گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر:۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

سبک دیکانستراکشن

دریدا

 

معماری دیکانستراکشن

 

معماران سبک دیکانستراکشن که در اوایل دهه نود میلادی به سمت مکتب فولدینگ گرایش پیدا کرد ند براین نظریه خود را پایبند ندیدند. انها در روند شکل گیری موضوعات علمی وفلسفی  جدیدتر حرکت علمی و فلسفی جدیدی که از اواخر دهه ۱۹۷۰ بامبحث دیکانستراکشن شروع شده بود را ادامه دادند .

چارلز دیکنز شخصی بود که این نظریات را وارد حوزه معماری کرد .از نظر چارلز جنکز معماری باید معلول باشد .معلول دیدگاه انسان از خود واز جهان پیرامون خود معماری باید معلول شرایط امروز باشد. به عقیده جنکنز اگر در جهان سنت فرم تابع سنت ودر جهان مدرن فرم تابع عملکرد بوده است” در جهان کنونی فرم تابع دیدگاه جهانی باید باشد”.

اگر میس وندرو شعار کمتر بیشتر است را در معماری مدرن مطرح کرد جنکنز بر اساس نظریه پیچیدگی و شعار بیشتر متفاوت است را تکرار کرد.

یکی از ساختمان های جالب توجه که در این سبک ساخته شد طرح فرانک گهری برای موزه گوگنهایم در شهر بیلبائو است . گهری بر خلاف اکثر معماران زیاد اهل بحث وتبیین مبانی نظری نیست .

معماری گهری از یک معماری دو بعدی که سطوح را در مقابل و در تقابل با یکدیگر نشان می داد به سمت یک معماری سیال وسه بعدی گرایش پیدا کرده است وبهترین نمونه کار او در این زمینه موزه گوگنهایم است .

پلان ساختمان به صورت گلی است در حال باز شدن وشکوفا شدن . احجام سه بعدی منحنی شکل که با  ورقهای فلزی تیتانیم پوشیده شده همچون گلبرگهای یک گل از مر کز ساختمان به سمت بیرون گسترش یافته اند .در این ساختمان معماری امواج چرخش واستمرار نرم ومشابهت خودی  با  استادی تمام  وبه صورت  خلاقانه ای طراحی شده است .

یکی از ایراد هایی که جنکز به این ساختمان گرفته است یک اندازه بودن صفحات تیتانیوم بر روی سطوح با انحنای متفاوت ساختمان است.

جنکز ضوابط این معماری را در هشت مورد خلاصه کرده است:

۱)  ساختمان مجاور طبیعت با استفاده از گفتمان طبیعی

۲) نمایش مبدا کیهانی سازمان دهی خودی وظاهر شدن وپرش به یک سطح بالاتر ویا پایین تر

۳)  عمق سازمان دهی وپیچیدگی ومرز اشفتگی

۴) تجلیل از گوناگونی  و تنوع و دگرگونی

۵) ایجاد گوناگونی از طریق روش های تکه چسبانی (کولاژ)

۶)  تصدیق زمان وبرنامه اجباری و چرخه طبیعی و کثرت گرایی

۷)  بیان موضوعات به  صورت نشانه های دو گانه  یعنی نشانه های زیبایی و نشانه های ایده ها

۸)  توجه به علم خصوصا علم معاصر در مورد مباحث نشانه های کیهانی

 

 

– ۱ – ۱ – کل و جزء

در هر سیستم ساختی، یک عنصر هست که نسبت به بقیه عناصر سیستم حالت مشخص و ممتازی دارد. این عنصر واحد به معنای کل است . در مقابل سایر عناصر که «کثیر» هستند و معنی جزء دارند. کل که به واحد بودن شناخته می شود، عامل اتحاد اجزاء و تشکیل سیستم آن، به گونه ای است که تمام این مجموعه در برابر سایر نظامها، واحد مستقلی را تشکیل می دهد. وظیفه نهایی کل به وحدت رساندن اجزاء است . مانند مغز که به عنوان عنصر واحد و حاکم عملکرد سیستماتیک و منظم، بدن را هماهنگی و رهبری می کند.

بیان فرق می تواند اساس متدولوژی طراحی معماری قرار گیرد. مصداق این چنین نظری را در قالب هنرهای مختلف و حتی معماری می توان یافت . مفاهیمی چون نقطه عطف یا عنصر حاکم در ترکیب، محور اصلی در یک مجموعه معماری و قطب در یک بنای معماری هر کدام نمودهای نیاز یک مفهوم کلی هستند و جزء لاینفک معماری سنتی می باشند.

۶ – ۱ – ۱ – خصوصی عمومی

دو صفت ویژه دیگر فضا که رابطه مستقیم با صفات دیگر مانند حرکت، نور و صدا را دارند. صفتهای عمومی و خصوصی بودن فضا می باشند. عرصه های خصوصی عمومی در معماری، خود را از طریق شواهد، جلوه گر می کنند که متشکل از ابعاد، عرصه ها، خصوصیات نور، حرکت و صدای مربوط به آنها است . حریم خصوصی بودن یک اتاق خواب، موقوف به سکوت، آرامش، آسایش، و تاریکی نسبی در مقابل فزونی فعالیت، صدا، حرکت و روشنایی در یک فضای عمومی است . در زیر این روابط را به شکل نمودار انطباق مفاهیم دیالکتیکی نشان داده ایم.

روشنایی کمتر ——————————— روشنایی بیشتر
حرکت کمتر ——————————— حرکت بیشتر
فضای کمتر ——————————— فضای بیشتر
خصوصی تر ——————————— عمومی تر
مفاهیم فوق در فرهنگ و معماری سنتی به خوبی قابل مشاهده و تفکیک است .

 

۷ – ۱ – ۱ – ایستایی و پویایی فضا

حرکت و توقف در خلق فضای معماری بخصوص در مسیری که برای حرکت فرد در فضا در نظر گرفته می شود همیشه مورد نظر طراح بوده و او به وسیله ارایه تناسبات و اندازه های خاص، ارایه عنصرهای معرف و ایجاد ریتم به فضا حرکت می دهد و در جایی دیگر که نیازی به مکث و توقف باشد با گشایش در فضا و سایر ابزار، حالت توقف را به شخص القاء می کند. برای مثال یکی از کوچه های بافت قدیمی شهر یزد را می توان بررسی کرد. در مقابل فضای مستطیل شکل کشیده که در جهت طولش خصوصیت پویایی دارد، ناگهان فضای مربع گشوده می شود که به فضا خصوصیت ایستا بودن می بخشد.گاهی مورد قرارگیری عملکردهای دیگر در کنار یک فضا قوت بیشتری به ایستا بودن آن فضا می بخشد. این صفت در فضاهای بسته و باز نیز دیده می شود. (شکل شماره ۱)

طراح در خلق یک فضای پویا یا ایستا عموما از موارد زیر بهره می گیرد:
-تناسبات و ابعاد خاص (افقی و عمودی )
– ریتم
– عناصر معرف مانند (دروازه )
– عملکردهای جانبی

 

۸ – ۱ – ۱ – کمپوزیسیون

از دیگر خصوصیات و صفتهای معماری سنتی توجه به وزن و ترکیب بنا یا به عبارتی «کمپوزیسیون » است . هنگامی که عناصر کالبدی با هم ترکیب شده و مجموعه ای را تشکیل می دهند، لزوم هماهنگی از نظر وحدت شکل وجود دارد، تا مجموعه که از بناهای مختلف با کاربردهای متفاوت، تشکیل شده بتواند به عنوان واحدی همانند و هماهنگ مطرح شود. چنین ترکیبی را ترکیب دارای کمپوزیسیون می خوانیم

در معماری سنتی کمپوزیسیون به صورتی کلاسیک مطرح است و بیشتر در غالب کمپوزیسیون قرینه، محوری و مرکزی دیده می شود. البته نمونه های بعد از صفویه در ایران وجود دارد که معماری (معمولا فضای باز)، دارای کمپوزیسیون کمی آزادتر می باشد. از طرفی یک اصل مهم در کمپوزیسیون مطرح است و آن وجود یک عنصر به عنوان قلب یا قطب(dominant) در یک کمپوزیسیون است که حاکم بر تمام اجزاء می باشد. طراح برای هدایت شخص در فضای معماری، با ایجاد یک کمپوزیسیون مناسب و با کمک گرفتن از صفات دیگر فضا با القاء بصری، شخص را به طرف مقصد نهایی مجموعه هدایت می کند. قطب، یک فضای معماری است که معمولا” اصلی ترین و مهم ترین منظور و کاربرد فضایی را دربردارد و عامل اتحاد اجزاء و به وحدت رساندن آنهاست . (شکل ۲)

تقارن در کمپوزیسیون عموما” در بناهای سنتی دیده می شود. مهم ترین اثر بصری تقارن ایجاد تعادل و توازن در فضا است . (شکل ۳)

 

۹ – ۱ – ۱ – مقیاس و تناسبات

معماری ایرانی همواره بیشترین توجه را به جنبه های مثبت معماری، مقیاس انسانی، تناسبات و…. معطوف می کرده، محاسبات و هندسه چنان پر اهمیت بوده که فقط معماران طراز اول، دانشمند و مهندس خوانده می شدند، بالاترین وظیفه معمار شناخت تناسبات و ابعاد قسمتهای پر و خالی و تجسم فضایی نیروهای ساکن و جاری در کالبد ساختمان بوده است .
یکی از مهم ترین قسمتهای ایجاد یک فضای کالبدی، سطوح آن است که تغییرات در اندازه و تناسبات آن، حالات روحی و روانی مختلفی را القاء می کند. از طرفی تناسب اندازه ها با روحیات و حالات انسانها، مسیله مقیاس انسانی را میان می کشد. پس به طور کلی می توان گفت:

۱ – منظور از تناسبات، رابطه بین ابعاد مختلف یک فضا یا شی ء ) مستقل از اندازه آن ) است .
۲ – منظور از مقیاس، رابطه بین ابعاد یک شی ء یا فضا با اشیاء و فضاهای دیگر می باشد.
۳ – چنانچه اندازه یک فضا با پیکر انسان و رفتارهای فیزیکی – روانی او در ارتباط خوب و مطلوب باشد، گفته می شود که فضا مقیاس انسانی دارد.

با نگرشی تحلیلی بر چند نمونه از بناهای معماری سنتی ایرانی می توان دریافت که همواره ابعاد و تناسبات یک کالبد، دارای پیمون مشخصی بوده که از نظر زیبایی شناسی و انطباق با موارد کاربردی (یا به طور کلی فونکسیون ) پاسخ را ارایه داده است .

۱۰ – ۱ – ۱ – محصور کردن فضا

کیفیت هر فضایی با هر ابعاد و تناسبی از نظر بصری واجد شرایطی است که به عکس العملهای احساسات انسانی مربوط است . طراحی یک فضا می تواند چنان آگاهانه صورت پذیرد که انسان وقتی در آن قرار می گیرد احساس ویژه ای در وی پدید آید. در یک فضای بسته که به وسیله سطوح مادی پدید می آید ترکیب سطوح و میزان محصور بودن فضا از جمله خصوصیات مهم فضا می باشد.

احساس محصور بودن در فضا اساسا” بر رابطه فاصله چشم ناظر از ارتفاع بدنه محصورکننده فضا استوار است . عناصر محصورکننده فضا با توجه به موقعیت و سلیقه طراح انتخاب شده و می توان از آن جمله موارد زیر را نام برد. (شکل ۴)

۱ – قسمتهای سرپوشیده یک معبر
۲ – بدنه فضا
۳ – ردیفی از درختان
۴ – اختلاف سطح

 

۱۱ – ۱ – ۱ – فضاهای متباین

معماری سنتی دارای گنجینه های گرانبها از فضاهای متباین و متفاوت است . این فضاها بیشترین اثر بصری و احساسیشان، جلوگیری از یکنواختی فضاهای معماری و شهری است . فضاهایی که از نظر خصوصیت اجزاء و عناصر، دارای تفاوتهای خاصی هستند، فضاهای متباین محسوب می شوند. (شکل ۵)

فضاهای متباین در معماری سنتی معمولا” با تغییر در ابعاد فضا (پهن و باریک شدن ) و با ایجاد فضاهای باز و سرپوشیده در امتداد هم مطرح می شوند البته کاربردهای دیگری چون ایجاد سایه برای مقابله با شرایط اقلیمی خاص منطقه نیز در این میان مطرح می شود.

عناصر و عوامل به وجود آورنده در فضای متباین را می توان به صورت زیر تفکیک کرد:
– تغییر در مقیاس دو فضا
– تغییر در نوع فضا
– تغییر در درجه محصور نمودن فضا
– تغییر در عناصر محصورکننده فضا و……

 

۱۲ – ۱ – ۱ – رنگ

رنگ، نقش مؤثری در برقراری حالات مختلف در فضای معماری ایجاد می کند. رنگها بر حسب مقدار، روشنایی و خصوصیت طول موجشان، هماهنگی ها و تضادهای منطقی با یکدیگر می سازند، که تعیین آن ساده است . برای دریافتن آن به آسانی می توانیم به ترتیب قرار گرفتن رنگها در شکل طیف نور سفید که نظام طبیعی رنگها را بیان می کند تکیه کرده و بردار روشنایی را بر طیف سفید نور منطبق کنیم . این نور سفیدی که از مادون قرمز شروع و به ماوراءبنفش ختم می شود در هر دو انتها به خاطر تغییرات طور موج، عملا” به تیرگی می گراید و در وسط طیف که رنگ زرد قرار دارد شدت روشنایی به حداکثر می رسد. زرد بیشترین مقدار روشنایی و بنفش کمترین مقدار روشنایی را دارد و این دو تقابل های اساسی را در دایره رنگها تشکیل می دهند. به همین ترتیب رنگهای بینابین هم خود به خود هر یک بر حسب ارزش روشنایی شان در دایره رنگها نسبت به یکدیگر مشخص می شوند.

رنگ می تواند بر سطوح معماری با روابط صحیح جا بگیرد و تأثیرات کامل و هماهنگی با سایر صفحات فضا داشته باشد.

 

۱۳ – ۱ – ۱ – نقاط عطف

سیمای شهرهای سنتی ایران عموما دارای عناصر بصری همگن و هماهنگ است که در آن از نظر بصری عنصر یا عناصری طلب می شوند که گذشته از کاربردهای روزمره، نشانگر و سمبول آداب و رسوم و اعتقادات مردم می باشند، و به صورت نقطه عطفی در سیمای شهری مطرح شوند. این گونه بناها در کلیه شهرهای سنتی ایران دیده می شوند، که در اکثر موارد دارای روحیه ای مذهبی یا فرهنگی که غنی ترین و ریشه دارترین موضوع در فرهنگ ساکنان آن شهرها بوده می باشد، برای مثال می توان منارها و گنبدهای مساجد جامع را به عنوان نقطه عطفی در سیمای شهرهای گذشته مطرح کرد. (شکل شماره ۶) نقاط عطف در مقیاسهای مختلف عرضه شده و محدود به مقیاس شهری نیستند. در تقسیمات کوچکتری مانند مرکز محله، یک مجموعه معماری و یا حتی یک بنا آورده می شود.

فضاهای معماری پس از آن که به عنوان بازگو کننده تفکرات و اعتقادات مطرح شد در قالب یک کالبد برای کاربرد یا کاربردهای مشخص مطرح می شود. اصلی در معماری سنتی در رابطه با کاربرد فضاها وجود دارد که شاید مهم ترین نکته این مبحث باشد و آن چند عملکردی بودن فضاهای معماری سنتی است . چه در معماری فضاهای عمومی و چه در معماری فضاهای خصوصی

از طرفی می توان این موضوع را در رابطه با عناصر تشکیل دهنده کالبد معماری نیز مطرح کرد. بدین صورت که کمتر بین عنصر یا جزیی از بنا را در معماری سنتی می توان یافت که صرفا” یک عملکردی باشد. عموما” عناصر تشکیل دهنده کالبد معماری نه تنها هماهنگکننده نیازهای روحی و بصری فضا هستند بلکه در جوابگویی به شرایط محیطی و شالوده بنا و غیره نیز کاربرد دارند.

 

نتیجه گیری

مبانی نظری طراحی

در معماری، هر طرح یک سیستم است . با یک دید کلی هر اثر هنری یک سیستم است که در هماهنگی اجزاء متشکله اش زاده می شود. در هر سیستم عامل، تعیین کننده و شکل دهنده «کل » آن سیستم است . شکل و نظم هر کار معماری نیز به همین ترتیب متکی بر شکل و نظم کل آن است . کل در معماری از طرفی مترادف فرم است و فرم (صفتهای ویژه فضا) عامل قبلی و تعیین کننده برای فونکسیون است . از طرف دیگر «کل » در معماری همان فضای واحد، عمومی و جمعی، با حرکت و نوربیشترین است، در نتیجه فرض بر این است که در معماری، عرصه کلی واحدی، وجود خواهد داشت که حرکات «انسان » و روابط بین فضاهای «جزء» را تعیین و تأمین می کند. به این ترتیب، در هر کار طراحی، ما باید در وحله اول به کل فکر کنیم . برای رسیدن به طرح از طریق یک نظم سیستماتیک، ما باید از کل شروع نماییم . کل در هر طرح عبارت است :

از سیستم حرکت و ارتباط فضاها با یکدیگر، به علاوه صفتهای مناسب و هماهنگ شده فضاها.

در حقیقت حرکات را نظم دهیم، طرح خود را منظم می شود – نور را نظم دهیم فضا خود منظم می شود – کل را نظم دهیم اجزاء خود منظم می شوند – معماری از میان هماهنگی همه این نظامها به مبانی اصیل خود نایل می گردد.

 

تشخیص فرم

خصوصیت عملکردی فضا، به دنبال صفتهای فرمال فضا می آیند و وقتی ما اتاق را ساختیم، خود به خود عملکرد را تعیین کرده ایم . بنابراین در معماری، یعنی در ساختن فضاها، ما به منظور دستیابی به فونکسیون باید از فرم شروع کنیم .
فرم یعنی ارزشهای فضا به عنوان «سیمای طبیعی و عینی فضا» می تواند، چیزی قابل تشخیص و اندازه گیری باشد، (دررابطه با نیاز یعنی «فونکسیون » فضا) منتها تشخیص فرم وظیفه مهم معمار است که از یک طرف صفتهای ویژه فضا را برحسب نظام طبیعی شان هماهنگ کند و از طرف دیگر، نیازهای مشخص هر فضای عملکردی را تشخیص دهد. برای مثال وقتی ارزشهای زیبایی را در قرار دادن یک تختخواب در فضا بدست خواهیم آورد که فضا با صفتهای ویژه تاریکی، سکوت، سکون و خصوصی بودن (که صفات ویژه فرمال یک اتاق خواب هستند) همراه باشد.

 

فهرست منابع

(۱) آریان پور. ا. ح . جامعه شناسی هنر – تهران: انجمن کتاب هنرهای زیبا ۱۳۵۴
(۲) افشار. ایرج . یادگارهای یزد – تهران: انجمن آثار ملی، ۱۳۵۴٫
(۳) توسلی . محمود. ساخت معماری در اقلیم گرم و خشک ایران – تهران: دانشکده هنرها. ۱۳۵۳
(۴) توسلی . محمود. اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران (جلد اول ) – تهران: وزارت مسکن و شهرسازی . ۱۳۶۵٫
جعفری . جعفربن محمد. تاریخ یزد – تهران: بنگاه ترجمه نشر کتاب . ۱۳۳۷٫
فلامکی . محمدمنصور. باز زنده سازی بناها و شهرهای تاریخی . تهران: انتشارات دانشگاه تهران . ۱۳۶۵
کاتب . احمدابن حسین . تاریخ یزد – تهران: انتشارات فرهنگ ایران زمین . ۱۳۴۵
کسمایی . مرتضی . اقلیم و معماری – تهران: انتشارات خانه سازی . ۱۳۶۳
کیانی . محمدیوسف. معماری ایران دوره اسلامی – تهران: دانشکده هنرها. ۱۳۶۶
کیانی . محمدیوسف. شهر و شهرنشینی – تهران: هواپیمایی ملی هما. ۱۳۶۵
گروه مطالعات . فرهنگ معماری ایران – تهران: دانشکده هنرها. ۱۳۵۷٫
گروه مطالعات . سنت در معماری – تهران: وزارت آبادانی و مسکن . ۱۳۴۹
تحقیقات ساختمان و مسکن . طرح جامع شهر یزد (تجدید نظر) – تهران: مشاورین شهربد. ۱۳۶۳
گروه مطالعات . معماری بومی – تهران: انجمن فرهنگی ایران و ایتالیا. ۱۳۶۵٫
(۱۵) Ardalan Nader The SENSE OF UNITY : Chicago . The university of chicago Bakhtiar Laleh
Museum Vol.XXVI No 3/4 1974 Quarterly Review published by Vnesco
فرانسیس وی . کی . چینگ. معماری: فرم فضا و نظم/. – تهران: دانشگاه تهران . ۱۳۶۸
هاشمی . رضا. مجله آبادی شماره /۴٫ – تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران . ۱۳۷۱
بزرگمهری . زهره . هندسه در معماری/. – تهران: سازمان میراث فرهنگی . ۱۳۷۲
پیرنیا. محمدکریم . معماری اسلامی ایران/. – تهران: دانشگاه علم و صنعت . ۱۳۷۱

دیکانستراکشن

 

 

دیکانستراکشن در فارسی به ساختار زدایی ، شالوده شکنی ، واسازی ، بنیان فکنی ، ساختار شکنی و بن فکنی ترجمه شده است . شاید این کثرت اسامی به دلیل آن باشد که دیثکانستراکشن یک نگرش چند وجهی و چند معنایی به دال و مدلول و هر نوع متنی دارد

از آنجایی که مبانی دیکانستراکشن مستقیما از فلسفه دیکانستراکشن استخراج شده و به لحاظ آشنایی نسبتا اندک معماران با فلسفه این مکتب ، برای استنباط معماری دیکانستراکشن ، ابتدا لازم است فلسفه دیکانستراکشن و مهم تر از آن ، زمینه های نظری این نحله فکری تبیین شود.

در نیمه اول قرن بیستم مهم ترین مکتبی که ادامه دهنده فلسفه مدرن محسوب می شد ، فلسفه اصالت وجود بود . ژان پل سارتر ( ۱۹۸۰ – ۱۹۰۵ ) فیلسوف فرانسوی  ، پایه گذار این مکتب است . او خرد گرایی مدرن ، که توسط دکارت ، کانت و سایر بزرگان مدرن مطرح و تبیین شده بود ، را اساس فلسفه خود قرار داد . سارتر معتقد  به خرد گرایی استعلایی ( Transendental Mind  ) است . از نظر وی ، ” فرد ماهیت خویش را شکل می دهد و نباید از این عامل در مسیر شخصیت فرد غافل ماند … سارتر آزادی بی قید و شرط را از امکانات ذهن آدمی دانست . به نظر او آدمی آزاد است هر چه می خواهد اختیار کند و به همین جهت است که باید او را مسئول انتخاب های خود دانست . “

 

از نیمه دوم قرن اخیر ، فلسفه مدرن و مکتب اصالت وجود و خرد باوری از طرف مکتب جدیدی به نام مکتب ساختارگرایی مورد پرسش قرار گرفت . این مکتب در ابتدا توسط فردیناند دو سوسور ، زبان شناس سوییسی و لوی استراوس ، مردم شناس فرانسوی ، مطرح شد . ساختارگرایی واکنشی در مقابل خرد استعلایی و ذهنیت مدرن است . ساختارگراها معتقدند که عاملی مهم تر از ذهن وجود دارد که پیوسته مورد بی مهری قرار گرفته و آن ساختار زبان است . از نظر اندیشمندان ساختارگرا ، می باید ساختارهای ذهن بشری را مطالعه کنیم و این ساختارها بسیار مهم هستند . ساختار ذهن مبنایش زبان است . انسان بوسیله زبان با دنیای خارج مرتبط می شود

اگر به عقیده دکارت همه چیز آگاهانه شکل می گیرد ، به نظر استراوس ، ساختارهای فرهنگ ، اساطیر و اجتماع آگاهانه نیست ، همه آنها در ساحت ناخود آگاه شکل می گیرد و مولفی ندارد . استوارس استیلای سیصد ساله ذهن استعلایی را زیر سوال برد . اگر از دوره دکارت ، انسان موجودی است خردورز ، از نظر استوارس موجودی است فرهنگی و ماهیت انسان در بستر فرهنگ شکل می گیرد . لذا جهت رهیافت به ماهیت بشر ، باید زبان ، فرهنگ و قومیت را مطالعه کنیم .به طور کلی ، ” روش ساختارشناسی ، یافتن و کشف قوانین فعالیت بشری در چهار چوب فرهنگ است که با کردار و گفتار آغاز می شود . رفتار و کردار نوعی زبان است . به همین دلیل ساختارگراها ، ساختار های موجود در پدیده ها را استخراج می کنند . ” چنانچه ژان پیاژه ( ۱۹۸۰- ۱۸۹۶ ) ، روان شناس فرانسوی ، مطالعات وسیعی در مورد ساختارهای رشد ذهن کودک و شخصیت کودک انجام داد

مکتب دیکانستراکشن که یکی از شاخه های مهم فلسفه پست مدرن محسوب می شود ، نقدی به بینش ساختارگرایی و همچنین تفکر مدرن است

مکتب دیکانستراکشن توسط ژاک دریدا (    – ۱۹۳۰ ) ، فیلسوف معاصر فرانسوی ، پایه گذاری شد . دریدا با ساختارگراها مخالف است و معتقد است که وقتی  ما به دنبال ساختارها هستیم از متغیر ها غافل می مانیم ، فرهنگ و شیوه های قومی هر لحظه تغییر می کند ، پس روش ساختارگراها نمی تواند صحیح باشد . دریدا از سال ۱۹۶۷ ، یعنی زمانی که سه کتاب او منتشر شد ، در مجامع روشنفکری و فلسفی غرب مطرح گردید . این سه کتاب عبارتند از :

 

گفتار و پدیدار ، نوشتار و دیگر بودگی و نوشتار شناسی

از نظر دریدا فلسفه غرب دچار نوعی ورشکستگی است و در حال حاضر پویایی خودش را از دست داده است .
به عقیده دریدا ، یک متن هرگز مفهوم واقعی خودش را آشکار نمی کند ، زیرا مولف آن متن حضور ندارد و هر خواننده و یا هر کس که آن را قرائت کند ، می تواند در یافتی متفاوت از قصد و هدف مولف داشته باشد . ” نوشتار مانند فرزندی است که از زهدان مادر ( مولف ) جدا شده . هر خواننده ای می تواند برداشت خود را داشته باشد . “

از نظر دریدا ، نوشتار ابزار خوبی برای انتقال مفاهیم نیست و یک متن هرگز دقیقا همان مفاهیمی را که در ظاهر بیان می کند ندارد . متن به جای انتقال دهنده معنا ، یک خالق است . به همین دلیل در بینش دیکانستراکشن ، ما در یک دنیای چند معنایی زندگی می کنیم . هر کس معنایی و استنباطی متفاوت با دیگران از پدیده های پیرامون خود قرائت می کند .

تقابل دوتایی موضوع دیگری است که دریدا نقد کرده است . تقابل های دوتایی همچون روز و شب ، مرد و زن ، ذهن و عین ، گفتار و نوشتار ، زیبا و زشت و نیک و بد همواره در فلسفه غرب مطرح بوده است . از زمان افلاطون تا کنون همواره یکی بر دیگری برتری داشته است. ولی به نظر دریدا هیچ ارجحیتی وجود ندارد . او این منطق سیاه و سفید و مسئله یا این یا آن را رد مردود می داند

به عنوان مثال ، در فلسفه غرب همیشه گفتار بر نوشتار به دلیل حضور گوینده ارجحیت داشته است . ولی به عقیده دریدا ، معنای متن را گوینده تعیین نمی کند ، بلکه شنونده و یا خواننده متن است که با توجه به ذهنیت و تجربه خود این معنا را که می تواند متفاوت از منظور و غرض گوینده یا مولف باشد مشخص می کند . لذا لزوما گفتار بر نوشتار ارجح نیست .
باید عنوان شود که تعریف دقیق و مشخصی از دیکانستراکشن وجود ندارد ، زیرا هر تعریفی از دیکانستراکشن می تواند مغایر با خود دیکانستراکشن تفسیر و تاویل شود

خود دریدا می گوید : ” دیکانستراکشن کردن یک متن به معنای بیرون کشیدن منطق ها و اسنتباطات مغایر با خود متن است . در واقع گسترش درک مجازی است

به طور کلی دیکانستراکشن نوعی وارسی یک متن و استخراج تفسیرهای آشکار و پنهان از بطن متن است . این تفسیرها و تاویل ها می تواند با یکدیگر و حتی با منظور و نظر پدید آورنده متن متناقض و متفاوت باشد . لذا در بینش دیکانستراکشن ، آنچه که خواننده استنباط و برداشت می کند واجد اهمیت است  و به تعداد خواننده ، برداشت ها ، استنباطات گوناگون و متفاوت وجود دارد . خواننده معنی و منظور متن را مشخص می کند و نه نویسنده . ساختاری ثابت در متن و یا تفسیری واحد از آن وجود ندارد . ارتباط بین دال و مدلول و رابطه بین متن و تفسیر شناور و لغزان است

شخصی که این مباحث فلسفی را وارد عرصه معماری نمود ، پیتر آیزنمن، معمار معاصر آمریکائی است . آیزنمن نه تنها با مقالات و سخنرانی های خود ، بلکه با فضاها ، کالبدها و محوطه سازی های متعددی که ساخته ، فلسفه دیکانستراکشن را به صورت یکی از مباحث اصلی معماری در طی دهه هشتاد میلادی در آورد

آیزنمن در مقاله ای به نام ” مرز میانی ” ، هم فلسفه مدرن و هم معماری مدرن را به باد انتقاد گرفت . از نظر وی ، معماری مدرن بر اساس علم و فلسفه قرن نوزده بنا شده است . به عقیده آیزنمن ، بحث ارزشی هگل در مورد تز ، آنتی تز و سنتز ، دیگر در جهان امروز کاربرد ندارد . فیلسوفان پست مدرن مانند نیچه ، فروید ، هایدگر و دریدا رابطه ما را با جهان هستی عوض کرده اند

علم قرن نوزدهم و یقین علمی آن دوره دیگر اعتبار خود را از دست داده است . قوانین جدید فیزیک مانند قانون نسبیت آلبرت اینشتین و اصل عدم قطعیت ورنرهایزنبرگ ، دریافت ما را از جهان پیرامون تغییر داده است

لذا اگر معماری یک علم است باید این معماری بر اساس علم و فلسفه امروز و دریافت کنونی ما از خود و محیط اطراف باشد . معماری امروز ما باید از علم و فلسفه قرن نوزده گذر کند و خود را با شرایط جدید منطبق سازد . همچنان که معانی ، مفاهیم و نمادها در علم و فلسفه عوض شده ، در معماری نیز باید عوض شود .

آیزنمن معتقد است که مدرنیست ها مدعی هستند که مدینه فاضله را باید در آینده جست و جو کرد . پست مدرنیست ها نیز به دنبال این مدینه فاضله در گذشته هستند ، ولی معماری امروز باید این مدینه فاضله را در شرایط امروز پیدا کند . در این مورد وی از واژه ” Presentness  ” به معنای ” اکنونیت ” استفاده کرده و معتقد است که معماری در هر زمان و مکان باید اکنونیت داشته باشد . متعلق به زمان و مکان حاضر باشد .

برای رسیدن به شرایط فوق ، باید قوانین گذشته معماری را بر هم زد و از آنجایی که این قوانین قراردادی هستند و نه طبیعی ، لذا بر هم زدن آنها ممکن است . حقایق و نمادهای گذشته باید شکافته شود ( دیکانستراکت شوند ) و مفاهیم جدید مطابق با شرایط امروز از دل آنها استخراج شود

پیتر آیزنمن بر این باور است که در زندگی امروز ما ، دوگانگی هایی مانند وضوح و ابهام ، ثبات و بی ثباتی ، زشتی و زیبایی ، سودمندی و عدم سودمندی ، صداقت و فریب ، پایداری و تزلزل ، صراحت و ایهام وجود دارد . نمی توان از یکی برای استتار دیگری استفاده کرد ، بلکه این تقابل ها و دوگانگی ها می بایست در ساحت معماری به عنوان تجلی گاه شرایط زندگی امروز ما به نمایش گذاشته شود .

در گذشته و همچنین در معماری مدرن و پست مدرن آنچه که حضور داشته ، تقارن ، تناسب ، وضوح ، ثبات ، مفید وبودن و سودمندی بوده است . در این تقابل های دوتایی همواره یکی بر دیگری ارجحیت داشته . اما آنچه که مورد غفلت قرار گرفته و غایب بوده ، عدم تقارن ، عدم وضوح ، ابهام ، ایهام ، منعکس کننده شرایط ذهنی و زیستی امروز ما باشد و آنچه که در معماری امروز ما مورد غفلت قرار گرفته ، بخشی از زندگی امروز ما است .

در معماری دیکانستراکشن سعی بر این است که برنامه و مشخصات طرح مطالعه و وارسی دقیق قرار گیرد . همچنین خود سایت و شرایط فیزیکی و تاریخی آن و محیط اجتماعی و فرهنگی ای که سایت در آن قرار گرفته نیز مورد بازبینی موشکافانه قرار می گیرد . در مرحله بعد تفسیرها و تاویل های  مختلف از این مجموعه مطرح می شود . در نهایت کالبد معماری به صورتی طراحی می شود که در عین بر آورده نمودن خواسته های عملکردی پروژه ، تناقضات و تباینات بین موضوعات اشاره شده در فوق و تفسیرهای مختلف از آن ارائه شود . لذا شکل کالبدی به صورت یک مجموعه چند معنایی ، ابهام انگیز ، متناقض و متزلزل ارائه می شود ، که خود طرح زمینه را برای تفسیر و تاویل آماده می کند .

آیزنمن در مقاله ” مرز میانی ” از واژه ” Catachresis ” استفاده کرده که به معنای دو پهلو یا ایهام است . دو پهلو مرز میانی  است . در دوپهلو یا ایهام ارجحیتی وجود ندارد . هم این است و هم آن – نه این است و نه آن . آیزنمن در این مقاله می نویسد : ” دو پهلو حقیقت را می شکافد و این امکان را می دهد که ببینیم حقیقت چه چیزی را سرکوب نموده است . “

یکی از اولین و شاخص ترین ساختمان های سبک دیکانستراکشن ، مرکز هنرهای بصری وکسنر ( ۱۹۸۹ – ۱۹۸۲ ) در شهر کلمبوس آمریکا است . در مسابقه ای که در سال ۱۹۸۲ برای طراحی این ساختمان صورت گرفت ، معماران معروفی از جمله مایکل گریوز ، سزار پلی ، آرتور اریکسون و پیتر آیزنمن شرکت کردند .

سایت این ساختمان در قسمت ورودی اصلی دانشگاه ایالتی اهایو در سمت شرق دانشگاه قرار دارد . عملکرد بنا ، نمایش آثار هنرمندان  و دانشجویان دانشگاه در آن است . هر یک از این معماران ساختمان خود را بین دروازه ورودی و ساختمانهای موجود در سایت قرار دادند . ولی در کمال تعجب ، ساختمان طراحی شده توسط آیزنمن به گونه ای بود که فضای باریک بین دوساختمان موجود در سایت را شکافته و در بین آن دو قرار گرفته بود و تعجب بیشتر آن که طرح وی به عنوان برنده اول اعلام شد . از آن زمان سبکی در معماری به نام دیکانستراکشن در مجامع بین المللی معماری به نام سبک دیکانستراکشن در مجامع بین المللی معماری مطرح و مورد توجه قرار گرفت

آیزنمن در تبیین طرح خود عنوان که این نقطه محل ملاقات دو قشر نسبتا متفاوت است . یکی دانشجویان و هنرمندان دانشگاه که کارهای خود را در این ساختمان ارائه می کنند و دیگری شهروندان و عامه مردم شهر که به دیدن این آثار می آیند . لذا دو کد یا نشانه برای هریک از این دو قشر انتخاب شد . یکی محورهای شبکه شطرنجی دانشگاه و دیگری محورهای شبکه شطرنجی شهر کلمبوس . این دو شبکه نسبت به یکدیگر ۱۷ درجه اختلاف زاویه دارند . لذا هر دو شبکه به عنوان نشانه ای از هر یک از این دو قشر در محل سایت با یکدیگر تلاقی کرده اند . این دو گانگی در کالبد معماری ساختمان به گونه ای نمایش داده شده که هیچ یک بر دیگری ارجحیت ندارد و این دو محور همانند دو تیغه قیچی بین دو ساختمان را شکافته و خود در آن جایگزین شده اند.

پس از باز نمودن و شکافتن فضای بین این دو ساختمان در سایت ، آیزنمن متوجه پی های یک بنای قدیمی شد که مربوط به دانشکده نظامی بود . این بنا در دهه پنجاه میلادی تخریب شده بود ، ولی هنوز بخشی از پی های آن در زیر خاک در محل سایت مدفون بود . اگر چه این ساختمان دیگر وجود نداشت ، ولی آیزنمن با وارسی دقیق سایت متوجه آن شده بود . وی این ساختمان را که دیگر در حاشیه قرار گرفته و به تاریخ سپرده شده بود ، به عنوان بخشی از متن موجود ، که همان سایت پروژه باشد ، قرائت کرد و این قرائت را به صورت کالبدی نمایش داد . لذا در طرح آیزنمن ، بخشهایی از ساختمان دانشکده نظامی ، که شبیه یک قلعه نظامی بود ، در قسمت سردر ورودی ساختمان مرکز هنرهای بصری وکسنر بازنمایی و بازسازی شد .
معماری دیکانستراکشن به عنوان یک سبک فراگیر و جهانی عمر نسبتا کوتاهی داشت و از حدود یک دهه فراتر نرفت ، ولی تاثیر شگرف و بنیادین بر شیوه طراحی و نوع بازنمایی معنی و تفسیر در حوزه معماری داشت . این سبک به عنوان پیش زمینه رویکردهای متعاقب آن همچون معماری فولدینگ و معماری پیدایش کیهانی بود

از دیگر معماران این سبک می توان از فرانک گهری ، زاها حدید ، رم کولهاس و برنارد چومی نام برد .

 

 

دیکانسراکشن

در جستجوی حقیقت یا شبیح به حقیقت

 

در لندن واژه دیکانسراکشن یا واسازی بکار گرفته شده ودر نیویورک از واژه دیکانستروکسیین یا وا ساختگرایی سخن گفته شده است.

دیکانسراکشن را به فارسی محتملا می توان واسازی ترجمه کرد و به معنی گشودن اساس و ساختمان یک مفهوم ، یک تصور یک تعریف و یا یک بنا.

اما به عنوان های ساختار زدایی ، شالوده شکنی ، بنیان فکنی ، ساختار شکنی و بن فکنی نیز ترجمه شده است.

این معانی زیاد شاید به این دلیل است که تعریف روشن و جامعی از طرف صاحب نظران این فلسفه و جود ندارد. زیرا مضوع دیکانسراکشن هنگامی که توسط بانیان این مباحث یا طرفداران آن مورد بحث قرار می گیرد به عمد یا تا اندازه ای معین به سبب ماهیت پیچیده آن به زبانی پیچیده و پر از ابهام بیان می شود.

از انجا ای که مبانی دیکانسراکشن مستقیم از فلسفه دیکانسراکشن استخراج شده و به لحاظ آشنایی نسبتا اندک معماران با فلسفه این مکتب برای استنباط معماری دیکانسراکشن ابتدا لازم است فلسفه دیکانسراکشن و مهم تر از ان زمینه های نظری آین نحله فکری تبیین شود.

مکتب فکری دیکانسراکشن توسط ژاک دریدا ، فیلسوف معاصر فرانسوی  پایه گزاری شد.

 

حال دیکانسراکشن درا یدا چیست؟

گفتن آن بسیار مکل است، طرفداران آن اصرار میورزیدند که دیکانسراکشن نمی تواند به مانند موقعیت های دیگر تشریح شود زیرا شکل جدیدی از منطق استچنین  چیزهایی چون تشریح، تحلیل و مانند آنها بخاطر طبعیت خود در تاریخ و در فن منسوخ گردیدند و دیکانسراکشن جانشین آن منطق سنتی شده است.

دیکانسراکشن یا ساختارشکنی را تعریف نمی باید کرد زیرا این کار اسا سا با روح ساختار شکنی در تضاد اسن. ژاک دریدا، هر گونه تعریف و تاویل دقیق و عبارت مند را  از غلط می داند و آن را نوعی ساختار قائل شدن برای مقوله ای که می خواهد ساختار را بشکند می شمرد.

از این روی آثار ، نوشته ها ، مصاحبه ها و سخنرانیها ی دریدا و پیروانش جملگی آثاری گنگ ، مبهم  و درک نا شدنی به نظر ی رسند.بنا بر این خطر بد فهمی که بسیار بد تر از نافهمی است خواننده ایت آثار را تهدید می کند و این دقیقا همان چیزی است کع کخالفن و منتقدانشان ، دریدا و دیگر ساختارشکنان را به آن متهم می کنند.

از نظر درا یدا ، معنا ، تابعی از مجموعه بسیار پیچیده رئابط ناخوداگاه میان گوینده و شنونده و شرایط ویژه آن هاست. پس هرگز تسلط کامل بر آنچه گفته می شود ممکن نیست . بنابر این گنگی و ابهام ، بخش جدا نا شدنی معناست.

ژاک درایدا در باره دیکانسراکشن می گوید:

چیزی بنا شده ، نظامی فلسفی ، سنت ، فرهنگ ، … و همراه با آن دیکانسراکتور پدید می آید که آن را آجر به آجر ویران می کند به برسی ساختار می پردازد و آن را حل می کند.. فردی که به نظام می نگرد … بر می نگرد که چگونه ساخته شده است کدام سنگ سر طاق و کدام زاویه و … ساختمان  را سر پا نگاه می دارد یک نفر آنها را جا بجا می کند و به موجب آن خود را از قدرت و نفوذ نظام رها می سازد.

درایدا پسا ساختار گرا یا حتی ضد ضد ساختار گراست لذا جای تعجب نیست که کتابهای او فقط اندکی احساسی از نظم و اندک احساسی از ساختار دارند . او آرزو داشت که مردم هر کلمه ا ز نوشته های او را از آغاز تا انتها  و با علاقه بشکافند و درک کنند از این روست که کتاب هایاو فهرست ندارند .

واضح این است که درایدا و مفسران او واقعا قصد دارند که دیکانسراکشن را مشکل جلوه دهند ، به این معنی که وادارمان سازند تا در زمینه هایی احساس بی کفایتی کنیم تا از این طریق آنها باهوش تر از ما به نظر آیند.

هدف ساختار شکنی را روشن تر و واضح تر می توان دریافت . مرز ها و محدودیت ها را شکستن ، دست یافتن به چشم اندازهای تازه یا به عبارتی کشف قلمروهای جدید، بر هم زدن و ریشه کنی نظم های مفهومی و چارچوب های فکری به ارث رسیده و ترجمان آنها علیه پیش انگاره های خودشان به منظور عریان و تجزیه کردن ، از برج عاج استحکام و ثبات پایین کشیدن و سر انجام ، واژگون نمودن این انگاره ها ، هدف تیغ تیز ساختار شکنی و وظیفه آن محسوب می گردد.

بیشتر زمان ها به نادرست دیکانسراکشن به عنوان جدا شدن از ساخت درک می شود به دنبال آن هر طرح معماری بر انگیزاننده که چنین وا می نمایاند که ساختار را با گسست ساده موضوعی به کنار زده یا پنهان کردن پیچیده موضوعی در کلاژی از خطوط ترسیم شده دیکانسراکتیو نامیده می شود ، اما این گونه نیست.

بحث اصلی دیکانسراکشن در چیست ؟

عصیان در برابر باورهای قرار دادی و معمول در عرصه معماری و پیش از آن در عرصه فلسفه ، که خود شامل رشته های وسیع تر می شود و در این مورد بیش از همه تردید در خرد و دانایی به عنوان تعیین کننده نهایی در تمام مباحثی که در جهان اندیشمند مطرح است به چشم می خورد.

بانیان و صاحبنظران عرصه دیکانسراکشن با توجه به آن چه در جهان هستی می گذرد بر ضد توضیحان منطقی گذشته شوریده اند تا جایی که « برنارد چومی» یکی از معماران بنام دیکانسراکشن بخش هایی از اثر خود در پارک دولاویلت را « دیوانگی» نام نهاده است . البته می توان این دیوانگی را ، دیوانگس شاعرانه ای یه تصور آورد.

در معماری همانند فلسفه ، اندیشه منطقی ریشه دیرینه دارد و اساس کار بسیاری از مظاهر معماری در دوره مختلف را بوجود می آورده است.

