ضوابط طراحی جداره ها در اقلیم گرم و خشک

جداره های بسته

در این منطقه به دلیل وجود سرما و گرمای نسبی و یخبندان و میعان در برخی از ایام زمستان ، جداره ها باید دارای ظرفیت حرارتی زیاد یا خازن باشند.

پیش بینی عایق در سمت داخل و یا خارج جدار توصیه می شود .

جدول  جزئیات جداره در اقلیم ۴ و ۵ و ۶

جدول شرایط انتخاب مصالح و نگهداری ساختمان در اقلیم ۴ و ۵

معماری کلاسیک :

گونه ای از معماری است که عناصر بر گرفته از معماری دوران کلاسیک روم و یونان تشکیل شده است. سبک های معماری زیادی از معماری کلاسیک الهام گرفته اند و این مسئله باعث شکل گیری باززنده سازی هایی مثل معماری نئوکلاسیک از میانه قرن ۱۹ و باززنده سازی یونانی قرن ۲۰ شد. اکثر سبک های معماری که پس از رنسانس در اروپا زاده شده اند می توانند معماری کلاسیک محسوب شوند. این تعبیر گسترده از این اصطلاح توسط جان سامرسون در کتاب زبان کلاسیک معماری به کار گرفته شده است. عناصر معماری کلاسیک در زمینه های معمارانه متفاوتی نسبت به زادگاه اصلیشان به کار گرفته شده است. شیوه های کلاسیک – دوریک، یونیک و کرنتین که در معماری سبک گرای قرن ۵ پیش از میلاد یونان معنی دارند در معماری قرن اول گال ها دوباره به کار گرفته می شوند و از آن زمان بارها و بارها تجدید شده اند.

مجتمع مسکونی Albion riverside-نورمن فاستر

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای مجتمع مسکونی بامدیریت آرشیتکت:آرتور امیدآذری

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا ی مجتمع مسکونی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر:۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

نام پروژه:

Albion riverside

معمار:

Norman foster

موقعیت بنا:

London-england

زمان ساخت:۱۹۹۸_۲۰۰۳

این نکته که “نورمن فاستر” در طول چهاردهه معماری همواره در صدر بهترین معماران زمان بوده است، حکایت از هوش استادانه او در درک صحیح تغییرات زمان بوده است.

او که متولد ۱۹۳۵در شهر منچستر در انگلستان است تحصیلات معماری را در آمریکا به پایان رساند.نگاه متفاوت او به سازه و علاقه بیش از حد او به آفرینش ساختارهایی نو با مصالحی مدرن با شیشه و فولاد، را در اولین آثارش مانند “سه خانه پلکانی در لندن” نیز می توان مشاهده کرد.

فرم منحنی و سیالی که فاستر در طراحی این مجتمع مسکونی به تماشا گذاشته است، بی ارتباط با قرارگیری این مجتمع در ساحل رودخانه پیچ در پیچ     نبوده است.این ایده با زیبایی و وقار تمام در کنار ساحل نشسته است و هیچ آثاری از خودنمایی در تناسبات حجم، ارتفاع و حتی در متریال های نما به چشم نمی خورد.

در نمای رو به رودخانه ، بالکن ها با حفاظ شیشه ایی ظریف، به فرم منحنی شکل گرفته است،حال آنکه نمای جنوبی ساختمان در یک شبکه نازک آلومینیومی، پنهان و تنها به وسیله عقب نشینی بالکن ها و پنجره ها شکافته شده است.

فرم سقف این مجتمع نیز در ادامه شبکه منحنی در نمای جنوبی است و گشودگی هایی که در آن به چشم می خورد بالکن های واحدهای دوبلکس طبقات آخر می باشند.

مجتمع شامل ۱۸۵واحد آپارتمانی یک تا چهار خوابه در دوازده طبقه می باشد.که این ، ۱۲واحد دوبلکس در دو طبقه بالایی ساختمان قرار گرفته اند.در تمام واحدها دیواره های داخلی انعطاف پذیر و متحرک هستند و امکان خلق فضاهای متفاوت را به وجود می آورند.

منبع:مجموعه کتب عملکردی در معماری