اهداف گردشگری-۲
شهر به عنوان مقصد گردشگری
همان طور که در مطلب پیشین اشاره شد، شهرها حافظه تاریخی بشریت هستند و شاخص تمامی تمدن های بشری، به ویژه اصلی‌ترین شاخص آن‌ها، شهرهایی بودند که کانون پویایی این تمدن‌ها به شمار می‌آمدند. تمدن های مصر در زمان ایران، روم، بیزانس، چین، بین‌النهرین و دیگر تمدن های مهم جهان، اصلی‌ترین بازتاب های فضایی خود را در شهرهای خود برای بشریت به میراث گذاشته‌اند. از همین روی شهرها نه فقط محلی برای کار و زندگی انسان‌هاست، بلکه در کنار آن، نماد تمام عیار تعلق خاطر وی به تاریخ بشریت است. بسیاری از میراث های تاریخ بشری در شهرها خلق شده و در آن‌ها به یادگار مانده‌اند.
انسان آگاه شهر را بدان جهت دوست دارد که در آن‌ها، بخشی از هویت و من دی هم نوع خویش را می‌بیند. به همین دلیل میان انسان و شهر یک همبستگی و دلبستگی تاریخی و ذهنی وجود دارد. تبلور عینیت یافته این ذهنیت‌ها، عمدتاً در شهرها مستقر هستند.
اما علاوه بر این دلبستگی عاطفی، نوعی کشش در شهرها وجود دارد که عوامل اصلی انتخاب شهرها با عنوان مقصد به شمار می‌آیند. تردیدی نیست که این کشش، اعم از این که شهر زنده باشد، یا نه عملکردی بالفعل و بالقوه این شهرها در گذشته و حال در هم آمیخته و هر یک به نوعی برای انسان تجربه آموزی و قابلیت یادگیری در بردارد.
کشش ناشی از جاذبه‌های یادمانی و تاریخی
یکی از انگیزه‌هایی که گردشگران را به شهرها می‌کشاند، وجود جاذبه‌های یادمانی و تاریخی در شهرها، به ویژه شهرهای قدیمی است. جاذبه‌های یادمانی و تاریخی در شهرها با انگیزه‌های مختلف به وجود آمده‌اند. گروهی از این جاذبه‌ها، برای ماندگار شدن رویداد مهمی و یا به مناسبت یادآور شدن دوره ای حایز اهمیت در تاریخ شهرها احداث می‌شوند. اما مجموع اقداماتی که با هدف هویت شهری در شهرها انجام می‌گیرند، تابع مؤلفه‌های متعددی هستند. مهم‌ترین این مؤلفه‌های از بعد کاربردهای گردشگری، مؤلفه‌های مصنوع هویت شهری، از دوره‌های مختلف تاریخی است. مصادیقی مانند کلیت شکل شهر، ساختار شهر، فضاها و ساخت و سازهای عمومی، کاخ‌ها و محله‌ها از جمله عناصر تشکیل دهنده هویت تاریخی شهرهاست (بهزاد فر، ۱۳۸۶ ص ۵۸). احداث بناهای یادبود، میادین، خیابان‌ها، پل‌ها، کاروان سراها، اماکن مقدسه، مساجد و کلیساها و آتشکده‌ها، بازارها، آب انبارها، بادگیرها و بسیاری دیگر از ساخت و سازهای شهری، از جمله اقداماتی هستند که وجود آن‌ها در شهرها، باعث ایجاد جذابیت و کشش مردم برای تماشا به آن شهرها می‌شود.
از مصادیق عناصر ساختاری که باعث جذب گردشگران می‌شود، ساختار کالبدی شهر ماسوله، بر روی یک دامنه شیب دار است. بم و طبس در ایران از نمونه‌ها بارز شکل شهر بوده و اصفهان به دلیل داشتن بناهای ویژه مانند منارجنبان، سی و سه پل و مجموعه کاخ‌ها و چارباغ مورد توجه گردشگران قرار می‌گیرد.
آرامگاه‌های حافظ، سعدی، ابن سینا و خیام به عنوان بناهای یادمانی مکمل عملکرد گردشگری شهرها، هویت تاریخی آن‌ها را به مردم نشان می‌دهند.
برای اطلاعات بیشتر از مفاهیم و مصادیق و عناصر هویتی شهرها ، نگاه کنید به کتاب هویت شهر، تألیف دکتر مصطفی بهزادفر، از انتشارات مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران، نشر شهر، ۱۳۸۶