در معماری تا گذشته ای نزدیک از منطق ساختمان ، از منطق سازه ، از منطق اقلیم و انطباق معماری با آن و حتی از منطق زیبایی سخن فراوان گفته می شود و به رشته تحریر در می آمده است. اکنون با دیکانسراکشن تمامی این منطق ها زیر سئوال رفته است.

اما به این نکته باید توجه داشت و آن این است که به زیر سئوال بردن قضیه ای انکار آن نیست به زیر سئوال بردن خرد ودانایی معنایش این می تواند باشد یا هست ، که همه چیز را با دلایل منطقی نمی توان توضیح داد بنابر این خرد و دانایی باید توام با تجربه و آزمایش و با احساس باشد.

پس پیام پذیرفتنی دیکانسراکشن می تواند این باشد که اکنون باید آن چه « غیر منطقی» بودن هر قضیه بر اساس معیارهای  گذشته ، شرط پذیرفتن آن است.

یا اتکا به همین فلسفه که معماری دیکانسراکشن بخود اجازه و آزادی کامل می دهد تا به اثرش به دبده کاملا هنری بنگرد و ملاحضات کاربردی را زیر پا گذارد.

دیکانسراکشن به معماری صرفا به عنوان پدیده ای هنری می نگرد و عواملی چون توازن، وحدت، تناسب و مانند انها را که معیارهای هنری معماری هستند رد می کنند و علت آن این است که ایشان در حقیقت این معیارها را رد می کند تا معیار های خود را جانشین آن کند. برای نمونه مثال معماری دیکانسراکشن هم توازن فرساختگی را برهم می زند و هم توازن هندسی را . توازن در آثار این سبک به عبارت دیگر ، ناشی از عدم توازن یا نظم در عین بی نظمی است.

به گفته نظروران دیکانسراکشن می توان ، به هم زدن ، جابجایی ، انحراف و انحنا را از صفات این معماری به شمار آورد و تخریب ، جداسازی ، فساد و عدم پیوستگی را که نام دیکانسراکشن ممکن است به ذهن آورد از آن منتزع می گردد . این معماری بی آنکه فرساخت را تخریب کند آن را جابجا می کند.

دیکانسراکشن ها نظم شکنی را به عرصه فرساخت نیز راه می دهند و ایستایی و توازن ساختمان را نیز پرسش میگیرند در پاره ای موارد تردید در ایستایی و توازن ساختمانی ویژگی اصلی و جوهر کار دیکانسراکشن  ذا تشکیل می دهد.

معماری همواره یک نماد فرهنگی مرکزی بوده که به خاطر ثبات و نظمش ارزش یافته است . به نظر می اید این کیفیات از خلوص هندسی ترکیب صوری معماری بر می خیزد.

معماری همواره فرم خالص و ناب را یک رویا می بیند ساختمان هایی که  از فرم های هندسی خالص مکعب ها ، استوانه ها ، مخروط ها ، هرمها و مانند آن ها ساخته می شوند.

معماران دیکانسراکشن باید شکل دو گانه ای که در ماهیت معماری وجود دارد مشخص کنند ، از طریق قرار دادن فرم های خالص معماری بر صندلی داوری و سژس با باز جویی آن – گاه با زبان نرمی و گاه با خشونت و شکنجه – تا نا خالصی آن عیان شود.

معماران دیکانسراکشن از همان آغاز فرمهای خالص معماری مدرن ار مورد پرسش قرار دادند.

انحرافهای  فرمی در درون خود فرمها و در ساختار تر میبی که خود  فرم ها جزئی از آن هستند صورت می پذیرند و حاصل می آیند و ساده تر از آنند که صرفا حاصل جدائی ، ورقه کردن ، خرد کردن، ایجاد شکاف یا حفره در فرمها باشند.

نکته ای بس مهم این است که فرمها از درون مغشوش می شوند و این اغتشاش خود با ساختار فرمها و با ساختمان آن ها عجین می گردد.

دیکانسراکشن تخریب یا پنهان کاری نیست ، حال آنکه مشکلات ساختار مسلمی را درون ساختارهای ظاهر پایدار نمایان می نمایاند. اما این ترک ها به متلاشی شدن ساختار نمی انجامد ، به عکس دیکانسراکشن تمامی قدرت خود را از راه مبارزه طلبید نا ارزش های قوی مانن هماهنگی ، وحدت، و ثبات به دست می آورد و در عوض دیدگاه متفوتی از ساختار را پیش رو می نهد.

با دیدگاهی که طبق آن ترک ها در بطن ساختار قرار دارند و نمی توانند بدون ویران کردن آن بر طرف شوند در واقع این ترک ها ساختاری هستند. بنابر این معمار دیکانسراکشن کسی نیست که ساختمان ها را بی دفاع بسازد بلکه کسی است که مشکلات اصلی درون ساختمان ها یعنی ترک ها های ساختاری را تعیین می کند.

معمار دیکانسراکشن فرم های خالص سنت معماری را مانند پزشک رو ی تخت معاینه می کند و علائم بیمماری ناشی از نا خالصی با ریشخندی بزرگوارانه و شکنجه ای خشن به سطح آورده می شود ، فرم استیضا ح می شود ( به نوعی فرم را حجامت می کند).

اما این خشونت برای فرم جنبه  خارجی ندارد ، این به معنی چند دستگی ، چند بخشی یا پاره پارگی یا گسیختگی نیست . آشفتگی از سمت خارج صرفا تهدید کردن آن فرم نیست بلکه برای آسیب رساندن به آن یا پیراستن آن است.

 

 

 

 

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.


شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

مقایسه فرم وشکل

form

فرم و خلق فضا

فرم را می‌توان زبان فضا دانست؛ چرا که آنچه را معماران در فضا می‌خواهند بیان کنند را با توجه به فرم بیان می‌کنند به همین دلیل فرم دارای اهمیت ویژه‌ای در آفرینش فضا است. اهمیت فرم را می‌توان در دوره معاصر جست‌وجو کرد یا به نوعی از زمان جدایی دو هنر نقاشی و مجسمه‌سازی از معماری، معماران برای ایجاد نوعی استقلال، به فرم اهمیت دادند، اما این مطلب گویای این نیست که فرم در معماری گذشته دارای اهمیت نبوده در واقع دنیای درونی و خاص هر فرد تا ابراز نگردیده از طرف مخاطبان مورد نقد قرار نمی‌گیرد که این ابراز را می‌توان در معماری، تحت عنوان فرم بیان داشت که اتصالی درونی را بین ناظر و فضا به وجود می‌آورد در واقع می‌توان فرم را زبانی یا واسطی برای انتقال مفهوم فضا به انسان بیان نمود که به عنوان ابزاری کار‌آمد در اختیار طراحان و معماران قرار دارد.


مقایسه فرم وشکل (مبانی نظری معماری)

 

form

خصیصه اصلی هر معماری را می‌توان تولید فضا برای زندگی تعریف نمود و مسلما درک هر‌فضا با توجه به تفکرات فرهنگی و اعتقادی هر منطقه، متفاوت است که در واقع این فضا‌ها را فرم‌هایی تشکیل می‌دهند که بتوان آنها را مکان نامید تا از طریق مکان به درک فضا نائل آیند. در واقع پیدایش فرم در معماری را می‌توان در رابطه مستقیم فرهنگ و اعتقاد مردم دانست که تحت اشکال، جهت، رنگ و جنسیت خاصی تعریف می‌گردد که با کمک این چهار عامل، موفق به نمود فضا در بعد فیزیکی و کلید ورود به فرهنگی است که این فضا را تولید می‌کنند. در واقع فرم را می‌توان نمود فیزیکی تفکرات و سنت انسان‌هایی دانست که به تولید فضا اقدام نموده‌اند پس با درک درست از فرم تولید شده می‌توان به درک صحیح فضا نزدیک شد. ” در زیباشناختی فرم یا صورت تظاهر حسی وواضح یک شئ است واین بیانی است که خود را در معرض قضاوت قرار می دهد .فرم یاصورت در طبیعت مستند هستند یعنی متأثر از محتوای خود هستند. پس از صورت از پیش داده شده است ونمی توان به میل خود آن را تغییر داد.” (گروتر)

آدورنو می گوید : ” صورت چنانچه از خود لفظ پیدا ست فرم یک چیز است وخود آن چیز اجازه ندارد به تکراربی مورد خود منجر شود .”در ادامه گروتر میگوید:” شکل دادن یعنی پردازش اشکال واین بدان معنی است که فرم به گونه ای انتخاب شود که با محتوا وایده طرح تطابق داشته باشد . براین اساس شکل پردازی صوری با توجه به فرم ، وابسته به عوامل گوناگون است. به عنوان مثال فرم یک گشودگی در یک دیوار بایستی تابع جنس وساخت دیوار نیز باشد :گشودگی در یک دیوار آجری احتیاج به قوس دارد .در حالی که در دیواری از فولاد وشیشه گشودگی زاویه دارد مناسب تر به نظر می رسد. .فرم یا صورت متأثر از محتوا است به قول آدورنو : ” میزان موفقیت زیباشناختی تابعی است از میزان موفقیت فرم در انتقال محتوا .”” فضا به وسیله عناصری که آن را محدود کرده اند مشخص یا اصطلاحاً تعریف می شود. این عناصر وارتباطشان با یکدیگر هستند که شخصیت یک فضا را می سازند وبه فضا فرم می دهند. اگر بخواهیم نظم در دنیای بی نهایت وسیع فرم ها بوجودآوریم به ناچار اولین قدم تقسیم فرم ها به دو دسته فرم های باقاعده وفرم های بی قاعده است. ( فرم درمعماری، حسین شیخ زین الدین، شماره ۱، ص ۱۶۶ )

form

فرم های بی قاعده

فاقد ساختار است .این فرم قابل پیش بینی نیست وبه این دلیل بدیع است .اما به دلیل اینکه هر پیام بدیعی  نیز بایستی در ارتباط با پیام های قبلی باشد واگر اینطور نباشد برای ما قابل درک نیست،  ما فرم های بی قاعده را بر اساس قانون تجربه در ارتباط با فرم های نظیرش که برای ما شناخته شده هستند می بینیم یا به عبارت دیگر تصویری را در ذهن ما تداعی می کنند .فرم های بی قاعده بیننده را وادار به خیال پردازی می کند هرچه فرم عرضه شده به بیننده غیر عادی تر باشد ،بیننده بیش تر در دنیای خاطراتش به دنبال چیزی می گردد که با این فرم غیر عادی قابل قیاس باشد .فرم های با قاعده به ما مجال ساده کردن می دهند ولی فرم های آزاد قابل ساده کردن نیستند بلکه محتاج تداعی هستند .فرم های باقاعده دارای اطلاعات معنایی بیشتری بوده ولی فرم های بی قاعده دارای اطلاعات زیبا شناختی بیشتر. فرم مفهومی است ذهنی وبرای اینکه بتواند وجود داشته باشد احتیاج به چیزی است که بتواند ان فرم را نشان دهد .وقتی صحبت از انواع  فرم می کنیم بایستی از خود بپرسیم فرم چگونه قابل شناسایی است . فضا چیزی سه بعدی وطبیعتاًٌ شکل آن نیز سه بعدی است . عناصر تعیین کننده فضا لااقل از نظر احساسی معمولاً سطوح ۲بعدی هستند که به نوبه خود عناصرتعیین کننده آنها خطوط هستند ( فرم درمعماری، حسین شیخ زین الدین، شماره ۱، ص ۱۶۶۹

rorm

 

فرم های با قاعده

تابع قوانین هندسی هستند .پیام این فرم ها دارای حشوزیاد است .چراکه  قابلیت پیش بینی در آنها زیاد است .ذهن می تواند با اطلاعات بسیار کمی این فرم ها راتکمیل وبازسازی کند .فرم های باقاعده دارای استخوان بندی یاساختار هستند ،قواعد فرم ها رابطه بین تک تک اجزاء هر فرم را مشخص کرده اند .ادرات شکل یا جستجوی ساختار- که می تواند مثلاً یک محور تقارن یا طول های متشابه اضلاع یا زوایا یا کانون ها وغیره باشد – آغاز می شود .ساختار به ندرت برخطوط تشکیل دهنده شکل منطبق است واغلب بالا فاصله قابل تشخیص نیست چراکه اغلب فاقد نقاط وخطوط است .معهذا در فرایند ادراک شکل ساختار می تواند از تمامی خطوط تشکیل دهنده شکل مهمتر باشد.  فرم درمعماری، حسین شیخ زین الدین، شماره ۱ صفحه ۱۶۶

خط : خط در معماری ، خطوط به عنوان حدود سطوح  مطرح می شوند . این خطوط محدود کننده گاه کمتر وگاه بیشتر از گویا یی برخوردار هستند .در معماری یونان خط به روشنی قابل دیدن است .در سبک باروک خط چنین اهمیتی ندارد .حتی گاهی اوقات نمی توان متوجه آن شد .گروتر میگوید :”هرسبک معماری از نظر فرم فضائی گویای یک محتوای ذهنی است .در طرح معماری بر حسب نوع آن چه که ساختمان بایستی بیان کننده آن باشد کمتر یا بیشتر از خطوط افقی و عمودی استفاده شده است.” پیت موندریان ارتباط بین خط راست و خط منحنی را چنین بیان می کند: ” خط راست به معنی نمونه متکامل خط منحنی است اگر چه که دوم تطابق بیشتری با طبیعت دارد .”در بین خطوط منحنی می توان دو نوع انحناء را از یکد یگر تشخیص داد : خط منحنی با قاعده یا هندسی مثل سهمی یا قسمتی از یک دایره و منحنی بی قاعده .خط و سطح مکمل یکدیگرند،تأکید بریکی از اهمیت دیگری می کاهد وبه عکس . پاول کله صحبت از خط فعال می کند که سطح را غیر فعال می سازد ونیز خط غیر فعال که سطح را فعال می کند .

سطح صاف : خط خمیده ای که دوسر آن به هم برسند محیط یک شکل را تشکیل می دهند .براساس نظریه شکل وزمینه چنین خطی را،یک شکل می بینیم واقع برروی یک زمینه .سطح در معماری نقشی کاملاً بارز به عهده دارد .سطح به صورت دیوار ونما اغلب عنصر محدود کننده فضا است .معماری از هر نوع که باشد نیازمند سطوح است وهم نیازمند خطوطی که این سطوح را محدودکنند. در هم رفتن خطوط وپنهان کردن مرزها باعث بوجود آمدن نوعی ابهام است واز طریق این تظاهر به تغیرات، تنش وتحرک ایجاد می شود.” (گروتر))

سطح منحنی : “یک سطح می تواند برروی یک صفحه خمیده قرار بگیرد. برحسب نوع وجهت خمیدگی انواع مختلفی از سطوح مقعر یا محدب ویا گنبدی شکل وغیره بوجود می آیند .خمیدگی در سطح ایجاد تحرک می کند.وگذشته از آن سطح خمیده در ارتباط نزدیکتری با فضای محاط برخود قرار می گیرد .برحسب اینکه سطح خمیده برجسته یا گود باشد خود را در مقابل فضای محاط برخودش قرار می دهد ویا اینکه آن را در برمی گیرد یا به عبارت دیگرپس زننده   بودن یا دعوت کننده بودن را القاءمی کند. درحالت اول سطح خمیده نقش قالب رادارد ودر حالت دوم نقش فضا را .درمقایسه سطح مقعر ومحدب بایستی گفت که سطح محدب نقش غالب رادارد یعنی اگر اجباری در انتخاب سطوح برای بیننده باشد بیننده سطح محدب را انتخاب می کند. فرم مقعر جایگزین شکل می شود وفرم محدب زمینه را تشکیل می دهد.

دایره : فرم دایره از همه طرف ارزشی   همگن دارد این بدان معنی است که دایره جهت نمی شناسد . کارل گوستاویونگ به این نتیجه رسیده است که دایره ومربع فرم های اولیه ای هستند که به عنوان مظاهر کمال وسادگی در رویاها دیده می شوند . دایره نه آغاز دارد ونه پایان .حرکتی است بی پایان که همواره به نقطه ی آغازش برمی گردد. دایره تصویری است از خورشید وماه وبه این دلیل همواره دارای ارزشی نمادین بوده است . در معماری یونان باستان فرم دایره نسبتاً نادراست،  از فرم دایره بیش از هر چیز در ساختن تئاتراستفاده شده است .در معماری روم باستان دایره فرم غالب است ، که البته در پلان کمتر ودر سطوح عمودی وبصورت قوس خیلی بیشتر است.

بیضی: بیضی دارای دو جهت است که یکی از آن دو غالب است .در شکل بیضی تحرکی است که در دایره نیست .

کره : حد نهایت تقارن ، کاملترین نوع نظم وبیشترین تنوع ، همگی در یک کره جمع اند. دارایساده ترین فرم است وخطوط بیرونی آن دلپذیر می باشد ومستعد ترین است برای بازی با نور .فرم ناب واصیل کره برای نمایاندن هر نوع شکوه وجلال  مناسب است .خواص اصلی کره بسته بودن  ، جهت نداشتن وآرامش است .

مربع : مثل دایره همیشه دارای ارزش نمادین بوده عدد چهار گویای چهار جهت آسمان است .دارای دوجهت است که هیچ جهتی غلبه ای برجهات دیگر نداشته .

مستطیل : دوجهت اصلی با یکدیگر هم ارزش نیست .برای ادراک بصری یک مستطیل بهترین حالت مستطیلی است که طول آن ۶۳/۱ برابر عرض آن باشد .یعنی میزانی که در برش طلایی تعیین شده است .وقتی که میزان کمتر از این باشد مستطیل یک مربع نامتناسب به نظر می آید واگر بیش از این باشد طول فوق العاده آن برای ما چشمگیر است واگر طول آن بیش از دوبرابر عرض آن باشد چشم ما  آنرا دیگر مستطیل نمی شناسد .مستطیل مورد استفاده ترین فرم در معماری است وفرم های مدور، مربع وبی قاعده در مقابل آن استثنا بنظر می رسد .

مثلث : ادراک بصری مثلث بستگی زیادی به استخوان بندی ساختار آن دارد در بین تمام فرم های باقاعده مثلث بی قاعده ترین است .

هرم : به عنوان یک شکل حجیم از نظر ادراک بصری ما یکی از فرم های اصلی است .هرم از نظر احساسی  دارای یک نوع دوگانگی خاص است :از طرفی ما سنگین تر شدن توده فزاینده هرم را – هر چه از بالا به پایین می آییم – احساس می کنیم ازطرف دیگر هر سطح هرم به طور چشمگیرهرچه بالاتر برویم جمع تر وجالب تر می شود .این دونیروی متقابل ایجاد تنش شدیدی می کنند که هرم را به یکی ازپر تحرک ترین فرم هامبدل می سازد .

شش ضلعی : به عنوان عنصر فرم پردازی درپلان استفاده می شود. امکان کنار هم چیدن وایجاد یک بافت قابل توسعه برای شش ضلعی بیشتراز دایره است . در موقع نظاره یک ساختمان مکعب شکل از مقابل احساس عمق از بین می رود به این معنی که ما فقط جبهه ساختمانی را که یک سطح است می بینیم .در مورد یک جسم استوانه شکل ما عمق رااحساس می کنیم.اما از آنجا که دایره فاقد جهت است ،درواقع اصلاً جبهه ای وجود ندارد.اما وقتی که ساختمان شش یا هشت ضلعی باشد از طرفی عمق ساختمان قابل درک است واز طرف دیگر ساختمان مشخص ومرئی باقی می ماند.

شکل درمعماری، سیدمحسن حبیبی، شماره ۱، صفحه ۳۴

انتخاب فرم

وظیفه معمار این است که به مدل ذهنی ایی که براساس عملکرد بوجود آمده فرم بدهد .فرآیند طراح همواره شامل فرم یابی نیزهست .این فرم یابی تحت تأثیر عوامل مختلفی است .فیزیک ساختمان ،نوع استفاده ، آب وهوا ،محیط ، سازه وسبک و…معماری را می توان در مفهوم وسیع آن حتی تا حد انجام وظیفه پایین آورد واین می تواند تا جایی برسد که در واقع معماری را جامع شناسان و روانشناسان انجام بدهند .برای بیان هر محتوا معنوی نیز بایستی فرم بصری متناسب وقابل ادراکی پیدا کرد وچنین است که نیاز به زبان فرم ها احساس می شود .” (گروتر)

( فرم درمعماری، حسین شیخ زین الدین، شماره ۱، ص ۱۶۶

احساس فرم

انسان با مشاهده یک چیز در وهله اول ،بدون آنکه از آن شناختی داشته باشد،ذهنیتی خاص در ذهنش ایجاد می شود، او این ذهنیت را با تجربیات قبلی خود آمیخته تا به احساسی خاص نسبت به آن چیز برسد، به عبارت دیگر همیشه ما اول از عینیت به ذهنیت واز ذهنیت به احساس می رسیم .مثل وقتی که وارد شهر جدیدی می شویم چون قبلاً آنجا را ندیده ایم ، فقط باچشم نگاه می کنیم بدون آنکه هیچ ذهنیتی از آن داشته باشیم. ولی همیشه یک تجربیاتی از جاهایی که قبلاً دیده ایم راداریم ،پس این تجربیات در ذهنیت ما تأثیر می گذارد. تمام این عوامل در کل مارا به احساسی خاص نسبت به آن شهر می رسانند.این موضوع در مورد فرم ها هم صدق می کند ،ما وقتی که شکلی را می بینیم فکری خاص در ذهن ما نقش می بندد این شکل رادرذهن تجزیه می کنیم وآنرا با شکلهای پایه موجود می سنجیم این ادراک یک ذهنیتی در ذهن ایجاد می کند ،بطور کلی همیشه باید یک ذهنیتی ایجاد شود تا فهم ازفرم شکل گیرد، که این ذهنیت یک احساس از آن شکل به ما می دهد .” ادراکی که ما از هرچیز داریم تنها نتیجه دریافت وتجزیه وتحلیل اورگانهای حسی نیست  سه عامل مهم دیگر نیز در این فرآیند نقش اساسی دارند:

الف- وضع روحی انسان در آن لحظه وحال وهوای محیط در زمان ادراک.

ب- خلق وخوی شخصی که چیزی است نقش گرفته وساخته شده از تمامی تجربیات وقایع گذشته شخص بیننده .

ج- عوامل موروثی وزمینه اجتماعی – روانی یعنی عواملی که نه از طریق یاد گرفتن بوجود آمده اند ونه از راه تجربه.” (لنگ )

هر شئ براساس ارزش زیباشناختی که دارد در ذهن اثری خاص می گذارد این تداعی در ذهن به عوامل گوناگونی مانند شخص ناظر وضعیت شئ وعملکرد آن بستگی دارد .

سانتایانا سه گونه ارزشهای بیانی یا تداعی کننده را تحت عنوان زیبا شناختی ، عملی ،منفی نام برده است .ارزش زیباشناختی : دریافت تداعی زیبایی شئ یا اثر توسط مشاهده گراست .ارزش عملی : بیان سودمندی یک شئ یا اثر است این ارزش از بیان کارکرد شئ حاصل می شود .ارزش منفی :از شوکه شدن ،وضعیت غیر منتظره ،ترسیدن یا تجربیات نا خوش آیند دیگر بوجود می آید.

لذت بخش بودن هر فرم بر اساس ارزشی که دارد و پیامی که منتقل می کند. این لذت در هر شرایطی    می تواند به صورتهای گو نا گون ادراک شود.مولس ساختمان و منظر را  ترکیبی از اجزایی می داند که هر کدام پیامی را منتقل می کنند .لذت بخش بودن پیام وابسته به ساختار آن است .مولس معتقد است که هر چه پیام منظم تر باشد مفهوم تر و لذت بخش تر است و هر چه کثرت معانی بیشتر باشد محیط لذت بخش تر است و احساس نظم به وجود آمده نیز باقی می ماند .برلین معتقد است که میزان انگیختگی یک فرد با ادراک او از جالب بودن محیط همبستگی دارد ، سطح انگیختگی وابسته به ساختار محیط ، شخصیت انگیزش و نیازهای فردی است.در کل لذت وقتی بوجود می آید که شرایط نا سازگار رفع شده باشد یاسطح مطلوبی از انگیختگی بدست آمده باشد .سطح مطلوب انگیختگی وقتی بوجود می آید که از هنجارها یاسطوح انطباق پذیری مطلوب عدول شده باشد .

لذت بصورت های مختلف ادراک می شود ما می توانیم از دیدن فرمی پیچیده احساس لذت کنیم ویا با دیدن فرمی متعادل .در کل انسان بعضی ازاین سازماندهی ها را می پسندد. تحقیقات روانشناسی و اکو لوژکی اخیر نشان می دهد که حیوانات وانسان (شامل کودکان ) در میدان بصری خود شکلهای پیچیده را ترجیح می دهند .جان لنگ در کتاب آفرینش  نظریه های معماری می گوید که برای رسیدن به پیچیدگی دوراه حل وجود دارد :یکی از طریق ابهام (به مفهوم چند معنایی نه مشخص نبودن معانی ) ودیگر بااستفاده از محیطهای متنوع وغنی که از یک منظر به طور کامل دیده نشوند ،به طوری که در عین آشکار کردن خود ویژگیهایی رمزی داشته باشد .شکل های پیچیده تر به تعمق ودقت بیشتری نیاز دارند .در پیچیدگی های زیاد ونظم کم ،بویژه وقتی محیط با روشنایی خیلی زیاد یاخیلی کم مبهم شده باشد ،شفافیت کم می شود ومحیط ناخوش آیندبه نظرمی رسد. راپاپورت معتقد است که فرم های غنی ،روشن وپیچیده عموماً باری مردم دوست داشتنی هستند .عدم تعادل تأثیرات متناقض برگیرنده می گذارد که نتیجه آن چیزی جزء احساس عدم اطمینان نخواهد بود .به غیر ازادراکی که انسان بصورت کلی از فرم های محیط دریافت می کند اجزاءتشکیل دهنده فرم ها نیزبه نوعی احساس خاصی را به انسان القاء می کند بطور مثال ” خط راست به عکس خط منحنی اثری مشخص وانعطاف ناپذیر در ذهن می گذارد وخط مستقیم حتی نیاز ندارد که در تمام طولش مرئی می باشد .در هر نوع ادراک بصری خطوط افقی وعمودی برخطوط مایل رجحان دارند ، چون اثر تحریکی آنها کمتر است .تعداد عضلاتی که حرکت نگاه مارا درجهت بالا وپایین ممکن می سازند دو برابر عضلاتی است که در موقع حرکت نگاه در جهت چپ وراست بکار گرفته می شوند.در مورد سطوح نیز این صدق می کند .” در سطح افقی – دست کم در یک نگاه – تمام جهات افقی هم ارزشند ودعوت به حرکت آزاد وارتباطات انسانی می کند .در حالی که در جهت قائم مفاهیمی مانند سلسله مراتب یا رقابت را تداعی می کند. جسمی که  گسترش افقی داشته باشد برروی زمین آرمیده است در دید ما گسترش عمودی شاخص از گسترش افقی است. یک مربع را وقتی ماواقعاً بصورت مربع احساس می کنیم که پهنایش کمی بیشتر از ارتفاعش باشد .از نظر احساسی جسمی که در طرف چپ میدان دید قرار داشته باشد سبکتر وکوچکتر از همان جسم به نظر می رسد که در سمت راست باشد . در کل فرم های با قاعده وساده سنگین تر از فرمهای پیچیده به نظر می رسند. وقتی که یک شکل در داخل یک ترکیب با ساختار مجموعه قابل تطبیق باشد وشکل بصورت منفرد وجدا افتاده نباشد بلکه به کلیت ترکیب وابسته باشد سنگین تر است. فرم های ساده وبخصوص متقارن متعادل تر از دیگران هستند.بدون توجه به جنس ،بعضی از فرم ها راکه مداوم وقوس دار باشند ،نرم وبقیه راکه گوشه دارو شکسته است را سخت احساس می کنیم .ما از طریق احساس شهودی که از فرم بدست آورده ایم می توانیم فضایی را که فرم در آن قرار دارد را درک کنیم .در کل به عقیده جیوردانو برونو” فضا از طریق آنچه در آن قرار دارد درک می شود وبه فضای پیرامون یا فضای مابین تبدیل می گردد. ( فرم درمعماری، حسین شیخ زین الدین، شماره ۱، ص ۱۶۶)

درک یک فرم در کنار فرم های دیگر

ارتباط فرم ها از لحاظ ترکیب بندی وچیدمان ،خود موجب ایجاد فرمی نامرئی می شود این فرم در هر ترکیب بندی فرق کرده وبه تناسب آن تأثیری راکه بر انسان می گذارد متفاوت است .مثلاً فرم نامرئی که از کنار هم قرار دادن چند شئ هم اندازه بدست می آید با فرم نامرئی که از کنار هم قراردادن یک شئ بزرگ در کنار یک شئ کوچک بدست می آید ،فرق دارد. یا فرم نامرئی راکه از ترکیبات ساده چند فرم بدست می آید با فرم نامرئی که از یک سری فرم پیچیده بدست می آید متفاوت است .اینها همه تأثیرات مختلفی بر احساس انسان می گذارد .در بعضی مواقع این فرم نامرئی به انسان احساس یکنواختی ، خستگی ،بعضی مواقع آرامش ودر بعضی مواقع شعف وهیجان می دهد .این احساسات همه از همان فرم نامرئی یا همان خطوط ترکیب بندی بدست می آید این همان حس پنهانی است که ازدیدن یک اثر معماری که متشکل از چندین شکل وفرم در کنار یکدیگر است به بیننده دست می دهد .درکل احساسات ما برای یک بنا نه تنها به نوع فرم استفاده شده در آن مربوط است بلکه به نور ، رنگ ،باد،سایه وذهنیتهای مانیز بستگی دارد . اینکه نوری که الآن به یک بنا تابیده شده از شرق ،غرب ،جنوب یاشمال است ویااینکه آیا این نور ها برای ما آزاردهنده ویا خوشایند است در نوع احساس ما به بنا اثر می گذارد. به طور مثال شاید بنا با فرم های خاص خودش ثابت باشد ولی با وجود نور آزار دهنده آن ،احساس ناخوشآیندی نسبت به بنا به ما دست دهد .مطمئناً با تغییر آن نور به نور دلخواه احساس ما نیز تغییر خواهد کرد .در مورد رنگ نیز همینطور می توان با رنگهای سرد آرامش را در بنا به مشاهده گر القاء کنیم یا بارنگهای گرم هیجان را ویا باکنتراست های شدید رنگ ،تنش وتوهم را ایجاد کنیم .وتأثیرات باد هم بربنا برنوع احساس ما اثر می گذارد که آیا این باد به دلخواه ما است یا موجب اذیت ما   می شود .ایجاد باد در بعضی از اقلیم ها امر بسیار مهمی است بطوری که کاملاً برقرار دادن ما در منطقه آسایش در رساندن حس خوشایندی از فضا نقش دارد .در نتیجه ما می توانیم با درک کل فضا با توجه به هدف خود ونتیجه ای که بنا باید به آن برسد ،با شناختن فرم ها ونوع ترکیب بندی ، ازفرم های بخصوصی استفاده کنیم ولی نباید عواملی چون فرهنگ ،ذهنیت  ، نور ورنگ را ازنظر دور کنیم ( فرم درمعماری، حسین شیخ زین الدین، شماره ۱، ص ۱۶۶

مولفه‌های فرم:

نیروهای سایت: پروفسور رادلف آرنهایم عقیده دارد که نیروها با کنترل و تاثیر خود باعث کنار هم قرار دادن پدیده‌های بصری می‌شود. نیروهایی که زندگی ما را گسترش می‌دهند و باعث رشد آن می‌شوند و بیان کننده توازن، اختلاف، رشد، حرکت، تنش یا فعل و انفعال میان پدیده‌ها می‌شوند. او با توجه به نیروهایی که بیان هنری را تحت تصرف خود دارند؛ بیان می‌کند که کار هنری، تنها پدید آوردن یک تصویر متوازن و متعادل نیست.

… تاثیر زندگی یک فعالیت جهت‌دار است نه یک تاثیر محدود، بنابراین کار هنری دارای توازن و هارمونی، یک الگوی منتج از نیروهایی است که متعادل، منظم و یکتا هستند. (رادلف آرنهایم، هنر و ادراکات بصری، لندن، صفحه ۳۶۸)

– پروفسور ونتورت تامپسون با توجه به روش تکثیر سلولی اندام‌ها بیان می‌کند که سلول‌های قرار گرفته در نقطه رشد بر اثر حالت و خصوصیات شخصی خود رشد نمی‌کنند بلکه آنها توسط سیستم دربرگیرنده خود کنترل می‌شوند. این عوامل رشد با توجه به فرم اندام‌ها و نیروهایی که به اندام وارد می‌شود، تکثیر سلولی را کنترل می‌کنند. در معماری حالت مشابهی وجود دارد و فرم‌های معمارانه با توجه به شخصیت نیروهای زمینه پیرامون و به منظور پاسخگویی به آن‌ها به وجود می‌آیند. فرم ساختمان‌ها از بعضی عوامل مثل چشم‌اندازها، مسیر حرکت خورشید و راه‌های مجاور تاثیر می‌پذیرد، هم‌چنین سایر عوامل سایت از قبیل تپه‌ها، دره‌ها و رود هم چون نیروهایی هستند که به صورت مستقیم یا غیر مستقیم بر روی فرم تاثیر می‌گذارند. (ونتورت تامپسون، درباره رشد فرم، کمبریج، ۱۹۶۱، ص ۱۰۲)

فرم‌های مرکزی و خطی: سازماندهی‌های مرکزی هم چون کره و مکعب میان نیروها تعادل برقرار می‌سازند. بر خلاف سازماندهی‌های خطی که یک نیروی غالب دارای انرژی و جهت مشخص وجود دارد. فرم‌های مرکزی بیانگر استواری و سکون هستند. ولی فرم‌های خطی نشانگر تحرک و فعالیت هستند. مثلاً ویلاکاپرا، آندره پالادیو دارای یک فرم مرکزی و متقارن است خانه روبی، فرانک لویدرایت دارای گستره دو فرم خطی درون یک ارتبط تغییر مکان یافته است. (لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل فرم، جعفری اچ بیکر، ص ۶)

پویایی فرم:

-مائوریس دسائوسمارز درباره پویایی چنین می‌نویسد:

نقطه ساده‌ترین واحد به شمار می‌رود و نه تنها موقعیت را نشان می‌دهد، بلکه به واسطه انرژی انقباض و انبساط درونی خود ناحیه پیرامون را فعال می‌سازد. زمانی که دو نقطه وجود دارد، سنجش پدید می آید و بر وجود جهت دلالت می‌کند. انرگی ناشی از تنش مابین این دو نقطه، فضای میانی را متاثر می‌سازد. خط را می‌توان زنجیره‌ای از نقاط متصل به یکدیگر محسوب نمود. خط موقعیت، جهت و انرژی درونی خود را داراست، انرژی برای سفر در طول خود؛ انرژی که در دو انتها بیشتر می‌شود، به سرعت اشاره می‌کند و فضای پیرامون را به تحرک وا می‌دارد. فعل و انفعال میان سطوح عمودی و افقی، مقدمه و اصول تضادهای تعدیل کننده را تشکیل می‌دهد. خطوط عمودی بیانگر کشش نمادین نیروی جاذبه به خطوط افقی بیانگر سطوح نگهدارنده است.                                                                                                               حضور این دو نوع خط در کنار یکدیگر، احساس رضایت بخش و عمیقی را تولید می کنند. به این دلیل که سمبلی از تجارب انسانی در مورد تعادل کامل – ایستادن بر روی زمین- محسوب می‌شوند. خطوط مورب یک حرکت جهت‌دار و قوی را ایجاد می‌کنند؛ پویایی که برآیند تمایل ناخودآگاه این تعلیق دارای تعادل به سوی سطح افق یا عمود است.

(مائوریس دسائوسمارز، طراحی پایه: پویایی فرم، استودیو ویستا، لندن، ۱۹۶۴، ص ۲۲-۲۰)

سیستم‌های مرکزی:

انتظام‌های معمارانه سیستم‌هایی هستند که بخش های مختلف را در پیرامون یک ایده موضوعی بنیادین سازماندهی می‌کنند هندسه به عنوان طبیعت ساختاری و ذاتی عمدی، بیانگر سازماندهی و نظم سیستماتیک فرم معمارانه است. سیستم‌های مرکزی، شامل گونه چرخشی- که اغلب به صورت فرم‌های فره فره‌وار بیان می شود- گونه تجمیع فرم‌ها و سیستم‌های طبیعی هستند. سیستم مهیا سازنده یک نظم فرای محدودیت است؛ سیستم‌ها امکان رشد را فراهم می‌آورد، یک قطعه غزل گونه پدید می‌اورند و قادرند تا تضادها و پیچیدگی‌های بی‌پایانی را در برگیرند. مثلاً سیستم چرخشی، خانه آرتور هورتلی، فرانک لویدرایت، سیستم صلیبی، خانه وارد ویلیتز، فرانک لویدرایت. (لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل فرم، جعفری. لچ بیکر، ص ۸)

سیستم‌های خطی:

سیستم‌های خطی امکان توسعه در طول محور راایجاد می‌کنند. این سیستم‌ها قابلیت تکرار و توسعه ریتم‌ها را دارند و حرکت مهم‌ترین خصیصه این نوع فرم محسوب می‌شود. مثلاً سیستم خطی توسعه مسکونی دانشگاه سنت اندروز، جیمز استرلینگ، ۶۸-۱۹۶۴).

(لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل فرم، جعفری اچ. بیکر ص۹)

فرم در کارهای لوکوربوزیه:

-لوکوربوزیه فرم را با هدف بیان مفاهیم به کار می‌برد. ابعاد نمادگرایانه‌ای و تفاسیر منحصر به فردسی را مطرح می‌کند که به صراحت قابل تشخیص نیستند. در طول دهه ۱۹۲۰، جسم پردازی‌های مجسمه‌وار او به روح زمان اشاره می‌کند. در حالیکه انتزاع مبتنی بر بی‌قاعدگی دهه ۱۹۳۰ و بهره‌گیری از فرم‌های مجسمه‌وار کارهای متاخر او به طبیعت اشاره می‌کند و بیانگر احساسات و عوامل متافیزیکی است. لوکوربوزیه مکرراً قطعات افقی و عمودی را به کار می‌برد؛ که کوششی برای بیان یک ایده عالی به نظر می‌رسد. رفتار اغلب فرم‌ها، ماهیت ساده شکل را حفظ می‌کنند. در نتیجه ساختاری فشرده ناشی از تجمع فرمها و قطعات به وجود می‌آید. رفتار نمایشی و جسورانه فرم‌ها قطعه مانند، نشانه بارز سبک شخصی لوکوربوزیه است. در نقاشی‌ها و معماری او، منحنی‌ها در تنش با شبکه خطوط عمود بر هم یک مغادزله قدرتمند را به نمایش می‌گذارند.

(لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل فرم‌ها، جعفری. اچ بیکر، ص ۳۶۰)

فرم‌های فرفره‌وار و حلزونی:

بعد از دهه ۱۹۰۲، توجه لوکوربوزیه به سوی فرم‌های ارگانیک و بیولوژیک جلب شد؛ او این فرم‌ها را برای تغییر جریان بی‌روح زمان خود به کار برد. موزه رشد نامحدود او از رشد مارپیچ حلزون‌های دریایی الهام گرفته بود. استفاده از یک ورودی مرکزی باعث می‌شد که بازدیدکنندگان در طول مارپیچ به سوی فضای خارجی حرکت کنند. چرخش درون این سیستم، با بهره‌گیری از یک شبکه خطوط عمود بر هم سازماندهی شده بود. با ساختن موزه‌هایی در احمد آباد و توکیو، عناصر چرخان حول یک نقطه اتکا (یک نورگیر صقفی هرمی شکل، نقطه اتکای موزه توکیو را شکل می‌دهد) این ایده اجرا شد. گالری‌های پیرامونی موزه توکیو دارای یک حالت چرخشی فرفره وار هستند.

(لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل فرم‌ها، جعفری اچ. بیکر ص ۳۴۵)

خانه سیتر وحان:

در طراحی این خانه لوکوربوزیه از دو فرم استفاده کرده است.

۱) فرم اولیه                                                                        ۲) فرم خالص

– فرم اولیه: فرم مکعب مستطیل به دو فرم مکعب تقسیم شده است: (طول هر یک اندکی بیشتر از عرض آن‌هاست). یک مکعب، محدوده نشیمن دارای ارتفاع دو برابر نسبت به سایر فضاها و مکعب دوم محدوده استراحت منزل را در بر می گیرد. اتاق خواب اصلی به داخل محدوده نشیمن دید دارد و در طبقه زیرین آن، آشپزخانه و غذاخوری قرار دارد. دو اطاق خواب دیگر در طبقه بالاتر قرار گرفته‌اند و دارای یک تراس پشت بام هستند. بر خلاف ویلاهای اولیه که تقارن آن‌ها را کنترل می‌کرد و شکل سطوح بسیار مهم بود؛ خانه سیتروهان عناصر متقارنی را در درون یک ترکیب‌بندی انتزاعی و نامتقارن قرار می‌دهد عملکرد متفاوت پله خارجی و پله مدور داخلی، محدوده وسیع نشیمن و جایگیری آشپزخانه و غذاخوری در محدوده خصوصی در نظر گرفتن عملکردها و ایجاد ترکیب‌بندی‌های زیبا و ارضا کننده، از مهم‌ترین خصوصیات این خانه به شمار می‌رود.

– فرم خالص: فرم خالص، عناصر عملکردی را با وضوح و صراحت به نمایش می‌گذارد؛ و دارای حالت خطی و نامتقارن است عناصر اصلی هم چون پلکان خارجی، پله مدور، سقف مسطح و طبقه اول در یک موازنه پویا یا دیگر عناصر قرار گرفته‌اند. جهت فرم توسط حالت پله‌های خارجی و سقف معرفی و تقویت می‌شود.

(لوکوربوزیه، تجزیه و تحلیل فرم‌ها، جعفری اچ. بیکرص۹۳-۹۱)

شکل

یکی ازابزارهای فکری اولیه ای که به بررسی (( ریشه ها وگرایش های نظری معماری)) می آید، شکل است. شکل که ما عجالتا آن را دربرابر (( فرم)) که یکی ازمقوله های اساسی نظریه پردازی درادبیات معماری معاصرجهانی به شمارمی آید، قرار می دهیم- امروزه، بیش از واژه های مترادف ومتشابه دیگری که در زبان وادبیات ایران رواج دارند، بر ذهن ها نشسته است وایفای معنایی می کند که ما به شناختش نیاز داریم.

شکل که ما امروز به (( کسرش))، در عوض فتح آن تلفظ اش می کنیم)، یکی از واژه هایی است که در زبان غنی وریشه دارما، به گونه ای کم یا بیش رسا، کارنقل مطلب مفهومی رابه عهده دارند ازمیان آن واژه ها، بی اولویتی خاص، باصورت، تمثال، چهره، قالب، ظاهر، تصویر، نقش، قواره، وجه، هیبت روبه روی می شویم. وبرگزیدن شکل ازمیان این ها ونهادن آن دربرابر فرم که در زبان روزمره ما هر روزبیشتر نوشته می شود ودرگفتارمی آید، بیش ازهرچیز زاده از نیازمندی مابه روشنی وشفافی بیان است واین، درسایر محفل های علمی – ادبی جهان نیز رواج دارد. ( ریشه ها وگرایش های نظری معماری، دکترفلامکی، ۵۰

یکی ازیادداشت های اولیه ای که درباب شکل (فرم) باید عرضه شود وبرانگیزاننده کاوش های بعدی ما باشد، این است که بدانیم شکل را به مثابه موجودیتی ثبات یافته وتغییرنایافتنی می دانیم یاجزاین، به تصویری که روبه روی ماست به مثابه شکلی درحال، درشرایط زمانی محدودی که درآن بماند! می نگریم و، حتی اگرعنوان نکنیم، قائل به ماندگاری اش درطول زمان نیستیم. چنان که به تفصیل بیشترخواهیم دید، هرشکلی می تواند هم نمایانگرویژگی هایی گذرا ودگرگون شونده در طول زمان باشد وهم نشان دهنده مجموعه مشخصه هایی که ثبات یافته وماندگاربه نظرمی رسند.به سخن دیگر، شکل می تواند چندان تکامل یافته به نظر رسد ونمایانگرمشخصه های اندازه یی، رنگی،ترکیبی، وتناسباتی صلب شود، که ماندگاری خود را به ما القاء کند ویا برعکس، دگرگونی مشخصه هایی نظیرآنچه آوردیم چندان محسوس باشد وبه چشم آید که ما- علی رغم دریافت هویتی قابل تعیین وتعریفی که ازآن توانیم داشت- بر ناپایداری اش نظر دهیم. شکل ( یا فرم) در زمان های دیگر نیز، معنا ومفهومی چندان متقن نداردو، برحسب این که (( داده شده)) دانسته شود ویا بیننده بتواند وجود مشخصه هایی در حال دگرشدن را درآن مشاهده کند، به اشاراتی جانبی وتکمیلی مجهزمی شود. وشکل هرچیزخاصی، هرآینه ازدیدگاهی که هواداریا معتقد برعلیت ویا تعین است تفسیرشود، به بیانی متفاوت معرفی می شود تامگرچندی ها وچونی هایش بازشناسی ونمایانده شوند.از دیدگاه ما شکل سوای اینکه تنها راه ممکن برای انتقال مفهومی خاص ازسوی آفریننده برای بهره وری کننده است،ازمجموعه مشخصه هایی برخوردار است که به آن توان کارآیی می بخشد، به سخن دیگر، برای تمام آدمیان، شکل تنها وسیله بازگو کردن مفهوم است وشکل- به این قصد- نمی تواند دارای شالوده ای معین نباشد. گفتیم که آنچه در جهان اندیشه یی و در دل خود داریم را ازطریق آفریدن شکل وتنها ازاین طریق می توانیم بگوییم. ودرتوضیح این اصل واثبات آن به فاصله ای که میان هرفرآورده هنری وسازنده آن وجود داردمی توانیم بیاندیشیم، جایی که هرآنچه در ذهن سازنده وجود دارد، تنها آن گاه که بتواند به بیرون راه یابد، هست می شود وجزاین صامت است وهیچ.

