سیر تحول فضا در معماری در تاریخ

سیر تحول فضا در معماری در تاریخ

معماری یونان باستان

„کسی که معبدیونانی را ازلحاظ معماری وبیش ازهرچیزمفهوم فضایی آن بررسی می کندنمی تواند باخشم ازآن دورنشودوباغضب به عنوان اثری غیرمعماری به آن اشاره نکندامافردی که به پارتنون نزدیک می شودآن رابه مثابه مجسمه ای تحسین می کند.“

دراین عبارات می توان بخوبی داوری براساس معماری به مثابه فضای داخلی معماری رامشاهده نمود.داوری درباره معابدیونانی براساس عناصرسازنده آن صورت می گیرد.یک حجم بزرگ که دورتادورآن راستون هایی دربرمیگیردودارای یک فضای اصلی درمرکزاست.بنظرزوی فضای خالی معابدیونانی فاقداندیشه خلاق است زیرانمی تواندبه عملکردها ونیازهای اجتماعی پاسخ گویداین فضابرای مردم عادی کارکردنداشت وفضایی خاص برای خدایان بوده است.تنهامکانی که دراین بناقابل((قدم زدن))است رواقهای دوراتاق مرکزی است.هنگامی که ایتالیهای عهدباستان معابدیونانی رادرجنوب ایتالیا می ساختندرواقها را بزرگترساختندواین ((زوی))تمایل ودرک مردم ایتالیانسبت به فضارانشان می دهد.بنابراین معماری یونانی را می توان دارای ویژگی های زیردانست:

_مجسمه واربودن

_فقدان حرکت درونی

_معابدبه مثابه آثارغیرمعماری

_توجه به تزیینات وعناصرمعماری درجهت تاکیدبرمجسمه واربودن معابد

معماری روم:

خصوصیت اساسی فضای رومی مبتنی برمقاومت درنظرگرفته شده است وتقارن درفضاهای دایره ای ومستطیلی حاکمیت دارد.

درمعماری رومی فضای داخلی باکارشیویاپلان مرکزی نقش مهمی دارد.زوی رومیان رابا الهامی قوی نسبت به موضوعات فضایی وحجمی ودرنهایت الهامی درباره معماری می داند.

فرم ها یا میادین بزرگ رومی وحمام های رومی ازنرایجادحرکت فضایی بابناهای مجسمه واریونانی کاملامتفاوت می باشند.کاربردستونهای داخلی که شکل مردگردرادربازیلیک های رومی به وجودمی آورندباستونهای دورادورمعابدیونانی به داخل به معنی گردش درفضای بسته وجهت دادن تمام تزیینات پلاستیکی به سمت این فضا است.

معماری صدرمسیحیت:

معماری مسیحیت انقلابی فضایی وعملکردی درمعماری به وجود آورد.دلیل این موضوع ازدیدگاه فضایی زوی کاملامشخص است.این معماری بیش ازمعماری های گذشته درایجادحرکت درفضای داخلی آن کوشیده است.اشاره وار دلایل آن رامی توان به صورت زیرآورد:

_کلیسا مکان تجمع مردم بوده مکانی برای دعا ونمازمومنان

_انتخاب بازیلیک ها(تالار دادرسی)به دلیل نیازبه تجمع وحرکت به جای معابد رومی.

_بکارگیری ترکیبی ازمقیاس انسانی یونانی وآگاهی فضای داخلی رومی.

_ایجادخط حرکت برای مصرف کننده ازورود به بنا تاحرکت به محراب

_خصوصیات دینامیک فضا وایجادمسیربرای نظاره گر

_سمت دادن به انسان وهدایت اودرفضا

_دراختیارگرفتن خصوصیات پویایی انسان درجهان مسیحیت

معماری بیزانس

درمعماری بیزانس افزون بررابطه افقی (محورافقی گسترش یابنده برزمین)محوری عمودی اهمیت می یابدچندویژگی این معماری ازلحاظ فضایی به شرح زیراست:

_شتاب در سمت عمودی وافقی فضایی

_طراحی فضای منبسط که درکنارفضای مرکزی گسترش می یابندمانندایاصوفیه.

_ایجادصفحات نورانی ووسعت

معمای گوتیک

معماری گوتیک موفق می گرددنوعی تداوم فضایی بین خارج وداخل راعملی سازد.ازدیدگاه زوی معماران گوتیک درایجادفضا

بلندادادن وفرم بخشی به آن بدون اینکه درانقطاع تداوم آن خللی به وجود بیاورندبه موفقیت نایل شدند.درمعماری گوتیک می توان ویژگی های زیررادید:

_کامل شدن سیستم ساختمانی

_نفی دیوارها

_تداوم فضایی بین خارج وداخل

_برداشتن پوسته ها

_توسعه پذیری وامکان رشدبرخی ازاجزای آن برای نمونه هنگام اتصال مفصل های بنا(درکلیساهای انگلیسی)

معماری رنسانس

باارائه آثاربرونسلکی برای اولین باردیگرتنهاساختمان نیست که درتملک انسان است بلکه انسان است بادرک قانون ساده میکندورمز بنا را نیزبه تملک خوددرمی آورد.برخی ازویژگی های معماری رنسانس ازدیدگاه فضایی اینگونه آمده است:

_طراحی بناهای بانقشه دایره برای نشان دادن مفهوم وحدت فضا

_کنترل کامل هرگونه انرژی دینامیکی موجود در محورها

_توازن منطقی ونظم دادن به فضا

_محوشدن جهت خطی

_پیروزی حجم برپلاستیک

معماری گوتیک

باروک آزادی فضایی است آزادی فکری ازقوانین قراردادی است٬ازهندسه مسطحه ٬ازسکون٬ازتقارن ونیزازتضادبین فضای داخل وخارج آزاداست.برخی ویژگی های معماری باروک بدین شرح است.

_تاب خوردن دیوارهابرای ایجادفضایی جدید

_تسخیرفضایی به آن حدی که فضا وحجم بخشهای تزیینی را درعمل معرفی می کند.

_تداوم فضایی ازپایین به بالاحتی دربیضی گنبد

_درک تمامی دیدفضایی به طورواحد

معماری مدرن:

معماری مدرن براساس پلان آزادبناشده است واین خواستی اجتماعی است که دیگربناهای اشرافی وبناهای یادواره ای رادرمعماری مطرح نمی کندبلکه مساله خانه برای خانواده متوسط ٬محل سکونت کارگری ودهقانی رابه صورت مناسب مطرح می کند.

معماری مدرن ازدیدگاه زوی اوج خلاقیت فضایی است.می توان به چندویژگی آن اشاره نمود:

_طراحی براساس پلان(کارشیو)آزاد

_ایجادارتباط مطلق بین فضای داخلی وخارجی

_انعطاف وآزادی درایجاددیوارهای داخلی