مقررات و معیارهای طراحی استخرهای شنا:
مشخصات فضایی و معماری:
کلیات:
استخرهای شنا برحسب نوع فعالیت (آموزشی، تمرینی، مسابقه ای و یا تفریحی) دارای ویژگی هایی است که باید از ابتدای برنامه ریزی و طراحی مد نظر قرار گیرد. استخرها ممکن است یک منظوره (ویژه یک نوع فعالیت) و یا چند منظوره که امکان فعالیت های مختلف را فراهم می¬کند، در نظر گرفته شود. استخرها همچنین ممکن است به صورت مجموعه “پیوسته” و “ناپیوسته” طراحی شود به گونه ای که استخرهای پیوسته در شکل هایی مانند و یا مشابه و استخرهای ناپیوسته به صورت مجموعه از چند استخر یک منظوره در جوار هم در نظر گرفته می¬شود. استخرهای پیوسته با وجود ظاهر یکپارچه امکان تفکیک را به راحتی فراهم می¬کند و در صورت نیاز هر بخش، عملکرد استخر یک منظوره را نیز می تواند ارائه نماید.
با به شرح فوق استخرهای شنا ممکن است سرپوشیده و سرباز نیز پیش بینی شود که در هر دو حالت شامل ویژگی های فوق نیز می¬گردد.(سازمان برنامه و بودجه،دفتر تحقیقات و معیارهای فنی، موازین فنی ورزشگاه های کشور جلد دوم، چاپ اول، ۱۳۷۴، ص ۱۱۵)
استخرهای سرباز و سرپوشیده:
استخرهای سرباز با وجود هزینه کمتر ساخت و نگهداری نسبت به استخرهای سرپوشیده و با وجود بهره برداری از طبیعت آزاد، گل و گیاه و آفتاب که شرایط محیطی بسیار مطلوب و جذاب¬تری را فراهم می¬آورد، ولی در عمل کارآیی لازم را در مقایسه با استخرهای سرپوشیده ندارد، به گونه ای که دوران کوتاه بهره برداری در طول سال سبب پیامدهای زیر میشود:
– رها شدن کلیه تاسیسات استخر در بیشترین ایام سال
– بی توجهی به پرسنل دائم و موظف
– نبود سیستم مشخص حفاظت و نگهداری از تاسیسات
– نبود نظام مدیریت واحد و پایدار
از این رو توصیه می¬شود استخرهای سرباز در داخل یک مجموعه ورزشی و یا در جوار استخرهای سرپوشیده در نظر گرفته شود ویا با استفاده از سیستم سقف¬های سبک و جمع شو زمان بهره برداری به سرتاسر سال افزایش پیدا کند.)
انواع استخرها:
الف- استخرهای روی زمین
در این استخرها کاسه استخر روی تراز زمین قرار می¬گیرد و اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق به صورت ثابت در نظر گرفته می¬شود. ظرفیت این استخرها متوسط و عمق آن کم، پیش بینی می¬شود. این استخرها مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی است.
شیرجه در این استخرها به علت عمق کم امکان پذیر نمی-باشد. در این استخرها امکان نمایش زیر آب برای برنامه های آموزشی شنا و غواصی امکان پذیر است.
ب- استخرهای بالای زمین
در این استخرها کاسه استخر بالاتر از تراز زمین قرار می-گیرد و اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق به صورت موقت و یا ثابت پیش بینی می¬شود. ظرفیت و عمق این استخرها کم می-باشد. این استخرها مناسب فعالیت های آموزشی و تفریحی است. شیرجه در این استخرها به علت عمق کم امکان پذیر نمی¬باشد. این استخرها ممکن است بخشی از سیستم سازه بنا و یا در مقیاس کوچکتر به صورت بار روی سقف تلقی شود که در این صورت امکان جابجایی پیدا خواهد کرد.
پ- استخرهای درون زمین
در این نوع استخرها کاسه استخر به طور کامل درون زمین قرار می¬گیرد و کلیه اتصالات مربوط به آب و فاضلاب و برق و تاسیسات جنبی به صورت ثابت و دائمی پیش بینی می¬شود.
این استخرها با امکان افزایش ظرفیت و عمق ممکن است برای کلیه ورزش¬های آبی و برگزاری مسابقات مورد استفاده قرار گیرد.
ویژگی ها و مشخصات استخرها:
برای هر یک از فعالیت¬های مربوط به ورزش¬های آبی داخل استخر، براساس ویژگی¬های خاص آن، باید مشخصات و ابعاد و اندازه¬هایی به شرح زیر پیش بینی شود:
الف- آموزش خردسالان
استخر آموزش خردسالان دارای عمق حداکثر ۹۰ سانتیمتر، عرض ۷ متر و طول ۱۶٫۶ یا ۲۰ مترمطابق شکل ۳-۱ میباشد. برای ورود به این استخر پیش بینی پله با عرض حداقل ۷ متر برای کودکان مبتدی توصیه می¬شود. ایجاد دو خط شنا در طول استخر با علائم راهنما در کف، کمک موثری در پیشرفت روند آموزشی خواهد داشت. همچنین پیش بینی حاشیه ای به عرض ۲ متر با کف سازی مناسب و غیر لغزنده دور استخر امکان نرمش و آمادگی جسمانی شناگران خردسال و همچنین آموزش های تئوریک آن¬ها را فراهم خواهد ساخت.