هرگونه ابزاری اما، که بتواند راه اتصال میان جهان ذهنی هر فرد با جهان فکری هر انسان دیگری راباز کند، بی توجه به جنس ونوع آن، ازاولین لحظه ای که متظاهرمی شود به بعد، نمی تواند فاقد شکل باشد. شکل، تعیین رمز وراز می کند، شکل، بعدهای ذهنی را می نمایاند، شکل احساس های درک شده وبه غوطه برده شده رابه زبان می آورد، شکل، به همدلی های انسانی وبه دلبستگی های عاطفی اشارت می دهد، وشکل راه فشردن دست دل ها را می نمایاند.شکل، درگفتار ونوشتار، استعاره وتغزل پیشه می کند، شکل، درنمایاندن تمایلات فردی وشخصی هرفردی به سایرین، برمشترکاتذهنی آنان متکی است وبر هرانگیزه اجتماعی به صورت کم یا بیش آشکار تکیه می کند، شکل، به کمک صوت( چه ازحنجره برآید، چه ازترکیب رنگ ها به دلخواه)، تعیین رابطه می کند، شکل، درآراستن صحنه های رقص وآواز، چه درمحفل نمایش چه درمحفل هنر، تمایل ها را هستی می بخشد. نکته دیگری که لازم است اشاره به آن شود تا نمایان گردد که جای قابل توجهی را دراین بخش از گزارش مان را اشغال می کند، ویژگی شالوده یی بودن/ شالوده داشتن است، این نکته چندان مهم است که زیربنای مطلب به شمارمی آید. شکل هرآفریده هنری دارای ساختار ونیزشالوده ای معین است، ساختار شکل، به آن توان ارتباطاتی می بخشد وشالوده آن، دگرشدن های پیاپی شکل در طول زمان را میسورمی دارد، دگرشدن هایی که هم می توانند شکل رابمیرانند وهم برعکس- سبب ماندگاری اش شوند. . ( ریشه ها وگرایش های نظری معماری، دکترفلامکی، ۵۳         

ساختارشکل

شکل هرچیزی، چهره ای است که هرگونه دست ساخته انسانی وهربخشی ازطبیعت- به هربعدی که باشند- را به ما می نمایاند و دارای اندم خاصی است. اندام هرشکل را چگونگی جای گرفتن اجزای سازنده آن به دست می دهن، اجزایی که با یکدیگر رابطه هایی معین ومشخص دارند، رابطه هایی که در سطح ها و در تناسب ها، در فرورفتگی ها وبیرون زدگی ها، درنرمی ها و در زبری ها، در تندی ها و درملایم شدن رن گها، به ترتیب وتناسب هایی خاص متظاهر می شوند. شکل هرچیزی از دست ساخته های انسانی، کمال خود رایک باره نمی یابد و، آن گاه که به چنین مرتبتی نیز دست یافت، ثابت اش نگه نمی دارد زیرا نمی تواند دگرگون نشود. ازمیان دست ساخته های انسانی، آن ها که کم ترتغییرپذیرمی نمایند، قرآورده های صنعتی اند،اشیایی که روند تولیدشان حکایت از دگرگونی هایی نظم یافته وحساب شده دارد ونقطه ی پایانی تولیدشان نیزنمایانگر آخرین شکلی نیست که دارا خواهند بود. واین که چگونه، مجموعه رابطه هایی که گفتیم سازنده اندام شکل اند، پس ازاین نقطه پایانی نیز دگرخواهد شد، سرفصل مطالعات پردامنه ای را به وجود آورده که زیر عنوان (( مرمت)) قرار می گیرد. شکل پیوسته دگرمی شود واین دگرشدن، سبب ها ونیزآهنگ اش را معمولا درون خود بنا یا ماهیت وذات آن دارد.این مجموعه داده ها که تنها دریک ((آن)) ثابت جلوه می کند، ازآن جا که ازمنطق یا لوژیک ساختمانی خاصی پیروی می کند، ساختارشکل به شمارمی آید.ساختار، به معنای موجودیت شبه ساختمانی برپانگه داشته شده وبرپانگه دارنده تمامی رابطه هایی است که میان اجزاء متفاوت وتکمیل کننده شکل، به نظم وترتیب خاصی برقراراند.نکته دیگر قابل ذکراین است که شکل به عنوان چیزی که در دگرگونی مدام فهم می شود ( و در لحظه به بازشناسی ستاتیک اش می پردازیم) وعناصر یا اجزاء اش به نسبت های خاص وپیوسته مرتبط با یک دیگر ومشروط از مرتبت هایی زمانی- مکانی دیده شده ناد، معرفی می شود.به سخنی که آمد، هرشکل را دارای ساختار وشالوده ای خاص آن می شناسیم ودرتبع ازاین، دگرشدن مدام فرم رایکی ازشاخص های اصلی اش می دانیم. در حقیقت، اندیشسیدن به این گونه، منبعث ازشناخت شکل به عنوان یافته ای لحظه یی وگذرا از طول روند ساخته شدن وبه هست درآمدن یک شی ء است، یافته ای که وجه برونی یا ظاهری و موقتی مجموعه ای از رابطه هایی است که میان اجزاء سامان یافته ومکان یافته درچهرچوبی یگانه برقراراند.

( ریشه ها وگرایش های نظری معماری، دکترفلامکی، ۵۵

شکل و معماری

شاید در نگاه اولیه به کلمه شکل و فرم هر دو به یک مفهوم به نظر آیند که در واقع به این صورت نمیباشد ودر مفاهیم با هم امتفاوتند هر چند که همیشه باهم و همراه هم هستند .لوی کان در این باره می نویسد۳۲ : «فرم با شکل یکی نیست ، شکل به طرح مربوط است اما فرم به نمایش گذاشتن اجزاء جدائی ناپذیر می پردازد» طرح را به آنچه اطلاق می کنند که به معرض دید قرا دادن (فرم)می خواهد به ما بگوید واقعیت م یبخشد و آدرنو نیز در باره فرم می گوید۳۳ :« فرم چنانچه از خود لفظ پیداست فرم یک چیز است و خودآن چیز اجازه ندارد به تکرار خود منجر گردد »شاید شکل رابتوان دستعور العمل استفاده فرمها در ارتباط آنها با یکدیگرتعریف نمود.

شکل را می توان جزوه دسته مواردی دانست که در معماری توسط علم ریاضیت و علم معنا تعریف می گردد(۱ در واقع آغاز هر شکل را از نقطه می دانند که با تبدیل آن به دونقطه م یتوان به خط دست یافت و در گستر ش خط به اشکال اقلیدسی و با دوران آن به دایره و کره رسید که نمادی از عالم می باشد. اشکال را از لحاظ ریاضیت دارای تناسباتی دراضلاع هستند که بهترین این تناسبات را تناسبات طلائی می دانند. که در مجموعه از متناسبی از اعداد صحیح و تصاعدی هماهنگ از از قرار  اعداد ۲۱،۱۳،۸،۵،۳،۲،۱،۱و …به دست می آید که مجموع دو عدد متوالی عدد بعدی را تعریف می کند۳۴ . اما تنها این اعداد طلائی در مقیاس و تناسبات دخیل نیودند بلکه مهمترین عامل تاثیر پذیر در مقیاس را می توان به انسان نسبت داد که چرا که اشکالی که در معماری استفاده می گردید خود برای کاربری انسانی تعریف می گردید که براساس در معماری گذشته مقیاسهای همچون وجب ، پا ، قدم و… به وجود آمد که بعدها بر اساس این مقیاسها تعریفی در اشکال نیز بدست آمد مثلا انسان ۶ پا یا هشت وجب بوده و … که در طراحی اشکای کابردی بس فراوان دارد که باعث اهمیت اعداد خاص نیز در معماری می گردد .اما مسلمل شکل را با هندس در ریاضیات می توان تعریف کرد هندشه اشکالی که خود با عالم عرفان و معنا درگیر است به نوعی که از گسترش خطوط با ۳ خط مثلث و ۴ مربع ایستا و از گسترش مربع بع اطرا ف با ۵ مربع چلیپا مهمترین انگاره ایرانی و مکعب ۶ خطیکه بی جنبش ترین شکال است بدست می آید.

« کعبه رمزی برونی دراین عالم مادی از آن حضوری که به چشم نمی آید ، که در عالم الهی ماوراء دارد، همچنانکه جسم رمزی است برونی دراین عالم مشهود است از دل که به چشم نمی آید چرا که از عالم غیب است و اسن عالم مرئی مادی است وسیله ای ست برای عروج بدان عالم نا مرئی معنوی بزعم آنکه خداوند بر او فتح باب کرد»

شکل در معماری ما حرکتی است ازنقطه به خطوط و اشکال اقلیدسی و نهایت دایره و کره می شود که در آن مربع برگرفته از عالم چهار گانه طبایع که بر اثر نفس و عقل به ذات الهی می رسد که حرکت است از مربع با واسطهایی چون مثلث و خطوط که به دایره رسد و نهایت دایره که به کره و که خود نقطه ای در این جهان بیش نیست تبدیل می گردد که نقطه همان ذات الهی است .

از سطور بالا چنین می توان نتیجه گرفت که که شکل در معماری ایرانی حرکتی است از عالم ماده به ذات الهی که با استفاده از مفاهیم و تفکرات در کنار هم به فرم تعالی می یابد و به نوعی اشکال در معماری ایرانی را میتوان بر اساس الهلم تفکر گسترش ذات الهی تبدیل آن به عالم و هستی است که کنار هم قرار میگیرند وبه وجود می آیند

( فرم،شکل،گشتالت، جهانشاه پاکزاد شماره ۱، ۱۳)

 

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.


شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

 

tehran

نقشه پهنه بندی اقلیم تهران

مطالعات اقلیمی

تقسیمات اقلیمی ایران

به منظور استفاده در معماری، شرایط اقلیمی ایران را به ۴ منطقه، سرد و گرم و خشک، معتدل و گرم و مرطوب تقسیم نموده اند.

البته تقسیمات اقلیمی ایران را به لحاظ معماری به ۶ منقطه تقسیم کرده اند در بررسی هایی که به طور مقدماتی در زمینه گروه بندی اقلیمی شهرهای ایران از نظر عملکرد حرارتی ساختمانهای معمولی انجام شده است این شهرها را به شش گروه اقلیمی تقسیم شده اند. معیار این تقسیم بندی عملکرد حرارتی عنصار مختلف ساختمانی و نحوه کنترل نهایی فضاهای داخلی ساختمان بوده است. این تقسیمات عبارت اند از :

 

۱- اقلیم سرد

۲- اقلیم معتدل و مرطوب

۳- اقلیم نیمه بیابانی

۴- بیابانی شدید

۵- خیلی گرم

۶- خیلی گرم و مرطوب

 

 

۴ ۳ اقلیم استان تهران

تهران از نظر آب و هوایی، غیر از نواحی کوهستانی شمالی که اندکی مرطوب و معتدل است، کلاً گرم و خشک است. حداکثر دمای ثبت شده در تهران ۴/۳۹ درجه و حداقل آن ۴/۷- درجه سانتی‌گراد و میانگین ماهانه حداکثر ۲۹ و حداقل ۱/۰ درجه می‌باشد.

بر ساختار کُلی اقلیم تهران  سه عامل جغرافیایی وجود دارد که در آب و هوای استان نقش مؤثری دارند. این عوامل عبارتند از: رشته کوههای البرز در شمال، ورزش بادهای باران زای غربی و دشت کویر در جنوب استان.عامل ارتفاع در آب و هوای استان تهران نقش اساسی دارد. به همین جهت با کاهش ارتفاع از شمال به جنوب دما افزایش می یابد. اما میزان بارندگی کمتر است. متوسط بارش در کوههای بخش شمالی استان، بیش از ۵۰۰ میلی متر است ولی به سمت نواحی جنوبی کاهش می یابد و در حواشی دریاچه نمک قم به ۱۰۰ میلیمتر میرسد. در این استان فصل بارندگی از مهر تا اسفندماه است. میزان بارندگی در دیماه به حداکثر میرسد ولی در اوایل بهار کم است. معمولاً در ماههای مرداد و شهریور باران نمی بارد.گرمترین ماههای سال، خرداد ، تیر، مرداد و سردترین آن، آذر، دی و بهمن است. بطور کلی میتوان نتیجه گرفت که با افزایش دما، بارندگی کم میشود و حتی قطع میشود. باد غالب در این استان باد غربی است این بادها هرگاه شدت بگیرند، هوای آلوده را از تهران خارج می کنند. البته امتداد کوههای البرز بین تهران و کرج تا حدود زیادی بادهای غربی را به سمت شهریار منحرف می کند و مانع تخلیه کامل آلودگی میشود. مگر آن که شدت باد زیاد باشد.پس از باد غربی، مهمترین باد در فصل تابستان از سمت جنوب و از داخل کویر به سمت شهر تهران می وزد و هنگام وزش، موجب انتقال گرمای هوای کویر و حمل گردوغبار آلود گی به سمت شهرهای استان میشود. جریان هوای دیگری که در محدوده استان تهرام می وزد، نسیم کوه به دشت و برعکس است. این بادها چون ملایم و آرام می وزند، قدرت پراکنده کردن مواد آلاینده را ندارند ولی روزها، این مواد را با خود به طرف شمال تهران حرکت می دهند. مواد آلاینده پس از برخورد با کوههای بخش شمالی استان در آنجا را که می مانند و شبها با وزش نسیم کوه به سمت دشت، از شمال به جنوب سرازیر میشوند.

فصل سرما در تهران معمولاً از آذرماه شروع می‌شود و بیش‌ترین دمای سال را در اواسط تابستان (مردادماه) دارا می‌باشد. کوه‌های اطراف تهران مانع بسیار مؤثری در نفوذ توده ‌هواهای مختلف هستند. به همین سبب هوای تهران از آرامش و سکون بیش‌تری نسبت به مناطق مجاور خود برخوردار است؛ به عبارت دیگر واقع شدن کوهستان از سمت شمال و دشت‌های حاشیه کویر از سمت جنوب و جنوب شرقی سبب ایجاد یک جریان خفیف و آهسته هوا از دشت به کوه در طی روز و از کوه به دشت در طول شب می‌گردد.

متوسط میزان بارندگی در سطح شهر تهران کم بوده و به مقدار ۳۱۶ میلی‌لیتر در طول سال اندازه‌گیری و تعداد روزهای یخ‌بندان آن نیز ۳۶ روز در سال ثبت شده است.

شهر تهران به وسیله دو رودخانه اصلی کرج و جاجرود و نیز تعدادی رودخانه‌های فصلی دیگر مشروب می‌شود، در واقع حد طبیعی فضای جغرافیایی تهران به واسطه این دو رودخانه مشخص می‌گردد.

رودخانه کرج پرآب ترین رود دامنه‌های جنوبی البرز است که از باران‌های فصل سرد و ذوب شدن برف‌های مناطق کوهستانی تأمین می‌شود و در ۴۰ کیلومتری غرب تهران از کانون آبگیر خرسنگ کوه سرچشمه می‌گیرد.

رودخانه جاجرود نیز از کوه‌های کلون بسته، که جزو بلندی‌های خرسنگ کوه است، سرچشمه می‌گیرد؛ که این دو رود مجموعاً قسمت عمده آب مصرفی شهر تهران را تأمین می‌کنند. تهران هم‌چنین دارای شمار زیادی قنات و آبراه است ولی به رغم داشتن منابع آبی فراوان به دلیل رشد بی‌رویه جمعیت و بارندگی کم در برخی دوره‌ها با مشکل کمبود آب روبه‌رو می‌باشد.

 

۴ ۳ ۱ – توزیع مکانی بارش در استان تهران

میزان بارندگی در سطح شهر تهران عمدتاً کم بوده و به مقدار ۲۴۵٫۸ میلیمتر در طی سال اندازه‌گیری و تعداد روزهای یخبندان (با دمای زیر صفر) آن نیز ۳۶ روز در سال ثبت شده‌است (۱۳۷۶). در یک دوره ۴۵ ساله بیشترین دمای تهران ۴۳ درجه سلسیوس و کمترین دمای آن ۱۵- درجه سلسیوس گزارش شده‌است. میانگین رطوبت نسبی هوا در تهران ۴۰٪ و در شمیران ۴۶٪ بوده‌است. باد غالب تهران غربی (۲۷۰ درجه) و متوسط سرعت آن ۵٫۵ متر بر ثانیه‌است. شب‌ها نسیم خنکی موسوم به نسیم توچال از کوه به پایین می‌وزد (باد کوه) و روزها برعکس نسیمی از سمت دشت می‌وزد (باد دشت.

 

۴ ۳ ۲ – دما

میانگین دمای تهران ۱۷ درجه سانتیگراد است این میانگین به ۶/۲۲ درجه در تابستان و در زمستان به ۵/۱۱ درجه سانتیگراد می رسد. حداکثرحداقل دما ۴۴ درجه در تابستان و ۸/۱۴ درجه سانتیگراد زیر صفر در زمستان است.

آب و هوای تهران

ژانویه

فوریه

مارس

آوریل

مـــــه

ژوئـن

ژوئیـه

آگوست

سپتامبر

اکتبـر

نوامبر

دسامبر

سـال

گرم‌ترین

۱۷

۲۱

۲۵

۳۰

۳۶

۴۰

۴۲

۴۰

۳۷

۳۱

۲۵

۲۱

۴۲

میانگین‌گرم‌ترین‌ها

۵

۸

۱۳

۲۱

۲۶

۳۳

۳۶

۳۵

۳۱

۲۳

۱۵

۸

۲۱

میانگین‌سرد‌ترین‌ها

۱

۵

۱۲

۱۶

۲۲

۲۵

۲۴

۲۱

۱۴

۷

۲

۱۲

سردترین

-۱۲

۱

۳

۱۰

۱۵

۱۲

۱۱

۳

-۱۲

بارش

mm

۴۳

۳۸

۳۸

۳۳

۱۵

۳

۲

۲

۳

۱۰

۲۵

۳۰

۲۴۲

جدول ۴ – ۱ – آب و هوای تهران در ماه های مختلف سال

 

۴ ۳ ۳ بادهای تهران

چگونگی وزش بادهای استان تهران با موقعیت جغرافیایی و چهره? کلی عوارض آن، ارتباط نزدیکی دارد؛ جریانات عمومی هوا در این استان تابع بادهای غربی است. امتداد عمومی این جریانات با جهت کلی کوههای البرز تقریباً موازی است و به همین سبب تأثیر این کوهها بیشتر به صورت کاهش سرعت متوسط باد در دره‌ها و کوهپایه‌های جنوبی ظاهر می‌گردد. پیشروی دامنه‌های جنوبی ارتفاعات شرق کرج سبب انحراف وزشهای سطحی این جریانات به سوی برخی از قسمتهای دشتهای جنوبی مانند شهریار می‌شود و افزایش نسبی سرعت باد را در این نقاط پدید می‌آورد.

 

گاه سرعت وزش باد در تهران به ۷۰ کیلومتر در ساعت نیز می رسد. اما میانگین سرعت وزش باد بسیار کمتر است

 

۴ ۳ ۴ – مشخصات اقلیمی تهران

تهران در حد فاصل منطقه کوهستانی و دشت قرار دارد. سه عامل در اقلیم تهران نقش موثری دارد. رشته کوه البرز، بادهای مرطوب غربی و وسعت استان .

در واقع رشته کوه البرز آب و هوای تهران را معتدل کرده‌است . در شمال تهران، آب و هوا معتدل و کوهستانی و در نقاط کم ارتفاع نیمه خشک است . بارش معمولاً در زمستانها زیاد است . فصل سرد از ماه آذر شروع می‌شود، اما در نقاط کوهستانی کمی زودتر آغاز می‌گردد . فصول سرد سه یا چهار ماه طول می‌کشد . در اسفند ماه از سرمای هوا رفته‌رفته کاسته می‌شود و در اواخر فروردین هوا با سرعت بیشتری گرم می‌شود و در اوایل خرداد هوا نسبتاً گرم است .اقلیم استان تهران در نواحی کویری و جنوب گرم و خشک، در نواحی پایکوهی سرد و نیمه مرطوب و در نواحی مرتفع سرد همراه با زمستان‌های طولانی است. گرم‌ترین ماه‌های سال در مرداد و شهریور بادمای متوسط ۲۸ تا ۳۰ درجه و سردترین ماه سال دی ماه بادمای یک درجه سانتی گراد گزارش شده‌است. دمای شهر تهران در زمستان معتدل و در تابستان گرم است.

بخش شمال تهران و شمیرانات در تابستان نیز معتدل است. بیشترین بارش سالانه در ماههای‌زمستان روی می‌دهد.

به‌طور خلاصه می‌توان گفت: در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفته‌است. سه عامل جغرافیایی در ساخت کلی اقلیم استان تهران نقش موثری دارند: کویر یا دشت کویر: مناطق خشک مانند دشت قزوین، کویر قم و مناطق خشک استان سمنان که مجاور استان تهران قرار دارند، از عوامل منفی تاثیر گذار بر هوای استان تهران هستند و موجب گرما و خشکی هوا، همراه با گرد و غبار می‌شوند. رشته کوه‌های البرز: این رشته کوه‌ها موجب تعدیل آب و هوا می‌شود. بادهای مرطوب و باران زای غربی: این بادها نقش موثری در تعدیل گرمای سوزان بخش کویری دارند، ولی تاثیر آن را خنثی نمی‌کنند. استان تهران را می‌توان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد: اقلیم ارتفاعات شمالی: بر دامنه جنوبی، بلندی‌های البرز مرکزی در ارتفاع بالای ۳۰۰۰ متر قرار گرفته و آب و هوایی مرطوب و نیمه مرطوب و سردسیر با زمستان‌های بسیار سرد و طولانی دارد. بارزترین نقاط این اقلیم، دماوند و توچال است. اقلیم کوهپایه: این اقلیم در ارتفاع دو تا هزار متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای آب و هوایی نیمه مرطوب و سردسیر و زمستان‌هایی به نسبت طولانی است. آب علی، فیروزکوه، دماوند، لواسان، سد امیر کبیر و طالقان در این اقلیم قرار دارند. اقلیم نیمه خشک و خشک : با زمستان‌های کوتاه و تابستان‌های گرم، در ارتفاعات کم تر از ۱۰۰۰ متر واقع شده‌است. هر چه ارتفاع کاهش می‌یابد، خشکی محیط بیشتر می‌شود. ورامین، شهریار و جنوب شهرستان کرج در این اقلیم قرار گرفته‌اند. هوای تهران در مناطق کوهستانی دارای آب و هوای معتدل و در دشت، نیمه بیابانی است. تهران در مرز شرایط جوی بری و اقیانوسی قرار گرفته و تمایل آن به موقعیت بری بیشتر از وضعیت اقیانوسی است.

آب و هوای تهران متأثر از کوهستان در شمال و دشت در جنوب است. غیر از شمال تهران که تحت تأثیر کوهستان آب و هوای آن تا حدی معتدل و مرطوب است، آب و هوای بقیه شهر کلا گرم و خشک و در زمستان‌ها اندکی سرد است. مهم‌ترین منبع بارش در این شهر بادهای مرطوب مدیترانه‌ای و اطلسی هستند که از سمت غرب می‌وزند. رشته کوه البرز همجون سدی به نحو موثری از نفوذ بسیاری از توده‌های هوا جلوگیری می‌کند در نتیجه باعث شده‌است که هوای شهر از از یک سو خشک‌تر و از سوی دیگر از آرامش نسبی برخوردار باشد.[۱]

از نظر فصلی، هوای تهران در زمستان تحت تاثیر سامانه پرفشار شمالی (سیبری) قرار دارد. این تاثیر باعث شده‌است که در این فصل هوا در قسمت‌های مرکزی و جنوبی معتدل و در قسمت‌های شمالی شهر سرد باشد، به طوریکه در این قسمت‌ها دمای هوا در زمستان بارها به زیر صفر می‌رسد. همچنین در این فصل به دلیل پدیده وارونگی هوا میزان آلودگی جوی بالاست. در تابستان‌ها عامل مهم سیستم کم‌فشار حرارتی کویر مرکزی است که سبب می‌شود هوا گرم و خشک باشد. (۱)

 

نقشه پهنه بندی اقلیم تهران

۴ ۳ ۵ – نقشه پهنه بندی اقلیمی تهران

قسمت شمالی تهران که کوهپایه های البرز را شامل می شود دارای اقلیم سرد و قسمت میانی و جنوبی تهران دارای اقلیم نیمه بیابانی می باشد.

 

۴ ۳ ۶ – گروه اقلیمی نیمه بیابانی (تهران)

این منطقه در نقشه پهنه بندی اقلیمی ارائه شده با رنگ زرد نشان داده شده است. در این نقشه آن را اقلیم معتدل نام برده. اما برای تفکی آن از اقلیم معتدل و مرتوب حاشیه خلیج فارس آن را اقلین نیمه بیابانی  نیز می نامند. این گروه مناطق کوهپایه ای کشور به طور کلی اراضی حد فاصل مناطق مرتفع (کوهستانی) و مناطق کویری را در بر می گیرد. به همین دلیل دارای شرایطی نیمه کویری است که عمده ترین ویژگی آن نوسان دمای هوا است.

در اکثر نقاط واقع در این اقلیم ، متوسط حداقل دمای هوای در سردترین ماه سال زیر صفر و متوسط حداکثر آن در گرمترین ماه سال بالاتر از ۳۵ درجه است.

با توجه به نقشه فوق و استقرار دو اقلیم سرد در مناطق شمالی تهران و نیمه بیابانی در مناطق جنوبی، برای طراحی در هر یک ضوابط خاصی ارائه شده است.

 

۴ ۳ ۷ – ضوابط طراحی در اقلیم گرم و نیمه بیابانی

در این مناطق، به دلیل آنکه میزان بارندگی سالانه بخار آب مورد نیاز جهت رطوبت هوا را تامین نمی کند، هوا به طور کلی خشک است. معدل دمای هوای سردترین ماه سال در این مناطق بین ۱۸ و۳- درجه سانتی گراد ومعدل دمای هوا در گرمترین ماه سال بیش از ۱۰ در جه سانتی گراد است. در این مناطق زمستان کوتاه است ولی ممکن است حدود یک ماه یا بیشتر زمین یخ بسته یا پوشیده از برف باشد.

دو اصل کلی برای طراحی اقلیمی در مناطق گرم و خشک عبارت است اند از :

۱- جلو گیری از تاثیر هوای گرم در فضاهای داخلی مجموعه

الف. طراحی مناطق نیمه محافظت شده در خارج بنا

ب. استفاده از پوشش گیاهی برای خنک کردن محوطه

ج. استفاده از گیاهان در کنار دیوارهای خارجی ساختمان

د. استفاده از بام و دیوار دو جداره جهت تهویه در داخل پوسته ساختمان

ه. استفاده از پوسته‌های دو جداره جهت جابجایی حرارت

۲- محافظت ساختمان در برابر تابش آفتاب در مواقع گرم سال

الف. طراحی محوطه

ب. ایجاد سایه برای پنجره‌های رو به آفتاب تابستان

ج. شکل و جهت دادن به بدنه ساختمان به منظور کاهش اثر آفتاب تابستان

د. کاهش انعکاس زمین و سطوح بیرون از پنجره‌های رو به آفتاب تابستان

ه. تأمین سایه برای دیوارهایی که رو به آفتاب تابستانی هستند.

ی. ایجاد سایه برای پنجره‌های رو به آفتاب تابستان

 

۴ ۴ تغییرات اقلیمی بوجود آمده در سالهای اخیر در استان تهران

مطالعه دکتر علیجانی، استاد اقلیم شناسی دانشگاه تربیت معلم که نتایج آن در همایش چالش‌ها و راهبردهای زیست محیطی کلانشهر تهران در مردادماه سال جاری منتشر شد، نشان می‌دهد اقلیم تهران طی دوره ۴۷ ساله گذشته تغییر کرده است. نتایج این پژوهش که با استفاده از آمار ایستگاه هواشناسی مهرآباد در دوره آماری ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۵ استفاده شده است، از آن حکایت دارد که اقلیم تهران در این دوره گرم‌تر شده است. براساس این مطالعه، دمای متوسط سالانه تهران ۴/۱۷ درجه سلسیوس بوده است. همچنین نتایج این بررسی نشان می‌دهد شب‌های تهران گرم‌تر شده است و دما در زمستان بیش از دماهای تابستان افزایش داشته است. بررسی بارش طی دوره ۴۵ساله مذبور نشان می‌دهد بارندگی شهر تهران در این دروه تغییر محسوسی نداشته است. اما با توجه به معادله خشکی که برایندی از میزان بارش و دمای هوا است، اقلیم تهران در دوره مورد مطالعه خشک‌تر شده است.

 

۴ ۴ ۱ – تحلیل و پیش‌بینی اثرات تغییر اقلیم بر فضای سبز شهرداری تهران

افزایش درجه حرارت محیط، موجب افزایش تنفس و تعرق گیاهان و بنابراین افزایش تلفات آب آنها و نیاز به آبیاری بیش تر برای حفظ وضعیت بهینه پوشش گیاهی است. گیاهان مختلف نیاز آبی متفاوتی دارد که به گونه گیاهی، سن و وضعیت بستر رشد آنها بستگی دارد. گیاهان علفی، به ویژه چمن، نیاز آبی بالایی دارند و با توجه به آنچه در مورد تغییرات اقلیمی تهران گفته شد، به نظر می‌رسد حفظ فضای سبز موجود در آینده نزدیک به منابع آبی بیشتری نیازمند خواهد بود. از طرف دیگر، گسترش فضای سبز فعلی شهر تهران برای دستیابی به استانداردهای جهانی سرانه فضای سبز شهری موجب افزایش پوشش گیاهی موجود می‌گردد که خود به معنی افزایش نیاز به منابع آب است. با عنایت به اقلیم خشک تهران و محدودیت‌های تامین منابع آب، لازم است راهبردهای مدیریت فضای سبز شهری در تهران به شکلی تغییر کند که با تحولاتی که رخ داده است و روند آن در آینده تشدید خواهد شد، سازگار گردد و اهداف درازمدت مدیریت شهری در طراحی، ایجاد و نگهداشت فضای سبز تامین گردد. بر این اساس، مدیریت پوشش گیاهی، بستر رشد آن و منابع آن باید مورد تجدیدنظر قرار گیرد. راهکارهای گوناگونی برای مواجهه با این شرایط وجود دارد که به اجمال به آنها اشاره می‌شود.

۴ ۵ تمهیدات و ضوابط اقلیمی استان تهران

۴ ۵ ۱ فضاهای سبز

۴ ۵ ۱ الف – پوشش گیاهی

با عنایت به مطالب پیش گفته، ضروری است که پوشش گیاهی فضای سبز شهر تهران متناسب با تغییرات اقلیمی گردد که با آن روبرو هستیم. مهم‌ترین راهبرد مدیریتی در این زمینه، بهره گیری از گیاهانی است که مقاوم به اقلیم گرم‌تر و متحمل به کم آبی باشند. در چنین شرایطی، استفاده گسترده از گیاهانی نظیر چمن که گیاهی با نیاز آبی بالا و ناسازگار با شرایط خشک است، توجیه نخواهد داشت. خوشبختانه، تنوع بالای گونه های گیاهی بومی ایران که بسیاری از آنها با شرایط گرم و خشک سازگاری مناسبی دارند، فرصت ارزشمندی را برای جایگزینی گونه های گیاهی جدید با گونه‌هایی فراهم می آورد که قادر به سازگاری با شرایط فعلی نیستند. نکته‌ای که باید در جایگزینی پوشش گیاهی مورد توجه قرار گیرد، تناسب گونه‌های جدید برای کارکردهای فضای سبز شهری است. گیاهانی را می‌توان در فضای سبز شهری استفاده کرد که طراوت و جلوه بصری مناسبی داشته و از پوشش متراکم قابل توجهی نیز برخوردار باشند، چرا که یکی از مهم‌ترین کارکردهای این فضا، علاوه بر سلامت و پالایش اکوسیستم شهری، جنبه‌های زیبایی شناختی آن است. با این حال، بسیاری از گونه‌های محتمل به شرایط گرم و خشک واجد چنین ویژگی‌هایی نیستند. گیاهان مقاوم به شرایط تحت تنش، غالبا ظاهری مات و کدر دارند که دلیل آن، تطابق به شرایط محیط برای افزایش بازتاب نور خورشید (جهت جلوگیری از افزایش دمای گیاه) و کاهش تعرق و از دست دادن آب است. به علاوه، سرعت رشد این گیاهان پایین است و پوشش گیاهی متراکم و انبوهی ایجاد نمی‌کنند. بدین ترتیب، در جایگزینی گونه‌های گیاهی فعلی باید به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های گونه‌های جدید در بروز کارکردهای فضای سبز شهری توجه داشت.

۴ ۵ ۱ ب– خاک و بستر رشد گیاهی

علاوه بر نوع گیاهانی که در فضای سبز شهری استفاده می‌شوند، خاک و بستر رشدی که به کار می‌رود نیز نقش مهمی در مدیریت بهینه پوشش گیاهی دارد. یک بستر رشد مناسب، علاوه بر تامین نیازهای آب و عناصر غذایی گیاه و فراهم کردن شرایط برای رشد و نمو مطلوب گیاهان، قادر خواهد بود تلفات آب را به حداقل کاهش دهد. به طور کلی، تلفات آب یک پوشش گیاهی از دو مسیر عمده است: تعرق گیاه که برای فتوسنتز و تولید فرآورده‌های گیاهی و رشد و نمو آن لازم است و دوم، تبخیر آب از سطح خاک. همان‌گونه در بخش پیشین اشاره شد که کاربرد گونه‌های گیاهی جایگزین قادر است تعرق گیاهی و بنابراین تلفات آب را کاهش دهد و ما را با شرایط تغییر یافته اقلیمی سازگار سازد، ایجاد تغییرات مناسب در بستر رشد فضای سبز شهری قادر خواهد بود با کاهش تبخیر سطحی از خاک، از هدرروی منابع آب جلوگیری کند. یکی از راهکارهای مناسب در این زمینه، افزایش مقدار مواد آلی خاک است. مواد آلی در واقع به شکل اسفنج عمل می‌کنند و آب خاک را در منطقه حضور ریشه گیاهان حفظ می‌نمایند و مانع خروج آن از این منطقه که در اصطلاح آبشویی گفته می‌شود، می‌گردند. استفاده از خاکپوش‌ها (مالچ‌ها) در سطح خاک نیز راهکار دیگری است که تبخیر سطح خاک را، به ویژه در ساعات گرم نیم روز و روز به شکل قابل توجهی کاهش می‌دهد. به این منظور می‌توان از ترکیبات گوناگونی استفاده کرد که ضمن هزینه پائین، کارایی بالایی دارند و از جمله این مواد می‌توان به بقایای گیاهی، خاک اره و پوششهای پلی اتیلنی اشاره کرد.

۴ ۵ ۱ ج– منابع آب و روش‌های آبیاری

مدیریت آب، سومین عامل کلیدی مدیریت فضای سبز شهری در مواجهه با تغییر اقلیم است. در این میان، روشهای مناسب آبیاری که ضمن تامین نیاز آبی پوشش گیاهی، کارایی بالایی نیز داشته باشند، در اولویت قرار دارند. به نظر می‌رسد روش سنتی آبیاری دستی فضای سبز شهری توسط کارگران و یا روش غرقابی رایج، کارایی پایینی داشته و یکی از عوامل مهم هدررفت آب، به ویِژه در ساعات گرم روز باشد. تغییر سامانه‌های آبیاری با استفاده از روش‌ آبیاری قطره‌ای، کارایی آبیاری فضای سبز شهری را به شکل قابل ملاحظه‌ای افزاش می‌دهد. در این روش لوله‌های سامانه آبیاری در زیر سطح خاک قرار می‌گیرد و بدین ترتیب، عملا تبخیر از سطح خاک به صفر نزدیک می‌شود. این روش که در اکثر کلانشهرهای توسعه یافته جهان استفاده می‌شود، کارایی بالایی دارد و با وجودی که هزینه اولیه آن بالا است، اما با توجه به صرفه‌جویی قابل توجهی که در مصرف آب به دنبال دارد، از مزیت اقتصادی و مدیریتی چشمگیری برخوردار است.

علاوه بر ضرورت تغییر سامانه آبیاری، می‌توان از منابع آب جایگزین نیز برای آبیاری فضای سبز شهری استفاده کرد. استفاده از پساب شهری و فاضلاب، یکی از گزینه‌های مورد توجه در چند سال اخیر در کشاورزی و فضای سبز بسیاری از نقاط جهان بوده است. استفاده از این منابع جایگزین، به ویژه در فصولی که دسترسی به منابع آب محدود است، نقش مهم در تامین آب مورد نیاز فضای سبز شهری ایفا می‌کند. البته در این زمینه باید نکات بهداشتی و ایمنی مورد توجه کامل قرار گیرد و زیرساخت‌های لازم برای بهره‌برداری از این منابع در اختیار باشد. نخست، سلامت و عدم آلودگی این پساب‌هاو فاضلاب‌ها باید تضمین شود. به همین منظور، لازم است سیستم‌های پایش و کنترل منظمی وجود داشته باشد که میزان عوامل بیماری‌زا، فلزات سنگین و دیگر آلاینده‌های محیطی ایون منابع آبی را کنترل کند و در صورتی که از آستانه‌های مجاز بیش‌تر باشد، نباید از آنها استفاده کرد. چنانچه این منابع دارای آلاینده‌های پیش گفته باشند، علاوه بر تهدیداتی که متوجه سلامت شهروندان می‌شود، منابع خاک نیز آسیب خواهد دید. انباشت تدریجی فلزات سنگین در خاک موجب زوال کیفی خاک در میان مدت و کاهش حاصلخیزی آن می‌شود. یکی از راه‌های جلوگیری از پیامدهای بالقوه کاربرد این منابع آبی نیز استفاده از آبیاری قطره‌ای زیرسطحی است تا خطر احتمالی قرار گرفتن عوامل بیماری‌زا در سطح خاک و در تماس مستقیم با محیط، به حداقل کاهش یابد.

۴ ۵ ۲ ساختمانها

۴ ۵ ۲ الف – جهت استقرار ساختمان

جهت مناسب استقرار ساختمان نقش بسیار مهمی در تأمین بخشی از نیازهای حرارتی فضاهای داخلی به طور طبیعی ایفا می کند.

در این اقلیم بهتر است ساختمان در جهت دریافت حداکثر انرژی خورشیدی در ماههای سرد و همچنین در جهتی که نمای آن در حوزه بی اثر یا نیمه موثر بادهای سرد زمستانی باشد مستقر گردد.

از نظر دریافت انرژی خورشیدی در طول سال جهت های جنوب تا ۳۰ درجه شرقی مناسب ترین و جهت ۱۵ تا ۶۰ درجه غربی مناسب ترین جهت محسوب می شوند.

 

۴ ۵ ۲ ب – کروکی روش های طراحی اقلیمی

به طور کلی محور اصلی بنا باید در جهت غالب باد عمود باشد البته پلان می تواند حول این محور حدود ۲۰ درجه الی ۳۰ درجه بچرخد.

استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی زیاد جهت ذخیره حرارت خورشید.

درختان همیشه سبز در قسمت غرب و شمال غرب اغلب می توانند مانعی در مقابل باد زمستان باشند سایر رستنی ها و نرده ها و دیوارها می توانند نقش بادشکن داشته باشند.

در سمت غرب خانه از گیاهان زیاد بوته ها و پرچین ها استفاده می شود تا مانعی در مقابل آفتاب بعدازظهر باشد.

استفاده از تابش بند افقی – تابش و نور قابل کنترل.

 

۴ ۵ ۲ ج – بهترین جهت قرارگیری ساختمان درتهران

در مناطق گرم و خشک باید میزان تهویه طبیعی در روز رابه حداقل ممکن رساند چون در اثر ورود هوای گرم خارج به داخل ، دمای هوا و سطوح داخلی نیز افزایش می یابد ، به خصوص در طول روز که سرعت باد زیاد و در نتیجه میزان تهویه طبیعی نیز زیادتر است ، تغییرات دمای هوای داخلی در سطحی نزدیک به دمای خارج تغییر می نماید ، ازطرف دیگر ، چون رطوبت هوای اینگونه مناطق کم است ، حتی با جریان هوایی با سرعت کم امکان سرد شدن بدن از طریق تبخیر عرق بدن وجود داشته و در نتیجه احتیاج به سرعت زیاد هوا برای خنک سازی از راه تبخیر لازم نمی باشد . سرعت هوا برای ایجاد چنین وضعیتی می تواند ۱۵ سانتیمتر در ثانیه باشد و این سرعتی است که در نتیجه اختلاف دمای سطوح و همچنین درنتیجه نفوذ هوای خارج به داخل از طریق درز پنجره ها ، در هوای اتاق به وجود می اید و بدین ترتیب نیازی به باز بودن پنجره ها نخواهد بود . در عصر و شب به دلیل پایین بودن دمای هوای خارج نسبت به دمای هوا و سطوح داخلی ، تهویه طبیعی امکان سریع خنک شدن هوای داخلی را به وجود می آورد .

نیاز به کوران در عصرو شب ، وجود پنجره های بازشو را ضروری می سازد .اما باید به این نکته توجه داشت که راندمان تهویه با اندازه پنجره ها متناسب نیست . با هماهنگ ساختن محل ، شکل و نحوه بازشدن پنجره ها ، اندازه آنها را می توان به قدری کوچک انتخاب نمود که حرارت کسب شده از طریق آنها به حداقل رسانده و در عین حال امکان تهویه به طور مفید را به وجود آورد البته باید به مشکل ورود گردوغبار به داخل ساختمان توجه داشت.

 

۴ ۵ ۲ د – تعیین سطوح شیشه و تعیین سطوح نور گیری فضاهای داخلی

نور طبیعی : نور آفتاب و روشنایی طبیعی در یک واحد مسکونی اثر مستقیم در سلامت و بهداشت ساکنان آن دارد . استفاده از نور طبیعی در مسکن بهداشتی از اهمیت بسزایی برخوردار است چرا که میکروب کشی ، تامین ویتامینD  در بدن و مبارزه با برخی بیماری ها از خواص مهم نور خورشید محسوب می شوند . بنابراین با توجه به اهمیت نور خورشید در سلامتی انسان باید در تامین نور طبیعی کافی مسکن به خصوص اتاقها سعی گردد.

جهت تامین نور طبیعی در منازل مسکونی منطقه باید اندازه پنجره ها متناسب با سطح کف اتاق باشد . به صورتی که سطح نوردهی پنجره بایستی حداقل ۱۵ تا ۲۰ درصد سطح کف اتاق باشد . لازم به یادآوری است که دریک مسکن با اینکه نصب پنجره کافی و تامین نور طبیعی تا حد مطلوب لازم و ضروری است ، سطح پنجره ها نباید از حد معینی تجاوز کند زیرا در اینصورت مشکلات دیگری از نقطه نظر گرم کردن اتاق در زمستان و خنک نگهداشتن آن در تابستان به وجود خواهد آورد .

مقدار نور ورودی به طور کلی به ابعاد پنجره یا پنجره ها در ارتباط با مساحت اتاق مورد نظر و عمق نفوذی نور درداخل به مساحت پنجره و ارتفاع بالا سر پنجره از سطح کف بستگی دارد . تجربه و مشاهده نشان می دهد که مقدار نور اتاقها با مساحت شیشه ی پنجره ها در ارتباط با مساحت کف متناسب است و این مسئله را محاسبات نیز تایید می کنند . ضریب متوسط نور طبیعی روز در اتاقها دارای روشنایی جانبی تقریباً معادل یک پنجم نسبت درصدی شیشه به مساحت کف اتاق است.

