برج و میدان آزادی تهران
بخش اول
تاریخچه :
در نیمه دوم دهه چهل قرن چهاردهم هجری شمسی ، طراحی دروازه غربی ورود به شهر تهران ، در مجاورت با فرودگاه بین المللی مهرآباد و بسیاری از مسیرهایی که از نقاط غربی کشور به تهران منتهی می شوند و در معرض دید مردم ، گردشگران ، میهمانان عالی رتبه سیاسی و نظایر آن قرار می گرفت ، به مسابقه گذاشته شد .
هدف ، طراحی بنایی یادمانی بود که علاوه بر داشتن تاثیرات بصری خاص ، تداعی کننده پیشینه تاریخی ، فرهنگی و هنری این سرزمین باشد و به عنوان نماد پایتخت ایران نیز، محسوب شود .
در این مسابقه ، طرح ارائه شده توسط حسین امانت که در آن زمان یکی از دانشجویان سالهای پایانی رشته معماری دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران بود ، برنده شد . طرح او ، پس از پذیرش اولیه ، تکمیل و با دقت نظر خاص ، به نقشه های اجرایی تبدیل شد . نظارت بر حسن اجرا نیز بر عهده مهندسین مشاور حسین امانت و همکاران بود و محاسبات فنی توسط دفتر Ove Aroup انجام شد .
بخش اصلی این بنا طی سی ماه ، با کیفیت اجرایی بسیار بالا و جزییاتی که برای اولین بار برای این ساختمان طراحی شده بود ، اجرا و در ۲۴ مهرماه ۱۳۵۰ هجری شمسی افتتاح شد و بخش های جانبی آن ، در سال ۱۳۵۳ هجری شمسی مورد بهره برداری قرار گرفت.
بررسی کاربری اراضی اطراف بنا
محدوده موردنظر ، یکی از مهمترین دروازه های ورود و خروج شهر تهران می باشد . تعداد بسیار زیاد مسافرت های درون شهری و برون شهری به شهرها و شهرک های صنعتی و مسکونی حاشیه غربی ، جنوب غربی و شمال غربی تهران ، پیرامون میدان را به یکی از مبادی ورود ، خروج ، و توزیع مسافر تبدیل کرده است . با این توصیف ، کاربری عمده پیرامون میدان ، ایستگاه های تاکسی ، مینی بوس ، اتوبوس و پایانه های مرتبط با این عملکردها می باشد . در ضلع شمال غربی میدان ، ترمینال مسافربری غرب ، در شمال شرقی کاربری های تجاری – اداری و مسکونی و در حاشیه میدان نیز کیوسک های روزنامه فروشی ، بلیت فروشی و عملکردهایی نظیر آن ، در جنوب شرقی پارک المهدی و در جنوب غربی ، سازمان ملی نقشه برداری و محدوده فرودگاه بین المللی مهرآباد ، وجود دارند .
بررسی شبکه ارتباطی سواره و پیاده و تاثیرات متقابل
بزرگراه محمدعلی جناح در ضلع شمالی ، خیابان آزادی در امتداد طولانی ترین محور شرقی – غربی تهران در ضلع شرقی ، بزرگراه آیت الله سعیدی در ضلع جنوبی و جاده کرج در ضلع غربی ، دسترسی های اصلی به میدان را تشکیل می دهند. هریک از این دسترسی ها ، جزء اصلی ترین معابر شهر به ویژه شریان های ارتباطی با بیرون از شهر می باشند.
همان طور که ذکر شد ، وجود آنه باعث حجم وسیعی از مراجعات به محدوده موردنظر شده است. ایجاد حلقه ای پیرامون معبر اصلی میدان ، باعث روان شدن ترافیک و افزایش سرعت رفت و آمد شده است. دسترسی به بنای یادبود برای افراد پیاده از طریق زیرگذر و یا عبور خطرناک از مسیرهای پیرامونی میدان امکان پذیر است.
موقعیت بنا در سایت و نحوه استقرار بنا در سایت
زمین بنا، که میدان آزادی را تشکیل میدهد ، شکلی شبیه بیضی به مساحت ۶۸ هزار متر مربع می باشد. مرکز بنای یادبود تقریبا در یک سوم شرقی راستایی که از امتداد محور شرق – غرب می گذرد، واقع شده است.
دهانه های بزرگ برج رو به شرق و غرب و دهانه های کوچک آن ، رو به شمال و جنوب طراحی شده اند.
هندسه ،شیب و عوارض طبیعی زمین
میدان تقریبا به شکل بیضی است. قطر بزرگ آن به طول ۳۸۰ متر در راستای محور شرق-غرب و قطر کوچک به طول ۲۱۰ متر در امتداد شمال – جنوب واقع شده است.
مساحت و محیط میدان به ترتیب حدود ۶۸ هزار متر مربع و ۹۸۰ متر می باشد. شیب زمین معادل ۵/۱ درصد و جهت آن از شمال به جنوب می باشد. اصول کلی حاکم بر طراحی فضای سبز و محوطه سازی
یکی از ویژگی های بارز این بنا، طراحی محوطه می باشد. الگوی هندسی به کاررفته در طراحی فضای سبز ،از طرفی شبیه به طرح ها و نقش و نگارهایی است که در طبیعت وجود دارد و می توان طرح هایی مشابه ان را در برگ گیاهان یا پوست حیوانات مشاهده کرد. خلاقیت به کار رفته در این طرح ، ایجاد نقش و نگارهایی است که مفاهیمی نظیر تکرار ، تشابه ، تغییرات فرم ، تکامل ، تقارن ، کثرت و وحدت و نظایر آن را تداعی می کند.
شش ضلعی هایی که در این طرح به کاررفته اند، نسبت به محور شرق – غرب متقارن بوده و مجموعه سبز و زیبایی را برای جای گرفتن بنای یادبود فراهم کرده اند .
