نقد معماری-مباحث کارشناسی ارشد سیر اندیشه معماری

نقد معماری

1.  – واژه ی نقد از کلمه یونانی سرچشمه گرفته شده است. این واژه ی یونانی به معنای جدا کردن، تمیز دادن، خوب وارسی کردن، الک کردن و تفاوت قائل شدن است.
2. – واژه ی نقد کردن اغلب به مفهوم عیب جویی و خرده گیری یا قضاوت کردن در مورد چیزی به کار می رود. با اینکه از نظر علم واژه شناسی مفهوم قضاوت از کلمه نقد استنباط نمی شود.
3. – استفاده رایج تر و تا حدی فنی از واژه ی نقد این است که آن را به مفهوم ارزیابی نکات مثبت یا منفی پدیده مورد نقد در نظر بگیریم تا به مفهوم( قضاوت کردن) در این صورت به ریشه اصلی کلمه نزدیکتر شده ایم.
4. – به دلیل مناسب بودن واژه ی نقد این وازه معمولا برای نامیدن هرگونه تحلیل علمی و توصیف متون، منابع، ویژگی ها، فنون، تاریخ یا مفاهیم تاریخی یک اثر ادبی یا هنری به کار می رود.
5. – منتقد کسی است که بتواند با استفاده از دانش، آگاهی، آموزش و علایق خود، به مطالعه و تحلیل و توصیف نقادانه یک اثر هنری بپردازد.
6. – منتقد در این چنین شرایطی باید بصیرت و شناخت جامعی از پدیده مورد نقد داشته باشد.
7. – آداب نقد معماری همواره در هاله ای از ابهام و پیچیدگی قرار دارد.

نقد معماری دارای سابقه ای نسبتا طولانی است ولیکن مبانی نظری صور گوناگون نقد چندان مورد توجه قرار نگرفته است. نقد معماری کمتر به صورت یک فرآیند نظام مند و سازمان یافته مورد بررسی شده است. علت دیگر آشفتگی در امر نقد معماری کثرت و وسعت عوامل دخیل در محیط معماری نیز می باشد.

   فواید شناخت روش های مختلف نقد                                    

1. – شناخت روش های مختلف نقد باعث خواهد شد نقد به جای وسیله ای برای تهدید و ترساندن به ابزاری برای تولید کارهای بهتر تبدیل گردد. (وین آتو)
2. – اگر نقد را به مشابه ابزار بنگریم نوع ارتفاع دهنده ی آن را تاثیرگذارتر از نوع تهدید کننده آن خواهیم یافت. (وین آتو)
3. – مادامی که نقد را در جامعه ای به عنوان ابزاری برای تهدید کردن و ترساندن به کار رود به تولید کارهای بهتر نائل خواهد شد. (وین آتو)
4. – تهدید هر موجود زنده ای حتی اگر نبات نباشد واکنش تدافعی در پی       خواهد داشت.
5. – باید به چنین نقدی از فهم برسیم که نقد را به عنوان عامل پیشرفت بدانیم نه تهدید.

     اهداف متعالی نقد معماری

1. – امید بر ایجاد تاثیرات احتمالی بر کیفیت محیط ساخته شده ی اطراف
2. – بروز واکنش های آگاهانه تر در مخاطبین
3. – سوق دادن نقد به سوی اهدافی چون، اخلاق گری، نوع دوستی، تناسب با روح زمان و تحول
4. – نقد باید هدایتگر و جهت دهنده باشد .
5. – اهمیت تاثیرگذاری نقد بر آینده یا آینده نگر بودن نقد.

نکته: نقد معماری در عرصه ی مطبوعات هرگز توجهی به آینده نداشته است.

نکته: منتقدین باید بیشتر آینده نگر و عاقبت اندیش و کمتر سیاستمدار و فرصت طلب باشد.

دیدگاه های مختلف در تعریف نقد،( تعاریف مختلف از نقد معماری)

1. – هر آنچه مردم در محیط ساخته شده انجام داده یا هر واکنشی که نسبت به آن ابراز   می کنند، نوعی نقد تلقی می شود.
2. – نقد تنها به مقالات انتقادی و مغرضانه روزنامه ها و مجلات یا واکنش های متقابل مدرسین و دانشجویان در مدارس معماری محدود نمی شود.
3. – در تعریف جامع تری نقد چیزی است که همه ی ماهواره با آن در ارتباط بوده ایم وقتی گاه به طور ناخودآگاه بدان مشغولیت داریم.
4. – نقد فعالیتی انحصاری و محدود به متخصصین آثار هنری نیست بلکه مجموعه ای است
5. متشکل از انواع مختلف رفتارهای انسانی
6. – نقد زمانی مفیدتر خواهد بود که به جای تحقیر گذشته به ترسیم آینده بپردازد.

    انواع نقد معیاری

1. – نقد نظریه ای ( آموزه ای، دکترینال)
2. – نقد منظومه ای (سیستماتیک)
3. – نقد گونه ای
4. – نقد کمی
5. نقد نظریه ای

– در این گونه نظریه ها به عنوان زیربنای نقد معمارانه مطرح هستند.

– مثال: کمتر کسل کننده است، هر چه کمتر بهتر ( میس ون در روهه) خانه ماشینی است برای زندگی (لوکوربوزیه)

– نقد نظریه ای یا نظریه گرا به خاطر دیدگاه تک بعدی خود تمایل به یافتن فقط یک راه حل بهتر برای هر مسئله دارد.

نقد منظومه ای

– نقد منظومه ای جایگزین بهتری برای نقد بر پایه ی یک نظریه و دکترین قاطع و صریح است.

نقد منظومه ای بر اساس مجموعه ای به هم بافته از اصول و عوامل معمارانه برای بررسی یک ساختمان یا مجموعه ی شهری معین است.

در نقد منظومه ای امکان ملاحظه ی پیچیدگی های نیازهای انسانی فراهم تر است. (۶۴)

– مثال: سیستمی تحت عنوان زبان در قفا بر مبنای خصوصیات رستورانی در لوس آنجلس به عنوان گوگی پایه گذاری شد، اصول و قواعد معماری گوگی (۷۰)

نقد گونه ای

1. – نقد گونه ای بر اساس انواع ساختاری، کاربردی و صور گونه ای شکل می گیرد.

این نقد به ندرت در نقدهای متداول معماری دیده می شود.  گونه شناسی معماری کمتر به عنوان اساسی برای نقد به کار رفته ولیکن روشن است که قسمت اعظمی از محیط ساخته شده توسط بشر بر اساس گونه ها و یا سبک های استاندارد ساخته شده اند و نه بر اساس نوآوری ها.

مثال: خانه های یک قشر خاص (خانه های طبقه ی کارگر)

– نقد گونه ای به دنبال وجوه اشتراک بین ساختمان هایی است که قرار بوده به نیازهای مشابهی پاسخ دهند.

– معیار موفقیت یک معماری از نظر نقد گونه ای میزان انطباق آن با گونه ی مشخص شده است.