پنجره هایی که در امتداد یک ضلع طولی اتاق بدون مانع قرار گرفته اند و انعکاس سطح اتاق ۴۰٪ است چنانچه مساحت شیشه ها یک پنجم یا ۲۰٪ مساحت کف می باشد . ضریب متوسط نور طبیعی ۴ و حداقل نصف این مقدار خواهد بود . بر عکس برای دستیابی به ضریب نور طبیعی متوسط ۶ در اتاقی به مساحت ۱۲متر مربع مساحت شیشه کاری مورد نیاز تقریباً برابر نصف یا  ۵×۱۲/۱۰۰×۶ این محاسبه متوسط کل معمولاً برای مکانهای عمومی مانند اتاقهای نشیمن کافی نیست و از آن می توان به عنوان پایه ای جهت تعیین مساحت پنجره ها متناسب با مساحت کف اتاق استفاده کرد.

 

منازل مسکونی

ضریب نور طبیعی

اتاقهای نشینمن ( بیش از یک دوم عمق، برای حداقل مساحت ۸ متر مربع)

۱ درصد

اتاقهای خواب ( بیش از سه چهارم عمق، حداقل مساحت ۶ متر مربع)

۰/۵ درصد

آشپزخانه ها ( بیش از یک دوم عمق، برای حداقل مساحت ۵ متر مربع)

۲ درصد

جدول ۴ –  ۲ – حداقل ضرایب نور طبیعی پیشنهادی برای اتاقهایی با روشنایی جانبی

 

۴ ۵ ۲ و– اندازه پنجره ها

اگر نور روز به عنوان عامل بسیار مهمی به شمار آید که باید به داخل اتاق اضافه شود ، پنجره ها نیز به عنوان وسایل ضروری در نظر گرفته خواهند شد .

هر فضای کار نیازمند پنجره ای است که به محیط بیرون مشرف باشد . فضای پنجره که نور را عبور می دهد باید حداقل یک بیستم از مساحت کف را در فضای کار داشته باشد . پهنای کلی تمام پنجره ها باید به یک دهم از پهنای تمام دیوارها برسد ، به عنوان مثال:

برای اتاق های کاری که ۵/۳ متریا بیشتر ارتفاع دارند،نور انتقالی از سطح پنجره ها باید حداقل ۳۰% از سطح دیوارهای بیرونی باشد ، به عنوان مثال B×A 0.3

 

 

 

 

 

 

 

 

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.


شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

 

معماری سبز

اصول معماری سبز


بطور کلی فرآیند سبز اینگونه مطرح می شود که تمامی موضوعات به یکدیگر وابسته بوده و در هر تصمیم گیری باید تمامی جنبه های آن مورد بررسی قرار گیرد و بدین ترتیب،ایده بررسی اصول بصورت مجزا با آن در تضاد قرار می گیرد . در مجموع اصول گوناگونی در ایجاد هر نوع سازه مطرح است که نقاط مشترک فراوانی را برای بحث دارامی باشند،

اصل اول : حفاظت از انرژی

هر ساختمان باید به گونه ای طراحی و ساخته شود که نیاز آن به سوخت فسیلی به حداقل ممکن برسد
ورت پذیرفتن این اصل در عصرهای گذشته بدون هیچ شک و تردیدی با توجه به نحوه ساخت و سازها غیر قابل انکار می باشد و شاید تنها به سب بتنوع بسیار زیاد مصالح و فن آوری های جدید در دوران معاصر چنین اصلی در ساختمان ها به دست فراموشی سپرده شده است و این بار با استفاده از مصالح گوناگون ویا با ترکیب های مختلفی از آنها، ساختمان ها، محیط را با توجه به نیاز های کاربران تغییر میدهند .

اشاره به نظریه مجتمع زیستی نیز خالی از لطف نمی باشد، که از فراهم آوردن سر پناهی برای درامان ماندن در برابر سرما و یا ایجاد فضایی خنک برای سکونت افراد سرچشمه می گیرد ،به این دلیل و همچنین وجودعوامل دیگرمردمان ساختمانهای خود

را به خاطر مزایای متقابل فراوان در کنار یکدیگر بنا می کردند ساختمان هایی که در تعامل با اقلیم محلی و در تلاش برای کاهش وابستگی به سوخت فسیلی ساخته می شوند ، نسبت به آپارتمانهای عادی امروزی ، حامل تجربیاتی منفرد و مجزا بوده و در نتیجه ، به عنوان تلاشهای نیمه کاره برای خلـق مــعـــماری سبــز مطــرح می شوند.بسیاری از این تجربیات نیز بیشتر حاصل کار و تلاش انفرادی بوده؛ و بنابراین روشن است به عنوان اصلی پایدار در طراحی ها و ساخت و سازهای جامعه امروز لحاظ نمی گردد.
اصل دوم : کار با اقلیم

ساختمان ها باید به گونه ای طراحی شوند که قادر به استفاده از اقلیم و منابع انرژی محلی باشند .

شکل و نحوه استقرار ساختمان و محل قرار گیری فضاهای داخلی آن می توانند به گــونــه ای باشد که موجب ارتقاع سطح آسایش درون ساختمان گردد و در عین حال از طریق عایق بندی صحیح سازه ، موجبات کاهش مصرف سوخت فسیلی پدید آید. این دو فرآیند مذکور ناگزیر دارای هم پوشانیو نقاط مشترک فراوان می باشند .

پیش از گسترش همه جانبه مصرف سوخت فسیلی ، چوب منبع اصلی انرژی به حساب می آمد که هنوز هم حدود ۱۵ درصد از انرژی امروز را نیز تأمینمی کند. هنگامی که چوب کمیاب و نایاب شد برای بسیاری از مردم امری طبیعی بود که در راستای کاهش نیاز به چوب ، برای تولید گرما از گرمای خورشید کمک بگیرند . شهرهای یونانی همچون «پیرنه» مکان شهر را به گونه ای تغییر دادند که از ورود سیل به شهر جلوگیری شود ، و شبکه ای مستطیل شکل با خیابانهای شرقی ـ غربی را احداث نمودند که به ساختمان ها اجازه جهت گیری به سمت جنوب و استفاده از نور مطلوب خورشید را می داد.
سنت طراحی با توجه به اقـلـیـم بـرای ایجاد آسایش درون ساختمان به قوانین گرمایش محدود نمی شد بلکه در بسیاری از اقـلـیــم ها معماران ملزم به طـراحـی فـضایی خنک برای پدید آوردن شرایطی مطلوب در داخل ساختمان بود . راه حل معــمول درعـصـر حاضر ، یعنی استفاده از سیستم های تهویه مطبوع هوا ، تنها فرآیندی ناکار آمد در تقابل با اقلیم به شمار می رود و در عین حال همراه با مصرف زیاد انرژی می باشد ، که حتی به هنگام ارزانی و فراوانی انرژی به دلیل آلودگی حاصل از آن امری اشتباه بشمار می آید
اصول سوم : کاهش استفاده از منابع جدید

هر ساختمان باید به گونه ای طراحی شود که استفاده از منابع جدید را به حداقل برساند و در پایان عمر مفید خود ، منبعی برای ایجاد سازه های دیگر بوجود بیاورد .

گر چه جهت گیری این اصل ، همچون سایر اصول اشاره شده به سوی ساختمانهای جدید است ، ولی باید یادآور شد که اغلب منابع موجود در جهان در محیط مصنوع فعلی بکارگرفته شده اند و ترمیم و ارتقاء وضعیت ساختمانهای فعلی برای کاهش اثرات زیست محیطی ، امری است که از اهمیتی برابر با خلق سازه های جدید برخوردار است .

در اغلب مواردی که دسترسی به منابع جدید به حداقل می رسد روش هایی کشف می شوند که با آن ها می توان ساختمان هایی که برای یک منظور ساخته شده اند برای مقاصد دیگر استفاده شوند، با این حال بعضی تغییرات ضروری می توانند باعث تغییر شکل اصلی سازه یا ساختمان شود. این موضوع برای کسانی که علاقمند به حفاظت و نگهداری دائمی از ساختمان ها هستند یک فاجعه به حساب می آید و این سوال در ذهن نقش می بندد که آیا یک ساختمان به این علت که زمانی دارای کاربری ارزشمندی بوده است باید همواره بدون تغییر باقی بماند یا باید برای حفظ بازدهی و کارایی تغییرات الزامی را در آن انجام داد؟ یک فرآیند سبز ممکن است در بررسی این موضوع قضاوت را تنها براساس منابع موجود ممکن بداند. اگر منابع مورد نیاز برای تغییر یک ساختمان کمتر از منابع مورد نیاز برای تخریب و بازسازی آن باشد باید از این تغییرات استقبال نمود. با این وجود این موضوع باعث عدم احترام و بزرگداشت اهمیت تاریخی سازه نمی شود. به علاوه ممکن است این سازه ها دارای ارزش دیگری نیزباشند که توجه به آن ها الزامی است. این مشکلات در تغییر ساختمان های موجود به منظور آماده ساختن آن ها برای هماهنگی با نیازهای جدید بخصوص در مورد بهبود وضعیت ساختمان از لحاظ عملکرد و کارایی که ممکن است به تغییر ظاهر آن منجر شود با تناقض و تضادهای بیشتری آشکار می شود. تغییر در بعضی از ساختمان های قدیمی برای کاربردی های جدید می تواند هزینه ها و مشکلات خاصی را با خود همراه داشته باشد. با این حال مزایای حاصل از استفاده مجدد از این ساختمان های بزرگ در کنار یکدیگر و درون یک محیط شهری می تواند بر این مشکلات و هزینه ها غلبه نماید. نوسازی ساختمان ها ی موجود در شهرهای بزرگ و کوچک همچنین می تواند موجب حفاظت از منابع مورد استفاده جهت تخریب و بازسازی ساختمان و بدین ترتیب جلوگیری از تخریب جامعه شود.

اصل چهارم : احترام به کاربران

معماری سبز به تمامی افرادی که از ساختمان استفاده می کنند احترام می گذارد.

به نظر می رسد که این اصل ارتباط اندکی با آلودگی ناشی از تغییرات اقلیم جهانی و تخریب لایه ازن داشته باشد . اما فرآیند سبز از معماری که شامل احترام برای تمامی منابع مشترک در ساخت یک ساختمان کامل هستند انسان را از این مجموعه خارج نمی نماید. تمام ساختمان ها توسط انسان ها ساخته می شوند اما در بعضی از سازه ها حقیقت حضور انسان محترم شمرده می شود، در حالی که در برخی دیگر تلاش برای رد ابعاد انسانی در فرآیند ساخت مشاهده می شود

احترام بیشتر به نیازهای انسانی و نیروی کار، می تواند در دو مسیر مجزا مورد تجربه قرار گیرد. برای یک ساختمان ساز حرفه ای توجه به این نکـته ضرورت دارد که ایمنی و سلامت مصالح و فرآیند های شکل دهنده ساختمان به همان میزان که برای کارگران و یا استفاده کنندگان آنمهم است برای کل جامعه بشری نیز از اهـمـیت بـســزایی بـرخوردار می باشد. معماران به تدریج از وجود سم های مختلف در سایت های ساختمانی آگاه شده اند و به تازگی استفاده از مواد عایـق دارای انواع CFC و یا استفاده از سایر مصالح خطرناک در ساختمان ممنوع شده است.

این نوع ارتباط با سایت در سکونتگاههای سنتی اعراب بادیه نشین دیده می شود؛ سبکی و آرامش موجود در میان آن ها در لمس زمین فقط در جابجایی خانه ایشان نهفته نبود، بلکه شامل مصالح مورد استفاده ایشان و دارایی هایی که با خود حمل می کردند نیز می گردید.
شکل دیگر مشارکت انسانی که نیازمند توجه است، اشتراک و دخالت مثبت کاربران در فرآیند طراحی و ساخت است، که چنانچه به طور موثر بکار گرفته نشود یک منبع کارا و مفید به هدر رفته است. تعداد زیادی از ساختمان ها از این انرژی بهره برده اند و نتایج حاصل از آن نیز موجبرضایت در خلـق ساختمان های بزرگ شده است.

هر ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند.

معمار استرالیایی گلن مورکات این جمله عجیب را بیان می کند که: ساختمان باید زمین را به گونه ای آرام و سبک لمس کند. این گفته یک ویژگی از تعامل میان ساختمان و سایت آن را در خود دارد که برای فرآیند سبز امری ضروری است
اصل ششم: کل گرایی

تمامی اصول سبز، نیازمند مشارکت در روندی کل گرا برای ساخت محیط مصنوع هستند

یافتن ساختمان هایی که تمام اصول معماری سبز را خود داشته باشند کار ساده ای نیست. چرا که معماری سبز هنوز بطور کامل شناخته نشده است. یک معماری سبز باید بیش از یک ساختمان منفرد قطعه خود را شامل شود و باید شامل یک شکل پایدار از محیط شهری باشد. شهر، موجودی فراتر از مجموعه ساختمان هاست؛ در حقیقت آن را می توان بصورت مجموعه ای از سامانه های در حال تعامل دید – سامانه هایی برای زیستن و تفریح – که بصورت شکل های ساخته شده دارای کالبد می باشند و با نگاهـی دقـیـق بـه ایـن سامانه ها اســت کـــه مـی تـوانیـــم چهــــره شهـــر آیــنده را تـرسـیـم نـمایـیـم .بام ها به منظور حفاظت ساختمان در برابر باران و برف و نگهداری لوازم مکانیکی طراحی شده‌اند. بام‌ها ساختمان را از هدر روی گرما و خیس شدن محافظت می کنند….

بامهای تخت معمولا فاقد ملاحظات زیبایی شناسانه معماری بوده و بنابراین نمی توانند در اغنای ارزش زیبایی و معماری ساختمان ایفاگر نقشی باشند و در مقابل، می توانند نمایانگر گستره ای از امکانات بالقوه طراحی در زمینه منظرسازی باشند و بجز آن، سطوح زمخت و خشنی به چهره شهر، یا محدوده ساختمان می بخشند و نیازمند سیستم دفع آب باران نیز هستند.

به هر تقدیر و سوای اینکه فلسفه چنین طرحی از کجا ناشی شده، سیستم بام سبز زمانی بوجود آمد که طرح یک فضای سبز برروی سازه بام اجرا گردید. بام سبز در واقع بامی است که بر روی سطح آن گیاهان رشد می‌کنند. تنوع گیاهی چنین ساختاری می‌تواند از بام پوشیده از چمن مصنوعی تا باغ بامی باشد که با گیاهان مورد استفاده در طراحی منظر پوشیده شده است. سبزپوش کردن بام نیازمند گیاهانی است که بدقت انتخاب شده‌اند تا در برابر محیط خشن و بی‌روح محیط پشت‌بام در شرایط کم/بی آبی، عوامل اقلیمی، یخ‌زدگی، نسیم دریا و خشکی و غیره مقاومت کنند.نوع گیاهان انتخابی بسته به نوع آب و هوا و شرایط اقلیمی مختلف، متفاوت است. بام سبز یا باغ پشت بام، اوج تلفیق اجرا با محیط است. دتایل های اجرایی چنین بامی تفاوت چندانی با بام های معمول نداشته و شامل عایق رطوبتی/حرارتی، پوشش ضد آب، ماسه و درزپوش می باشند و در کنارآن شامل مصالح و عناصری هستند که بتوانند عمل نگهداری/زهکشی رطوبت و اسباب نگهداری گیاهان (مطابق استاندارد) را در ساختمان سازی فراهم آورند ،به دلایل متعدد، نماهای سبز از محدودیتهای ساختاری کمتری نسبت به بامهای سبز برخوردار بوده و در مقابل، تنوع گیاهی کمتری دارند.

استفاده از پوشش سبز در بام/نمای ساختمان در اکثر کشورهای اروپایی و ایالات آمریکا رشد چشمگیری داشته که دلایل عمده آن علاوه از مبحث زیبایی شناسی معمارانه، پاسخگویی به عواملی همچون عایق سازی (حرارتی، رطوبتی و صوتی) طبیعی ساختمان، استفاده از فضای مرده بام در جهت خلق فضای دلپذیر و خلق سطوح چشم نواز در نما، تلفیق ساختار مصنوع با طبیعت، کمک به کاهش آلودگی‌های جوی و افزایش نسبت اکسیژن هوا و غیره می باشد. از طرفی طراحیساختمان با بام سبز منجر به افزایش پایداری و مدیریت صحیح بارانهای سیل آسا و آب باران می گردد.در این میان ضوابط مختلفی برای این سیستم در حال بررسی بوده و ساخت انواع باغ بام ها نیازمند تصمیمات برنامه ریزی شده است که برای حصول نتیجه مدنظر، نیازمند داشتن آگاهی و اطلاع از نحوه استفاده از آن است. بام های سبز قابلیت نگهداری و کنترل وزن خاک، باران و برف، مسیر تعبیه شده پیاده و دیگر موارد را فراتر از سیستم مهندسی بام دارد. معمولا کارخانه های سازنده دو مشخصه را برای باغ بام ها در نظر می گیرند که عبارتند از بام های متراکم و فشرده، و بام های گسترده و وسیع. بکارگیری هریک از این مشخصه ها به تعریف نوع استفاده ازباغ بام، تنوع گیاهی مدنظر و میزان هزینه مدنظر برای ساخت و نگهداری آن بستگی دارد.

ومنابع اینترنتی :
www.usgbc.org

www.aia.org.cote

 

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرا ی ویلا، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی و ساخت  است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به بررسی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

عمارت رو به اقیانوس در هاوایی با چمش انداز باشکوه و ۵۰ متر استخر.

این خانه ی زیبا در منطقه روستایی Waikaumalo-Maulua در یکی از جزایر بزرگ در هاوایی قرار دارد.

این ملک گسترده از بهترین متریال و آخرین فناوری موجود ساخته.

علاوه بر این، خانه امکانات ورزشی و تفریحی بی همتایی را به نمایش می گذارد که برای معلولا نیز قابل استفاده است. این نکات باعث شده اند که این عمارت برای خانواده های متفاوت بسیار راحت و مجلل باشد.

تصاویر به تنهایی قادر به قضاوت درباره ی این خانه ی عظیم، زیبا و بتنی نمی باشند. از هر زاویه ای، زیبایی و شکوه و عظمت هاوایی قابل مشاهده است.

اسباب و اثاثیه طبیعی چیزی از زیبایی طبیعت خارج خانه را نمی کاهند. آسانسور مرکزی به راستی این خانه را برای خانواده ها چشمگیر کرده است.

در طبقه ی استخر، در این عمارت سه طبقه یک اتاق بازی قرار دارد، شامل میز بیلیاردی در امتداد یک بار با تمام امکانات و ۲ سوئیت مهمان می باشد.

آشپزخانه ی دلچسب خانه دارای تمامی امکانات حرفه ای برای پذیرایی از سرآشپزان و یا خود صاحبخانه است که اگر مایل بودند خودشان آشپزی کنند.

یک استخر بزرگ با ابعاد استخر المپیک مجهز به ۳ مسیر نیز تعبیه شده است، ولی امکانات آبی اینجا تمام نمی شوند. خانه همچنین مجهز  یک استخر عمیق غواصی و یک استخر کم عمق برای کودکان می باشد تا همه لذت ببرند. البته هرکسی که آب شور را ترجیح می دهد تنها چند قدم از اقیانوس فاصله دارد.

چشم انداز هر طبقه از خانه بسیار باشکوهند، به خصوص سوئیت اصلی خانه.

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای محوطه سازی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرا ی محوطه سازی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی و ساخت محوطه سازی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به تعاریف و مفاهیم  نظری پرداخته می شود و در نهایت تکنیک های نوین اجرا معرفی می گردد.

خدمات شرکت ما :

گروه مهندسی ایران معماری تحت نظارت مهندسین مشاور آلتون سازه توانمند است که در زمینه طراحی محوطه ،  به خلق آلترناتیو هایی متفاوت در حیطه معماری بپردازد.

یوگا بر بام یک مرکز خرید. ماهان رایکل Mahan Rykiel باغ بام چند منظوره ای را در مرکز خرید Skyline Plaza در فرانکفورت ساخت

شرکت ماهان رایکل ( MRA ) یک شرکت طراحی و برنامه ریزی شهری و معماری منظر واقع در بالتیمور در تاریخ ۲۹ آگوست ۲۰۱۳ مراسم افتتاحیه ی اسکای لاین پلازا را در فرانکفورت آلمان جشن گرفتند  . اسکای لاین پلازا مرکز خریدی ۴۰۹۰۰۰ فوت مربعی است که در قلب منطقه ی مرکز کنوانسیون جدید فرانکفورت قرار دارد . بام اسکای لاین پلازا ملقمه ای از فعالیت های گوناگون را به جدید ترین مقصد خرید فرانکفورت آورده است .

ماهان رایکل استخدام شد تا کانسپتی در قالب یک طرح توسعه برای کل باغ بام ارائه دهد . این بام که بیش از یک و نیم برابر یک زمین فوتبال آمریکایی است ، برا هرکس چیزی در چنته دارد ، از یوگا گرفته تا زمین بازی کودکان ، حتی یک تاکستان . همچنین چیزهای زیادی برای کشف کردن ارائه  میدهد : تنیس روی میز ، صفحه ی شطرنج بزرگ ، فوتبال دستی ، زمین پِی تانک Pétanque ، به اضافه ی یک stage  برای رویدادهای مختلف و همچنین دو رستوران با چشم اندازی بی نظیر به مرکز شهر فرانکفورت و بولوار اروپا.

ایده ی کلی این طرح برخلاف خطوط منحنی و مواج بنا شامل یک زبان محوری قوی است . مسیری پرپیچ و خم همراه با بوستانهایی دوست داشتنی ، فضاهای بزرگی را برای بازیها و نمایشها پدید می آورد . راهی عریض لابی آسانسور را به رستوران تراسها و فضاهای بازی متصل میکند .

باغ اسکای لاین را با استفاده از آب بارانی که در مخزنی ۷۰۰۰۰ گالونی ذخیره میشود آبیاری میکنند که ظرفیتی است معادل یک سوم یک استخر شنای المپیک . انتخاب گیاهان ، آبیاری و تکنیک مدیریت فاضلاب های سطحی به طور چشمگیری روان آبهای حاصل از این ناحیه ی شهری جدید را کاهش میدهد و به همین منظور نشان طلای انجمن ساختمان پایدار آلمان ( DGNB ) به این پروژه اعطا شد .

اسکای لاین پلازا قلب ناحیه ی جدید Eurpaviertel فرانکفورت خواهد شد . یک فضای گرد هم آیی شهری برای حدود ۳۰۰۰۰ کارگر و ۱۰ هزار سکنه . نزدیک به ۱۸۰ فروشگاه تخصصی ، شرکتهای خدماتی و رستورانها در این مرکز خرید جای خواهند گرفت . برخلاف خط آسمان معمول فرانکفورت ، باغ اسکای لاین پلازا به عنوان محلی برای رویدادهای منفعل و فعال متنوعی مورد استفاده قرار میگیرد و یکی از جاذبه های شهر در طول سال خواهد شد .

رئیس ماهان رایکل ، ریچارد جونز در این باره میگوید : ” کار با تیم اختصاصی کارفرما که این پروژه ی عظیم را در عرض ۶ ماه از کانسپت به ساختمان بدل کرد یک تجربه ی باورنکردنی بود ، برنامه ای بی سابقه برای ما . “

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.


شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

ساختمان مرکزی AT&T در نیویورک که یکی از مشهورترین کارهای مکتب پست مدرن است، با نمای سنگی و مشخصه عمده اش، سقف سنتوری شکسته، بواقع گفتمان معماری معاصر را، با همان میزان تاثیرگذاری که سبک بین المللی ۵۰ سال قبل داشت، تغییر داد. در این طرح، کاربرد خشن و خودنمایانه مصالحی که واقعیت های کارکردی یا ساختاری ساختمان را منعکس نمی کرد و نیز ترکیب عناصر طراحی صرفا به خاطر ارزش زیبایی شناسی شان، عملی بر خلاف انگاره ها و اصول سبک بین المللی بود.

عکس ساختمان AT&T

عکس ساختمان AT&T

 

ساختمان AT&T که در حال حاضر متعلق به شرکت سونی است، نقطه عطفی در معماری معاصر محسوب می شود، چرا که نخستین ساختمان مهم ساخته شده بود که کاربرد سبک های تاریخی را، گرایش طراحی رایج در طول تاریخ که در دوران اقتدار سبک بین المللی به شدت مهجور مانده بود و توسط اهالی حرفه به سخره گرفته می شد، احیا کرد. این ساختمان اگرچه مباحث بسیاری را برانگیخت، اما موجبات رهایی معماران از سختگیری های مدرنیسم را فراهم آورد و سایر معماران نیز جرات پیدا کردند تا سبک های جدیدی را مورد تجربه و آزمایش قرار دهند. این اثر در کارنامه معمار فقید (فیلیپ جانسون) هرگز فراموش نخواهد شد….

پست مدنیسم پیکره پیچیده و در هم تنیده و متنوعی از اندیشه ها ، آرا و نظریاتی است که در اواخر دهه ۱۹۶۰ م . سر برآورد و بعدا اندیشه های دیکانستراکشن Deconstruction   و مکاتب فکری غرب از جمله فمینیسم و پسا استعمارگرایی و غیره جز واژه پست مدرن فلسفی مطرح شدند .

پست مدرنیسم در سراسر اروپا و ایالات متحده به ویژه در محافل آکادمیک و در میان دانشگاهیان ، معماران ، هنرمندان و حتی مجریان برنامه ها و تبلیغات و رسانه های گروهی و مطبوعات اشاعه و گسترش یافت . واژه پست مدرن گفتمان های فراوان و متعددی را در پی داشته است ، روندی که همچنان ادامه دارد .

هابرماس معتقد است که ، کاربرد ” پسا” بیشتر تداوم جریانی را ثابت می کند ، نه پایانش را ، همانطور که مقصود جامعه شناسان از واژه پسا صنعتی را نشان می دهد و نه پایانش را .

در تفکر پست مدرن تاکید بر وجه محلی یا بومی در مقابل قطب بندی جهانی و فردی ، عینی و ذهنی پیشی می گیرد و بر اساس همین دیدگاه است که بر بازی زبانی نامتجانس و ناهمگن ، امور نامتوافق ، بی ثباتی ها و ناپایداری ها ، گسست ها و تضادها تاکید دارد . تفکر پست مدرن هر گفتگو را به جای آنکه مکالمه یا دیالوگی بین دو شریک بداند ، آنرا نوعی بازی و رویارویی بین دو رقیب می داند . در این تفکر اجتماع همگانی و جهانی به هیچ وجه یک آرمان با ایده آل محسوب نمی شود  تلاش مداوم هستند این است که ” بس کنید دیگر ، بگذارید همینطور بماند .” یا ” دست از معنی سازی بردارید . “
در تفکر پست مدرن هنر صرفا یک تجربه زیبا شناختی نیست ، بلکه روش شناخت جهان است .
ویژگی شاخص هنر پست مدرن تاکید بر کلیشه ، تقلید هزل آمیز از سبک های مختلف و اختلاط و امتزاج رنگ های مختلف ( کولاژ Collage ) است . هنر در دنیای پست مدرن نه تعلق به چارچوب ارجاعی و معیار داوری خاصی است و نه به پروژه یا اتوپیای خاصی تعلق دارد . ایهاب حسن نظریه پرداز پست مدرن با ترسیم و ارائه جدولی از تمایزات بین دو جنبش مدرنیسم و پست مدرنیسم به طراحی و نقشه پردازی درباره معدوده ها و مرزهای اندیشه پست مدرن اقدام کرده است

جدول تمایز مدرنیسم و پست مدرنیسم از دیدگاه ایهاب حسن

مدرنیسم                                                                                                                           پست مدرنیسم

صورت ( صورت ربطی ، صورت بارز ) … …………………………… ضد صورت ( صورت فعلی ، صورت بسته
هدف          ………………………………………………………………………………………    بازی

طرح ( نقشه )        ……………………………………………………………………   شانس ( تصادف )

سلسله مراتب      ………………………………………………………………….  فرآیند / اجرا / رخداد

حضور         ……………………………………………………………………………………….   غیاب

تمرکز              ……………………………………………………………………………….    پراکندگی

ژانر / مرز        ……………………………………………………………………………   متن / بین متن

ریشه / عمق         ……………………………………………………….   ریشه کاذب / ( ریزوم ) / سطح

طراحان پست مدرن بر این عقیده هستند که به راحتی می توان تاریخ را دور زد و تاریخ معماری را به شیوه هایی اصیل ، تازه و بدیع مجددا به هم پیوند بزنند . آنان عموما جنبش های خود را در راستای حرکت های جدایی طلب و فرقه گرایانه سوق دادند و از جنبش های وسیع و گسترده حقوق مدنی و پیوند های انسانی ، که می توانستند موجب رشد ، ارتقا و استعلای محدوده ها و عرصه فعالیت های گروهی گردند ، دوری می جستند .پست مدرنهای  فرانسوی این نوع نگرش به جهان را به مثابه کشفی چشمگیر و کلیدی برای آزادی و سعادت در دنیای جدید پلورالیستی و چند خدایی ارائه می کنند .
همانگونه که قبلا متذکر شدیم اندیشه پست مدرنیسم سمت و سو و جهتگیری واحدی ندارد . بلکه در جهان متعددی سیر می کند ، مضامین آن چندان با هم سازگار نیستند بلکه در اکثر موارد دچار تناقض ها و ابهام های آشکاری هستند .
یکی از اساسی ترین مضامین مبحث پست مدرن حول واقعیت یا فقدان واقعیت یا چندگانگی واقعیت می چرخد. هیچ انگاری مفهومی نیچه ای است که با معنای سیال و بی ثبات از واقعیت رابطه ی تنگاتنگی دارد . شعار ” مرگ خدا ” ی نیچه به این معنی است که دیگر نمی توانیم به هیچ چیز یقین داشته باشیم . اخلاق دروغ است و حقیقت افسانه .
از مهمترین مضامین پست مدرنیته می توان به موارد زیر اشاره کرد :

۱- تردید در این باره که هرگونه حقیقت انسانی ، بازنمایی عینی و ساده ای از واقعیت است .
۲- توجه و تاکید بر نحوه کاربرد زبان از سوی جوامع برای ساختن واقعیات مورد نظر خود ، اینکه جوامع چگونه از زبان برای ایجاد واقعیات استفاده می کنند .

۳- ترجیح دادن یا اولویت قائل شدن برای بومی ( محلی ) ، عینی و اخص در برابر ، جهانی ، انتزاعی و اعم.
۴- تجدید علاقه یا توجه دوباره به روایت داستان و داستان سرایی .
۵- پذیرش این نکته که توصیف های متعدد و متفاوت از واقعیت را همواره نمی توان به شیوه ای قطعی و نهایی ، یعنی عینی و غیر انسانی ، در برابر یا علیه یکدیگر به کار رفت .
۶- تمایل به پذیرش و قبول چیزها آنگونه که در سطح و ظواهر قرار دارند ، به جای جستجو ( به سبک فروید یا مارکس ) برای یافتن معانی ژرف تر .

اکثر این مضامین با هم جور بوده و مناسب هم به نظر می رسند ولی معذلک ، وضعیت پست مدرن از نوعی تنش یا آشفتگی خاصی برخوردار است ، از یک سو تمایل به سمت تجزیه ، پراکندگی و افتراق و از سوی دیگر جستجو برای یافتن چارچوب های وسیع تری برای معانی است .

معماری پست مدرن واکنشی است علیه چیزی که فردریش استوواسر ( فرتیس هاندرت واسر F. Stowasser- Fritz  Hunderwasser ) نقاش معاصر اتریشی آن را ” استبداد خطوط مستقیم ” خوانده است .
در معماری جدید تاکید بر خطوط منحنی ، تاکید بر امور غیر قابل پیش بینی ، بر تزئین و تقلید هزل آمیز و بر زیبایی غیر کارکردی استوار است . سطوح شفاف و آینه وار و هزارتوهای پیچاپیچ ، عناصر عمده ای در معماری پست مدرن به شمار می روند .

در سمت دیگر جریان معمار لاس وگاس به چشم می خورد که در فراگیری از اغراق آمیزترین تعابیر معماری معاصر ، راه افراط را در پیش می گیرد که تفصیل آن را می توان در کتاب ” آموختن ( فراگیری ) از لاس  و گاس ( Learning From Las Vegas  ) اثر رابرت ونتوری دید . در این سبک معماری به آمیزه متنوعی از سبک های مختلف بر می خوریم . نمونه بارز آن ساختمان موسوم به قصر سزارها ( Caesara Palace  ) با مجسمه ها و تندیس های قدیمی و نگهبانان پارکینگ و پیشخدمت هایی که به سبک لژیونرهای روم باستان لباس پوشیده اند ، است . در اینجا سیطره و سلطه تابلوهای متعدد نئون های رنگی پرزرق و برق که چشم هر مشتری را مفتون و محسور خود می سازد بر نماهای کمتر دیدنی و نه چندان تماشایی میزهای قمار و دستگاهای خودکار فروش اغذیه و نوشیدنی ، به وضوح مشهود و ملموس است .
عطف به تاریخ ، التقاط در سبک و شیوه های بیان معماری ، رجوع به اقلیم (منطقه گرایی ، تحت تاثیر نیاز ارتباط معماری با محیط و به ویژه اقلیم ) ، آزادی حس ترکیب ، عدول از مناطق عقلانی رنگ ، نشانه های شخصی یا اجتماعی و بهره گیری از تمثیلهای دور و نزدیک و به طور کلی دستاورد پست مدرنیسم ، تازگی و تنوع در شیوه های بیان معماری است .
نظریه پردازان پست مدرنیسم آلدوروسی و پائولوپورتوگزی در ایتالیا هستند .

پست مدرنیسم دوباره به رسمیت شناختن حضور ، دنیا دوستی ، خلاقیت و تنوع است و البته معنویت عینیت یافته که یک جهت گیری کیهانی است بر اساس علم معاصر .

جنکز پست مدرن را به مثابه دو عنوانگی ، یعنی نخبه و عامه پسند و جفت شدن این متضادها : سازگار و شورشی و نیز نو و کهنه ، دانسته است . به قول او هنر پست مدرن متاثر از شبکه جهانی است و حساسیت همراه با آن ، کنایه ای و جهانی و علنی شدن است .

پست مدرن را باید بر اساس پارادوکس آینده ( Post   ) و پیشین ( Mode   ) درک کرد .
Late Modern , Post Modern  هر دو سنت از حدود ۱۹۶۰ شروع شدند و هر دو به افول مدرنیسم واکنش نشان دادند .

دوره پست مدرن زمان انتخاب های مداوم است . دوره ای که هیچ روش تثبیت شده ای را نمی توان بی خود آگاهی و کنایه دنبال کرد ، تمامی سنت ها به نوعی اعتبار دارند .

پست مدرن اصولا تلفیق گزینشی هر سنت با سیاق پیش از خود می باشد ، هم ادامه مدرنیسم است و هم فراتر از آن رفتن . بهترین کارهای پست مدرنیسم ویژگی ابهام و کنایه را دارا می باشند و انتخاب نامحدود ، کشمکش و گسستگی سنتها را به تصویر می کشند ، زیرا این چند گانگی آشکارا بر کثرت گرایی ما غالب است .
پست مدرنیسم را دوگانگی متناقض نما یا ابهامی است که نام دو رگه اش به معنی ادامه مدرنیسم و فراتر از آن رفتن می باشد و متاثر از دهکده جهانی است و حس همراه با آن کنایه شهروندی جهانی شدن را در خود دارد . پست  ” Post ” بودن به معنی ” برتر بودن ” است .

چارلز مور دو کتاب در مورد پست مدرن به نامهای : The Place Of House  جایگاه خانه در سال ۱۹۷۶ و کتاب  Body . Memory & Architecture  بدن ، خاطره و معماری را در سال ۱۹۷۷ نوشت.
در مورد پست مدرن

۱- تنوع مجموعه عناصر از نظر فرم ، اکلکتیسیسم .

۲- جستجوی یک سنتز برای حل مسائل واقعی که تمام توقعات و مشخصه های زمان را در برداشته باشد .

۳- کوچکترین معیار متدولوژیک ، پیروی از مسائل واقعی و انتخاب روشی که از تفکر و حوصله حاصل می شود .

طرح موزه ملی لندن ۱۹۸۰: رابرت ونتوری به همراه همسرش این مرکز را طراحی کردند . ساختمان ۳ نما دارد . طراحی نمای ساختمان با خصوصیات محله است :

۱ –  یک نمای سنتی که سمت یک موزه تاریخی قرار دارد .

۲- یک نمای مدرن که سمت خیابان و ساختمانهای مدرن قرار دارد .

۳ – نمای داخل کوچه که همگون با بافت محلی است . رابرت ونتوری معمارآمریکائی از شاگردان سارنین Saarinen و لوئی کان Khan بود و در دفتر آنها کار می کرد . در سال ۱۹۶۶ کتابی به نام ” پیچیدگی و تضاد در معماری “

Complexity & Contradiction In Architecture را به رشته تحریر در آورد .
در این کتاب رابرت ونتوری اصول اندیشه ها و جهان بینی معماری مدرن را زیر سوال برد . او در این کتاب خواستار توجه به خصوصیات انسانی و توجه به معماری انسانی مدار شد . عمده نقد ونتوری در این کتاب متوجه میس وندروهه بود . در مقابل      ”  Less Is Bore ” ,” Less Is More “، به معنی کم خسته کننده است ، رامطرح می کند . او عقیده داشت مسائل بسیار پیچیده ( C omplex  ) و تضاد ( Contradiction ) در ساختمان وجود دارد که نمی توان آنها را نادیده گرفت ، یا حذف کرد . ونتوری عقیده داشت که یک ساختمان نمی تواند یک فرم خاص داشته باشد ، برای او فرمهایی از قبیل خانه های دامنه کوههای ایتالیا که بر اساس نیازهای مردم و شرایط اقلیمی بنا شده ملاک است .
ونتوری هیچ اعتقادی به سبک بین المللی ندارد و به جای آن معتقد به زمینه گرایی ” C ntextualism ”  است ، یعنی هر بنایی باید بر اساس زمینه های فرهنگی ، اجتماعی ، تاریخی و کالبدی و شرایط آن سایت و ساختمان طراحی و اجرا شود .

از نظر پست مدرن ها شرایط زیر فرم ساختمان را تعیین می کنند :

۱-خصوصیات فرهنگی ، اجتماعی ، تاریخی و اقتصادی افراد که از آن ساختمان استفاده می کنند .
۲- خصوصیات شهری ، خیابان ، میدان ، کوچه ، مغازه .

۳- شرایط اقلیمی ، رطوبت ، سرما ، گرما ، جنگل ، صحرا .

۴- نحوه زندگی روزمره اهالی ساختمان ، نیازهای آنها ، پیش زمینه های ذهنی Event
” The Discourse Or Events ” A . A . London 1983
رابرت ونتوری در سال ۱۹۷۲ کتاب دیگری به نام ” یادگیری از لاس وگاس ” نوشت
” Learning From Los Vegas ” . در این کتاب  ، توجه معماران را به فرهنگ و خصوصیات روزمره زندگی جلب کرد . وی در این کتاب یادآور شده که ، سمبلها آنهایی نیستند که روشنفکران به مردم دیکته کردند بلکه ، این سمبلها را خود مردم طرح کرده و قابل فهم برای آنهاست . اشکال سردرها ، مغازه ها و احجام عامه پسند چیزی است که در شهر لاس وگاس جذابیت خاصی داده است.

خانه مادر رابرت ونتوری در پنسیلوانیا ۱۹۶۲ در عین سادگی ، پیچیدگی و در عین تقارن ، نامتقارن است و در عین وحدت ، کثرت دارد . اولین ساختمان به سبک مدرن است . در این طرح نمادهایی چون بام شیبدار ، قوس ، سردر ورودی ، پنجره ها ، لوله دودکش وجود دارد . داخل ساختمان دارای فضاهای مختلف و گوناگون است و تضاد پلان را روی نما نشان داده ، نمای ساختمان نشان دادن ذهنیت یک کودک از خانه است.

چارلز جنکز                          Charles Jencks

تاریخ نگار و منتقد معماری است . در سال ۱۹۷۷ کتابی به نام ” زبان معماری پست مدرن ” The Leanguage Post Modern Architecture  نوشت . او در این کتاب تاریخ دقیق مرگ معماری مدرن را روز ۱۵ ژولای ۱۹۷۲ در ساعت ۳۲/۳ بعد از ظهر اعلام کرد .  این تاریخ اشاره به منهدم کردن آپارتمان های مسکونی پروت ایکو در شهر سنت لوییس آمریکا است

Minoru Yamasaki , Pruitt – Igoe Housing , In St . Louis ( 1952-55)

جنکز بیان می کند که این مجموعه آپارتمانها سمبل معماری مکعب شکل و بدون تزئینات مدرن بوده و بسیاری از اصول طراحی آن منطبق با اصول مطرح شده در سیام CIAM است ، عدم انطباق با فرهنگ سیاهپوستان فقیری که در آن زندگی می کردند و باور آنها از خانه ، که باعث شد آنها با آپارتمان بیگانه باشند.
بر طبق نظر جنکز معمار نباید به تنهایی خانه را طراحی کند ، بلکه همکار و مشاور او استفاده کنندگان آن می باشند .
به معماری پست مدرن به معماری پاپ Popular Architecture   یا معماری مردمی هم می گویند ، چون در این نوع معماری از احجام و تزئینات و رنگهای عامه پسند و جالب توجه برای سطح درک عموم استفاده میشود .
کتاب برنت برلین Brent Brolin 1976  ” شکست معماری مدرن ” ، The Failver Of Modern Architecture  ، انتقادی به روش طراحی معماری و شهرسازی مدرن ، بخصوص به طرح شهر چندیگار هند ۱۹۵۷ لوکوربوزیه ، انجام داد .

او توضیح می دهد که لوکوربوزیه اصول ساخت این شهر را بر اساس نیازهای طبقه مرفه اروپایی طراحی کرده در حالی که طی دو دهه مردم فقیر هند خانه های این شهر را بر طبق نیازهای خود عوض کردند .
در طی دهه هفتاد و هشتاد خیل عظیم معماران به این سبک رو آوردند و هویت ساختمانهای خود را بر اساس بوم گرایی و فرهنگ مردم شکل داده اند . مایکل گریوز Micheal Graves ، چارلز مور
Charles Moore  ” Moor Is More ”  استانلی تایگرمن Stanly Tigerman ، رابرت استرن
Robert Stern  ، فیلیپ جانسون ، Philip Johnson , AT & T Building 1978 , Newyork یکی از طرحهای پست مدرن ، طرح میدان ایتالیایی ها Piazza D ‘ Italia  کار چارلز مور است . این میدان برای ایتالیایی تباران در آمریکا بین سالهای ۷۹- ۱۹۷۸ ساخته شده است . منبع الهام فواره تروی در شهر روم Trevi Fountain  است . میدانهای قدیمی با ساختمان ، مجسمه ، محوطه و خصوصا آب فواره به صورت یک مجموعه به هم تنیده شکل گرفته است .

طرح سایت نقشه شبه جزیره ایتالیا را روی پلان این میدان نشان می دهد ، چون اکثریت ایتالیایی ها از سنت لوییس از جزیره سیسیل هستند ، جزیره سیسیل در وسط این میدان به صورت سمبل قرار دارد .

پست مدرن سفید

در سال ۱۹۷۲ کتابی به نام ” پنج معمار ” Five Architects در نیویورک چاپ کرد و کار پنج معمار که در دهه ۶۰ و ۷۰ انجام گرفته بود را چاپ کرد .

این معماران ساختمانهای مدرن دهه ۶۰ مدرن متعالی و خصوصا Five Architects 1972 Peter Eisernman 1932

رنگ سفید مانند ویلا ساووا  لوکوربوزیه را الگوی خود قرار دادند . Micheal Graves 1934

منبع الهام اکثر ساختمانها مکعب شکل بودند   Charles Gwathmey 1938
John Hejduk 1929
Richard Meier 1934
پست مدرن رابرت ونتوری یک معماری التقاطی است .

۱- مایکل کریوز از دهه ۸۰ به سمت معماری پست مدرن حرکت کرد ( ساختمان دفاتر عمومی شهرداری پرتلند در آمریکا ).

۲- پیتر آیزنمن به سمت دیکانستراکشن گرایش پیدا کرد .

۳و۴- جان هیداک و چالز گواتمی تا حدودی در همان معماری پست مدرن باقی ماندند .تنها ریچارد مه یر کماکان خود را به اصول معماری پست مدرن وفادار حس می کند.

خانه ی مادر ونتوری اثر رابرت ونتوری

پست مدرنیته حرکتی اجتماعی در جهت نقد مدرنیته بود. بعضی ها می گویند: پست مدرن،مدرن را نقد می کند اما چیزی برای جایگزینی ندارد. این دوره ای است که کثرت گرایی و جامعۀ مصرفی، در پی یافتن راهی جدید برای ارتباط با محیط هستند.از جمله موارد اختلاف مدرن و پست مدرن را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

-۱ عقلانیت ۲-ایدئولوژی ۳- کثرت گرایی ۴-تاریخ ۵- رسانه ۶- زبان ۷- تکنولوژی

یکی از مهمترین اختلاف پست مدرنیته و مدرنیته در نحوه ی نگرش به تاریخ است. به زبان ساده مدرنیته از تاریخ و سنت روی گردانیده است در حالی که پست مدرنیته نیم نگاهی به ویژگی های محلی تاریخی و بومی دارد. موارد نقصی که در بعضی از آثار مدرن مشاهده شد، و زمینۀ اصلی را برای نقد معماری مدرن به وجود آورد.

