گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری
در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.
معماری کاغذی
سابقه استفاده از کاغذ در معماری ژاپن بسیار دیرینه است. با توجه به شدت زلزله خیز بودن این منطقه جغرافیایی، همواره، از گذشته دور، طراحی ساختمان ها به گونه ای که متحمل کمترین خسارت ها در اثر زلزله های شدید شوند، به عنوان هدف اولیه طراحی معماری مطرح بوده است.
یکی از بهترین روشها برای کاهش میزان تخریب بناها در مقابل زلزله، سبک کردن ساختمان و استفاده از مصالحی با وزن پائین است. در معماری ژاپن، از چوب، کاغذ و مصالحی از این قبیل استفاده می شود.
معماران سنتی ژاپن از صفحه های کاغذی که به «شوجی» معروف اند به عنوان عنصر جدا کننده فضاهای مختلف معماری بهره می گیرند. صفحه های کاغذی علاوه بر تأمین سبکی ساختمان و ایفای نقش جدا کنندگی فضاها، قابلیت های تزئینی بسیاری را در اختیار طراحان قرار می دهند. اما آنچه اکنون در این مقاله بدان می پردازیم بسیار فرا تر از موارد استفاده کاغذ در معماری سنتی ژاپن است. امروزه از کاغذ به عنوان اصلی ترین عنصر سازه بنا استفاده می شود به گونه ای که فرم خاصی از کاغذ توانسته جایگزین فولاد، بتن و مصالح بنایی شود.
بسیار پیش آمده است که هسته مقوایی میانی دستمال های توالت و یا کاغذ های فکس و پلات را دور بیندازیم اما مطمئناً هیچ گاه تصور نکرده ایم که این مواد می توانند، به عنوان عنصری سازه ای در شکل گیری بناهایی استوار مطرح شوند.
استوانه های مقوایی
استوانه های مقوایی (Card board Tube)، از کاغذ های بازیافت شده به ظاهر دور ریختنی تهیه می شوند. بسیار ارزان هستند و در کارخانه هایی مخصوص در سازوکاری نه چندان پیچیده تولید می شوند. کارخانه ها این قابلیت را دارند که استوانه هایی کاغذی (Paper Tubes) در ابعاد مختلف با طول، قطر و ضخامت های متنوع تولید کنند. استوانه های تولید شده در این کارخانه ها شکننده نیستند و با افزودن ترکیبات شیمیایی خواص مختلفی از قبیل ضد آب، ضد آتش، ضد موریانه و … پیدا می کنند و می توانند کاربری های متنوع و خاصی را داشته باشند. امروزه با اعمال محاسبات دقیق برروی این مواد و انجام آزمایش های استاندارد فنی به خوبی می توانیم از این مواد به عنوان عنصر سازه ای در معماری ساختمان ها استفاده کنیم.
مزایای استفاده از کاغذ در معماری
کاغذ، ماده ایست که در طبیعت به دست می آید و به آسانی به چرخه طبیعت باز گشته و به عنوان دوست آکوسیستم محسوب می شود. استوانه های کاغذی از زباله های کاغذی بازیافت شده تهیه می شود، موادی که بلااستفاده و دور ریختنی هستند و به دلیل خاصیت بازگشت به چرخه طبیعت، معماری با استوانه های کاغذی، زباله صنعتی بر جای نمی گذارد.
چوب یکی از مصالح ساختمانی است که خواص شیمیایی و فیزیکی مناسب آن موجب شده یکی از پر طرفدارترین عناصر ساختمانی محسوب شود. بافت زیبا و تنوع گونه های مختلف چوب امکانات بسیاری را در اختیار طراحان قرار می دهد، هرچند از نظر فنی، در مراحل پیچیده ای لازم است تا چوب موجود در طبیعت به عنصری ساختمانی تبدیل شود.
استوانه های مقوایی بافت و رنگ مشابه چوب دارند و همان امکانات بصری چوب را دارا هستند. بدون آن که مشکلات مربوط به استفاده از چوب و آماده کردن آن در پروسه صنعتی را داشته باشند. امروزه
در بسیاری از نقاط، به دلیل کاهش ذخایر تولید چوب که همان جنگل ها هستند چوب به ماده ای کمیاب و بسیار گران قیمت تبدیل شده است. در صورت ادامه روند روبه رشد تخریب جنگل ها و استفاده از چوب در مصارف متفاوت صنعتی، ساختمانی و غیره بشر بی شک با بحرانی زیست محیطی مواجه می شود که این مسأله لزوم پرداختن به موادی به عنوان جایگزین چوب را به طور جدی مورد توجه قرار داده است. با کنترل خواص فیزیکی و شیمیایی استوانه های کاغذی می توان از این مواد به عنوان «فرم نوینی از چوب تکامل یافته» در مصارف مختلف بهره گرفت.
استفاده از مصالح سبک و پائین آوردن وزن ساختمان مهم ترین راه های کاهش اثرات زلزله است. استوانه های کاغذی بسیار سبک هستند و در مواردی وزنی به مراتب کمتر از چوب دارند و شاید بتوان از آنها به عنوان یکی از سبک ترین مصالح ساختمانی یاد کرد که این مسأله از مزایای قابل توجه این ماده است.
