گـزارش تـوصیفـی خـانـه تـاریخـی بـروجـردیهـا
خانه تاریخی بروجردیها در خیابان علوی و در محله سلطان امیراحمد واقع شده و توسط بازرگانی به نام حاج سید حسن نطنزی در حدود سال ۱۲۷۵ هـ . ق. در دوران قاجاری ساخته شده است . چون صاحبخانه مال التجاره از بروجرد وارد می کرده و با تجار این شهر نیز در ارتباط بوده است ، لذا به آقای حاج حسن بروجردی مشهور شده و خانه ای هم که به وی تعلق دارد ، به خانه بروجردی موسوم گردیده است . معمار این خانه یکی از نوابغ معماری کاشان و از طراحان معروف ساختمان به نام استاد علی مریم بوده است که در ایجاد دو بنای تاریخی دیگر کاشان ، یکی خانه تاریخی طباطبائی ( در محله سلطان امیراحمد و در نزدیکی خانه بروجردی ) و دیگری تیمچه امین الدوله ( واقع در بازار ) نقش داشته است .
نمای جبهه جنوبی
این خانه شامل دو قسمت بیرونی و اندرونی است و محلی که فعلاً در معرض دید عموم است ، قسمت بیرونی این خانه است . در بدو ورود به این خانه وارد هشتی ورودی خانه می شویم که درب ورود به قسمت اندرونی خانه هم در این هشتی قرار گرفته است . پس از آن از راهرو نسبتاً طولانی و شیبدار گذشته و وارد حیاط می شویم . در کنار این راهرو ایوان شمالی خانه قرار دارد ، در قسمت شمالی ایوان یک پنج دری واقع است که محل پذیرائی مهمانان بوده و در دو طرف آن دو اتاق بهار خواب قرار دارد که به علت نور مناسب و گرمای زیاد ، بیشتر در زمستان مورد استفاده قرار می گرفته ، دیوار بیرونی اتاقهای این ایوان ونیز داخل اتاق پنج دری با گچبریهای بسیار ظریف با طرح گل و مرغ زینت یافته است . در داخل حیاط یک حوض بزرگ با باغچه های وسیع در اطراف آن ، قرار دارد . مطبخ ( آشپزخانه ) در قسمت شمال شرقی قرار گرفته و در قسمت شرقی بنا اتاقها و ایوان سرپوشیده ای به چشم می خورد که در جلو ایوانها پله هایی جهت رفتن به سردابها ( زیر زمینها ) ساخته شده که در جبهه های مختلف بنا واقعند که بوسیله بادگیرهایی بلند هوای آنها تهویه و خنک شده و قابل استفلده در هوای گرم تابستان می شود .
تالار و یکی از فضاهای سرپ وشیده جبهه جنوبی
در قسمت جنوبی بنا تالار سرپوشیده ای به چشم می خورد که بر پیشانی آن می توان هنرنمایی استادکار ایرانی را نظاره گر بود بطوریکه منافذ مشبکی که جهت تهویه هوای تالار در این قسمت تعبیه گردیده با گچبری جالب و دیدنی درآمیخته و فوق العاده جالب و نحصر بفرد خود نمائی می نماید که از نظر طرح و اجراء در زمره آثار بدیع معماری سنتی است . تالار بزرگ سرپوشیده که محل برگزاری اعیاد و مراسم سوگواری بوده است ، شامل یک ایوان که دارای سقف بلندی است ، در جلو و یک قسمت شاه نشین در انتهای تالار که از قسمتهای دیگر مرتفع تر بوده و دارای تزئینات خاصی است و نیز تالارهایی در دو طبقه در جنبین آن دیده می شود . سقف تالار با طرح بسیار زیبایی گچبری و مقرنس کاری و رنگ آمیزی گردیده است . سقفها وبدنه های داخلی سرپوشیده و تالارهای جنبی آن با نقوش گل ومرغ و شکارگاه و حیوانات گچبری و یا نقاشی و یا با خط خوش تابلوهائی زیبا آفرینش شده است ، بخصوص روی دیوارهای شاه نشین تصاویری از پادشاهان قاجار در تابلوهایی دیواری خودنمایی می کند . نقاشیهای این بنا در شیوه های متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زیر نظر هنر مند نامدار نقاشی ایران در دوره قاجاریه مرحوم میرزا محمد خان غفاری کاشانی ملقب به « کمال الملک » ترسیم گردیده است و طرحهای گچبری این خانه نیز با نظارت این استاد بزرگ تهیه و به انجام رسیده است . با توجه به گچبریهای قسمتهای مختلف این خانه ، بخصوص پنجره های مشبک گچی داخل اتاق بزرگ که از کمال ظرافت به پارچه توری شباهت دارد به مرتبه ذوق و هنر این هنرمند ایرانی و دیگر استادکاران و معمار این خانه واقف می گردیم . جالب است که بدانیم که مرحوم حاج آقا حسن بروجردی برای فرزندش سید مهدی از دختر مرحوم حاج سید جعفر طباطبائی خواستگاری می نماید و خانواده طباطبائی شرایط موافقت با ازدواج را ساخت خانه ای آبرومند و درخور شأن عروس خانم قرار میدهند و به همین خاطر حاج آقا حسن بروجردی از همان معماری که خانه طباطبائی را ساخته است ، دعوت می کند که این خانه را نیز بسازد . خانه تاریخی بروجردیها در تاریخ ۱۳/۰۳/۱۳۵۴ به شماره ۱۰۸۳ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است .
گوشه جنوب غربی حیاط
نورگیرهای سقف جبهه جنوبی
نمای یکی از سه دریها
نمای جبهه جنوبی
منظر عمومی حیاط از ایوان جبهه جنوبی
شاه نشین جبهه جنوبی
حیاط و گوشه شمال غربی
حیاط و جبهه غربی
تزئینات سقف جبهه جنوبی
برش افقی (پلان) طبقه دوم
برش افقی (پلان)طبقه اول
۱-برش عمودی الف-الف
۲-برش عمودی الف-الف
پرسپکتیو
برش عمودی ب-ب