به عنوان مثال شهر چندیگار توسط لوکوربوزیه، بدون توجه به تاریخ و بومیت  طراحی و ساخته شد اما مشاهده شد که بعد از مدتی مردم به دلخواه خود ساختمان ها را دگرگون کردند. مدت زیادی طول کشید تا مردم با این معماری (بین المللی) کنار بیایند.

معماری مدرن در پی خلاصه گویی است و در حالی که معماری پست مدرن زیبایی و جذابیت را در پیچیدگی می جوید. پست مدرن به عنوان یک سبک از اوایل دهۀ شصت در معماری مطرح شد. لویی کان را می توان نقطۀ اتصال در بین معماری مدرن و پست مدرن دانست. او اعتقاد داشت که قسمت های سرویس د هنده و سرویس گیرنده ساختمان باید از هم جدا شود. یکی از شاگردان او به نام رابرت ونتوری را می توان از بنیانگذاران معماری پست مدرن دانست او در کتاب معروف خود به نام پیچیدگی و تضاد در معماری کارها و افکار معماری مدرن را نقد می کند و بیان می دارد که جذابیت در معماری از راه پیچیدگی به وجود می آید، نه سادگی و کمینه گرایی او در مقابل جملۀ میس می گوید: کمتر کسل کننده است. اثر معروف او خانه ی خانم ونتوری که برای مادرش ساخته، می باشد. نمای ساختمان درعین تقارن، نا  متقارن است و دارای ویژگی های سنتی، بومی و اقلیمی است.(البته در شکلی مدرن)

از نظر ونتوری ساختمان ها همه نمی توانند از یک فرم و نظریه پیروی کنند.در معماری باید ویژگی های بومی و جغرافیایی(محیطی) را در نظر گرفت.

چارلز مور از دیگر معماران این سبک است که در برابر جملۀ میس می گوید: بیشتر بیشتر است. از اثرهای وی می توان به میدان ایتالیا در نیوالئان اشاره کرد. به علت همین توجه معماری پست مدرن به زندگی روزمره مردم، عادات و آداب و رسوم آنها با نام “هنرمردمی” را روی آن گذارده اند.(pop art)

چارلز چنگز از نظریه پردازان مهم این سبک است. کتاب معروف او معماری (پست مدرن)، در سال ۱۹۷۷ به چاپ رسید. او تاریخ دقیق مرگ معماری مدرن را با ساعت آن اعلام کرد.در حقیقت این زمانی است که یک مجتمع  مسکونی در سنت لویس امریکا، که با دیدگاه معماری بین المللی و عملکرد گرایی، طراحی و ساخته شده بود، منهدم گشت چرا که با ویژگی های بومی مردم آن منطقه سازگاری نداشت.

در حقیقت می توان گفت که معماری پست مدرن درپی استفاده از المان های تاریخی در شکلی جدید و مدرن است. واز ساختمان های معروف این سبک ساختمان at&t اثر فلیپ جانسون می باشد.و جانسون با طراحی این آسمانخراش به جمع معماران پست مدرن پیوست.

معماری پست مدرن تاثیر بسیار گسترده ای در سطح جهانی داشت و تا نیمۀ دهه ی هشتاد میلادی، به عنوان معماری آوانگارد و فراگیر مطرح بود.در ایران نیز سبک پست مدرن بعد از انقلاب مطرح شد.ولی عمدتا آنچه در شهرهای بزرگ به خصوص تهران ساخته شد تقلیدی از معماری غرب و در آنها به خصوصیات بومی و منطقه ای توجهی نشد.

گروهی از معماران، که به نام پنج معمار نیویورک معروف شدند، شاخه ای از معماری پست مدرن را معرفی کردند با نام پست مدرن سفید. که ویژگی این سبک استفاده از رنگ سفید در همه جای فرم بناست.

معماران پست مدرن دردهۀ شصت وهفتاد گفتۀ میس وندرروهه را در برلین در مورد صنعت در سال ۱۹۲۴ شدیدا مورد انتقاد قرار دادند(میس : اگر ما موفق شویم که صنعت را جلو بریم، تمام مسایل اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیک و هنری حل خواهد شد.). ساختمان میس از دهه ی سی میلادی تاکنون در غرب و سرتاسر جهان به صورت الگویی برای ساختمان های بلند مرتبۀ اداری، دولتی و تجاری درآمده است. یکی از دلایل آن برگزاری نمایشگاهی است که در سال ۱۹۳۲ در موزۀ هنر های معاصر نیویورک برگزار شد.این نمایشگاه به کوشش فلیپ جانسون و هنری راسل هیچاک برپاشد. آنها نام این نمایشگاه را سبک بین المللی نهادند.که بر اساس نظریه ی معماری این سبک ساختمان باید فاقد هرگونه  منطقه ای و شهری و محله ای ، وآب و هوایی باشد.و گفتۀ معروف میس که کمتر بیشتر است مشخصۀ این سبک است.

در بین معماران پست مدرن دیده شده که معمارانی از این گروه همچون رابرت استرن و دوبرادر، راب کریر ساختمان هایی به سبک نئوکلاسیک طراحی کرده اند.جالب توجه آن است که فلیپ جانسون،معمار مدرنیست و پست مدرنیست خانه ی تئاتر جدید را در شهر کلیوند در امریکا(۸۴-۱۹۸۱)، به سبک نئو کلاسیک طراحی کرده است.می توان گفت در حال حاضر نظر معماران پست مدرن به اصول پایه دارتر و جاودانه تر گذشته و تاریخ جلب شده است.این سبک اولین سبک فرنگی است که در ایران مورد استفاده قرار گرفت.

 

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای سازه های نوین

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرای سازه های نوین ، در گروه مهندسی ایران معماری تحت نظارت مهندسین مشاور آلتون سازه  صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین و برتر تکنولوژی ساخت  در راستای اجرایی کردن آنها ، می باشد .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به تعاریف و مفاهیم  نظری پرداخته می شود و در نهایت تکنیک های نوین اجرا معرفی می گردد.

تلفن تماس برای کسب اطلاعات بیشتر:  ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵


سیستم دیوارها و سقف‌های بتن مسلح پیش ساخته تو خالی(سیستم داموس)

تعریف:

سیستم داموس در دسته بندی سیستم‌های پیش ساخته بتن مسلح قرار می‌گیرد این سیستم متشکل از دیوارها و سقف‌های بتن‌آرمه پیش ساخته توخالی است .در این سیستم دیوارها علاوه بر تحمل بارهای مرده و زنده وارده از طریق سقف‌ها، بارهای جانبی را نیز تحمل می‌نمایند .قطعات پیش ساخته از کارخانه به کارگاه منتقل شده و به کمک اتصالات تر(درجا)به هم متصل می‌شوند .اتصال دیوارها به یکدیگر در ارتفاع به صورت پیوسته نبوده و تنها از طریق المان‌های مرزی تعبیه شده در دو انتهای دیوارها صورت می‌گیرد. بخش‌های در جای سیستم شامل شالوده، کلاف‌های افقی بالای دیوارها در محل اتصال به سقف‌ها،کلاف‌های قائم تعبیه شده در محل تقاطع دیوارها و اعضای مرزی بتن مسلح دو انتهای دیوارها جهت اتصال دیوارها در اتفاع می‌باشد .


 

 

الزامات سیستم دیوارها و سقف های بتن مسلح پیش ساخته توخالی(سیستم داموس)

۱٫      اجرای سیستم داموس با رعایت ضوابط سیستم دیوار باربر با دیوار برشی بتن مسلح متوسط پیش ساخته تا حداکثر ۴ طبقه یا ارتفاع ۱۲ متر از تراز پایه در کلیه پهنه های لرز ه خیزی کشور مجاز می باشد.

۲٫     طراحی سیستم بر اساس آیین نامه های ASCE 7‌‌یا‌ACI 318، EC8‌و راهنمای طراحی‌PCI الزامی است.

۳٫     حداکثر طول دهانه سقف ها برابر ۵ متر توصیه می شود. افزایش طول دهانه ها با ارائه مدارک و محاسبات فنی کامل مجاز است.

۴٫     منظم بودن ساختمان در پلان و ارتفاع الزامی است.

۵٫     رعایت محدودیت نسبت مساحت میلگردهای قائم و افقی به کار رفته در تسلیح لایه های داخلی و خارجی پیش ساخته فواصل میلگردها و هم چنین کلیه ضوابط مربوط به آرماتوربندی مطابق آیین نامه EC8 یا ACI 318-08 ، و ویرایش های بعد از آن الزامی است.

۶٫     کلاف قائم باید در گوشه های اصلی ساختمان و در طول دیوار، در فاصله محور تا محور حداکثر ۵ متر، در موضع سوراخ ها، همچنین در محل اتصال دیوارها به یکدیگر اجرا شود. سطح مقطع کلاف بتن مسلح درجا، نباید از ۴۰۰ سانتیمترمربع کمتر باشد.

۷٫     اجرای کلاف های افقی بر روی دیوار های باربر، محل اتصال سقف به دیوار و پیرامون ساختمان به منظور تأمین یکپارچگی سازه الزامی است. همچنین عرض و ارتفاع کلاف سقف نباید از ۲۰ سانتیمتر کمتر درنظر گرفته شود.

۸٫     در تراز هر طبقه، کلاف های افقی مختلف باید، به منظور تامین یکپارچگی و رفتار شبکه مانند ، به هم متصل شوند به گونه ای که کلاف سقف نباید در هیچ جا منقطع باشد.

۹٫     لازم است دیوارهای برشی بتن مسلح توپر در هر دو امتداد اصلی و در دو محور جداگانه، جهت تامین مقاومت برشی لازم در مقابل نیروهای جانبی طراحی و اجرا شوند.

۱۰٫  طراحی و اجرای شالوده بتن مسلح درجا و تعبیه میلگردهای ریشه انتظار برای دیوارها، مطابق ضوابط آیین نامه های مورد اشاره در بند ۲ الزامی می باشد.

۱۱٫ رعایت تمهیدات لازم در شرایط مختلف اقلیمی و محیط های خورنده ایران برای دوام و پایایی بتن، میلگرد فولادی الزامی است.

۱۲٫ رعایت مبحث سوم مقرارت ملی ساختمان در خصوص حفاظت ساختمان ها در مقابل حریق، هم چنین الزامات نشریه شماره ۴۴۴ مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن مربوط به مقاومت جداره ها در مقابل حریق با در نظر گرفتن تعداد طبقات، ابعاد ساختمان، کاربری و وظیفه عملکردی عنصر ساختمانی ضروری است.

۱۳٫ رعایت الزامات مبحث نوزدهم مقررات ملی ساختمان جهت صرفه جویی در مصرف انرژی برای دیوارهای خارجی و سقف بام الزامی است.

۱۴٫ صدابندی هوابرد جداکننده های بین واحدهای مستقل و پوسته خارجی ساختمان و صدابندی سقف بین طبقات میبایست مطابق مبحث هجدهم مقرارت ملی ساختمان تامین گردد.

 

مراحل صدور پروانه ساختمانی

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر:۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵


article

 

مدارک لازم جهت تشکیل پرونده ساختمانی

 

  • مراحل صدور پروانه ساختمان

 

  • نحوه محاسبه تراکم ساختمانی و درصد زیر بنایی

 

  • حد مجاز ارتفاع ساختمان در مناطق مسکونی

 

  • حیاط خلوت ها

 

  • بالکن ها

 

  • آسانسورها

 

  • پله فرار

 

  • صدور پروانه پست برق

 

  • معیارهای پارکینگ ساختمانها

 

  • افزایش سطح مفید بنا در ساختمانهای صرفا مسکونی

 

  • نحوه نصب سنگ در نمای مشرف به معابر

 

  • صدور گواهی پایان ساختمان منوط به نما سازی ساختمان می باشد .

 

  • نحوه نصب سنگ جهت نماسازی ساختمان

 

  • نماسازی و محوطه سازی قبل از صدور پایان کار

 

  • مواقعی که بعلت شیب طبیعی زمین و نهانی شدن کف گذر , کف پارکینگ از متوسط کف تمام شده

 

گذر بالاتر قرار می گیرد .

 

  • زمینهای شیب دار و شرایط عدم محاسبه زیر زمین در جزء تراکم

 

  • نحوه صدور گواهی عدم خلاف آپارتمان

 

  • نحوه صدور گواهی عدم خلاف و پایان کار در مجتمع های مسکونی

 

  • انجام معاملات املاک با ارائه برگ پایان ساختمان و لزوم استعلام طرح های تفصیلی توسط دفاتر اسناد رسمی

 

  • نحوه صدور گواهی ساختمان جهت ساختمان های مخروبه

 

  • مدت اعتبار گواهی عدم خلاف و پایان ساختمان

 

  • جلوگیری از سد معبر ناشی از مصالح ساختمانی و ایجاد حصر اطراف محل گودبرداری

 

  • احداث ساختمان , نصب حصار موقت و جلوگیری از خطرات برای عابرین

 

  • حفظ درختان حریم پیاده رو , باز بودن معبر جوی آّب , عدم دپو نخاله ساختمان در کارگاه های ساختمانی

 

  • هدایت آب حاصل از نزولات جوی از ناودان ساختمان به چاه های جذبی

 

  • استفاده از سازمان آتش نشانی به هنگام صدور گواهی پایان کار ساختمانی بناهای بیش از هفت طبقه

 

  • نحوه نظارت شهرداری بر ساختمانهای احداثی

 

  • رسیدگی به تخلفات جزئی

 

  • رسیدگی به تخلفات جزئی در کمیسیون های داخلی

 

  • نحوه رسیدگی به تجاوز از طول مجاز در مجاورت زمین بایر و اضافه بنای مازاد بر تراکم تا ۵۰ متر مربع ضوابط و مقررات شهرسازی در قراردادهای پیمانکاری ساختمانی

 

  • تعدیل عملیات ساختمانها مستلزم ابلاغ کتبی مقام مسئول شهرداری منطقه می باشد .

 

  • نحوه پرداخت هزینه کارشناسی پرونده های کمیسیون ماده ۱۰۰

 

  • طرح موضوع عدم استحکام بنا در کمیسیون ماده ۱۰۰

 

  • ابلاغ آراء صادره از طرف کمیسیون های ماده ۱۰۰ به کلیه ذینفعان

 

  • در خصوص آراء ماده ۱۰۰ که به درخواست مالک رفع خلاف می گردد و یا مالک رفع خلاف می نماید .

 

  • نحوه اقدام در مورد افرادی که عمدا مهر موم اماکن را بشکنند .

 

  • نحوه اعتراض به آراء کمیسیون ماده ۱۰۰

 

  • نحوه اعتراض شهرداری , مالک و یا مستاجر به آراء کمیسیون

 

  • نحوه اقدام در مورد آراء فک پلمپ

 

  • خودداری مالک از پرداخت جرائم

 

  • حدود اختیارات دیوان عدالت اداری و نحوه اقدام سایر مراجع قضایی به آراء ماده ۱۰۰

 

  • ارسال سوابق در اسرع وقت به شعب دیوان عدالت اداری

 

  • اقدام منطق شهرداری در خصوص آراء نقض شده توسط دیوان عدالت اداری

 

  • دستورالعمل در مورد آراء کمیسیون های ماده ۱۰۰ که توسط دیوان عدالت اداری نقض می شوند.

 

  • عدم صدور پایان کار ساختمانی جهت بناهای مخروبه و لزوم اخذعدم خلاف و پایان کار جهت انجام معاملات قطعی

 

  • ذکر غیر قابل تفکیک بودن عرصه ملک در گواهی های صادره

 

  • مواردی که نیاز به کسب مجوز از شهرداری ندارد .

 

  • مدارک لازم جهت تفکیک اراضی

 

  • مراحل انجام تفکیک اراضی

 

  • شرح مختصری از مقررات تفکیک اراضی

 

  • عرض گذرگاه های احداثی

 

ضوابط و مقررات شهرسازی در قراردادهای پیمانکاری ساختمانی

 

ضوابط و مقررات شهرسازی که پیمانکاران باید آن را در پروژه های ساختمانی رعایت کنند , به چند دسته تقسیم گردد :

 

۱٫ مدارک لازم جهت تشکیل پرونده ساختمانی مدارک لازم جهت تشکیل پرونده ساختمانی عبارتند از :

 

الف) ارائه تقاضا به وسیله مالک و یا وکیل قانونی وی .

 

ب) در صورتی که تقاضا از طرف شرکت یا سازمانی باشد نماینده رسمی آن شرکت یا سازمان باید برگ معرفی معتبر را از طرف شرکت ارائه دهد .

 

ج) یک برگ فتوکپی از تمام اوراق سند مالکیت .

 

د) در صورتی که زمین ۶ دانگ به صورت مشاعی باشد باید یک برگ از هر یک از اسناد مشاعی ارائه شود .

 

ت) در مورد زمین های تفکیک شده که سند جدید صادر نشده باشد ارائه صورتجلسه تفکیکی و رونوشت و یا فتوکپی سند مادر الزامی است .

 

پ) اصل سند مالکیت جهت تطبیق باید همراه متقاضی باشد .

 

ح) برگ مفاضا حساب نوسازی و یا معافیت آن در شش ماهه گذشته سال .

 

ط) در صورتی که مالک فوت شده باشد گواهی انحصار وراثت به انضمام وکالت نامه متقاضی از طرف ورثه و در مورد ورثه صغیر اجاره نامه قیم الزامی است .

 

خ) در صورتی که زمین موقوفه باشد برگ اجازه نامه سازمان اوقاف و برگ بلامعارض بودن زمین از اداره ثبت لازم است , بدیهی است ارائه نقشه تفکیکی مصوب شهرداری نیز الزامی است .

 

ظ) ارائه مفاصا حساب مالیاتی بر اراضی بایر وزارت دارایی قبل از صدور پروانه .

 

ع) یک برگ نقشه ۲۰۰۰/۱ که جای دقیق ملک توسط مالک مشخص و امضاء شده باشد. نقشه ۲۰۰۰/۱ سازمان نقشه برداری در شهرداری مناطق عرضه می گردد. مخص نمون محل ملک بر روی نقشه ۲۰۰۰/۱ به عهده مالک بوده و از وظایف شهرداری خارج است.

 

ف) اسناد که فاقد ابعاد و مساحت می باشد مالکین آنها می بایست نسبت به ارائه کروکی ثبتی ملک و یا ابعاد و مساحت ملک که توسط آنها تهیه و امضاء و در دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضاء شده باشد اقدام نمایند .

 

ه ) جهت اراضی بیش از ۳۰۰۰ متر مربع ارائه کروکی نقشه برداری شده که به تأیید مهندسین مجاز رسیده باشد الزامی باشد .

 

ی) ارائه مدارک و تعهد نامه های مربوطه در اجرای مفاد قانون زمین شهری و آیین نامه اجرایی آن .

 

۲٫ مراحل صدور پروانه ساختمان جهت صدور پروانه ساختمان نیاز به مدارک و مراحل ذیل است که عبارتند از :

 

الف) ارائه مدارک و تشکیل پرونده

 

ب) بازدید از محل مورد تقاضا و تهیه گزارش

 

ج) اظهار نظر طرح تفصیلی

 

د) تعیین بر و کف

 

ت ) صدور دستور تهیه نقشه

 

پ) ارائه نقشه توسط متقاضی ضمن معرفی مهندس ناظر

 

ح ) کنترل نقشه

 

ط) ارائه نقشه محاسبات و کنترل آن در صورت لزوم .

 

خ) صدور قبض عوارض مربوطه و اعلام وصول از طرف اداره درآمد پس از پرداخت توسط متقاضی

 

ظ) تهیه پیش نویس پروانه

 

ی) مراجعه مالک و مهندس ناظر به شهرداری و امضاء ظهر پروانه و اخذ آن توسط مالک

 

۳٫ نحوه محاسبه تراکم ساختمانی و درصد زیربنایی مجاز مبنای محاسبه تراکم مساحت قید شده در سند مالکیت می باشد , مگر اینکه مساحت موجود در محل از مقدار قید شده در سند مالکیت کمتر باشد که در این صورت مساحت موجود ملاک عمل خواهد بود . در کاربری صنعتی مبنای محاسبه تراکم ساختمانی و سطح اشتغال مساحت زمین پس از رعایت برهای اصلاحی خواهد بود . مقدار جزء گذر در طرح هایی که جهت اجراء به اداره املاک ابلاغ شده جزء گذار محسوب نخواهد شد , مگر مالک از طریق دفتر اسناد رسمی متعهد گردد که مقوله جزء گذر را به رایگان به شهرداری واگذار نماید.

 

نمودار میزان تراکم ساختمانی مجاز با توجه به نوع استفاده زمین

 

 

 

نوع استفاده                              سطح اشغال                              حداکثر تراکم ساختمانی

 

مسکونی با تراکم ۱۲%                           %۶۰٫                                      ۱۲۰%  مساحت زمین

 

. مسکونی با تراکم ۱۸۰                          %۶۰                                       ۱۸۰ % مساحت زمین

 

تجارتی و مختلط (اداری)                         % ۶۰                                        ۱۲۰ % مساحت زمین

 

بهداشتی                                             % ۵۰                                     ۲۰۰ % مساحت زمین

 

بیمارستان                                            %۵۰                                       ۲۰۰ % مساحت زمین

 

آموزشی                                             % ۵۰                                        ۲۰۰ % مساحت زمین

 

صنعتی                                                %۵۰                                        ۲۰۰ % مساحت زمین

 

دولتی                                                  %۵۰                                         ۲۵۰ % مساحت زمین

 

تجارتی                                                % ۶۰                                        ۱۰۰ % مساحت زمین

 

۴٫ حد مجاز ارتفاع ساختمان در مناطق مسکونی ۱۲۰ % , دو طبقه روی زیرزمین و پیلوتی و یا سه طبقه روی زیرزمین مجاز , % حد مجاز ارتفاع ساختمان در مناطق مسکونی در تراکم ۱۰۰ است . در تراکم ۱۸۰ % سه طبقه روی پیلوت و زیرزمین و یا چهار طبقه روی زیرزمین مجاز است , در مورد باغات و اراضی کشاورزی ضوابط مربوطه ملاک عمل است . در موارد خاص از نظر هماهنگی با مجاورین موضوع در شورای معماری قابل رسیدگی است .

 

۵٫ حیاط خلوت ها

 

حیاط خلوت ها با توجه به شرایط و متراژ ساختمان و نوع ساخت آن متفاوت خواهد بود که می توان بدین صورت دسته بندی کرد :

 

الف) حیاط خلوت هایی که برای تأمین نور اتاق های اصلی مانند نشیمن , نهارخوری , خواب و غیره پیش بینی می گردد می بایستی دارای حداقل مساحت ۱۲ مترمربع باحداقل ۳ متر عرض بوده و برای زمین های کمتر از ۲۰۰ مترمربع , ۶% مساحت زمین کافی است .

 

ب) حیاط خلوت هایی که برای تأمین نور آشپزخانه و یا انبار به مساحت بیشتر از ۶ مترمربع پیش بینی می شود با حداقل عرض ۲ متر بوده و برای زمین های کمتر از ۲۰۰ مترمربع ۳% مساحت زمین کافی است .

 

ج) مساحت و ابعاد حیاط خلوت هایی که در بالا آمده برای ساختمان های معمولی با ارتفاع حداکثر ۵ طبقه می باشد .

 

د) در صورت پیش بینی حیاط خلوت در پلاک های شمالی , حداقل عرض لازم ۳ متر خواهد بود برای زمین های کمتر از ۲۰۰ متر حداقل عرض ۲ متر می باشد .

 

ت) در مواردی که اطاق های اصلی از دو واحد مسکونی مستقل و در یک حیاط خلوت نورمی گیرند فاصله پنجره آنها از هم نباید کمتر از ۶ متر باشد

 

ط) در مواردی که آشپزخانه و اطاق از دو واحد مسکونی و یا آشپزخانه آنها از یک حیاط خلوت نور می گیرند فاصله نیروهای مقابل آنه ا از هم نبایستی کمتر از ۴ متر باشد .

 

ی) مفاد بند ۵ و ۶ جهت ساختمان های تا ۶ طبقه از همکف ملاک عمل بوده و جهت ساختمان های بیش از ۶ طبقه بایستی نورگیری اطاق ها به صورتی منطقی پیش بینی شده به نحوی که مورد قبول شورای معماری منطقه باشد .

 

۶٫ بالکن ها

 

بالکن ها باید با توجه به شرایط و نوع ساخت ساختمان به شرح ذیل است که عبارتند از :

 

الف) احداث پیش آمدگی و بالکن در گذرهای کمتر از ۱۲ متر مقدور نمی باشد .

 

ب) احداث پیش آمدگی در خیابان های ۱۲ متر تا ۲۰ متری به عمق ۸۰ سانتی متر و برای خیابان های ۲۰ متر به بالا به عرض ۱۲۰ سانتی متر مجاز می باشد .

 

۳ متر کمتر باشد و سطح آن مطابق ضوابط مربوطه جزء تراکم محسوب خواهد شد . / ح) ارتفاع پیش آمدگی نسبت به کف پیاده رو نباید از ۵

 

د) پیش آمدگی ساختمان در همکف و طبقات در خارج از ۶۰ % طول مجاز و در داخل زاویه ۴۵ درجه حداکثر به میزان ۲ متر بلامانع است ( رعایت ۶۰ % مساحت الزامی است ) .

 

۳ متر ارتفاع از کف / ۱ متر عمود بر پخ و بر شرط رعایت ۵ / ط) پیش آمدگی روخ پخ دو گذر در محدود سند مالکیت به میزان حداکثر ۵ پیاده رو بلامانع است .

 

ظ) طریق محاسبه زیربنا و تراکم پیش آمدگی در داخل فضای بازار به قرار زیر است :

 

۱٫ پیش آمدگی آخرین سقف ساختمان به عنوان باران گیر جز زیربنا محسوب نمی گردد .

 

۲٫ بالکن ها و تراس های مسقف تا عمق ۳ متر چنانچه سه طرف آن باز باشد۲/۱ مساحت آن جز زیربنا محسوب می گردد بدیهی است مازاد بر عمق ۳ متر تماماً زیربنا محسوب خواهد شد .

 

۳٫ در صورتی که پیش آمدگی سه طرف بسته باشد ۳/۲ مساحت آن جزء زیر بنا خواهد شد .

 

۷٫ آسانسور

 

کلیه ساختمان هایی که ارتفاع آنها از سطح گذر ۱۵ متر به بالا و یا ۱۵ اشکوب باشد , می بایست محل آسانسور به تعداد لازم در نقشه ها پیش بینی گردد . چنانچه ارتفاع ساختمان از کف ورودی اصلی کمتر از ۱۵ متر و یا کمتر از ۱۵ اشکوب باشد آسانسور الزامی نیست .

 

۸٫ پله فرار

 

به منظور حفظ شرایط ایمنی ساکنین ساختمان ها در مواقع اضطراری مانند آتش سوزی و غیره لازم است ساختمان هایی که ارتفاع آن از کف زمین به شش طبقه و بالاتر برسد جدا از پله اصلی پله دیگری به صورت باز جهت خروج اضطراری پیش بینی شود و یا پله اصلی به شکلی که شرایط و ایمنی پله فرار را دارا باشد طراحی گردد . مساحت پله فرار جز تراکم ساختمان منظور نمی گردد . در ساختمان ۶ طبقه که مساحت هر طبقه حداکثر ۳۰۰ متر مربع و در هر طبقه حداکثر دو واحد مسکونی باشد پله اصلی می تواند در فضای باز احداث و به عنوان پله فرار نیز مورد استفاده قرار گیرد .

 

۹٫ صدور پروانه پست برق

 

در مورد احداث پست های برق در محدوده شهر تهران پس از دریافت تقاضای شرکت برق و صورت مجلس تصرف قطعه زمین براساس ماده ۹ لایحه قانونی نحوه و تملک اراضی برای طرح های عمرانی و موقعیت محل مورد نظر بر روی نقشه ۲۰۰۰/۱  هوایی براساس نقشه های تفصیلی و مقررات مربوطه بر و کف تعیین و اقدام به صدور پروانه می گردد . بدیهی است در صورتی که مورد تقاضای وزارت نیرو کل پلاک ثبتی را شامل نشود ضمن انجام مراحل تفکیک جزء مورد نیاز نسبت به باقی مانده صدور پروانه ساختمانی با رعایت مقررات مربوطه به نام مالک بلامانع می باشد .

 

۱۰ . معیارهای پارکینگ ساختمان ها

 

ضوابط و مقررات مربوط به پارکینگ ساختمان ها عبارتند از :

 

الف) صدور پروانه جهت ساختمان جدید و یا اضافات ساختمانی مجاز نخواهد بود مگر اینکه در طرح ساختمان و یا تغییرات آن حداق تعداد محل های پارکینگ براساس معیارهای زیر پیش بینی شده باشد .

 

ب) در مواردی که به دلائل فنی احداث پارکینگ مقدور نباشد با رعایت تراکم ساختمانی پیش بینی شده در این موارد حق پارکینگ اخذ و به صندوق شهرداری واریز خواهد شد .

 

ج) تأمین پارکینگ در مازاد فضای باز جزء زیربنا محسوب نخواهد شد .

 

د) در صورتی که پارکینگ در طبقات زیرزمین ساختمان پیش بینی شود سطح این قسمت جز تراکم محاسبه نخواهد شد .

 

ت) رامپ پارکینگ پیش بینی شده در فضای باز ساختمان جزء زیربنا محسوب نخواهد شد .

 

ط) از هر خیابان فقط یک راه ورودی به پارکینگ مجاز خواهد بود , مگر طول بر زمین بیش از ۲۰ متر باشد که در این صورت می توان از دو درب ورودی پارکینگ استفاده نمود .

 

پ) حداکثر ارتفاع پارکینگ ۲۰/۲ متر و حداقل ارتفاع ورودی پارکینگ ۸۰ / ۱ متر می باشد چنانچه مساحت پارکینگ بیش از ۱۰۰۰ متر مربع متر باشد , ارتفاع پارکینگ می تواند تا ۵/۲ متر پیش بینی شود .

 

ظ) در صورتی که در محاسبه تعداد پارکینگ اعداد اعشاری به دست آمد برای تأمین پارکینگ عدد کامل بعدی ملاک عمل بوده و جهت اخذ عوارض همان عدد اعشاری مورد محاسبه قرارمی گیرد .

 

ع) زیرزمین پارکینگ باید دارای دسترس مستقیم به طبقات باشد .

 

/ ق) حداقل عرض رامپ جهت دسترسی پارکینگ برای حداکثر ۲۵ واحد ۵/۳ متر و از ۲۵ واحد به بالا حداقل ۵ متر لازم است مگر دو راه ورود و خروج هریک به عرض۵/۳ متر نیز پیش بینی شود

 

غ) حداکثر شیب رامپ ۱۵ % خواهد بود .

 

ه) فضای پیش بینی شده جهت پارکینگ باید به نحوی باشد که هر اتومبیل مستقلاً به ابعاد۵*۵/۲ متر به انضمام فاصله مناسب جهت مسیر حرکت بتواند داخل و یا خارج شود و یا هر طرحی که طبق استانداردهای بین المللی بتواند عمل نماید .

 

ی) پارکینگ مورد لزوم ساختمان های مسکونی

 

۱٫ ساختمانی هایی که دارای یک واحد مسکونی می باشند و سطح ناخالص طبقات آنان با زیرزمین از ۱۵۰ مترمربع کمتر باشد

 

احداث پارکینگ الزامی نیست در صورتی که سطح ناخالص طبقات بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ متر مربع باشد یک واحد و چنانچه سطح ناخالص طبقات از ۲۰۰ متر مربع بیشتر باشد به دو محل پارکینگ نیاز می باشد .

 

۲٫ ساختمان هایی که دارای بیش از یک واحد مسکونی می باشند . در حوزه یک تقسیم بندی سه گانه تا مساحت ۲۰۰ متر مربع خالص آپارتمان مسکونی یک واحد بیش از ۲۰۰ مترمربع ۵/۱ واحد پارکینگ محاسبه خواهد شد . در حوزه ۲ و ۳ تقسیم بندی سه گانه چنانچه مساحت خالص آپارتمان تا ۱۰۰ مترمربع باشد نیم واحد وبین ۱۰۰-۲۰۰ مترمربع یک واحد بیشتر از ۲۰۰ مترمربع ۵/۱ واحد محاسبه خواهد شد

 

۱۱ . افزایش سطح مفید بنا در ساختمان های صرفاً مسکونی جهت تسهیل در امور مراجعین و افزایش مفید و قابل استفاده بنای احداثی در املاک و بهره وری بیشتر از ساختمان های احداثی که صرفاً به صورت مسکونی می باشد موارد زیر مجاز اعلام می گردد . سطح حیاط خلوت و راه پله جزء تراکم محسوب نمی گردد , مشروط بر اینکه میزان بنای احداثی در حد درصد طول مجاز اجراء شود . رعایت حداقل ابعاد و مساحت های موجود در ضوابط جهت حیاط خلوت ها الزامی است . در صورتی که از حداقل ابعاد و مساحت های ضابطه ای کمتر اجراء شود محل حیاط خلوت جزء بناء و تراکم محاسبه خواهدشد .

 

جهت افزایش سطح خالص واحدهای احداثی ۱۰ % از سطح زیربنا به عنوان سطح اشغال دیوار در پلاک های کمتر از ۳۳۰ مترمربع مشروط به رعایت تبصره ۱ بند ۱ جزء تراکم محسوب نگردد .

 

ارتفاع تمام شده پیلوت تا ۴۰/ ۲ متر به شرط استفاده جهت پارکینگ بلامانع است و در صورتی که زیرزمین احداث نگردد ارتفاع تا ۶۰/۲ متر به شرط اینکه سطح فوندانسیون تا ۶۰ سانتی متر پایین تر از گذر باشد بلامانع است . در صورتی که پروانه ساختمانی جهت احداث پیلوت و زیرزمین توأماً صادر شود ارتفاع تمام شده پیلوت تا ۴۰/ ۲ متر بلامانع بوده و در این حالت به جهت لوله کشی های مورد لزوم ارتفاع اولیه زیرزمین به شرط استفاده بر اساس پروانه تا ۳ متر و ارتفاع تمام شده ۶۰ / ۲ بلامانع است . ارتفاع تمام شده اتاق تأسیسات در زیرزمین تا ۳ متر بلامانع است .

 

فاصله داخل به داخل ستون ها جهت پارک دو اتومبیل حداقل ۵/۴ متر با نور اصلی ۵ متر ( محور تا محور ستون ) بلامانع است. احداث اتاق مستخدم یا سرایداری در زیرزمین تا ۴۰ مترمربع و با عدم تفکیک و به عنوان مشترک ساختمان بدون احتساب در تراکم بلامانع است ضمناً پارکینگ نیز جهت آن در نظر گرفته نشود ( این بند فقط در مورد ساختمان هایی با داشتن بیش از شانزده آپارتمان ملاک عمل می باشد) . بدیهی است در فضای یاد شده احداث سرویس بهداشتی ( توالت و حمام ) و آشپزخانه بلامانع است . به منظور تعبیه نور زیرزمین در پلاک های که پیلوت و زیرزمین توأماً احداث خواهد شد ایجاد شیب معکوس جهت نورگیری زیرزمین تا حد مجاز ( ۹۰ سانتی متر) بلامانع می باشد . در مورد کسری و یا عدم احداث یک واحد پارکینگ عوارض متعلقه دریافت گردد .

 

۱۲ . نحوه نصب سنگ در نمای مشرف به معابر

 

نصب پلاک سنگی روی نمای ساختمانی مشرف به معابر به کلی ممنوع است مگر آنکه به داخل پیچ و مهره شده و یا با سیم به یکدیگر و به بدنه ساختمان متصل گردد تا خطر ریزش نداشته باشد و هر آینه خلاف آن عمل شود از طرف شهرداری جلوگیری به عمل خواهد آمد .

 

۱۳ . صدور گواهی پایان ساختمان منوط به نماسازی ساختمان می باشد

 

صدور گواهی پایان ساختمان منوط به نماسازی جهات مختلف ساختمان بوده و مادام که مالکین ساختمان را نماسازی ننمایند از صدور گواهی پایان ساختمان خودداری خواهد شد .

 

۱۴ . نحوه نصب سنگ جهت نماسازی ساختمان

 

چون تعدادی از ساختمان ها برای نماسازی از سنگ روکار استفاده می نمایند , و ملات مورد مصرف به اندازه کافی در چسبیدن سنگ ها مؤثر      نمی باشد و ضمناً مشاهده گردیده است که در مواردی , سنگ های روکار ساختمان ها کنده شده و خطراتی برای عابرین پیاده به وجود آورده است . لذا به لحاظ حفظ جان عابرین پیاده , مالکین ساختمان هایی که در نظر دارند از سنگ جهت نماسازی استفاده نمایند نصب سنگ را به بست آهنی انجام داده و یا به وسیله پیچ های ۱۲ سانتی متری , سنگ ها را نصب و یا محکم نمایند و ضمناً مالکین ساختمان هایی که دارای نمای سنگی می باشد نیز بایستی موارد فوق را رعایت نمایند .

 

۱۵ . نماسازی و محوطه سازی قبل از صدور پایان ساختمان

 

صدور پایان کار ساختمان موکول به انجام نماسازی و محوطه سازی می باشد . فرازی از ضوابط و مقررات نمای شهر مصوبه مورخ ۲۸/۸/۶۹ شورای عالی شهرسازی و معماری ایران :

 

الف) کلیه سطوح نمایان ساختمان های واقع در محدوده و حریم شهرها و شهرک ها که از داخل معابر قابل مشاهده است اعم از نمای اصلی یا نماهای جانبی , نمای شهری محسوب شده , لازم است یا مصالح مرغوب به طرز مناسب و زیبا و هماهنگ نماسازی شود .

 

ب) صدور گواهی پایان کار ساختمان مشروط به انجام نماسازی نماهای اصلی و جانبی است .

 

ج) مهندسین مشاور و دارندگان پروانه اشتغال به کار مهندسی موظفند در تهیه و اجرا و نظارت بر طرح های ساختمانی نماسازی کامل کلیه سطوح نمایان را رعایت کنند .

 

۱۶ . مواقعی که به علت شیب طبیعی زمین و نهانی شدن کف گذر , کف پارکینگ از متوسط کف تمام شده گذر بالاتر قرارمی گیرد .

 

در خصوص املاک دارای پروانه ساختمان , که قبل از نهانی شدن وضعیت اجرایی کف گذر , احداث بنا گردیده و به دلیل عدم اعلام وضعیت اجرایی کف گذر در پروانه صادره , با توجه به شیب طبیعی زمین اقدام شده و بر اثر نهانی شدن وضعیت اجرایی کف گذر , طبقه پارکینگ از متوسط کف تمام شده گذر مجاور , بالاتر واقع شده و غیرقابل دسترسی سواره گردیده است در این گونه موارد مساحت طبقه مذکور مادام که به صورت فضای باز پیلوتی از آن استفاده می شود جزء تراکم کلی ساختمان منظور نمی گردد و چنانچه سایر شرایط صدور عدم خلاف یا پایان کار فراهم است با قید مشاع بودن سطوح مذکور به عنوان محل بازی بچه ها و فضای باز نسبت به صدور عدم خلاف و یا پایان کار , حسب مورد اقدام لازم معمول خواهد شد .

 

۱۷ . زمین های شیب دار و شرایط عدم محاسبه زیرزمین در جزء تراکم

 

در مورد زمین های شیب دار که نورگیر زیرزمین از یک طرف به صورت منطبق با ضابطه و از جهات دیگر نورگیر کامل و یا بیش از حد ضابطه می باشد و در صورتی که طبق نقشه اجرا شده باشد , زیرزمین تلقی شده و جزء تراکم محاسبه نمی شود ( حداکثر یک طبقه زیرزمین)

 

۱۸ . نحوه صدور گواهی عدم خلاف آپارتمان

 

در یک مجموعه ساختمانی اعم از بناهای مسکونی و تجاری و غیره ……………. صدور برگ عدم خلاف جهت واحد مورد تقاضا به شرط آن که تخلفی در مشاعاتی که در سند قید شده انجام نگرفته باشد بلامانع است .

 

۱۹ . نحوه صدور گواهی عدم و خلاف و پایان کار در مجتمع های مسکونی

 

در مجتمع های مسکونی صدور هرگونه گواهی عدم خلاف و پایان کار منوط به اجرای فضای خدماتی در حد پیشرفت کار قسمت های مسکونی خواهد بود و اخذ تعهد در این خصوص از هیئت مدیره تعاونی ضروری بوده و در پروانه صادره نیز قید خواهد شد . در این صورت شرط ارائه صورت مجلس تفکیکی قبل از صدور پروانه ضرورت نخواهد داشت .

 

۲۰ . انجام معاملات املاک با ارائه برگ پایان ساختمان و لزوم استعلام طرح های تفصیلی توسط دفاتر اسناد رسمی جهت انجام معاملات املاک ارائه برگ پایان ساختمان با رعایت مقررات مربوطه کافی بوده و دفاتر اسناد رسمی ملزم به استعلام های طرح های تفصیلی از مناطق شهرداری تهران نمی باشد . بدیهی است خریداران در صورت تمایل می توانند وضعیت طرح های تفصیلی ملک مورد معامله را از شهرداری منطقه مربوطه استعلام نمایند .

 

۲۱ . نحوه صدور گواهی ساختمان جهت ساختمان های مخروبه

 

گواهی پایان ساختمان برای پلاک هایی که دارای ساختمان مخروبه هستند صادر نمی گردد , برای این گونه پلاک ها و اماکن , تنها به صدور گواهی احداث بنای قبل از سال ۱۳۴۹ آن هم به استناد اسناد معتبر اکتفاء خواهد شد .

 

۲۲ . مدت اعتبار گواهی عدم خلاف و پایان ساختمان

 

اعتبار گواهی عدم خلاف ۶ ماه از تاریخ صدور تعیین گردیده است . بدیهی است خریداران ساختمان ها علی القاعده باید متن گواهی پایان ساختمان و عدم خلاف را با وضعیت ملک تطبیق نموده و در صورت وجود مغایرت , اصلاح آن را از فروشندگان درخواست نمایند .

 

۲۳ . جلوگیری از سد معبر ناشی از مصالح ساختمانی و ایجاد حصر اطراف محل گودبرداری

 

شهرداری های مناطق موظفند که هرگونه ایجاد سد معبر ناشی از تخلیه و نگهداری انواع مصالح ساختمانی و خاک مازاد ساختمان های در دست احداث در سطح معابر اصلی و فرعی قویاً جلوگیری و اشغال سطوح پیاده روها اعم از خاک مازاد و مصالح بیش از حد متعارف که مشکل تردد برای شهروندان ایجاد نماید , قویاً جلوگیری و در صورت مشاهده هرگونه مورد خلاف یا اخطار کتبی ۲۴ ساعته در صورت عدم اقدام مالکین تا پاکسازی معابر , از ادامه عملیات ساختمانی جلوگیری نمایند . ضمناً کلیه مالکین که قصد احداث ساختمان دارند , موظفند اطراف محل گودبرداری را با حصار لازم جهت جلوگیری از سقوط احتمالی با نظر شهرداری منطقه پوشش داده و هم زمان با پیشرفت عملیات ساختمانی در ارتفاع , نسبت به نصب وسایل ایمنی (نظیر توری سیمی ) به منظور جلوگیری از خطرات ناشی از سقوط مصالح لازم از ارتفاع و ایجاد خطر برای عابرین , اقدام لازم و عاجل معمول دارند .

 

۲۴ . احداث ساختمان , نصب حصار موقت و جلوگیری از خطرات برای عابرین

 

به منظور جلوگیری از خطرات برای عابرین هر ساختمان جدید در کلیه قسمت ها باید به طریقی بنا شود که در هیچ مورد موجب خطر برای کارگران و همسایگان و یا اشخاصی که از گذرهای مجاور عبور می نمایند نباشد . نصب حصار موقت در گذرهای همگانی در کارگاه های ساختمانی تا خاتمه نمای ساختمانی اجباری است .حصار مزبور حداکثر نباید بیش از۲/۱ عرض را بگیرد مگر با اجازه شهرداری .

 

۲۵ . حفظ درختان حریم پیاده رو , باز بودن معبر جوی آب , عدم دپو نخاله ساختمان در کارگاه های ساختمانی

 

هنگام صدور پروانه ساختمانی موارد مشروحه زیر باید مورد توجه قرار گرفته و مالکین ملزم به رعایت گردند .

 

الف) به هیچ وجه مصالح ساختمانی یا نخاله را در پیاده رو و خیابان دپو و تخلیه ننمایند .

 

ب) جوی آب کاملاً باز بوده و مسیر آب مسدود نباشد .