ضمنا حاشیه استخر امکان کنترل مربیان و نظارت بر شنای خردسالان را در داخل آب تسهیل خواهد کرد.
ب- شنای تفریحی
استخرهای تفریحی تابع ضوابط و معیارهای خاصی به جز میزان عمق نمی¬باشد از این رو استخرهای تفریحی در شکل¬های مختلف و با تجهیزات وسایل تفریحی گوناگون طراحی و احداث می¬شود. در طراحی این گونه استخرها عمق آب در بخش بزرگی از استخر (تا ۸۰ درصد) کمتر از ۱٫۷ متر در نظر گرفته می¬شود. ناحیه عمیق در این نوع استخرها برای نصب تخته های شیرجه کوتاه (حداکثر تا یک متر)، وسایل بازی مانند انواع سرسره ها، و موج افکن های مکانیکی و همچنین ورزش غواصی مناسب می باشد. کف استخرهای تفریحی باید دارای شیب ملایم باشد و از ۷ درصد تجاوز نکند.
پیش بینی سکویی به عرض حداقل ۲ متر در حاشیه استخرهای سرپوشیده و ۴ متر در حاشیه استخرهای سرباز برای استراحت شناگران و نظارت ناجیان غریق ضروری می¬باشد. (همان ، ص ۱۱۷)
پ- شنای حرفه ای و مسابقات
استخر شنای ویژه مسابقه برای انجام فعالیت¬هایی نظیر شنای آموزشی کودکان، شنای تفریحی و یا شیرجه مناسب نمی باشد، زیرا مقررات و ضوابط این فعالیت نیازمند ویژگی های خاصی است که انجام سایر ورزش های آبی را کمتر امکان پذیر می¬کند.
فواصل استاندارد و رسمی برای مسابقات شنا ۱۰۰ متر، ۲۰۰ متر، ۳۰۰ متر، ۴۰۰ متر، ۸۰۰ متر و ۱۵۰۰ متر می¬باشد، از این رو طول استخر باید مضربی از ۱۰۰ باشد لیکن طول ۵۰ متر برای برگزاری مسابقات ترجیح داده شده است.
استخرهایی به طول ۳۳٫۳۳ متر، ۲۵ متر، ۲۰ متر و حتی ۲٫۳ ۱۶ متر برای مقاصد تمرینی و یا مسابقات غیر رسمی پیش بینی می¬شود.
عرض استخرهای مسابقه با توجه به تعداد خطوط شنا تعیین می¬شود، عرض خطوط شنا برای مسابقات داخلی ۲ متر و برای مسابقات بین المللی تا ۲٫۵ متر پیش¬بینی می¬شود. خطوط شنای کناری با فاصله نیم متر از لبه استخر در نظر گرفته می¬شود به گونه ای که برای یک استخر ۶ خطی ۱۳ متر عرض لازم خواهد داشت. استخرهای کمتر از ۶ خط برای مقاصد تمرینی به کار می رود و در این نوع استخرها فاصله خطوط شنا کناری از لبه استخر به ۲۵ سانتیمتر کاهش می یابد که در آن صورت استخر ۴ خطی دارای ۸٫۵ متر عرض و استخر ۵ خطی دارای ۱۰٫۵ متر عرض خواهد بود. استخرهای ویژه مسابقات رسمی و بین المللی دارای ۵۰ متر طول با ۸ خط شنا هریک به عرض ۲٫۵ متر می باشد که با احتساب دو فاصله نیم متری از لبه های کناری استخر، ابعاد کلی به ۲۱*۵۰ متر خواهد رسید. شکل شماره ۳-۲ نسبت طول به عرض استخرها را نشان می¬دهد.
عمق استخرهای مسابقه در کمترین محل ۱٫۳ متر و یا حداقل ۱٫۱۷ متر می¬باشد که انتخاب ۱٫۲۲ برای کارآیی بیشتر استخر توصیه می¬شود.
ت- استخرهای چندمنظوره
با در نظر گرفتن تمهیداتی در مقاطع استخرهای مسابقه ای و تمرینی امکان برگزاری سایر ورزش¬های آبی تا حدود زیادی فراهم می¬شود، به گونه ای که رعایت عمق و شیب مجاز در کف استخرها و بهره گیری از تقسیم کننده¬های شناور، قابلیت بسیار خوبی برای افزایش کارآیی و تبدیل آن به استخرهای چند منظوره به وجود خواهد آورد.
مقاطع ارائه شده در شکل کف استخرهای چند منظوره و مقدار شیب مجاز آن را که کمتر از ۷ درصد در طول استخر می باشد نشان می¬دهد.
شکل ,یک استخر ۵۰ متری مسابقه را نشان می دهد که با تنظیم کف و استفاده از تقسیم کننده¬های شناور یک نمونه بسیار موفق از استخرهای چند منظوره را به وجود آورده است. در این استخر علاوه بر برگزاری مسابقات رسمی امکان آموزش واترپلو، شیرجه از روی تخته شنا و شنای تفریحی تامین شده است.