 

ج) درختان حریم پیاده روها در مقابل ساختمان های احداثی باید آماربرداری شده و به منظور حفظ آنها از آسیب توسط مالکین گونی پیچی شوند .

 

۲۶ . هدایت آب حاصل از نزولات جوی از ناودان ساختمان به چاه های جذبی

 

نظر به اینکه تخلیه آب حاصل از نزولات جوی , از ناودان ساختمان ها به معابر , حجم آب های سطحی را بالا برده و با توجه به محدودیت مجازی آب های سطحی و آب گرفتگی ها , مشکلاتی را در مواقع بارانی به وجود می آورد , لذا ضرورت دارد در مناطقی که زمین آبکش می باشد ناودان ساختمان ها به داخل چاه های جذبی هدایت شوند .

 

۲۷ . استفاده از سازمان آتش نشانی به هنگام صدور گواهی پایان کار ساختمانی بناهای بیش از هفت طبقه

 

به منظور رعایت اصول ایمنی در برابر آتش سوزی و امکانات تدافعی در مقابل این گونه حوادث که باعث خسارات جانی و مالی می گردد هنگام صدور پایان کار ساختمانی برای بناهای بیش از هفت طبقه از سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی نسبت به رعایت اصول ایمنی استعلام خواهد شد .

 

 

۲۸ . نحوه نظارت شهرداری بر ساختمان های احداثی

 

نظارت شهرداری بر ساختمان های احداثی در مراحل ذیل انجام می گیرد .

 

الف) تکمیل گودبرداری و انجام پی کنی

 

ب) تکمیل سفت کاری طبقه همکف

 

ج) تکمیل سفت کاری ساختمان طبق نقشه مصوبه

 

د) تکمیل نازک کاری , جهت صدور گواهی پایان ساختمان

 

۲۹ . رسیدگی به تخلفات جزئی

 

در مورد ساختمان های در دست احداث و یا پایان یافته چنانچه تغییراتی خلاف نقشه های مصوب در ساختمان به وجود آمده باشد ( غیر از اضافه بنا) و مغایرتی با اصول شهرسازی و بهداشتی و فنی نداشته و تغییری نیز در نوع استفاده از آن حاصل نشده باشد طرح شکایت ازطرف شهرداری ضروری نمی باشد .

 

۳۰ . رسیدگی به تخلفات جزئی در کمیسیون های داخلی

 

چنانچه هنگام اجراء ساختمان تخلفاتی حادث گردیده باشد و این گونه خلاف های مغایرت اصولی و بنیانی با ضوابط معماری و شهرسازی و فنی و بهداشتی و غیره نداشته باشند , به کمیسیون های داخلی مناطق که مرکب از شهردار منطقه , معاون شهرسازی و معماری و رئیس بازرسی فنی می باشد , اختیار داده شده است تا موارد ذیل را در کمیسیون های داخلی مطرح و اتخاذ تصمیم نمایند .

 

الف) کلیه ساختمان هایی که به صورت مسکونی بوده و دارای اضافه بنا مازاد بر پروانه و یا بنای احداثی بدون پروانه ( در هردو حالت در حد تراکم مجاز و منطبق با ضوابط شهرسازی و معماری و دیگر ضوابط جاری باشد ) در کمیسیون داخلی مطرح و پس از اخذ دو برابر عوارض متعلقه از مالک رفع تعرض گردد .

 

ب) اضافه بنای مسکونی مازاد بر تراکم مجاز ( بدون پروانه ) حداکثر به مساحت ۵۰ مترمربع در املاک مسکونی و هم چنین املاک مسکونی با حداکثر ۵۰ مترمربع سطح تجاری مجاز , با اخذ عوارض معادل یک دوم تا سه برابر ارزش معاملاتی ساختمان برای هر مترمربع , با توجه به محل و موقعیت مالک قابل تصمیم در کمیسیون های داخلی می باشند .

 

ج) حذف و یا کسر پارکینگ حداکثر یک واحد در ساختمان های موضوع بند ۲ در کمیسیون داخلی مناطق مطرح و با اخذ عوارض متعلقه رفع تعرض گردد .

 

د) عدم رعایت پخ ۴۵ درجه , مازاد بر ۶۰ % مجاز , در صورتی که مجاور ساختمان همسایه باشد و یا مالک رضایت کتبی و محضری همسایه را ارائه نماید با رعایت سایر ضوابط و مقررات بلامانع است .

 

ت) مواردی که مغایرت اصولی با ضوابط معماری و شهرسازی و فنی و بهداشتی ندارد , از قبیل عدم رعایت شیب رامپ به میزان ۱۵ % و احداث پاسیو , کمتر از مساحت مجاز , قابل تصمیم گیری در کمیسیون های داخلی مناطق می باشد . بدیهی است در کلیه تصمیم گیری های کمیسیون های داخلی مناطق , در صورتی که مالک به نظر کمیسیون اعتراض داشت و یا اعضاء کمیسیون توافق کامل نداشتند , پرونده جهت اخذ تصمیم به کمیسیون ماده صد احاله تا اتخاذ رأی به عمل آید و پس از اجراء رأی کمیسیون ماده صد و اخذ یک برابر عوارض متعلقه ( زیربنا , پذیره ) نسبت به صدور گواهی مورد درخواست اقدام به عمل آید .

 

۳۱ . نحوه رسیدگی به تجاوز از طول مجاز در مجاورت زمین بایر و اضافه بنای مازاد بر تراکم تا۵۰ متر مربع

 

نظر به ایجاد تسهیلات در رسیدگی به تخلفات ساختمانی جزئی , در کمیسیون های داخلی , رسیدگی به تخلفات ساختمانی تجاوز از طول مجاز در مجاورت زمین بایر چنانچه تا تاریخ رسیدگی منجر به شکایت همسایه مجاور نگردیده و همچنین باعث اضافه بنای مازاد بر تراکم بیشتر از ۵۰ متر مربع نگردیده باشد , قابل طرح در کمیسیون های داخلی می باشد . شایان ذکر است که با توجه به بایر بودن زمین مجاور ارائه رضایت مالک آن ضرورتی نخواهد داشت .

 

۳۲ . تعدیل عملیات ساختمان ها مستلزم ابلاغ کتبی مقام مسئول شهرداری منطقه می باشد

 

نظربه این که تعطیل ساختمان هایی که صاحبان آنها با در دست داشتن پروانه ساختمانی معتبر , اقدام به ساختمان می نمایند , در صورت دارا بودن تخلفات ساختمانی , مستلزم ابلاغ کتبی مقام مسئول شهرداری منطقه می باشد لذا در مورد این گونه ساختمان ها , مناطق مجاز به تعطیل ساختمان به صورت ابلاغ شفاهی نبوده و تعطیل ساختمان بایستی با ابلاغ کتبی مقام مسئول شهرداری منطقه , با ذکر علت تعطیل صورت پذیرد .

 

۳۳ . نحوه پرداخت هزینه کارشناسی پرونده های کمیسیون های ماده صد

 

در خصوص نحوه پرداخت هزینه کارشناسی پرونده های مطروحه در کمیسیون های ماده صد , با توجه به ملاک ملک ماده ۴۵۹ قانون آئین دادرسی مدنی , به شرح ذیل عمل خواهد شد .

 

الف) در مواردی که کمیسیون بدوی و تجدید نظر , در ضمن رسیدگی , نیاز به اخذ نظر کارشناسی داشته باشد , هزینه مربوطه به عهده خواهان ( متقاضی طرح پرونده در کمیسیون ) خواهد بود و در صورت عدم پرداخت هزینه مذکور , کمیسیون می تواند از رسیدگی خودداری و حسب مورد , اعلام تخلف را ساقط و یا اعتراض را رد نمایند .

 

ب) در صورتی که قرار کارشناسی در کمیسیون بدوی و یا تجدیدنظر بنا به تقاضای یکی از طرفین ( شهرداری یا مالک ) صادر شود , پرداخت هزینه مربوطه به عهده متقاضی می باشد که در صورت عدم پرداخت نظر کارشناسی از دلائل خارج و کمیسیون با توجه به دیگر دلائل موجود , مبادرت به صدور رأی خواهد نمود .

 

۳۴ . طرح موضوع عدم استحکام بنا در کمیسیون ماده صد

 

موضوع عدم رعایت استحکام بنا باید در کمیسیون های ماده صد مطرح شود .

 

موضوع عدم رعایت استحکام بنا , قابل طرح در کمیسیون های ماده صد بوده و چنانچه توأم با سایر تخلفات ساختمانی باشد , باید در فرم خلاف ضمن اعلام موارد خلاف , به عدم استحکام ساختمانی نیز تأکید شود .

 

۳۵ . ابلاغ آراء صادره از طرف کمیسیون های ماده صد به کلیه ذینفعان آراء صادره از طرف کمیسیون های ماده صد و هم چنین موارد خلاف ساختمانی , که از طرف اداره کل امور اجرایی کمیسیون های ماده صد جهت ابلاغ به شهرداری مناطق ارسال می گردد . (باید به کلیه ذینفعان ابلاغ گردد)

 

۳۶ . درخصوص آراء ماده صد که به درخواست مالک رفع خلاف می گردد و یا مالک رفع خلاف می نماید .

 

مالکینی که نسبت به آراء صادره از کمیسیون های ماده صد قانون شهرداری ها درخواست رفع خلاف نموده یا رأساً اقدام به رفع خلاف می نمایند , چنانچه موضوع مورد تأیید شهرداری منطقه باشد , نیاز به ارسال مجدد پرونده به کمیسیون های ماده صد نبوده و شهرداری منطقه با رعایت سایر ضوابط و مقررا ت نسبت به مورد اقدام خواهد نمود .

 

۳۷ . نحوه اقدام در مورد افرادی که عمداً مهر و موم اماکن را بشکنند

 

در صورتی که اماکنی در اجرای آراء صادره از کمیسیون های ماده ۱۰۰ و یا اعمال تبصره ذیل بند ۲۴ ماده ۵۵ قانون شهرداری ها مهروموم شده باشد و کسی عمداً مهر مزبور را بشکند یا محو نماید مرتکب جرم شده و باید تحت تعقیب قرار گیرد , لذا با مشاهده تخلفات مذکور بلافاصله مراتب باید طی گزارشی به انضمام مدارک مربوطه جهت اقدام مقتضی به دادسراهای نواحی منعکس و پیگیری گردد و در صورت عدم برخورد قاطع از سوی مراجع مذکور مراتب همراه با مدارک و مستندات لازم جهت اقدام به اداره کل حقوقی ارسال شود .

 

۳۸ . نحوه اعتراض به آراء کمیسیون های ماده صد

 

با توجه به مفاد تبصره ۱۰ ماده صد قانون شهرداری ها , مناطق شهرداری می توانند در صورت احراز مغایرت کلی و اصولی مفاد آراء صادره از کمیسیون های ماده صد با قوانی و مقررات شهرسازی و تبصره های ماده صد , ظرف مدت ده روز پس از دریافت آراء نسبت به آن اعتراض و ضمن توضیح کامل و لازم , پرونده را جهت رسیدگی در کمیسیون های تجدیدنظر ع به اداره کل امور اجرایی کمیسیون های ماده صد ارسال نمایند .

 

۳۹ . نحوه اعتراض شهرداری , مالک و یا مستأجر به آراء کمیسیون

 

آراء قطعی صادره از کمیسیون که برمبنای تخلف مالک ساختمان است قابلیت اجرا دارد و ذینفع در این قبیل دعاوی شهرداری و مالک می باشد به اشخاص دیگر , ولی در صورتی که مستأجر با هر شخص دیگری که مدعی وقوع جرم یا کلاهبرداری یا هرگونه فعل مجرمانه باشند و یا اینکه در موردی خود را ذیحق تشخیص دهند می توانند رأساً به مراجع قضایی عرض تظلم نموده و یا دادخواست لازم برای احقاق حق خود به دادگاه صالحه تقدیم نمایند .

 

۴۰ . نحوه اقدام درخصوص آراء فک پلمپ

 

چنانچه از دادگاه ها آرائی مبنی بر فک پلمپ , صادر گردد باید توسط شهرداری منطقه و یا از طریق اداره کل حقوقی در دادگاه های عمومی یک نسبت به آن اعتراض به عمل آید . بدیهی است در اعتراضات به عمل آمده ذکر شماره آراء کمیسیون های ماده صد و ضمیمه نمودن تصاویر آراء ضروریست .

 

۴۱ . خودداری مالک از پرداخت جرائم

 

شهرداری در صورت خودداری مالک از پرداخت جرائم , صرفاً در مواردی که جریمه مستند به تبصره های ۲ و ۳ باشد ( به صراحت مفا د تبصره های مذکور ) می تواند از کمیسیون صادرکننده رأی تقاضای صدور رأی تخریب و رفع خلاف نماید , در سایر موارد که جریمه مستند به تبصره های مذکور نباشد , چنین اقدامی قانونی نبوده و کمیسیون های موضوع تبصره یک و ۱۰ ماده صد صالح به رسیدگی و صدور رأی مجدد نمی باشند .

 

۴۲ . حدود اختیارات دیوان عدالت اداری و نحوه اقدام سایر مراجع قضایی به آراء ماده صد

 

باتوجه به طرح الحاق یک تبصره به مواد ۱۸ و ۲۰ قانون دیوان عدالت اداری , که در جلسه علنی مورخ ۲۶/۲/۷۲ مجلس شورای اسلامی , در مورد حدود اختیارات دیوان عدالت اداری در رسیدگی به آراء ماده صد تصویب گردیده است , هرگونه اظهارنظر در خصوص نقض یا توقیف عملیات اجرایی آراء صادره , در صلاحیت دیوان عدالت اداری بوده و چنانچه از تاریخ مذکور سایر مراجع , اعم از کیفری , حقوقی , دادسراها اقدامی در رابطه با آراء ماده صد داشته باشند , مراتب باید جهت بررسی و اقدام لازم همراه با تصویر نامه مرجع مربوطه به اداره کل امور اجرایی ماده صد ارسال گردد .

 

۴۳ . ارسال سوابق در اسرع وقت به شعب دیوان عدالت اداری

 

به منظور رسیدگی به دادخواست های معترضین به آراء کمیسیون های ماده صد , کلیه مسئولین شهرداری های مناطق مکلفند برابر ماده ۲۱ قانون دیوان عدالت اداری هرگونه سوابق و مدارک مورد نیاز دیوان را در اسرع وقت به شعب درخواست کننده ارسال نمایند .

 

۴۴ . اقدام مناطق شهرداری در خصوص آراء نقض شده توسط دیوان عدالت اداری

 

نظر به اینکه بعضاً تعدادی از آراء صادره از کمیسیون های ماده صد قانون شهرداری , به علت شکایت افراد ذینفع از طرف شعب دیوان عدالت اداری نقض و جهت رسیدگی مجدد به تخلفات ساختمانی ملک مورد شکایت به شهرداری منطقه اعاده می گردد , لذا شهرداری منطقه با اظهارنظر صریح نسبت به دلائل و استنادات شعب دیوان عدالت اداری , مبنی بر رد و یا تأیید دلائل مورد استناد , پرونده را به طور کامل رسیدگی نموده و سپس به اداره کل امور اجرایی کمیسیون های ماده صد ارسال نماید تا از طولانی شده ر سیدگی و مکاتبات اضافی جلوگیری به عمل آید .

 

۴۵ . دستورالعمل در مورد آراء کمیسیون های ماده ص د که توسط دیوان عدالت اداری نقض می شوند .

 

دستورالعمل ذیل در مورد آراء کمیسیون های ماده صد که توسط دیوان عدالت اداری نقض و یا توسط ذینفع مورد اعتراض قرار می گیرد ابلاغ گردیده است .

 

الف) با توجه به اینکه تعدادی از آراء صادره از کمیسیون های ماده صد , توسط دیوان عدالت اداری نقض می گردد و شعب دیوان بعضاً به دلائل و مستنداتی اشاره می کنند که با واقعیت و مدارک موجود در پرونده مغایر است . لذا ضمن بررسی کامل شهرداری مناطق , می توانند از طریق اداره کل حقوقی نسبت به دادنامه صادره در موعد مقرر ( ده روز ) اعتراض نمایند و در مواردی که پرونده جهت طرح مجدد به کمیسیون های ماده صد ارسال می شود , قبلاً نسبت به دلائل و مستندات قید شده در دادنامه رسیدگی و اظهارنظر نموده و سپس پرونده را به کمیسیون های ماده صد ارسال دارند .

 

ب) در رابطه با اعتراض شاکی نسبت به آراء بدوی صادره از کمیسیون های ماده صد ضمن بررسی کامل و اظهارنظر صریح , نسبت به دلائل مورد استناد شاکی , پرونده ها را به اداره کل امور اجرایی کمیسیون های ماده صد ارسال نمایند .

 

ج) در مواردی که آراء صادره از کمیسیون های ماده صد , در اداره کل امور اجرایی کمیسیون های ماده صد به علت کمبود مدارک و مستندات مورد نیاز قابل اعتراض نباشد , شهرداری مناطق می توانند با ارائه مدارک و مستندات مورد لزوم و بازدید از محل و اظهارنظر در مورد قدمت آن , نسبت به رأی صادره در موعد مقرر اعتراض نمایند .

 

د) با توجه به اینکه تعدادی از پرونده های ارسالی بدون اطلاع مستأجرین ملک و صرفاً بنا به درخواست مالکین ارسال می گردد , لذا شهرداری منطقه موظف است که آراء صادره بدوی را به کلیه افراد ذینفع در ملک ابلاغ نمایند تا در صورت داشتن اعتراض , کلیه ذینفع ها نسبت به ارائه اعتراضیه اقدام نمایند .

 

۴۶ . عدم صدور پایان کار ساختمانی جهت بناهای مخروبه و لزوم اخذ عدم خلاف و پایان کار جهت انجام معاملات قطعی

 

با عنایت به اینکه ساختمان برحسب تعریف طرح جامع تهران , عبارت است از هر بنای پوشیده که برای مسکن , زندگی و یا فعالیت انسا ن و یا نگهداری کالا و ماشین آلات و غیره در نظر گرفته شده است , از طرفی با توجه به ماده صد قانون شهرداری ها وبند ۲۴ ذیل ماده ۵۵ قانون مذکور , احداث هرگونه ساختمان در محدوده قانونی شهرها , بایستی با اخذ مجوز از شهرداری انجام پذیرد و گواهی پایان ساختمان , پیرو پروانه های صادره بوده و تأییدی است بر صحت اجراء و رعایت ضوابط و مقررات شهرسازی و در نتیجه استحکام بنا و اجازه بهره برداری از مستحدثات اجرا شده , لذا با توجه به نکات فوق الذکر , گواهی پایان ساختمان در مورد بناهایی که مخروبه بوده و غیر قابل استفاده می باشد موضوعیت ندارد . و از طرف دیگر با توجه به تبصره ۸ از لایحه اصلاحی تبصره های ماده صد قانون شهرداری ها مصوب شورای انقلاب اسلامی ایران , دفاتر اسناد رسمی نیز مکلف اند در زمان انجام معاملات , با اخذ گواهی پایان کار و یا عدم خلاف اقدام به انجام معامله نمایند . لذا شهرداری می تواند نسبت به موارد فوق مراتب عدم شمول ملک مورد نظر را نسبت مقررات تبصره ۱ ماده صد اعلام نماید .

 

۴۷ . ذکر غیرقابل تفکیک بودن عرصه ملک در گواهی های صادره

 

نظر به اینکه ادارات ثبت در برخی موارد به استناد برگ پایان ساختمان صادره از طرف شهرداری ها بدون اجرای ماده ۱۰۱ قانون شهرداری ها اقدام به تفکیک عرصه املاک واقع در محدوده شهر تهران را می نمایند , لذا به منظور عدم ایجاد گرفتاری بعدی جهت مالکین مربوطه و نیز به منظور جلوگیری از تضییع حقوق , شهرداری باید در گواهی های صادره اعم از ساختمان های احداثی قبل از سال ۱۳۴۹ یا پس از آن قید نماید که عرصه ملک غیرقابل تفکیک بوده و هرگونه افراز و تفکیک عرصه با توجه به ماده ۱۰۱ قانون شهرداری مستلزم موافقت شهرداری می باشد .

 

۴۸ . مواردی که نیاز به کسب مجوز از شهرداری ندارد :

 

مواردی که نیاز به کسب مجوز از شهرداری ندارد عبارتند از :

 

الف) مرمت پشت بام از قبیل تعویض قیرگون , آسفالت , نصب موزائیک , تعویض یا مرمت شیروانی .

 

ب) تعویض موزائیک ساختمان و راه پله .

 

ج) سفید کاری و نقاشی و نصب کاشی .

 

د) نماسازی دیوار حیاط و ساختمان .

 

ط) لوله کشی آب و فاضلاب , گاز , نصب شوفاژ , مشروط بر اینکه محل موتورخانه نیاز به احداث ساختمان جدیدی نداشته باشد . احداث محل منبع مواد سوخت زیر حیاط بلامانع است .

 

ع) حفر چاه و تخلیه آن .

 

ق) احداث سرویس توالت به طور مجزا از ساختمان داخل حیاط حداکثر به مساحت ۲ مترمربع .

 

ی) احداث حوض و استخر و کف بندی و باغچه بندی در منازل مسکونی .

 

۴۹ . مدارک لازم جهت تفکیک اراضی

 

مدارک لازم جهت تشکیل پرونده برای انجام تفکیک اراضی عبارتند از :

 

الف) ارائه تقاضای تفکیک توسط مالک و یا مالکین و یا وکیل قانونی .

 

ب) در صورتی که تقاضا از طرف شرکت و یا سازمانی باشد , نماینده رسمی آن شرکت و سازمان بایستی معرفی نامه معتبر ارائه نماید .

 

ج) سه برگ فتوکپی از تمام اوراق سند مالکیت ( شش دانگ )

 

د) ارائه یک برگ نقشه ۲۰۰۰/۱ هوایی که محل توسط مالک بر روی آن مشخص و امضاء گردیده باشد و سه برگ فتوکپی از محل ملک روی نقشه هوایی الزامی است .

 

ط) در صورتی که زمین شش دانگ به صورت مشاعی باشد , سه برگ از هریک از اسناد مشاعی ارائه شود .

 

ت) در مورد زمین های تفکیک شده ارائه صورت مجلس ونقشه تفکیکی ثبتی و سند مادر الزامی است .

 

خ) اصل سند مالکیت جهت تطبیق با فتوکپی اسناد مالکیت بایستی به همراه مالک باشد .

 

ع) برگ مفاصا حساب نوسازی و معافیت آن در ۶ ماهه گذشته سال .

 

ق) در صورتی که مالک فوت شده باشد گواهی انحصار وراثت به انضمام وکالتنامه از طرف ورثه و در مورد ورثه صغیر اجازه نامه ر سمی قیم .

 

ف) مفاصا حساب مالیات اراضی بایر قبل از صدور اجازه تفکیک ارائه گردد .

 

ه) اسنادی که فاقد ابعاد می باشند ارائه کروکی ثبتی و یا کروکی ابعاد با مساحت ملک که توسط مالک تهیه و امضاء و در دفترخانه اسناد رسمی گواهی امضاء شده باشد .

 

ی) جهت اراضی بیش از ۳۰۰۰ متر مربع ارائه کروکی نقشه برداری شده که به امضاء مهندسین مجاز رسیده باشد .

 

۵۰  . مراحل انجام تفکیک اراضی

 

مراحل ضروری برای انجام تفکیک اراضی عبارتند از :

 

الف) تشکیل پرونده

 

ب) بازدید محل

 

ج) اظهارنظر طرح های تفصیلی

 

د) تعیین بر و کف

 

ط) ارائه کروکی پیشنهادی تفکیک توسط مالک

 

ت) بررسی کروکی مذکور از نظر مقررات شهرسازی ملاک عمل با توجه به ماده ۱۰۱ قانون شهرداری .

 

خ) ترسیم نقشه تفکیکی در صورت منطبق بودن کروکی مذکور با ضوابط تفکیک اراضی .

 

ع) امضاء نقشه توسط مسئولین ذیربط .

 

ق) اخذ عوارض تفکیک

 

ه) تهیه پیش نویس و تایپ نامه عنوان اداره ثبت

 

ظ) ارسال نامه همراه با نقشه تفکیکی به ا داره ثبت مربوطه

 

ی) تفکیک اراضی بیش از ۱۰۰۰۰ مترمربع مستلزم رعایت سرانه های شهرسازی در نقشه پیشنهادی و تصویب کمیسیون ماده پنج شورای عالی شهرسازی و معماری می باشد .

 

۵۱ . شرح مختصری از مقررات تفکیک اراضی

 

مقررات تفکیک اراضی را می توان به شرح ذیل دسته بندی کرد :

 

الف) حداقل نصاب مساحت تفکیک در تراکم کم داخل محدوده ۵ ساله و محدوده آزاد شده ۳۳۰ مترمربع .

 

ب) حداقل نصاب مساحت تفکیک در تراکم مسکونی متوسط و بالاتر داخل محدوده ۵ ساله تا ۲۰۰ مترمربع

 

ج) حداقل نصاب مساحت تفکیک اراضی مسکونی پایین تر از محور خیابان امام خمینی داخل محدوده ۵ ساله ۱۵۰ مترمربع .

 

د) حداقل نصاب مساحت تفکیک اراضی مسکونی متعلق به سازمان زمین شهری و اوقاف و شهرداری ۲۰۰ مترمربع .

 

ط) تفکیک خانه های ساخته شده مجزا به تاریخ قبل از سال ۵۶ داخل محدوده ۵ ساله خدمات شهری در وضع موجود بلامانع است (پس از رعایت بر اصلاحی ) .

 

ت) تفکیک خانه های ساخته شده به تاریخ قبل از سال ۵۸ در محدوده آزاد شده در وضع موجود بلامانع است (پس از رعایت بر اصلاحی) .

 

خ) حداقل نصاب مساحت تفکیک اراضی در نوع استفاده تجاری و مختلط ۳۰۰ مترمربع می باشد .

 

ق) حداقل نصاب مساحت تفکیک در منطقه صنعتی ۱۰۰۰ مترمربع .

 

ه) حداقل نصاب مساحت تفکیک در حوزه انبارداری ۵۰۰۰ مترمربع .

 

ی) حداقل عرض گذرهای احداثی مطابق جدول ضمیمه می باشد .

 

۵۲ . عرض گذرهای احداثی

 

مقررات عرض گذرهای احداثی در قطعات مورد تفکیک عرض گذرهایی که برای تفکیک یک پلاک به قطعات متعدد باید درنظر گرفت به شرح زیرمی باشد:

 

بلوک یک                          بلوک دو                             بلوک سه

 

طول کوچه     عرض کوچه     طول کوچه    عرض کوچه     طول کوچه     عرض کوچه

 

تا ۳۰ متر          ۶ متر           تا ۵۰ متر           ۶متر            تا ۵۰ متر        ۴ متر

 

تا ۶۰ متر          ۸ متر           تا ۱۰۰ متر         ۸ متر           تا ۱۰۰ متر       ۸ متر

 

تا ۱۰۰ متر       ۱۰ متر       بیشتر از ۱۰۰ متر    ۱۰ متر      بیشتر از ۱۰۰ متر   ۸ متر

 

بیشتراز ۱۰۰ متر  ۱۲ متر             بن باز           ۱۰ متر              بن باز         ۸ متر

 

کوچه های بن باز  ۱۲ متر

 

تبصره : در تفکیک اراضی بیشتر از ۱۰۰۰ متر مربع بایستی براساس جمعیت پذیری ضمن رعایت سرانه های خدماتی مربوطه اقدام نمود .

 

 

 

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر:۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

Hospital Design

ضوابط طراحی بیمارستا ن

در حالی که بیمارستان‌ها در گذشته آگاهانه جهت مصارف پزشکی، جراحی طراحی می‌‌شدند امروزه می‌توان شاهد تغییر جهت به سوی انسانگرایی در امکانات بیمارستانی بود. بیمارستانهای امروزی بیشتر به هتل شبیه هستند. وجود فضای اقامتی دارای اهمیت بیشتری نسبت به طرح‌های سرد بهداشتی در بیمارستانهای گذشته است. مدت زمان بستری و اقامت بیمار به طور پیوسته کوتاهتر می‌شود و علاقه به اتاق‌های یک تختی یا دو تختی (در خصوص بیمارهای خصوصی) بیشتر شده است.

 

Hospital Design

فهرست مندرجات

۱ قسمت بندی و تعین محدوده
۲ انواع بیمارستانها
۲٫۱ بیمارستانهای دانشگاهی
۳ مفهوم طرح ریزی
۴ مسیریابی
۵ اتاقهای جراحی اصلی
۵٫۱ اتاق بیهوشی
۶ داروخانه
۷ آبریزگاه
۸ رعایت نکات ایمنی در جراحی
۹ استریل‌سازی مرکزی
۱۰ بخش مراقبتهای ویژه
۱۱ بخش‌های مراقبت
۱۲ دپارتمانهای مراقبت

قسمت بندی و تعین محدوده

یک بیمارستان عمومی به بخشهای مراقبت، معاینه و درمان، انبار و محل نگهداری موقت زباله، اداری و فن آوری تقسیم می‌شود. قسمت‌های اقامتی و احتمالا بخش‌های آموزشی و پژوهشی و همچنین بخشهای حمایتی برای عملیاتهای خدماتی نیز در یک بیمارستان عمومی وجود دارند.

انواع بیمارستانها

بیمارستانها را می‌شود به گروههای زیر تقسیم کرد: کوچکترین (تا ۵۰ تخت)، کوچک (تا ۱۵۰ تخت) استاندارد (تا ۶۰۰ تخت) و بزرگ. حمایت کنندگان مالی بیمارستانها ممکن است دولت، بنیادهای نیکوکاری یا خصوصی یا ترکیبی از اینها باشند. بیمارستانها را می‌توان از جهت نوع فعالیت به بیمارستانهای عمومی، تخصصی و دانشگاهی تقسیم کرد.

بیمارستانهای دانشگاهی

بیمارستانهای دانشگاهی با بیشترین ظرفیت خدماتی را می‌توان برابر با دانشکده‌های پزشکی و بیمارستانهای عمومی بزرگ دانست. آنها امکانات تشخیص و درمانی گسترده‌ای دارند و به طور اصولی پژوهش و آموزش را به پیش می‌‌برند.سالنهای سخنرانی و اتاقهای تشریح بایستی طوری گنجانده شوند که فعالیت بیمارستان توسط ناظرین مختل نشوند. بخشها باید بزرگ باشند تا هم ملاقات کنندگان و هم ناظران را در خود جای دهند. امکانات و نیازهای ویژه بیمارستانهای پزشکی ایجاب می‌کند اتاقها به صورت ویژه‌ای طراحی شوند.

مفهوم طرح ریزی

موقعیت: محل پروژه باید دارای فضای کافی برای بخشهای اقامتی مستقل و دپارتمانهای مختلف بیمارستان باشد. بایستی در منطقه آرام باشد و در آینده نیز احتمال ساخت و ساز در اطراف آن وجود نداشته باشد مگر اینکه توسط محلهای مجاور تفکیک و مستثنی شده باشد. تجهیزات نبایستی بر اثر مه گرفتگی، باد شدید، گرد و غبار، دود، بو و حشرات آسیب ببیند. زمین نباید آلوده باشد و برای گسترش فضا، زمینهای آزاد اطراف نیز در نظر گرفته شوند.

جهت:

بهترین جهت برای اتاق درمان و جراحی بین شمال غربی و شمال شرقی است. نمای بخش پرستاری در جهت جنوب به جنوب شرقی مناسب است آفتاب صبحگاهی دلپذیر، گرمای کم، مزاحمت کم نور آفتاب (احتیاج به تاریک کردن اتاق نیست)، هوای ملایم در عصر ها، اتاقهایی که رو به شرق و غرب هستند به نسبت دارای آفتاب گیری بیشتر هستند اگر چه از آفتاب زمستانی بهره کمتری می‌‌برند. جهت بخشهای بیمارستان که دارای اقامت متوسط کوتاهی هستند مهم نیست برخی مقررات انظباطی تخصصی حکم می‌کنند که بیماران در معرض نور مستقیم خورشید قرار نگیرند که اتاقهای رو به شمال برای آنها مناسب است.

تصویر:

یک بیمارستان قرار است گسترش یابد، طراحی آن شامل چهار فاز سازندگی می‌شوند یک محیط بسته بزرگ که شامل یک پارک ساخته خواهد شد که پنجره‌ها بتوانند رو به آن باز شوند بدون آنکه صدا مزاحمت ایجاد کند.

Hospital Design

اشکال ساختمانی درمانگاه بیماران سرپایی:

محل درمان بیماران سرپایی دارای اهمیت ویژه‌ای است. جداسازی مسیر بیماران سرپایی و بیماران بستری شونده باید در اوائل برنامه ریزی مد نظر قرار گیرد.با این حال راه دسترسی به دپارتمانهای پرتو ایکس و جراحی بایستی نزدیک باشد. امور مربوط به بیماران سرپایی هر روز مهمتر می‌شوند. بنابراین به اتاق‌های انتظار بزرگتر و اتاقهای درمان بیشتری نیاز است.

راهروها:

راهروها باید برای بیشترین جریان گردشی طراحی شوند. در کل، راهروهای دسترسی بایستی حداقل دارای ۵۰/۱ متر پهنا داشته باشند. راهروهایی که بیماران را با تخت متحرک جابجا می‌کنند باید حداقل دارای پهنای موثر ۲۵/۲ متر باشند. سقف معلق در راهروها می‌توانند تا ۴۰/۲ متر ارتفاع داشته باشند. پنجره‌های نورگیر و هواگیر نبایستی بیش از ۲۵ متر از یکدیگر فاصله داشته باشند. پهنای مفدار راهروها نباید توسط برآمدگیهای دیوار، ستونها و عناصر دیگر ساختمان مختل و محدود شود. در را هروهای بخش باید با توجه به مقررات داخلی در برای خروج دود سیگار تعبیه شود.

درها:

در طراحی درها بهداشت باید در نظر گرفته شود. لایه سطحی در بایستی دارای مقاومت بلند مدت در برابر نظافت مداوم توسط تمیزکننده‌ها و میکروب کشها باشد و بایستی طوری طراحی شود که مانع انتقال صدا، بوهای نا مطبوع و جریان هوا باشند. درها نیز بایستی دارای همان استاندارد عایق بندی در برابر صدا باشد که دیوارهای اطراف از آن برخوردارند. چوب دوروکشه در باید حداقل توانایی کاهش صدا تا۲۵ دسی بل را داشته باشد. ارتفاع دقیق دربها به نوع و عمل آنها بستگی دارد.
درهای معمولی m 20/2 -10/2
دروازه‌های عبور وسایل نقلیه m 50/2
ورودی انتقالات m 80/2- 70/2
حداقل ارتفاع در جاده‌های ورودی m 50/3

پله ها:

به خاطر دلایل سلامتی، پله‌ها بایستی طوری طراحی شوند که در مواقع لزوم ظرفیت تمام گردش عمومی را داشته باشند البته مقررات ساختمان سازی ملی نیز بایددر نظر گرفته شوند. پلکانها باید در هر دو طرف نرده داشته باشند و بدون بر آمدگی پیشبن باشند(بدون لبه برآمده) پله‌های پیچ دار (حلزونی) نمی‌توانند در مقررات مربوط به پله‌ها گنجانده شوند.پهنای موثر عرض پله‌ها و پاگردها باید حداقل دارای ۵۰/۱ متر باشند واز۵۰/۲ متر تجاوز نکنند. درها نباید پهنای مفید پاگردها را اشغال ومحدود کنند و با توجه به مقررات بیمارستان، درهای رو به راه‌پله باید به طرف خروجی باز شوند. می‌توان پله‌هایی با ارتفاع m m170 داشت و حداقل عمق پاگذار آن mm280 باشد. بهتر است نسبت ارتفاع/ عمق پاگذار ۳۰۰تا۱۵۰ میلی متر باشد.

آسانسور ها:

آسانسورها انسانها، دارو ها، ملحفه‌ها و تختهای بیمارستانی را بین طبقات جابجا می‌کنند و به خاطر مسائل بهداشتی و زیبایی بهتر است آسانسورهای جداگانه‌ای را برای هر کدام این اهداف در نظر گرفت. در ساختمانهایی که مراقبت، معاینه و درمان در طبقات بالایی انجام می‌‌گیرند حداقل دو آسانسور برای انتقال تخت لازم است. اتاقک آسانسور باید به اندازه‌ای باشد که جا برای یک تخت ودو همراه وجود داشته باشد. سطوح داخلی کابین باید صاف، قابل شستشو و به راحتی قابل ضد عفونی باشد. کف آن نباید سر باشد چاه آسانسور باید ضد آتش باشد. برای هر صد تخت یک آسانسور چند منظوره باید تعبیه شود و تعداد این آسانسورها در بیمارستانهای کوچکتر حداقل دو دستگاه باید باشد، بعلاوه حداقل بایستی دو آسانسور کوچکتر برای تجهیزات قابل حمل، کارکنان وملاقات کنندگان وجود داشته باشد:
ابعاد دقیق آسانسور: m 20/1 × ۹۰
ابعاد دقیق چاه آسانسور: m 50/1 × ۲۵/۱

مسیریابی

برای جلوگیری از انتقال میکروب بر اثر تماس، فعالیتهای مختلف جداگانه‌ای می‌‌بایست صورت گیرد. سیستم تک راهرویی که در آن بیماران جراحی شده و بیماران آماده جراحی، کارکنان آماده جراحی و کارکنان پس از انجام عمل و حمل وسایل تمیز و کثیف از یک راهرو استفاده می‌کنند دیگر استاندارد نیست. بهتر است سامانه دو راهروی داشته باشیم که در آن بیماران و کارکنان یا بیماران و وسایل غیر تمیز از یکدیگر جدا باشند. هنوز بهترین نوع این موارد مشخص نشده است و بنابراین به صورت جداگانه در نظر گرفته می‌شوند. یک راهبرد موثر، جدا کردن جریان بیماران از محل کار مورد استفاده کارکنان گروه جراحی است.

اتاقهای جراحی اصلی

تعدادی اتاق ملزومات و کار در مجاورت مستقیم اتاق جراحی هستند. اتاق جراحی باید به گونه‌ای طراحی شود تا هر چه بیشتر به شکل مربع شباهت داشته باشد تا کار در هر جهت از تخت جراحی به راحتی انجام گیرد. اندازه مناسب می‌تواند ۵۰/۶ × ۵۰/۶ متر با ارتفاع ۳ متر و اضافه ارتفاع ۷۰/۰ m برای تهویه و خدمات دیگر باشد. اتاقهای جراحی بهتر است یکسان باشد تا حداکثر انعطاف پذیری را داشته باشند و عملها روی میز قابل حملی صورت گیرد که بر روی پایه‌ای ثابت در وسط اتاق سوار شده باشد. نور طبیعی از نظر روانشناختی دارای امتیاز خاصی است که جلوگیری از آن تقریبا غیر ممکن می‌‌نماید. واگر هم امکان آن وجود داشته باشد باید سیستمی وجود داشته باشدکه به طور کامل جلوی نفوذ این نور را بگیرد(برای مثال عملهای جراحی چشم در فضای خیلی تاریک انجام می‌گیرد) امروزه اتصالات خدماتی و وسایل فنی معمولا از طریق تجهیزات بیهوشی معلق تأمین می‌شود. در غیر این صورت ،اتصالات خطوط خلاء، اکسید نیتروس و برق اضطراری بایستی حداقل ۲۰/۱ متر بالاتر از سطح کف اتاق قرار گیرند. جدا کردن بخشهایی که در حد بالای میکروب زدایی شده اند(استریل) و وسایل استریل نیز به آنجا ارسال می‌شود بسیار مهم است. تقسیم اتاق عمل به دو قسمت عفونی و غیر عفونی یک بحث پزشکی است اما عمل هوشیارانه و منطقی است. کف اتاق و سطح دیوارها باید بسیار صاف و قابل شستشو باشند از نصف برآمدگیهای تزئینی و سازه‌ای باید جلوگیری کرد.

اتاق بیهوشی

اندازه اتاق بیهوشی باید تقریبا ۸۰/۳×۸۰/۳ متر باشد و درهای آن نیز کشویی و برقی باشد و به اتاق عمل باز شوند(پهنای ۴۰/۱ متر)این درها باید دارای دریچه و شیشه‌ای باشند تا بتوان با اتاق جراحی ارتباط تصویری داشت. اتاق بایستی مجهز به یخچال ،سینک آب ،لوله دستشویی و آبکشی، کابینت جهت نگهداری لوله هلی جراحی ،اتصالات تجهیزات بیهوشی. برق اضطراری باشد
.

اتاق ترخیص بیهوشی:

این اتاق به اتاق بیهوشی شباهت دارد در ورودی به راهروی کاری باید لولایی و بدون چفت با عرض ۲۵/۱ متر باشد

اتاق شستشو:

تقسیم اتاق شستشو به بهداشتی ومعمولی ایده ال است اما از نقطه نظر بهداشت یک اتاق تکی کافی است. حداقل پهنای اتاق باید۸۰/۱ متر باشد. برای هر اتاق جراحی بایستی سه دست و صورت شویی (سینک) که آب را به اطراف نمی‌پاشد وجود داشته باشدکه از طریق پدالهای پایی کنترل شوند .بایستی دارای دریچه دید باشند و اگر هم برقی هستند بایستی با پدالهای پایی باز شوند. اگر صرفه جویی در الویت دارد می‌توان از درهای لولایی چرخش استفاده کرد.

 

Hospital Design

 

اتاق اشیاء استریل:

اندازه این اتاق دارای انعطاف پذیری بیشتری است اما بایستی به اندازه کافی فضای قفسه و کابینت وجود داشته باشد و بتوان به طور مستقیم از اتاق عمل به آن دسترسی داشت. به ازای هر اتاق عمل اشیاء استریل به مساحت تقریبی ده متر مربع نیاز است.

اتاق تجهیزات:

اگر چه دسترسی مستقیم به اتاق عمل ارجح است این کار همیشه ممکن نیست اگر دسترسی مستقیم امکان‌پذیر نباشد اتاق تجهیزات بایستی تا حد امکان نزدیک اتاق عمل باشد تا مدت انتظار کمتر شود. اتاقی به اندازه ۲۰متر مربع باید در نظر گرفته شود.

اتاق زیر مجموعه استریل:

این اتاق را می‌توان مستقیم یا غیر مستقیم به بخش استریل اتاق عمل مرتبط کرد. این اتاق شامل یک بخش بهداشتی برای اشیاء استریل شده و یک بخش معمولی برای اشتباه غیر استریل است. تجهیزات آن بایستی شامل سینک، سطح انبار، سطح کار و استریل کننده‌های بخار باشد. وصل کردن یک اتاق زیر مجموعه استریل (ساب استریل) به چندین اتاق عمل می‌تواند مشکلات بهداشتی بوجود آورد که این کار نباید صورت گیرد. توجه داشته باشید که ابزار جراحی در واحد استریلیزه مرکزی آماده می‌شوند که خارج از محوطه جراحی قرار دارد.

اتاق گچ گیری:

به خاطر مسائل بهداشتی، این اتاق نباید در محوطه جراحی باشد بلکه در محوطه بیماران سرپایی بایستی قرار گیرد در واقع اورژانس بیمار بایستی از لابی‌های مختلف عبور کند تا به اتاق عمل برسد. تجهیزات شرایط پس از عمل فناوری اتاق بهداشت و تهویه هوا: سیستم تهویه هوا جزئی حیاتی از فناوری اتاق بهداشت است نمونه معمولی آن از جابجایی کم،لزرش با سرعت ثابت حرکت هوا (m /s 45/0)استفاده می‌کند که تمام میکروبها و ذرات رها شده را به خارج می‌‌راند. یک سیستم دمنده جهت دار هوا نیز برای به حداقل رساندن لرزش هوا و یکنواختی آن هوا را به داخل اتاق عمل می‌‌دمد. بنابراین می‌توان به مقدار زیاد از ترکیب هوای آلوده و هوای تازه (هوای اتاق بهداشت) جلو گیری کرد. برای حفظ بهداشت و تمیزی تجهیزات جراحی به مسافتی به ابعاد تقریبی ۰۰/۳×۰۰/۳ متر نیاز است. همچنین سیستم تهویه هوا پیش از آماده کردن مقدار هوا مورد نیاز، از طریق تصویه، رقیق و فشرده کردن هوا سطح اجرام زنده هوایی را می‌‌کاهد. برای مثال برای اطمینان از آلودگی زدایی هوا بین اتاقهای عمل به۱۵تا۲۰ بار تعویض هوا در ساعت نیاز است. برای ایجاد منطقه‌ای در اتاق عمل که تا حد امکان فاقد جرم/ذره باشد از ورودی کنترل نشده هوا از طریق اتاقهای مجاور به داخل اتاق عمل بایستی جلوگیری کرد.این کار را می‌شود از طریق هوا بندی اتاق عمل (تمام درزها در طی ساخت بایستی پر شوند) و با تغییر فشار انجام داد (یعنی بالاترین فشار که در اتاق عمل است به تدریج در اتاق بیهوشی کمتر ودر اتاقهای دیگر به حداقل می‌‌رسد تا با بوجود آمدن تفاوت فشار هوا از اتاق عمل به اتاقهایی که به مراقبت کمتر احتیاج دارند حرکت کند) بنابراین پنجره‌های اتاق عمل بایستی دارای دریچه‌های مشبک تهویه هوا با قابلیت هوابندی کامل باشند .

فعالیتهای جنبی:


اتاقهای فعالیت‌های جنبی ضروری نیست که در نزدیکترین مجاورت اتاقهای عمل قرار گیرند. این اتاقها بوسیله راهرویی که مورد استفاه بیمار نباشد جدا شوند.

اتاق پرستارها:

ابعاد این اتاقها بستگی به بزرگی دپارتمان جراحی بیمارستان دارد. باید فرض شود که در هر تیم جراحی هشت عضو دارد(پزشکها،پرستارهای اتاق عمل، پرستارهای بیهوشی) اگر واحد جراحی دارای بیش از دو اتاق عمل باشند مناسب است که سیگاریها را از غیر سبگاریها جدا کرد. این اتاق راحتی باید دارای تعداد صندلی کافی، کابینت و یک سینک باشد.

محل کار پرستارها:

این اتاقها می‌‌بایستی دارای موقعیت مرکزی باشند و دارای شیشه‌های بلند تا راهروی کاری از آن طریق دیده شود. علاوه بر میز تحریر آنها باید دارای کمد و کابینت و دیوارهای بلند برای نصب برنامه‌ها باشند.

اتاق گزارشات:

این اتاقها که نیاز آنها مطلق نیست نباید بیش از ۵ متر مربع باشنددر این اتاقها جراحان پس از عمل گزارش آن را تهیه می‌کنند.

داروخانه
یک داروخانه به مساحت ۲۰ متر مربع می‌تواند انواع مواد بیهوشی ،داروهای جراحی و مواد دیگر را در خود جای دهد بخصوص که دارای قفسه‌های گردشی باشد.

اتاق نظافت:

مساحت ۵ متر مربع برای چنین اتاقی کافی است این اتاقها بایستی به اتاق عمل نزدیک باشند زیرا پس از عمل میکروب‌زدایی (ضد عفونی) و تمیز کردن ابزار صورت می‌گیرد.

جایگاه تختهای تمیز:

در نزدیکی محدوده لابی بیماران بایستی فضای کافی جهت قرار دادن تختهای تمیز شده و آماده وجود داشته باشد. مقدار مورد نیاز عبارتست از یک تخت تمیز اضافی برای هر میز جراحی.

آبریزگاه

به خاطر مسائل بهداشتی مستراح‌ها بایستی خارج از محدوده جراحی و فقط در سرسرای (لابی) بیماران قرار گیرد.

ملزومات اتاق بازگشت هوشیاری:

اتاق بازگشت هوشیاری باید بتواند چندین بیمار عمل شده از اتاقها ی جراحی مختلف را در خود جا دهد. تعداد تختهای محاسبه شده باید۵/۱ برابر تعداد اتاقهای عمل باشند. اتاق مجاورآن اتاق شستشو با چند سینک است. پرستاری می‌‌بایستی دارای یک جایگاه نظارتی باشد که از آن بتواند بر همه بیمارها تسلط داشته باشد. طراحی اتاق باید طوری باشد که نور طبیعی بتواند وارد آن شود تا بیمارها بتوانند خود را با ساعات شبانه روز تطبیق دهند.

 

رعایت نکات ایمنی در جراحی

اتاق جراحی باید از طریق درهای کشویی برقی به اتاقهای بیهوشی، ترخیص شستشو واشیاء استریل ارتباط داشته باشند. این درها بایستی در خارج از اتاق عمل نصب شوند تا فضای اتاق را اشغال نکنند. به خاطر مسائل بهداشتی، سیستم باز کردن درها باید با پدالهای پایی کنترل شود در اتاق فعالیتهای جنبی درهای محوری (بدون جفت) با پهنای یک متر تا ۱٫۲۵ متر کافی است این نکته بایستی در نظر گرفته شود که اتاقهای اصلی بیهوشی دارای ترکیبی انفجار کننده از گازها هستند (بخارها، اکسیژن، اکسید نیتروژن) این گازها ممکن است به محدوده جراحی اتاقهای آماده کردن بیمار و گچ گیری رخنه کنند برای مقابله با جمع شدن گازهای بیهوشی در اتاق اتصالات الکتریکی و الکتروپزشکی بایستی حداقل در ارتفاع ۱٫۲۰ متر از سطح کف اتاق قرار گیرند. به وسیله کف رسانای اتاقها را با هم برابر کنید. رطوبت هوا را بین ۶۰% تا ۶۵% حفظ کنید. اتاقهایی که جهت نگهداری مواد بیهوشی به کار می‌‌روند بایستی ضد آتش باشند و به اتاقهای عمل، زایمان و بیهوشی راه نداشته باشند.

روشنایی

روشنایی در اتاق عمل بایستی قابل تنظیم باشد تا با توجه به موقعیت برش جراحی، نور را بازاویه‌های مختلف بتاباند. متداول‌ترین سیستم روشنایی چراغهای جراحی سقفی متحرک هستند این سیستم متشکل از یک روشنایی اصلی است که دارای حرکت چرخشی و زاویه‌هایی است و یک لامپ جنبی که بر روی یک بازوی ثانوی سوار است. روشنایی اصلی از تعداد زیادی لامپ کوچک ساخته شده است تا از ایجاد سایه‌های خیلی تاریک جلوگیری شود. امروزه اتاقهای عمل تخم مرغی شکل با روشنایی داخل سقفی نیز گاهی ساخته شوند مقررات روشنایی بیمازستانها شدت اسم روشنایی برای اتاقهای عمل را LUX 1000 و اتاقهای جنبی عمل را LUX 500 معرفی می‌کنند.

استریل‌سازی مرکزی

این مکان جایی است که تمام ابزار بیمارستان را آماده می‌کند. بیشتر این وسایل توسط دپارتمان جراحی (۴۰%) و مراقبتهای ویژه، جراحی و داخلی (هر کدام ۱۵%) استفاده می‌شود. به همین دلیل اتاق استریل‌سازی و مرکزی بایستی در نزدیکی این حوزه‌های تخصصی قرار گیرد توصیه می‌شود که مکانهای استریل‌سازی در جاههایی که دارای رفت‌وآمد کم (انسان و مواد) است قرار گیرند. تعداد استریل‌سازها بستگی به بزرگی بیمارستان و دپارتمانهای جراحی دارد و ممکن هست مساحت تقریبی ۱۲۰-۴۰ متر مربع را اشغال کنند.

بخش مراقبتهای ویژه

وظیفه بخش مراقبتهای ویژه (ICU) جلوگیری از اختلالات خطرناک فعالیتهای حیاتی بدن است: برای مثال ،اختلالات تنفسی، دگرگشت (سوخت‌و‌ساز بدن) و قلب وعروق ،عفونتها،دردشدید و ازکارافتادگی اعضاء (کبد، کلیه) خدمات بخش مراقبتهای فشرده کنترل ودرمان وهمچنین مراقبت از بیمار است. در بیمارستانهای عادی که فاقد تخصص پزشکی خاصی هستند مرسوم است که مراقبتهای ویژه را به دوبخش جراحی وپزشکی داخلی تقسیم بندی کنند.

ترتیب:

دپارتمان مراقبتهای ویژه بایستی یک بخش جداگانه باشد که فقط (بخاطر مسائل بهداشتی)از طریق لابی‌ها قابل دسترس باشد. توجه داشته باشید که براساس قوانین بیمارستان ،هر بخش مراقبتهای ویژه ،بایستی دارای بخش آتش‌نشانی جداگانه باشد. به غیر از سرسرای کارکنان و بیماران ،ملاقات کنندگان فقط بایستی از طریق سرسرای ملاقات کنندگان (اتاق انتظار) به این واحد دسترسی داشته باشد. درمرکز یک واحد مراقبتهای ویژه بایستی یک جایگاه کاری باز پرستاری قرار داشته باشد که به همه اتاق‌ها مشرف باشد .اتاق بازگشت هوشی بخش جراحی معمولا در قسمت مراقبتهای ویژه قرار دارد تا بیماران تحت مراقبت همان کارکنان قرار گیرند (توجیه اقتصادی) تعداد بیماران هر بخش مراقبتهای ویژه می‌‌بایستی بین شش تا ده باشد تا از انباشته شدن حجم کارکنان پزشکی و پرستاری جلوگیری شود وبهترین خدمت به بیماران ارائه شود. برای هرواحد (که دارای شش تا ده تخت است) میبایستی جایگا ه وظیفه پرستاران، جایگاه استریل (داروها و آماده سازی خون) یک اتاق مواد ویک اتاق تجهیزات در نظر گرفته شود. فضای لازمه تختها را می‌توان در ترتیب باز، بسته یا ترکیبی از ان دو قرار دارد. در ترتیب باز فضای کف اتاق بایستی بسیار زیاد باشد. تمام تختها بایستبی در معرض دید و نظارت جایگاه پرستارها باشند و دیوارهای (پارتیشن هایی) سبک ومتحرک، بیماران را از یکدیگر جدا می‌کند. این دیوارها بایستی دارای سبکی و ارتفاع آنها نصف سقف اتاق باشد. در ترتیب بسته اتاق‌ها ی جداگانه‌ای برای بیماران در نظر گرفته می‌شود که باز هم می‌‌بایستی تحت نظارت جایگاه مرکزی پرستارها باشند. از نقطه نظر بهداشتی و و روانشناختی ترجیح داده می‌شود زیرا بیماران در این مرحله بسیار آسیب‌پذیر هستند. یک را ه حل میانی که بسیار متداول است قرار دادن دو یا سه تخت در اتاقهای جداگانه است. ایده ال‌ترین طرح نقشه ستره‌ای است که در آن اتاق بیمار از جایگاه پرستاران در مرکز منشعب می‌شود.اما به خاطر محدودیت فضا روشهای سنتی متداولتر است. وظایف جانبی: برای وظایف جانبی بخشهای زیر بایستی در نظر گرفته شود. اتاق عمل برای جراحی‌های جزئی(m 30-25) فضای آزمایشگاهی ،آشپزخانه ،ساب است(۲۰m) اتاق مواد بهداشتی، اتاق معمولی، اتاق بهداشت، اتاق مهمانها،اتاق پزشک وظیفه، اتاق مدارک و در صورت امکان یک اتاق مشاوره و امکانات بهداشتی (با هماهنگی بخش بهداشت) بخش جراحی از نظر امکانات پزشکی می‌‌بایستی خود کفا و مستقل باشد.در کنار تمام تخت‌ها بایستی لوله، اکسیژن ،هوای فشرده وپمپ خلاء وجود داشته باشدو علاوه بر پریزهای برق متداول، پریزهای کم ولتاژ (برای سیستم فراخوانی پرستاران)و پریزهای پر فشار (مثلا برای تجهیزات پرتو ایکس) نیز بایستی تعبیه شود. بخش جراحی ویژه باید نزدیک و تا آنجا که می‌شود همسطح با دپارتمانهای جراحی و بخش پزشکی داخلی ویژه باشد. این بخش همچنین بایستی به پذیرش ومرکز خدمات عملیات اورژانس نیز نزدیک باشد. می‌‌بایستی با بخشهای بیماران سرپایی و جراحی مرتبط باشد همچنین توصیه می‌شود راههای دسترسی به آزمایشگاه کلینکی و بانک خون کوتاه باشد.

بخش‌های مراقبت

بخش‌های مراقبت بیماران بایستی در فضای بسته باشد و ترافیک انسانی‌ آن با طرح ریزی درست راهها به حداقل برسد. بخشها بایستی دارای پنجره‌هایی جهت ورود نور طبیعی باشد اما بخش‌های درمان ،اتاق پرستارها، داروخانه و غیره را می‌توان با چراغ روشن کرد.

دپارتمانهای مراقبت

دپارتمان‌های مراقبت هر کدام به تخصصی ویژه تقسیم می‌شوند و اینها نیز دارای زیر مجموعه‌های خود می‌‌باشند. برای ایجاد مراقبت و نظارت کافی تعداد تختها هر بخش نبایستی بیش از ۱۶ تا ۲۴ عدد باشد به خاطر استفاده صحیح از کارکنان معمولا دو جایگاه کاری در کنار هم قرار داده و به بخش بزرگی از ناحیه خدماتی پرستاران متصل می‌کنند (برای مراقبت حدود ۳۰ تا۳۴ بیمار). ترتیب اتاقها به وضعیت، نوع و درجه حاد بودن بیماری بستگی دارد. نواحی پرستاری زیر نیز بایستی متمایز باشند: پرستاری عادی، مراقبت ویژه و فشرده تعداد تختها برای هر گروه مراقبتی در بخش مراقبت ویژه و فشرده کمتر است (بین ۶ تا ۱۲ تخت بسته به بزرگی بیمارستان)اتاق‌ها بایستی به گونه‌ای قرار گیرد که در کناره‌های تخت (دو طرف و قسمتهای تحتانی) فضای کافی برای حرکت و دسترسی وجود داشته باشد. تعداد کابینت‌ها و کمدها برای وسایل شخصی بیمار بایستی کافی باشد . (همچنین فضای کافی برای وسایل و تجهیزات مراقبتی مانند سینی متحرک و کمد وجود داشته باش.

 

 

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای محوطه سازی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرا ی محوطه سازی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی و ساخت محوطه سازی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به تعاریف و مفاهیم  نظری پرداخته می شود و در نهایت تکنیک های نوین اجرا معرفی می گردد.

خدمات شرکت ما :

گروه مهندسی ایران معماری تحت نظارت مهندسین مشاور آلتون سازه توانمند است که در زمینه طراحی محوطه ،  به خلق آلترناتیو هایی متفاوت در حیطه معماری بپردازد.

انواع استخر، اصول طراحی و روش های نگهداری

استخر سازه ای مصنوعی است که مانند بک مخزن سرباز آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.استخرهای شنای امروزی تقریبا از اواسط قرن نوزدهم در میان مردم جای خود را باز کرد.
در سال ۱۸۹۶ پس از شروع بازی های المپیک به شیوه ای نوین و برکزاری مسابقات شنا بود که طراحی و ساخت استخرهای شنا به سرعت رشد کرد و به تدریج استخرها شنای عمومی در شهرهای مختلف جهان ساخته شد.پس از جنگ جهانی اول بود که رغبت عمومی برای برگزاری مسابقات شنا بیشتر شد .در این میان،استانداردهای مرتبط با استخرها نیز تدوین و منتشر شد و ضرورت آموزش صحیح فنون شنا اهمیت دو چندان پیدا کرد.پس از جنگ جهانی دوم،گراش عمومی برای ساخت استخرهای خانگی نیز افزایش یافت و استخرها جای خود را در ساختمان های مسکونی نیز باز کردند.

انواع استخرها:

استخرهای اقیانوسی
این دسته از استخرها در شهرهای ساحلی و در کنار اقیانوس ها یا دریاها ساخته می شوند.آب مورد نیاز این استخرها به وسیله جزر و مد آب در طول شبانه روز تامین می شود.آب اضافی نیز از دیواره استخر سرریز نموده و به دریا می ریزد.

فصل اول:

نیم نگاهی به استخرها

استخر سازه ای مصنوعی است که مانند یک مخزن سرباز ،آب مورد نیازی که برای مقاصد مختلف مورد استفاده قرار می گیرد را در خود نگه می دارد.به ظور کلی استخرها از نظر کاربری،نوع مصالح به کار رفته در سازه استخر و موقعیت استخر نسبت به سطح زمین در گروههای مختلفی تقسیم بندی می کنند.

استخر در گذر تاریخ
در روم و یونان باستان از استخرهای مصنوعی برای مقاصد ورزشی و نظامی و به منظور آموزش مهارت های آبی استفاده می شد.
فرهنگ واژگان فارسی نیز استخر به معنی آبگیر ،تالاب و حوض بزرگی که آب بسیار در آن جمع می شود آمده است

استخرهای خصوصی
به طور کلی ،ابعاد استخرهای خصوصی کوچکتر از استخرهای عمومی در نظر گرفته می شود.استخرهای خصوصی یا خانگی معمولا در ابعاد m*9.6m(16ft*320ft)4.8تاm*12m(20ft*40ft)6ساخته می شوند،ر حالی که استخرهای عمومی معمولا ازm(82ft) 25کمتر نیست.
استخرهای خصوصی را می توان در دو نوع دائمی و یا موقتی ساخت.استخرهای موقتی که پایین تر از سطح زمین قرار می گیرند را می توان در فصل زمستان جمع کرد و دوباره در فصل تابستان در محل خود مستقر نمود.

استخرهای عمومی
استخرهای عمومی اغلب زیر مجموعه ای از مراکز ورزشی هستند که در آنها قسمت های مختلفی مانند استخر آب گرم،استخر سرپوشیده،استخر سرباز،استخر کودکان و غیره در نظر گرفته می شود.استخرهای سرباز معمولا در مناطق گرمسیر مورد استفاده قرار می گیرند.در استخرهای بزرگ و عمیق معمولا سکوی شیرجه در نظر گرفته می شود.البته سکوی شیرجه تنها باید در استخرهای با عمق کافی تعبیه شود،به طوری که شیرجه زدن افراد خطری را برای آنها ایجاد نکند.

استخرهای قهرمانی
مشخصات استخرهای قهرمانی که در مسابقات بین المللی مورد استفاده قرار می گیرند توسط فدراسیون شنا تعیین می شود.بر مبنای استانداردهای این فدراسیون ،طول استخرهای قهرمانی m(164ft)50یاm(82ft)25 و حداقل عمق آنهاm(4.4ft) 1.35باید باشد.برای انکه امکان برگزاری مسابقات در تمام طول سال وجود داشته باشد،استخرهای قهرمانی معمولا به صورت سرپوشیده ساخته شده و محوطه داخل استخر به سیستم گرمایشی مناسب تجهیز می شود.

استخرهای درمانی
بهره گیری از خواص درمانی آب از سالیان بسیار دور مورد توجه بشر بوده است ،به طوری که پیشینه آن به حدود چهار هزار سال پیش از مسیح باز می گردد.آب درمانی عبارت است از به کارگیری یخ ،بخار یا آب گرم یا سرد به طوری که هدف از ان بهبود وضعیت جسمانی ،از بین بردن ناراحتی های فیزیکی و بهبود عملکرد بدن باشد.

استخرهای درمانی را می توان در گروههای زیر جا داد:
-استخرهای آبگرم(خود به دو گروه استخرهای گردابی و استخرهای هوایی تقسیم می شوند)
-سونای خشک و بخار
-حوضچه های آب سرد
-استخرهای آب گرم طبیعی

استخرهای گردابی که گاهی اوقات کمام های گردابی نیز خوانده می شوند،همان استخرهایی هستند که بین عامه مردم به جکوزی شهرت دارند.
واژه جکوزی در واقع از نام شرکتی به همین نام گرفته شده که توسط هفت برادر ایتالیایی در کشور آمریکا ساخته شده است.
استخرهای گردابی برای اولین بار توسط شرکت جکوزی به تولید انبوه رسید و بدین ترتیب بود که خیلی زود در سراسر جهان این استخرها با نام جکوزی شناخته شدند.

جکوزی ها در واقع زیر مجموعه ای از استخرها هستند که برای آب درمانی به ویژه ماساژ آبی مورد استفاده قرار می گیرند.در جکوزی ها آب از طریق تعدادی نازل با فشار زیاد به داخل استخر هدایت می شود که این جریان آب پر فشار علاوه بر خواص درمانی در قسمت های مختلف مانند گردن ،پشت پاها،تاثیر آرام بخش و لذت بخشی نیز دارد.
استخرهای هوایی که به آنها حمام های هوا نیز گفته می شود شباهت بسیار زیادی به جکوزی دارند.تفاوت مهم این استخرها با جکوزی آن است که در استخرهای هوایی ،به جای آب هوا از طریق نازل های تعبیه شده در کف استخر به داخل آب دمیده می شود که موجب ایجاد تلاطم خفیف و تاثیر ماساژگونه بسیار ملایمی بر روی پوست می شود.
به لحاظ اقتصادی استخرهای هوایی پر هزینه تر از استخرهای گردابی هستند و در شرایط یکسان پمپ بزرگتری باید در آنها مورد استفاده قرار گیرد که علت آن این است که در استخر هوایی جریان هوا از کف استخر که تحت بیشترین فشار قرار دارد به داخل کاسه استخر دمیده می شود بنابراین برای ورود هوا به داخل استخر فشار ناشی از وزن تمام آب باید توسط پمپ خنثی شود.
به تدریج که حباب های هوا به سمت بالا حرکت می کنند ،فشار وارد بر ان ها نیز کمتر می شود و بدین ترتیب است که حکباب ها منبسط می شوند تا در نهایت در سطح آب از بین رفته و وارد هوا می شوند.

درست است که استخرهای گردابی و هوایی هر دو خواص درمانی نیز دارند ولی تکیه بر خواص درمانی در استخرهای هوایی بسیار بیشتر از استخرهای گردابی است.از این جهت بسیار بعید است که در مجموعه های ورزشد و استخرهای عمومی که صرفا برذای ورزش و تفریح در نظر گرفته شده اند،با استخرهای هوایی مواجه شوید .این استخرها امروزه تنها در مراکز آب درمانی و مراکز توان بخشی مورد استفاده قرار می گیرند.

علی رغم آنکه سونا در گروه استخرها جای نمی گیرد ولی به عنوان مکان های جانبی استخر و در گروه کاربرد های آب درمانی جای می گیرد.
سونا خود به دو گروه سونای خشک و بخار تقسیم می شود.در سونای خشک از هوای گرم و خشک برای افزایش دمای محیط و افزایش شدت تعریق بدن استفاده می شود.

در سونای خشک بدن در رطوبت نسبی بسیار پایین در معرض دمای یاد شده قرار می گیرد و به این ترتیب علی رغم دمای بسیار بالای هوا،شرایط آسایش انسان بر روی نمودار سایکومتریک در منطقه مناسبی قرار می گیرد،به طوری که انسان قادر به تحمل این هوا خواهد بود.
اما وضعیت در سونای بخار کمی متفاوت است .در سونای بخار افزایش تعریق با استفاده از بخار گرم با دمای تقریبی ۵۰-۴۰درجه سانتی گراد در رطوبت نسبی تقریبا ۱۰۰%انجام می گیرد.در صورتی که دمای بخار از محدوده یاد شده بیشتر باشد،مشکلات متعددی از قبیل تورم،ایجاد تاول و سوختگی پوست برای افراد ایجاد می شود.

استفاده از سونای خشک برای افرادی که دارای ناراحتی ریوی هستند چندان توصیه نمی شود چرا که شرایط سونای خشک موجب تحریک ریه و وخیم تر شدن بیماری فرد می شود.

حوضچه آب سرد نیز یکی دیگر از انواع استخرهای درمانی هستنتد.آب سرد علاوه بر خواص آرام بخش ،تاثیر بسیار مطلوبی بر کاهش تورم و التهاب پوست دارد.
همچنین برای رفع سردرد یا کاهش دمای بدن افراد بیمار نیز گاهی از این استخرها استفاده می شود.
استخرهای طبیعی نیز نوعی دیگر از استخرهای درمانی است که در آنها معمولا آب گرم مملو از مواد معدنی از درون زمین می جوشد.این دسته از استخرها نیز جایگاه قابل توجهی در آب درمانی دارند.در برخی از استخرهای مصنوعی نیز برای درمان بیماران ،مواد مختلفی به منظور دستیابی به هدف خاص به آب تزریق می شود که هدف از آن تنها استفاده درمانی است.

آبگیرهای طبیعی
آبگیرهای طبیعی که گاهی به آنها استخرهاب بدون لبه یا استخرهای بیکران نیز گفته می شود،گروهی از استخرها هستند که هیچ مرز مشخصی برای آنها قابل تعیین نیست.
این آبگیرها معمولا در بستر کهها ،سواحل اقیانوس ها،دریاها و قله کوهها شکل می گیرند.
در آبگیرهای مصنوعی معمولا از دو سیستم گردش آب متفاوت استفاده می شود.یکی از این سیستم های مشابه با سیستم گردش آب متداول استخرهاست که در آن آب استخر پس از عبور از فیلترها و گرمکن به قسمت اصلی استخر پمپ می شود.سیستم دومی که در این استخرها به کار گرته می شود،سیستم گردش آب در کناره های آبگیر است.

در این سیستم آب پس از عبور از فیلترها در مجرای جمع آوری انباشته شده و سپس توسط پمپ به استخر فوقانی ارسال می شود.

انواع استخرها از نظر جنس سازه عبارتند از:
-استخرهای بتنی
-استخرهای آب بندی شده با وینیل
-استخرهای فایبر گلاس
-استخرهای فلزی
-استخرهای چوبی

استخرها از لحاظ موقعیت قرار گیری استخر نسبت به سطح زمین نیز در دو گروه زیرتقسیم بندی می شوند:
-استخرهای زمینی
-استخرهای رو زمینی
استخرهای زمینی آن دسته از استخرهایی هستند که پس از حاک برداری و حفر گودال در زمین ساخته می شوند.در حالی که استخرهای روزمینی معمولا بر روی یک فونداسیون یا سکو،بالاتر از سطح زمین قرار می گیرند.این دسته از استخرها به ویژه در مناطقی که گودبرداری زمین به دلیل مشکلاتی مانند یخ زدن خاک امکان پذیر نیست مورد استفاده قرار می گیرند .ساختار برخی از این استخرها به گونه ای است که می توان انها را به راحتی از مکانی به مکان دیگر منتقل نمود.
برای مثال در فصل زمستان و یخ بندان به راحتی می توان این استخرها را جمع کردو یا در هنگام مسافرت انها از خانه ای به خانه دیگر منتقل کرد.
جانمایی استخر
استخرهای سر پوشیده و سرباز هرکدام مزایا و معایبی دارند.سرپوشیده یا سرباز بودن استخرها بیشترین تاثیر را بر وضعیت معماری و سازه ساختمان خواهد شد.
جانمایی استخرهای سرپوشیده
در سال های اخیر برای آنکه امکان بهره برداری از استخر در تمام سال وجود داشته باشد تمایل کارفرمایان بیشتر به ساخت استخرهای سرپوشیده بوده است.
اولین مزیت استخرهای سرپوشیده آن است که در تمام طول سال می توان از ان استفاده کرد.در حالی که دوره کارکرد استخرهای سر باز در طول سال معمولا بیشتر از صد و پنجاه روز نیست.
در استخر روباز مشکلاتی مانند انجماد آب،کثیف شدن کف و جداره استخر به واسطه عوامل خارجی ،تغییر رنگ اب به دلیل ریزش برگ و صمغ درختان به داخل استخر و مشکلاتی از این دست کمتر است.
البته استخرهای سرپوشیده نیز به نوبه با مشکلاتی همراه هستند.

در استخرهای سرپوشیده،درست همانند فضاهای بسته داخل ساختمان برای آنکه شناگران احساس راحتی و آسایش کنند،باید وضعیت داخل سالن استخر به لحاظ دما،رطوبت نسبی،کیفیت هوای داخل،روشنایی و عواملی مانند آن در زضعیت مطلوبی باشد.

مهم ترین ملاحظاتی که باید در طراحی استخرهای سرپوشیده در نظر گرفت را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱-کنترل وضعیت هوای داخل استخر از نظر دما و رطوبت نسبی با استفاده از روش های مختلفی مانند تهویه ،رطوبت گیری و گرمایش هوای استخر
۲-تامین روشنایی مورد نیاز در فضای داخل استخر
۳-تامین الزامات سازه ای مورد نیاز برای جلوگیری از نشت آب استخر به سایر قسمت های ساختمان.
یکی از مهم ترین مشکلاتی که طراحان در استخرهای سرپوشیده با ان روبرو هستند،تامین آسایش حرارتی شناگران است.کنترل وضعیت هوای داخل استخر علاوه بر تامین آسایش شناگران به افزایش عمر مفید ساختمان و تجهیزات موجود در آن نیز کمک می کند.

محیط گرم و مرطوب استخرهای سرپوشیده شرایط مناسبی را برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می آورد.ضمن انکه ورود هوای آلوده و مرطوبی که حامل باکتری های بیماری زاست سلامت شناگران را نیز به خطر می اندازد.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سرپوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
در سالهای اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.

استفاده از پنجره های بزرگ ،نمای تمام شیشه ای ،نورگیرهای سقفی و مانند آن،علاوه بر کاهش انرژی مصرفی به واسطه کاهش نیاز به تاسیسات روشنایی،از نظر روحی برای شناگران و کارکنان استخر که تمام روز در محیطی بسته کار می کنند مطلوب است.
یکی از مشکلات یادشده خیره کنندگی نور خورشید در اثر بازتاب ان توسط سطوح براق ،اجزای مرطوب داخل مجموعه و سطح آب است.

ساده ترین راه برای کاهش خیره کنندگی نور ،خارج کردن مسیر بازتاب نور از میدان دید افراد داخل سالن است.چرا که اگر نور منعکس شده در میدان دید افراد قرار نگیرد ،بخش عمده ای از خیره کنندگی آن نیز از بین می رود.

بهترین ایده ای که تیم معماری می تواند ازآن استفاده کند،قرار دادن شیشه های ساختمان در پشت سر تماشاچیان است.به این ترتیب نور از پشت سر افراد به ساختمان وارد شده و به نوعی فضای سقف را جارو نموده ور در نهایت به صورت غیرمستقیم سطح استخر را نیز روشن می کند بنابراین با قرار گیری منبع نور در پشت سر تماشاگران ،نور از میدان دید افراد خارج شده و مشکلاتی مانند بازتاب شدید و خیره کنندگی نور به حداقل می رسد.

رعایت نکات زیر می تواند تا حد زیادی احتمال بروز مشکلات مرتبط با بازتاب خیره کننده نور را کاهش دهد:
-به حداقل رساندن تضاد رنگ بین محل قرار گیری شیشه و دیوارها و کف طبقات مجاور به آن.
-پوشاندن قسمت های شیشه ای درها و پنجره ها با استفاده از پرده ،کرکره یا سایبان.

-استفاده از شیشه های مات یا تیره ببرای درها و پنجره هایی که با خارج ساختمان در ارتباط هستند.
-استفاده از شیشه های رفلکس که بخشی از نور را منعکس می کنند.البته در صورت استفاده از این شیشه ها باید ملاحظات انعکاس نور در فضای خارج ساختمان نیز مورد ارزیابی قرار گیرد.
-استفاده از شیشه های جاذب نور که بخشی از نور خورشید را به خود جذب نموده و اجازه عبور به آن را نمی دهند.

به عنوان یک توصیه کلی استفاده از سقف ها ی کاذب برای استخرهای سرپوشیده چندان توصیه نمی شود.چرا این کار به منزله ایجاد یک منطقه تهویه نشده در استخر است که احتمال مشکلاتی مانند تقطیر آب و خوردگی در آن بسیار زیاد است.
بنابر این در صورتی که استخر با سقف کاذب اجرا شده باشد ،این قسمت نیز باید درست همانند فضای داخل استخر تهویه شود.
نورگیرهای سقفی با تمام مزایایی که برای تامین روشنایی داخل استخر در طول روز دارند،از دیدگاه تهویه مطلوب گزینه مناسبی به شمار نمی روند.چرا که سطح این نورگیرها به ویژه در مناطق سردسیر خیلی زود در معرض بخار
آب تقطیر شده قرار می گیرد.همچنین مقدار زیاد هوای رفت مورد نیاز برای جلوگیری از تقطیر روی این نورگیرها اغلب یکی از چالش های طراحی شبکه کانال به شمار می رود.

با تمام مشکلاتی که استفاده از نور طبیعی در سالن استخر به همراه دارد،نمی توان با دادن یک حکم کلی صورت مساله را پاک کرد و همگان را به عدم استفاده از این روش ترغیب کرد.بلکه در صورت به کارگیری این روش ،تمامی ملاحظات یاد شده باید مورد توجه باشد.در واقع این روش ،بار اصلی بر دوش تیم معماری است که با خلاقیت خود روشی را برای استفاده غیر مستقیم از این نور فراهم آورد.

جانمایی استخرهای سرباز
انتخاب محل استخرهای سرباز معمولا با محدودیت های خاصی همراه است.
در در اغلب اوقات،نقشه کلی استخر باید بر مبنای نقشه ساختمان اصلی که معمولا یک مجموعه ورزشی است ارائه شود.البته گاهی اوقات نیز استخرهای سرباز خصوصی درداخل باغ یا حیاط ساختمان ها احداث می شوندکه شرایط انها کمی با استخرهای عمومی متفاوت است.

ملاحظاتی که باید در هنگام تعیین محل استخرهای سرباز رعایت شود را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موقعیت استخر باید به گونه ای انتخاب شود که کاسه استخر و پیرامون ان به ویژه در زمان بعد ازظهر و عصر بیشترین نورگیر را داشته باشد.به منظور حداکثر بهره وری از گرمای خورشید کاسه استخر از سمت جنوب و غرب باید بیشترین نورگیر را داشته باشد.
-پیش از تعیین محل استخر باید آزمایش های کافی در زمینه مشخصات خاک منطقه انجام شود.چرا که مشخصات خاک تاثیر قابل ملاحظه ای بر هزینه ساخت و اجرای استخر بر جای خواهد گذاشت.

-حتی الامکان باید از ساخت استخر در مجاورت درختان بلند یا نهال هایی که در آینده به درختانی تنومند تبدیل می شوند اجتناب کرد.چرا که با تدریج با رشد این درختان ریشه آنها رشد کرده و بیشتر در خاک نفوذ می کند و در صورتی که سازه استخر در نزدیکی انها قرار گرفته باشد،احتمال آسیب فونداسیون استخر،خطوط تخلیه و سیستم لوله کشی افزایش می یابد.

-در نظر گرفتن موانعی مانند حصار بزرگ،دیوار باغ یا بخشی از ساختمان اصلی که همانند یک بادشکن طبیعی عمل می کندیک مزیت برای استخرهای سرباز به شمار می رود.به طوری که با کاهش جریان هوا بر روی کاسه استخر نرخ تبخیر آب و اتلاف حرارت آن به میزان زیادی کاهش می یابد .ضمن آنکه شناگران که بابدن خیس از آب خارج می شوند ،کمتر در معرض جریان هوا قرار گرفته و بیشتر از محیط استخر لذت می برند.

برای استخرهای سرباز خصوصی نیز می توان پیرامون کاسه استخر را با کاشت بوته ها و نهال های مناسب که علاوه بر مزایای یاد شده بهتر است جانمایی کاسه استخر به گونه ای انجام شود که مسیر جریان باد به سمت استخر توسط یک سازه محدود شود.

-تعیین مسیر عبور تخلیه ،خط آب رفت،انشعاب های برق و خط لوله گاز باید با حداکثر دقت ممکن انجام پذیرد.
-محل قرار گیری استخرباید به گونه ای باشد که فضای کافی برای انتقال مواد و تجهیزات مورد نیاز به داخل سایت وجود داشته باشد.
-در کنار استخر یا ساختمان اصلی مجموعه باید محلی برای نگهداری تجهیزات،ذخیره مواد تمیز کننده و مواد شیمیایی مورد استفاده برای تصفیه آب در نظر گرفته شود.
-برای استخرهای عمومی طراحی استخر و فضای جانبی آن باید به گونه ای انجام شود که رختکن مجموعه حتی الامکان در نزدیکترین فاصله ممکن تا کاسه استخر قرار داشته باشد.
-در ساختمان های مسکونی و هتل ها ،وضعیت محوطه ای که استخر در آن قرار می گیرد باید در نظر گرفتن شرایط منطقه ،وضعیت کلی مجموعه و با حداکثر دقت ممکن انتخاب شود.
– به عنوان یک طراح در نظر داشته باشید که در بسیاری از مواقع کارفرمایان لزوما افراد فنی نیستند.در چنین مواقعی اکتفا کردن به نقشه های فنی دو بعدی برای نشان دادن وضعیت نهایی استخر پس از ساخت به آنها کافی نیست و همین مساله ممکن است در آینده مشکلاتی را ایجاد کند.بنابراین پیش از شروع کار بهتر است یک ماکت یا طرح سه بعدی کامپیوتری آماده کنید تا مطمئن شوید طرح مورد تایید کارفرما است.
-برای استخرهای سرباز باید سرویس های بهداشتی و انشعاب برق مورد نیاز نیز تامین گردد.این نکته گاهی در هنگام ساخت استخرهای خصوصی به کلی نادیده گرفته می شود.
بنابراین اولین مرحله پس از مشخص کردن سرباز یا سرپوشیده بودن استخر،جانمایی آن و طرحی محیط پیرامون کاسه استخر است.

پلان و نقشه استخرها
در چند دهه گذشته تمایل عمومی از استخرهای قهرمانی و استخرهای ویژه مسابقات شنا بیشتر به جنبه های تفریحی آن سوق پیدا کرده است.به طوری که استخرهای کم عمق باشکل های متنوع و امکانات جانبی متعدد نظیر جکوزی ،حوضچه آبسرد،سونای خشک،سونای بخارو امکانات دیگری مانند انها طراحی و ساخته شده اند.

مهم ترین عواملی که باید در ساخت استخرهای شنا مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-پایداری سازه
-قابلیت دوام سازه
-مقاومت سازه در برابر نفوذ آب

بررسی دقیق محل ساخت استخر و وضعیت خاک آن باید در مراحل اولیه طراحی انجام گیرد.دلایل بسیار زیادی برای بازدید و بررسی دقیق محل سایت وجود دارد که مهم ترین آنها عبارتند از:

۱- به دست آوردن اطلاعات کافی در زمینه وضعیت خاک منطقه ،خواص فیزیکی و شیمیایی آن وارائه اطلاعات کافی به طراح برای تصمیم گیری درباره نوع و ابعاد فونداسیون مورد نیاز و سایر اجزای سازه استخر که پس از گودبرداری در زیر زمین قرار می گیرند.

۲- آگاهی از وضعیت مواد خطرناک و سمی موجود در خاک و کسب اطمینان از این که خاک و آب منطقه با سازه استخر سازگاری دارد.

۳- به منظور دستیابی به اطلاعات کافی برای اجرای پروژه و مشکلاتی که ممکن است در حین کار به وجود آید ،جمع آوری اطلاعات یاد شده برای پیمانکاران به منظور تعیین زمان و هزینه اجرای پروژه بسیار مهم است.

تخلیه آب های زیر سطحی
اصلی ترین دلایل ضرورت تخلیه آب های زیر سطحی در محل ساخت استخر را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱-کاهش دائمی سطح آبهای زیرزمینی سایت
۲-جلوگیری از تجمع آبهای زیر سطحی در زیر پوسته استخر و وارد کردن فشار به آن که در نهایت موجب ایجاد نیروی بسیار شدید رو به بالا و آسیب دیدن سازه استخر می شود.

برای تخلیه آب های زیر سطحی محل ساخت استخرها معمولا از لوله های سفالی بدون لعاب یا لوله های پلیمری استفاده می شود.در مواردی که خاک منطقه دانه های ریزی دارد ،می توان از لوله های بتنی توپر یا لوله های سفالی لعاب دار به همراه اتصالات درز باز استفاده کرد.
البته لوله های بتنی تو پر در صورتی که با روکش های مناسب محافظ نشوند ،در معرض آبهای زیر زمینی آسیب می بینند.

طرح کلی تخلیه آبهای زیر سطحی محل ساخت استخر به وضعیت سایت بستگی دارد.در بسیاری از موارد ،می توان سیستم تخلیه را در پیرامون کاسه استخر اجرا کرد.


معیارهای طراحی استخرها
اولین نکته ای که در طراحی استخرها از دیدگاه معماری و سازه باید مد نظر قرار گیرد آن است که حتی ابعاد کوچکترین استخرها نیز باید چندین برابر قد یک شناگر بالغ باشد.

به طوری که شنا کردن فرد حتی برای مسافتی کوتاه در ان امکان پذیر باشد.
بر همین اساس ،حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیبm(19.7ft) 6وm(13.1ft)4با حداقل عمق m(3.3ft)1است.
به عنوان یک قاعده سر انگشتی برای تامین شرایط آسایش افراد در داخل استخر مساحت کاسه استخر بر اساس تعداد افرادی که قرار است به طور همزمان در آن شنا کنند به ازای هرنفر حداقل باید۴٫۵متر مربع در نظر گرفته شود.

شکل و ابعاد استخرهای شنا
ابعاد استخرهای قهرمانی ،آموزشی و شیرجه در سطح بین المللی باید بر مبنای استانداردهای منتشر شده از سوی فدراسیون جهانی شنا تعیین شود.
در واقع این کاربری استخر است که اصلی ترین معیار برای تعیین شکل و ابعاد به شمار می رود.
برای مثال در صورتی که قرار است از استخر صرفا برای مقاصد آموزشی استفاده شود ،بهترین انتخاب استخری به شکل مستطیل است .
برای استخرهای صرفا تفریحی نیز می توان از شکل های متنوع و ترکیبی استفاده کرد.

علاوه بر کاربری جنس سازه و پوسته استخر نیز برانتخاب شکل استخر تاثیر می گذارد.استخرهایی که از جنس بتن مسلح ساخته می شوند را تقریبا می توان به هر شکلی ساخت.ولی هزینه ساخت استخرهای به شکل نامتداول به دلیل هزینه بالا ی آرماتوربندی و قالب های بتنی بسیار بیشتر از استخرهای با شکل متداول خواهد بود که با بتن پاشیدنی ساخته می شوند.

استخرهای عمومی

معیارهای کلی که باید برای طراحی استخر های عمومی مورد توجه قرار گیرند را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱-امکان دسترسی شناگران به وسائل حمل و نقل عمومی
۲-در نظر گرفتن فضایی مناسب برای پارک کردن وسائل نقلیه شخصی شناگران
۳-دسترسی به امکانات رفاهی مانند آب آشامیدنی ،برق ،گاز و تلفن
۴-دسترسی به تجهیزات کمک های اولیه ،مراکز آتش نشانی،سیستم های اطفای حریق،مراکز درمانی و آمبولانس
۵-وضعیت زمینی است که قرار است استخر در آن احداث شود از دیدگاه شرایط کلی خاک،مواد شیمیایی خورنده و آلاینده های موجود در آن.

شکل و ابعاد استخرهای عمومی

بر مبنای استاندارد های قدیمی تر استخرهای عمومی به صورت مستطیل یا Lشکل ساخته می شد.
در برخی از استخرهای عمومی بزرگ نیز دو انتهای استخر به صورت کم عمق و بخش میانی آن به صورت عمیق ساخته می شود.در استخرهای Lشکل نیز می توان طول کوتاهتر را به بخش کم عمق و طول بلندتر را به بخش عمیق استخر اختصاص داد.

استخرهای عمومی استاندارد مسابقات شنا نیز معمولا به طول m(82ft)25با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می شوند.
امروزه استخرهای شنا بیشتر به عنوان یک محیط تفریح و استراحت مورد استفاده قرار می گیرند و این تفریح بیش از آن که به واسطه شنا کردن افراد در داخل آب باشد،متاثر از فضای پیرامون استخر و امکانات جانبی آن است.

برخی از استخرهای عمومی از امکاناتی مانند تجهیزات تولید موج مصنوعی ،سرسره های آبی،سونای خشک،سونای بخار،جکوزی،باشگاه بدنسازی،بوفه،نورپردازی و یا حتی پخش موسیقی در سالن استخر نیز بهره می گیرند.


استخرهای قهرمانی
به طور کلی طول استخرهای قهرمانی بر اساس مسافت بلند و مسافت کوتاه به ترتیبm(164ft)50وm(82ft)25در نظر گرفته می شود.
حداقل عمق این استخرها باید m1باشد.هرچند که برای استخرهای با عرض بزرگتر بهتر است حداقل عمقm(3.9ft) 1.2رعایت شود.
عرض استخرهای قهرمانی برای شش مسیر مسابقه بایدm(42.7ft)13 و برای هشت مسیر مسابقه بایدm(3.9ft) 17باشد.

استخرهای شیرجه
استخرهای شیرجه در واقع زیر مجموعه ای از استخرهای قهرمانی به شمار می آیند که به طور خاص برای برگزاری مسابقات شیرجه در کنار مجموعه اصلی شدن وضعیت استخر اصلی امکان پذیر خواهد بود.حداقل فاصله این استخر تا سایر استخرها بایدm(16.4ft) 5باشد.

استخرهای ورزش های آبی
تعدادی از استخرها برای فعالیت ها و ورزش های آبی مانند واتر پولو،حرکات موزون داخل آب و آموزش فعالیت های زیر آبی مانند غواصی مورد استفاده قرار می گیرند.

استخرهای واترپولو
عمق استخرهای واتر پولوی استاندارد برای بازی های المپیک حداقلm(5.9ft) 1.8و برای رده های سنی پایین حداقلm(3.9ft) 1.2باید باشد.
استخرهای واتر پولو بر روی سطح اب و در کناره های استخر علامت گذاری می شوند.فضای استخر بین دو دروازه نیز باید برای حرکت آزاد داوران در راستای زمین مسابقه کاملا باز باشد.

استخرهای آموزش غواصی
در حال حاضر فعالیت هایی مانند غواصی در اقیانوس ها ،دریاها و رودخانه ها در قالب کارهای تحقیقاتی و تفریحی بسیار رونق پیدا کرده است.
بسیاری از آموزش های مورد نیاز این غواصان در استخرهای مخصوصی که به همین منظور طراحی و ساخته شده اند انجام می گیرد.
استفاده از استخرهای عمومی برای انجام این اموزش ها معمولا به دلیل تداخل در نوع کاربری و مشکلاتی که متعاقب آن برای مجموعه ایجاد می شود توسط مدیران مجموعه ورزشی مجاز نیست.ضمن آنکه در استخرهای عمومی احتمال آسیب دیدن بدنه استخر و مسیر های جانبی کاسه استخر توسط تجهیزات غواصی بسیار زیاد است.

استخرهای آموزشی
برای استفاده افرادی طراحی می شوند که یا اصلا با فنون شنا آگاهی ندارد یا بسیار مبتدی هستند.بنابراین به منظور ازایش ایمنی این استخرها ترجیحا باید از استخرهای اصلی جدا شوند.
کف این استخرها از یک سمت به صورت پلکانی ساخته می شود تا افراد مبتدی که برای اولین بار وارد آب می شوند بتوانند به تدریج با محیط آب و شرایط حاکم بر آن آشنا شوند.گاهی اوقات نیز برای فراهم آوردن امکان استفاده معلولان از استخر ،یک سطح شیب دار در نظر گرفته می شود.

اولین اصلی که در تمامی استخرهای آموزشی باید مد نظر قرار گیرد،ایمن بودن استخر برای شناگران مبتدی است که همگی به فنون شنا آگاه نیستند و یا تازه شنا کردن را آموخته اند.

استخرهای درمانی
اولین نکته در مورد استخرهای درمانی آن است که به دلیل کاربری خاص ،جز در موارد بسیار نادر تمامی استخرهای درمانی به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
استخرهای درمانی معمولا در ابعادm(32.8*16.4) 5*10وبا عمقی بین ۱٫۵۰-۰٫۹۰متر طراحی و ساخته می شوند.

۱- کف این استخرها باید با شیب کاملا یکنواخت و ملایم ساخته شود.توجه داشته باشید که هدف از شیبدار کردن این استخرها صرفا تسهیل در تخلیه آب استخر است .
۲- کف این استخرها و تمامی مناطق مرطوب استخرهای درمانی باید با سرامیک ها و کاشی های غیر لغزنده یا موزاییک پوشیده باشد.
۳- در صورتی که سطح استخر با سطح تراز کف یکسان نباشد ،برای بهبود وضعیت گردش آب در خروجی اسکیمرها باید از کانال های سرامیکی براق استفاده شود.
۴-دوره تعویض آب استخر نباید بیش از سه ساعت باشد.برخی از استخرهای درمانی نیز بر مبنای دوره تعویض آب یک ونیم ساعت طراحی می شوند.
۵-دمای آب استخر و دمای هوای سالن استخر ور ختکن باید بیش از دمای متداول استخرهای شنا باشد.به طوری که در بسیاری از استخرهای درمانی دمای آب بین۳۳-۲۹درجه سانتی گرادو دمای هوای سالن تقریبا۲۹-۲۷درجه سانتی گراد نگه داشته می شود.
۶-از آنجا که کاربران استخرهای درمانی معمولا افراد کم توان ،معلول یا سالمند هستند،باید تمهیدات لازم برای مسیر عبور و مرور این افراد از رختکن تا استخر و خروج آسان آنها از داخل آب پیش بینی شود.

رختکن استخرها
در حال حاضر در بسیاری از استخرهای نوساز ،رختکن های مجزایی با سالن های بزرگ به همراه چند ردیف اتاقک کوچک جایگزین شده اند.
در این سالن ها فضای رختکن به دو بخش مجزای خیس و خشک تقسیم می شود.

توالت های استخر
توالت های استخر باید بین رختکن و استخر در نظر گرفته شوند.در حال حاضر بر مبنای بسیاری از استاندارد های بین المللی در نظر گرفتن حوضچه ای برای شستشوی پای شناگران پیش از ورود به استخر الزامی نیست،ولی
می توان از این روش یا روش شستشوی پاششی استفاده کرد.بخش خشک کردن مو نیز باید حتی الامکان نزدیک به رختکن مجموعه باشد تا شناگران پس از تعویض لباس بتوانند موی سر خود را نیز خشک کنند.

موتورخانه استخرها
برای طراحی موتورخانه استخر باید به مسائل مختلفی مانند موقعیت موتورخانه،اندازه،امکان دسترسی و امکان تعمیر و نگهداری آن توجه شود.
مهم ترین معیارها که باید هنگام طراحی استخر مدنظر قرار گیرد شامل موقعیت،اندازه ،قابلیت دسترسی و مجزا بودن آن از سایر قسمت ها می شود.

صرف نظر از نوع استخر در مرحله طراحی موتورخانه آن باید به مسائل مختلفی توجه شود:
۱-اندازه و موقعیت موتورخانه نسبت به مجموعه
۲-محل قرار گیری کاسه استخر و چگونگی اجرای سیستم های لوله کشی و شبکه کانال
۳-وضعیت دسترسی به موتورخانه
۴-امکان کاربری و نگهداری ساده از تجهیزات
۵-در نظر گرفتن یک فضای محافظت شده و بسته برای نگهداری مواد شیمیایی
۶-امکان تخلیه فاضلاب موتورخانه
۷-وضعیت محیط موتورخانه از نظر دما ،رطوبت ،تهویه و سروصدا
۸-در نظر گرفتن ملاحظات الکتریکی

به طور ایده آل ورودی موتورخانه باید از ورودی اصلی ساختمان جدا باشد.به طوری که تکنیسین تعمیر و نگهداری قادر باشد بدون ورود به ساختمان وارد موتورخانه شود.همچنین برای موتورخانه نیز باید یک دریچه کفشور در نظر گرفته شود.

دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر
در صورتی که دال معابر و کف مناطق مرطوب استخر برای ایجاد فضای کافی برای منظوری خاص مانند انبار کردن مواد شیمیایی تصفیه آب استخر ،اجرای موتورخانه یا غیره به صورت معلق اجرا شود،طراحی و ساخت آنها باید طوری انجام شود که حداکثر مقاومت ممکن در برابر نفوذ آب را داشته باشند.
نفوذناپذیری دال هایی که به صورت یکنواخت برروی زمین اجرا می شوند در برابر آب ضرورتی ندارد .طراحی و روش ساخت این دال ها نیز به سرباز یا سرپوشیده بودن استخر بستگی دارد.

تخلیه آب مسیرهای گذر کنار استخر و مناطق مرطوب
در موتردی که مسیرهای گذر کنار کاسه استخر یا مناطق مرطوب بخشی از مجموعه استخر را تشکیل می دهند،آب انباشته شده در این قسمت ها نباید به سیستم گردش آب استخر هدایت شود.ولی این آب باید به خط تخلیه اصلی ساختمان متصل گردد.

پوشش سطوح پیرامون کاسه استخر

جانمایی مناسب کاسه استخر و کمی خلاقیت در طراحی آن موجب می شود یک سایت خسته کننده ومعمولی تبدیل به یک استخر بسیار زیبا و جذاب شود.حققت امر این است که به جز استخرهای قهرمانی و استخرهای با کاربرد خاص،مردم اکثرا برای تفریح و استراحت و گذراندن اوقاتی خوش به استخر می روند.بنابراین طراحی داخلی،نمای فضای پیرامون استخر،امکانات رفاهی و جذابیت های ظاهری که موجب ایجاد جلوه ای چشم انداز و زیبا می شود اهمیت بسیار زیادی دارد.

در سایت های شیب دار می توان استخر را بر روی بلندترین نقطه احداث کرد.هر چند در این موارد نیز کاسه استخر باید در زمینی کاملا هموار،مستحکم و یکنواخت ساخته شود.


سقف سالن استخرهای شنای سر پوشیده
به طور کلی ،محیط داخل استخرهای سرپوشیده به دلیل رطوبت بالا ،دمای تقریبا زیاد هوا و ترکیبات خورنده حاوی کلر ،محیطی بسیار خورنده به شمار می رود که تاثیر نامطلوب آن برسطوح فلزی ایجاد می گردد.
تقطیر آب موجود در هوا بر روی دیوارها ،پنجره ها ،سقف و تمامی سطوح داخلی استخر یکی از مشکلاتی است که باید چاره ای برای آن اندیشیده شود.
اما تاثیر نا مطلوب این رطوبت به ویژه به دلیل الگوی جریان هوا در استخرهای سرپوشیده در قسمت سقف سالن و مخصوصا قسمت بالای کاسه استخر بیش از سایر قسمت هاست.

فصل دوم:
جزییات سازه استخرها:

شیب کف استخرها:کف استخرها باید به صورت شیبدار ساخته شود.شیب کف استخرها باید به سمت دریچه تخلیه باشد،به طوری که در صورت لزوم امکان تخلیه آب استخر به راحتی وجود داشته باشد.
به طور تقریبی می توان گفت که شیب کف استخر باید به اندازه ای باشد که نیروی بویانسی تاثیر گذار بر وضعیت تعادل شخص تقریبا به اندازه هفتاد و پنج درصد قد شناگر باشد.اگر شیب کف استخر بیش از این محدوده در نظر گرفته شود،شناگر زودتر تعادل خود را از دست خواهد داد.ازآنجا که نقطه بر هم خوردن تعادل افراد در داخل آب به قد آنها بستگی دارد،توصیه می شود حداکثر شیب کف استخر برای کودکان و شناگرات مبتدی در هر متر حداکثر یک به چهل (بیست و پنج میلی متر در هر یک متر طول )باشد.

شیب کف استخر باید بین دو منطقه علامتی که مشخص کننده عمق استخر هستند به صورت کاملا یکنواخت افزایش یابد.برای افزایش ضریب ایمنی شناگران نیز در کف استخر حتی الامکان باید از کاشی های غیر لغزنده استفاده شود.

لبه بر آمده بر روی جداره استخر
برای تمامی استخرهایی که عمق آنها بیش از m(3.9ft)1.2است برای استراحت شناگران در داخل استخر باید لبه های برآمده ای بر روی جداره داخلی استخرها ایجاد شود.

لبه های برآمده
در مواردی که استخرها اکثرا برای مسابقات و آموزش های قهرمانی مورد استفاده قرار می گیرند،لبه استخرها در تمامی حاشیه ها باید به صورت بر آمده ساخته شود بهطوریکه شناگر قاادر باشد دست خود را به آنها بگیرد.


عایقکاری حرارتی استخر
گاهی برای به حداقل رساندن تلفات حرارتی ،پوسته استخرهای شنا را عایق کاری می کنند.اما حقیقت امر آن است که تلفات گرمایی سطح آزاد آب استخر در مقایسه با تلفات گرمایی ناشی از جداره ها و کف استخر در مقایسه با تلفات گرمایی ناشی از جداره ها و کف کاسه استخر به اندازه ای زیاد است که عملا می توان از تلفات جداره و کف استخر صرفنظر کرد. البته در پروژه هایی که سطح آب زیر زمینی بالاست،مقدار تبادل حرارت آب از طریق جداره ها و کف استخر نیز افزایش می یابد.با این حال در کمتر پروژه ای این کار صورت می گیرد. چرا که با تحلیل اقتصادی پروژه مشخص خواهد شد هزینه ای که باید برای عایقکاری استخر پرداخت شود به مراتب بیشتر از هزینه مقدار ناچیز انرژی تلف شده از این طریق،حتی دردوره چندین ساله است.

کانال های آب حاشیه استخر
برای جمع آوری آبی که از داخل به حاشیه کاسه استخر می ریزد،کانالهای آبی در حاشیه کاسه استخر در نظر گرفته می شود.در نظر گرفتن این کانال ها در استخرهای سرپوشیده از آن جهت اهمیت دارد که در صورت عدم وجود این مجرا،احتمال نفوذ آب به ساختمان و کانال های هوایی که معمولا بر روی کف و دور تا دورکاسه استخر امتداد می یابند افزایش می یابد.

گیره نگهدارنده طناب جداکننده خطوط شنا
این گیره ها برای ثابت نگه داشتن پایه خطوط بر رو سطح آب استخر مورد استفاده قرار می گیرند و معمولا در قسمت پشت لبه بر آمده کانالهای حاشیه استخر تعبیه می شوند.


ساخت استخرها
صرف نظر از کاربری استخرهای شنا،سرپوشیده یا سرباز بودن آنها و سایر عواملی که تا به حال صحبت کردیم،انواع استخرها از نظر جنس سازه را می توان در موارد زیر دسته بندی کرد:
استخرهای بتنی
استخرهای آب بندی شده با وینیل
استخرهای فایبر گلاس
استخرهای فلزی
استخرهای چوبی

پرسش های مهمی که باید در هنگام طراحی سازه استخر مورد توجه قرار گیرد عبارتند از:
-ضرورت و نیاز به تعمیر و نگهداری سازه استخر
-زمان مورد نیاز بین ساخت،بهره برداری،بازسازی و انجام تعمیرات
-عمر مفید سازه پیش از آن که بخش یا تمام سازه آسیب ببیند.


استخرهای بتنی
از میان انواع مختلف استخرها ،استخرهای بتنی از بیشترین انعطاف پذیری برخوردار هستند.به طوری که شکل و طرح اجرا شده در محوطه استخر را می توان با آرماتور بندی مناسب اجرا کرد.
اولین مرحله برای اجرای یک استخر بتنی،تهیه پلانهای مهندسی است.
گودبرداری،آرماتوربندی و ساخت فونداسیون در مرحله بعد و با توجه به پلانهای مهندسی انجام می گیرد.برای آرماتوربندی استخرهای بتنی از میلگردهای فولادی استفاده می شود.قالبهای بتنی استاندارد معمولا از جنس چوب،فایبر گلاس یا فولاد ساخته می شوند.در واقع نوع قالب بندی است که نمای سطح بتن را پس از برداشتن قالب ها تعیین می کنند .پس از پایان آرماتور بندی نیز عملیات بتن ریزی انجام می شود.
پس از عمل آوری بتن که زمان آن متناسب با شرایط آب و هوایی منطقه و ضخامت لایه بتن متغیر است ،نمای سطح با استفاده از روش ها و مواد مختلف شکل می گیرد.

استخرهای بتنی از لحاظ شیوه استفاده از بتن خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم بندی می شوند.
اولین گروه از این استخرها،استخرهای ساخته شده با بتن قالب گیری شده هستند.بسته به نوع قالب های بتنی مورد استفاده ،استخرهای قالب گیری شده نیز به دو گروه یکپارچه و چند تکه طبقه بندی می شوند.
گروه دیگری از از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با استفاده از بتن خود به زیر گروههای مختلفی تقسیم بندی می شوند.

اولین گروه از این استخرها،استخرهای ساخته شده با بتن قالب گیری شده هستند.بسته به نوع قالب های یتنی مورد استفاده،استخرهای قالب گیری شده نیز به دو گروه یکپارچه و چند تکه طبقه بندی می شوند.
گروه دیگری از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با استفاده از بتن پاشیدنی ساخته می شوند.در این روش،بتن با استفاده از بتن پاش در میان آرماتورهای استخر پاشیده می شود.
بتن پاشیدنی نیز به روش خشک و مرطوب قابل استفاده است.گروه سومن از استخرهای بتنی،استخرهایی هستند که با بتن خشک کوبیده شده ساخته می شوند.گروه چهار نیز استخرهای ساخته شده با بلوک بتنی هستند.
به طور کلی استخرهای بتنی از بتن مسلح ساخته می شوند. از آنجا که بتون ماده ای متخلخل است و آب به راحتی در آن نفوذ می کند،پوسته این استخرها معمولا به همراه یک روکش مقاوم در برابر آب روکش می شوند.

روش های ساخت استخربتنی
۱- استفاده از بتن مسلح تحت فشار به منظور کسب اطمینان از این که دیوارها و کف استخر به صورت دائمی در حالت فشاری باقی خواهند ماند.البته از این روش می توان برای معابر پیرامون کاسه استخر و کف مناطق مرطوب نیز استفاده کرد که البته این بستگی به شیوه طراحی دارد.
۲- استفاده از بتن مسلح به صورت ساندویچی که این روش موجب افزایش شدید بار مرده سازه می شود.
۳- استفاده از بتن مسلح با روکش های pvc2 ،روکش های مشابه یا روکش های ضد آب تزیینی به صورت پاششی
نکته دیگری که باید برای فضای خالی سازه ای مورد توجه قرار گیرد آن است که اندازه آن باید طوری باشد که یک فردبالغ قادر به عبوراز میان آن برای بازدید از سازه و در صورت لزوم انجام تعمیرات لازم باشد.این بخش از سازه باید مجهز به تاسیسات روشنایی دائمی و پریز برق باشد.

ساخت استخرهای شنا با بتن پاشیدنی
انجمن بتن آمریکا بتن پاشیدنی را ملاط یا بتونی تعریف می کند که به صورت پنوماتیکی و با سرعت بالا بر روی سطوح پوشیده می شود.در کشور انگلستان گاهی از اصطلاحات (گونیت)به جای بتن پاششی استفاده می کنند.مزایای بتن پاششی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

۱-با این روش دیگر نیازی به استفاده از قالب های بتنی که هزینه بالایی دارند نخواهند بود.
۲-بدون تحمیل هزینه ی سرسام آور به پروژه می توان استخر را به هر شکل دلخواهی ساخت.
۳- با این روش می توان سرعت ساخت را افزایش داد.
۴-با استفاده از بتن پاششی می توان استخر را در سایت های شلوغ که دسترسی به مواد و تجهیزات با محدودیت های با محدودیت های بسیاری همراه است به کار گرفت.مزیت این روش آن است که برای بتن ریزی در میان آرماتورها با استفاده از یک دستگاه بتن پاش مجهز به لوله خرطومی می توان حداقل تا فاصلهft)8 32) m100عملیات بتن ریزی را انجام داد.

البته در کنار مزایای یاد شده این روش معایبی هم دارد:
۱-در این مورد مشکل نفوذ آب به زیر پوسته استخر و معلق شدن آن که می تواند موجب آسیب رساندن به سازه استخر شود بسیار جدی است.حتما باید بررسی های لازم در این زمین انجام شود.

۲-برای کسب اطمینان از این که بتون ریزی در تمامی آرماتوربندی به خوبی انجام گرفته است،متصدی دستگاه بتون پاش باید از تجربه و مهارت کافی برخوردار باشد.رعایت این نکته به ویژه در محل تلاقی دیوارها و کف از اهمیت بیشتری برخوردار است.

۳-در این روش به دلیل عدم استفاده از قالب های بتنی،آسیب پذیری سازه بتنی در مرحله ساخت نسبت به دماهای بسیار پایین در فصل زمستان بیشتر است.
حهحترین معیاری که در این روش بر نتیجه نهایی تاثیر گذار است تجربه و مهارت فردی است که با دستگاه کار می کند.

استخرهای آب بندی شده با وینیل
این استخرها با استفاده از چارچوب های پلیمری یا فلزی و در برخی از موارد با استفاده از بلوک های بنایی یا چوب های فشرده بر روی زمین و یا پس از گود برداری در داخل زمین ساخته می شوند.بر روی این قاب ها،صفحات پیش ساخته و نصب ساده تر آنها در مقایسه با استخرهای بتنی کمتر است.
این دسته از استخرها در ابعاد کوچک گاهی به صورت یک مجموعه یکپارچه نیز در اختیار مشتریان قرار می گیرد و کاربر قادر است آن را بر مبنای دستورالعمل ارائه شده در مکان مورد نظر مستقر سازد.جنس چهارچوب این استخرها معمولا تحت تاثیر عواملی مانند نیاز مصرف کننده،موقعیت قرار گیری استخر و بودجه در نظر گرفته شده تعیین می شود.

صفحاتی که پوسته استخر را تشکیل می دهند معمولا از جنس فولاد،آلومینیوم یا انواع پلیمرها ساخته می شود.
صفحات فولادی تقویت شده با میلگرد های افقی و عمودی به قطعات کوچکتری برش داده می شوند و در کنار یکدیگر شکل نهایی استخر را ایجاد می کنند.در این استخرها به منظور جلوگیری از مشکلاتی مانند زنگ زدن،صفحات و تقویتی های آنها از جنس گالوانیزه ساخته شده یا بر روی آنها از روکش های محافظ استفاده میشود.
صفحات پلیمری نسبت به سایر گزینه ها بیشترین هزینه را به همراه دارند.وزن آنها بسیار کم و مقاومت آنها در برابر خوردگی بسیار زیاد است.صفحات پلیمر به همراه تقویتی های مربوطه به شکل های مورد نظر قالب گیری می شوند.

استخرهای فایبر گلاس
استخرهای فایبر گلاس گروه دیگری از استخرها هستند که از یک پوسته فایبر گلاس یا اکریلیک ساخته می شوند.متناسب با نوع طراحی می توان این استخرها را به صورت یک واحد یکپارچه یا قالب های مجزا ساخت.
این نوع استخرها به ویژه به عنوان استخرهای روزمینی بسیار مناسب بوده و از نطر اقتصادی نیز مقرون به صرفه است.در این نوع استخرها پوسته فایبر گلاس به صورت بر روی یک قاب نگه دارنده فلزی پلیمری قرار می گیرد.
از معایب استخر فایبر گلاس این است که پوسته استخر بعد از ساخت باید به صورت یکپارچه تا محل بهره برداری حمل شده و در نهایت بر روی فونداسیون مربوطه قرار گیرد.گاهی اوقات فقدان فضای کافی برای عبور پوسته از در خروجی مجموعه تا محل کاسه استخر موجب مختل شدن پروژه می شود.همچنین متناسب با اندازه استخر،اغلب استفاده از جرثقیل برای حمل پوسته برای حمل پوسته و قرار دادن آن در محل کاسه استخر ضروری است.
استخرهای چوبی
بعضی از استخرها با انواع مختلف چوبهای سکویا ،سرو،ساج،ماهون و غیره ساخته می شوند.البته این دسته از استخرها را از هرنوع چوبی می توان ساخت،ولی انواع یاد شده در گروه مقاوم ترین و بهترین ها هستند.
روکش ها و روش های آب بند کردن سازه استخرها
پس از اجرای سازه استخرها نوبت به آن میرسد که نمای سطح کاسه استخر ،شامل کف و جداره آن آببندی و روکش شود.استفاده از روکش بر روزی نمای سطح کاسه استخر هم به جهت افزایش عمر مفید سازه و هم به جهت زیبایی ظاهری مورد توجه قرار می گیرد.
روش های مختلفی که به منظور آب بندی کردن سازه و ایجاد نمایی دلپذیر و زیبا در استخرها مورد استفاده قرار می گیرندرا می توان در گروههای زیر تقسیم بندی کرد:
۱-اندودکاری
۲-کاشی کاری
۳-رنگ ها و روکش ها
۴-روکش های فایبر گلاس
۵- روکش های pvc
۶-شن و ماسه و سنگدانه ها


اندودکاری
اندود کاری در واقع یکی ازاصلی ترین و قدیمی ترین روش های آب بندی کردن جداره خارجی کاسه استخر به شمار می رود.با استفاده از این روش می توان نمای کاسه استخر را به رنگ سفید یا رنگ های دیگر تغییر داد.
در این روش مخلوطی از گچ یا آهک به همراه ماسه و آب که حاصل از گچ یا آهک به همراه ماسه وآب که حاصل آن یک ماده خمیری شکل است با استفاده از ماله بر روی سطح خارجی سطح استخر کشیده می شود به این ترتیب با تبخیر آب مخلوط یاد شده،سطح سخت و همواری ایجاد می شود که مقاومت بالایی در برابر نفوذ آب دارد.گاهی اوقات علاوه بر اندود کاری داخل کاسه استخر،در حاشیه ها،هم تراز با سطح آزاد آب و درست در قسمت زیرین قرنیز حاشیه،از یک ردیف کاشی نیز استفاده می شود.
در استخرهای اندودکاری شده ممکن است پس از مدتی در برخی از قسمتها لکه هایی ایجاد شود که برای از بین بردن آنها می توان از محصولات لکه بر مختلفی که در بازار موجود است استفاده کرد.

اما در مواردی که لکه های ایجاد شده در نتیجه مواد شیمیایی،رسوب کردن مواد معدنی،آلودگی یا غیره باشد،زمان اسید شویی سطح استخر فرا رسیده است.آنچه در هنگام اسید شویی اتفاق می افتد آن است که لایه نازکی از اندودکاری سطح به واسطه اسیدها برداشته شده و سطح تمیز و هموار زیرین آن باقی می ماند.بنابراین تنها در مواقعی که ضرورت داشته باشد،باید از روش اسیدشویی استفاده کرد.چرا که اسید شویی بی دلیل تنها عمر مفید نمای سطح را کاهش می دهد.
لازم به ذکر است به دلیل خطراتی که کارکردن با اسیدها به همراه دارد و گازهای سمی تولید شده در هنگام اسیدشویی،این کار فقط باید توسط تکنیسین های مجرب انجام شود.
کاشی کاری
در مواردی که مسائل اقتصادی برای کارفرما اهمیت چندانی ندارد و بودجه کافی برای اجرای پروژه موجود است،کاشی کاری یکی از بهترین انتخاب ها برای پوشاندن نمای سطح کاسه استخر به شمار می رود.
از میان تمام روش های یاد شده کاشی کاری پرهزینه ترین روش به شمار می رود.

اولین مزیت کاشی کاری این است که تمیز کردن کاسه استخر به سادگی امکان پذیر خواهد بود.به لحاظ چشم انداز ظاهری نیز با استفاده از کاشی کاری می توان نمای بسیار زیبایی را در استخر ایجاد کرد.
حتی در مواردی که به دلیل ملاحظات اقتصادی کارفرما قصد کاشی تمام قسمت های کاسه استخر را نداشته باشد،می توان ابتدا تمام کاسه استخر را اندودکاری کرد و در پایان قسمت های منتهی به پلکانقسمت های فوقانی دیوارها و بخش هایی از کف را با انواع مختلف کاشی ها و موزاییک ها تزئین کرد.

رنگ ها و روکش ها
در مواردی که به دلیل محدودیت بودجه امکان استفاده از کاشی ها یا موزاییک ها وجود نداشته باشد،به عنوان نمای سطح کاسه استخر می توان از رنگ ها یا روکش های مناسبی که به این منظور تولید می شوند استفاده کرد.
استفاده از رنگ ارزان قیمت ترین روش برای پوشاندن نمای سطح کاسه استخر به شمار می رود.البته این ارزان بودن به قیمت کاهش عمر مفید نمای سطح استخر تمام می شود.چرا که رنگ ها در میان سایر روش ها کوتاهترین طول عمر را دارند.
در مناطقی که سطح آب های زیر زمینی بالاست،استفاده از رنگ به عنوان نمای سطح کاسه استخر جندان توصیه نمی شود.چرا که این استخرها هرچند سال یکبار باید به طور کامل از آب تخلیه و مجددا رنگ شوند.

بنابراین اگر سطح آب زیر زمینی در محل سایت بالا باشد و در هنگام طراحی فشار ناشی از آب های سطحی لحاظ نشده باشد ،احتمال ترک برداشتن پوسته استخر وآسیب دیدن آن بسیار بالاست.

مهمترین مشخصاتی که باید در هنگام انتخاب روکش استخرهای شنا در نظر گرفته شود عبارتند از:
۱- روکش به کار رفته از نظر رنگ و ظاهر باید زیبایی کافی را داشته باشد.
۲- این روکش باید سطح هموتر و نفوذناپذیری داشته و به راحتی قابل تمیز کردن باشد.
۳- این روکش باید قابلیت محافظت از لایه زیرین را داشته باشد.
۴- از آنجا که در بسیاری از استخرها لایه زیرین از جنس سیمان یا بتن است،این روکش نباید تاثیر نا مطلوبی بر خواص و مقامت آنها بر جای بگذارد.
۵- این روکش باید به اندازه کافی کشسان باشد چرا که پوسته استخر در حین پر و خالی شدن،با تغییر دمای آب و یا حرکت اندک فونداسیون به میزان جزئی حرکت می کند.
۶-اصلی ترین انواع رنگ ها و روکش های مورد استفاده در
استخرهای شنا را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
۱-رنگهای پلیمری حاوی کلر
۲-روکش های اکریلیک،اپوکسی،پلی یورتان
۳-رنگهای با پایه سیمان

رنگ های پلیمری کلردار:
استفاده از این نوع رنگ ها برای هردو استخرهای سرپوشیده و سرباز بسیار متداول است.این رنگها معمولا متشکل از پلیمر کلردار،مواد نرم کننده،رنگدانه های خنثی و یک عامل ضخیم کننده یا ژله مانند هستند.
یکی از معایب این نوع رنگها آن است که سازندگان آنها معمولا توصیه می کنند که رنگ در محدوده دما و رطوبت مشخصی باقی بماند که این مشخصه در استخرهای سرباز کمی دور از دسترس است.

روکش های اکریلیک،اپوکسی و پلی یورتان:
این رنگها معمولا در محدوده استاندارد تولید می شوند و نتیجه مطلوبی را به همراه دارند.رزین های اپوکسی و پلی یورتان به شدت به سطوح بتنی،اندودکاری شده و روکش های کف می چسبند.

عوامل مهمی که از در هنگام استفاده از این رنگها باید رعایت شوند عبارتند از:
۱-درصد رزین مورد استفاده در رنگ دقیقا باید بر مبنای توصیه های سازنده باشد.
۲-کیفیت آماده سازی لایه زیرین نقش بسیار مهمی در کیفیت نهایی رنگ دارد که در این زمینه باید به دستورالعمل های تولید کننده رنگ توجه شود.

رزین های اپوکسی قابلیت دوام بسیار بالایی دارند و سطح هموار و کاشی مانندی را ایجاد می کنند.روکش های اپوکسی به ویژه برای استخرهای فایبر گلاس بسیار مناسب هستند.چراکه این رنگها خیلی زود با سطح فایبر گلاس چسبیده و لایه بسیبار پایدار و با دوامی را تشکیل می دهند.


روکش های فایبر گلاس
فایبر گلاس نوعی روکش است که برای آب بند کردن استخر مورد استفاده قرار می گیرد.این روکش برای اولین بار در دهه استفاده۱۹۶۰شد.
پس از آن بود که برای ساخت استخرهای خانگی و استخرهای کوچک مورد استفاده قرار گرفت.اما این روکش ها برای استخرهای عمومی نتیجه مطلوب را به همراه نداشته است.
این نوع روکش ها معمولا به طور کامل در ناحیه دیوارها و کف به پوسته استخر متصل می شوند.همچنین برای استخرهای بتنی بهترین نتیجه را به همراه خواهند داشت.

روکش های فایبر گلاس نمای بسیار زیبایی را در استخر ایجاد میکنند ولی برخی ملاحظات هم باید در مورد آنها رعایت شود:
۱- رزین پلی استر خاصیت منقبض شدن بسیار شدیدی دارد که این مشخصه موجب ایجاد تنش در زوایا ،گوشه ها ونقاط ورودی لوله ها به سازه استخر می شود که نتیجه آن ایجاد ترک در پوسته استخر خواهد بود.
روکش های pvc
برای آب بند کردن استخرها ،به ویژه استخرهای کوچک خانگی معمولا از انواع مختلفی از درزگیرهای انعطاف پذیر استفاده می شود.ماده ای که برای آب بند کردن استخرهای شنا مورد استفاده قرار می گیرد ،استخرهای آب بندی شده با وینیل گفته می شود.
برای استفاده از مواد آب بندکننده ای مانند pvc،سازه استخر باید کاملا هموار و یکنواخت باشد.همچنین در صورت وجود آب های زیر سطحی،پوسته استخر باید در برابر نفوذ آب به داخل استخر مقاوم باشد.

یکی از مزایای لایه های آب بندی کننده pvcآن است که می توان آن را با الگوها و رنگهای مختلف و زیبایی به کار گرفت.عمر مفید این روکش ها را معمولا بین ۶ تا ۱۰ سال تقریب می زنند.

توصیه هایی که برای افزایش هرچه بشتر عمر مفید استخرهای آب بندی شده با وینیل:
۱-آب استخر باید از نظر شیمیایی وضعیت متوازنی داشته باشد.کاهش phآب به زیر هفت موجب اسیدی شدن آب ،چین خوردن پوسته آب بند کننده وینیل و آسیب دیدن آن می شود.
۲-مقدار مواد ضدعفونی کننده مورد استفاده آب استخر باید در محدوده متداول نگه داشته شود.در صئرت کم بودن مقدار ماده ضدعفونی کننده احتمال رشد جلبک و خزه در داخل آب و ایجاد لکه بر روی پوسته استخر افزایش می یابد.از طرفی ،غلظت بیش از حد مواد ضدعفونی کننده موجود در آب نیز موجب چین خوردن پوسته وینیل می شود.
۳-برای تنظیم phآب به افزودن اسید هیدروکلریک(جوهرنمک)اکتفا نکنید.چرا که در صورت عدم ترکیب مناسب این اسید با آب،احتمال صدمه دیدن نقش و نگارهای داخل استخر و پوسته خارجی آن تحت تاثیر اسید بسیار زیاد خواهد بود.
۴-برای جلوگیری از کمرنگ شدن پوسته استخر به واسطه واکنش شیمیایی بین مواد شیمیایی موجود در آب،پیش از افزودن یک ماده شیمیایی جدید به آب استخر ،زمان کافی را صبر کنید تا ماده شیمیایی اول به طور کامل در مدار گردش آب استخر جریان پیدا کند وسپس ماده دوم را به آن اضافه کنید.
۵-همواره پیش از خالی کردن استخرهای آب بندی شده با وینیل با افراد متخصص مشورت کنید.چرا که ممکن است پس از خالی کردن آب استخر،لایه آب بند کننده مینیل منقبض شده و پس از پر کردن مجدد دچار چین خوردگی یا اعوجاج شود.

سنگفرش کردن معابر داخل استخر
برای سنگفرش کردن معابر داخل استخر از مواد و روش های مختلفی مانند بتن معمولی (بتن بدون آرماتور)،بتن مسلح،بلوک های ورقه از جنس پیش ساخته،سنگهای طبیعی،خاک رس،مواد دیگری مانند آسفالت ویا ماداکام روکش شده استفاده کرد.
نکته قابل توجه آن است که برای سنگفرش کردن معابر پیرامون کاسه استخر و سایر مناطق مرطوب هرگز نباید از سنگهای مرمر قالب گیری شده یا طبیعی استفاده کرد.
چرا که این سنگها علی رغم زیبایی ظاهری،به ویژه پس از مرطوب شدن،سطحی بسیار لغزنده پیدا می کنند که موجب سر خوردن شناگران و ایجاد خطر برای آنها می شود.

نمای سطح دیوارهای سالن استخر
انتخاب نمای جذاب و با دوام برای سطح دیوارهای سالن استخر مستلزم دقت فراوان به شرایط داخلی استخر است.
افزایش روز افزون هزینه مواد و هزینه کار موجب شده است که طراحی برخی از استخرها صرفا با استفاده از مصالح ساختمانی و مواد مورد استفاده در سازه استخر انجام گیرد،به طوری که ضمن ایجاد نمای زیبا و قابل قبول در استخر عمر مفید بالایی نیز داشته باشند.چنین روش هایی معمولا در سازه های بتونی مورد استفاده قرار می گیرند.مزیت بتن آن است که در برابر رطوبت،دمای تقریبا بالا و ترکیبات حاوی کلر دچار خوردگی نمی شود.البته در سطوح بتنی گاهی لکه ها و شوره هایی ایجاد می شود که اغلب اوقات به سختی قابل رویت است.البته با استفاده از مواد سیلیکونی دفع کننده آب می توان تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کرد.


رویه و روکش موتورخانه و انبار مواد شیمیایی
در حقیقت بتن پیش ساخته یا بتن قالب گیری شده با کیفیت بالا برای موتورخانه استخر و کف انبار نگه داری مواد شیمیایی مناسب نیست.به منظور دستیابی به حداکثر قابلیت دوام،بهتر است در این بخش از رزین های پلیمری مانند اپوکسی یا پلی یورتان استفاده شود.برای استخرهای هتل ها و استخرهای خانگی معمولا ضرورتی ندارد که ضخامت روکش بیش ازmm 1باشد.برای استخرهای بزرگتر و استخرهای عمومی گاهی ضخامت بهmm 4-3افزایش داده می شود.

سرامیک ها وموزاییک ها
به طور کلی دونوع موزاییک در استخرها مورد استفاده قرار می گیرد.موزاییک های سرامیکی و موزاییک های شیشه ای.از این میان موزاییک های سرامیکی کاربرد بیشتری در استخرهای شنا دارند.این موزاییک ها به ویژه برای استخرهای با شکل نا متقارن و استخرهایی که با بتن پاششی ساخته می شوند مناسب هستند.این موزاییک ها به صورت تماما لعابدار ساخته می شوند و بنابراین مقاومت بسیار زیادی در برابر انجماد دارند.

موزاییک مرمری
موزاییک های مرمری به ویژه در دیوارها و کف اسنخرهای خانگی مورد استفاده قرار می گیرد.به منظور کسب اطمینان از همراه بودن سطح،این موزاییک ها باید بر روی اندودکاری سیمان -شن و روکش کف استفاده شود.البته در صورت از این موزاییک ها در کف مناطق مرطوب استخر،برای جلوگیری از لغزنده شدن بیش از حد آنها باید تمهیدات لازم پیش بینی شود.

مروری سریع بر مطالب این فصل

-حداقل اندازه توصیه شده برای طول و عرض استخرها به ترتیبm(19.7ft) 6وm(13.1ft) 4با حداقل عمق m(3.3ft)1است.
-به طور استاندارد طول استخر معمولا به صورت مضربی ازm(328ft) 100تعیین می شود.عرض آن نیز باید بر مبنای تعداد خطوط شنا که عرض هر یک معمولا m(6.6ft)2.0در نظر گرفته می شود.
-استخرهای عمومی که برای برگزاری مسابقات شنا نیز نیز از آنها استفاده می شود معمولا به طولm(82ft) 25 با شش تا هشت مسیر شنا طراحی می شوند.
-عمق استخرهای واتر پولوی استاندارد برای بازی های المپیک حداقلm(5.9ft) 1.8برای رده های سنی پایین حداقلm(3.9ft) 1.2باید باشد.ابعاد استخر شنای واترپولو برای مسابقات باشگاهی و المپیک به ترتیب۲۵*۱۲٫۵m(65.6*41ft) وm(98.4*56.6ft) 30*20 باید باشد.

-به دلیل کاربری خاص،تمامی استخرهای درمانی به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
-استخرهای درمانی معمولا در ابعاد ۱۰*۵m(32.8*16.4ft)و با عمقی بین ۰٫۹-۱٫۲m(3-3.9ft)
-کف استخرهای درمانی باید بدون شیب وکاملا یکنواخت ساخته شود.
-حداکثر شیب کف استخر برای کودکان و شناگران مبتدی در هر یک متر باید حداکثر یک به چهل(بیست و پنج میلی لیتر در هر یک متر طول باشد.

تاسیسات الکتریکی استخرها

در استخرهای شنا؛استخرهای تزیینی،جکوزی ها،سونای خشک و سونای بخار به دلیل خاصیت رسانایی آب و ماهیت مرطوب فضای استخر،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و آسیب های جانی بسیار زیاد است .تاثیر شوک الکتریکی بر بدن افرادی که تمام یا بخشی از بدن آنها در داخل آب است بسیار شدیدتر و خطرناک تر از زمانی است که دست فرد بر روی زمین خشک با سیم برق تماس پیدا کند.شرایط مرطوب محیط استخرها موجب می شود که شناگران در محیط استخر در برابر شوک الکتریکی و خطرات مرتبط با آن بسیار آسیب پذیر باشند.چرا که بدن شناگران در داخل آب مقاومت بسیار کمتری نسبت به عبور جریان برق از خود نشان داده و به عنوان مسیر موثر عبور جریان از آب به زمین عمل می کند.
حتی در صورتی که شناگر با تجهیزات و مدارهای الکتریکی متصل به زمین نیز تماس نداشته باشد،احتمال ایجاد شوک الکتریکی و بی تحرک ماندن فرد به واسطه اختلاف پتانسیل خود آب بسیار زیاد است.
البته شوک ناشی از این اختلاف پتانسیل چندان خطرناک نیست اما
از آنجا که فرد در داخل آب قرار دارد در صورت بی تحرک شدن بدن وی احتمال غرق شدن او در آب زیاد است.

در محیط های بسیار مرطوب ماننداستخر که بدن افراد در اکثر اوقات تماما داخل آب است .به منظور حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از یک یا چند روش زیر استفاده می شود:
-استفاده از تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین
-تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین
-عایقکاری تجهیزات الکتریکی
-همبند کردن اجزای فلزی برای یکسان سازی اختلاف پتانسیل
-مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی
حداقل فواصل مورد نیاز برای استخرهای سرباز
سیم های هوایی
حداقل سیم های هوایی برق در استخرهای سرباز از سطح آب استخر یا سطح پیرامون مجاور به کاسه استخر در تمامی جهات بایدm(22 1/2ft) 6.9باشد.
فاصله افقی این سیمها از جداره داخلی کاسه استخر نباید ازm(10ft) 3و از تخته شیرجه کمترازm(14 1/2ft) 4.4باشد.
سیم کشی های زیر زمینی
سیم کشی های زیرزمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی m(5ft)1.5از کاسه استخر مجاز نیست.مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.در صورتی که تحت هیچ شرایطی امکان تامین حداقل فاصله یاد شده وجود نداشته باشد،سیم کشی زیر زمینی باید با استفاده از معابر فلزی صلب(RMC)،معابر فلزی محافظ(IMC)یا معابر کابل غیر فلزی انجام گیرد.

پریز های برق
تمامی استخرهای دائمی در ساختمان های مسکونی باید مجهز به حداقل یک پریز برقV 15A 125 متصل یا۲۰A متصل به انشعاب اصلی مدار الکتریکی ساختمان باشند.فاصله این پریز از جدار داخلی کاسه استخر باید بین ۳-۶M(10-20ft) باشند.شکل ۱۳۴
پزیطهای برقی که برای تامین توان الکتریکی پمپ ها و سایر تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند،معمولا در فاصله حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی کاسه استخر در نظر گرفته می شوند.بر مبنای استاندارد۲ NEC680.2 ،در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال به زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داد.


کلیدها
بر مبنای استاندارد NEC680.8© ،وسائل قطع و وصل جریان الکتریکی مانند کلیدهای فنری و فشاری،قطع کننده های مدار (مدارشکن یا کلیدهای اتوماتیک)وتایمرهای خودکار باید در فاصله حداقل m(5ft)1.5از جداره داخلی استخر نصب شوند مگر در مواردی که بین جداره داخلی استخر و محل نصب کلید یک دیوار صلب ،حصار یا موانع دائمی دیگری قرار داشته باشد.کلیدهای بر مبنای استانداردهای معتبر در فهرست کاربردهای مورد نظر قرار داشته باشندرا می توان در فاصله ای کمتر از مقدار یاد شده نیز نصب کرد.راه اندازی این کلیدها به منظور جلوگیری از تماس دست کاربران با سیم های برق معمولا به صورت پنوماتیک یا با استفاده از سایر روش ها انجام می گیرد.

تاسیسات روشنایی داخل کاسه استخر
به طور کلی،تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها بر مبنای دو ولتاژ ۱۲۰ولت و ۱۲ ولت یکسان است.از آنجا که تاسیسات الکتریکی داخل کاسه استخر در تماس با آب خنک می شوند،تمامی تاسیسات روشنایی زیر آبی حداقل باید به اندازه mm(180in)450 پایین تر از سطح آب استخر نصب شوند،مگر در مواردی که بر مبنای طراحی و ساخت تاسیسات مربوطه بر مبنای عمق کمتری انجام گرفته است حتی در صورتی که بخشی از آب استخر به واسطه تبخیر کاهش یابد،تاسیسات روشنایی هرگز در معرض هوا قرار نخواهند گرفت. این تاسیسات معمولا گرمای بسیار زیادی تولید می کنند که این گرما توسط آب استخر گرفته می شود.ولی در صورتی که به هر دلیلی سطح آب استخر به اندازه ای کاهش یابد که این تاسیسات در معرض هوا قرار گیرند،گرمای تولید شده توسط آنها گاهی به اندازه ای است که در صورت تماس افراد با آن موجب سوختگی پوست شناگران شود.

به طور کلی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در کاسه استخر به چهار گروه تقسیم بندی می شوند:
۱-تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
۲-تاسیسات روشنایی با کاسه خشک
۳- تاسیسات روشنایی بدون کاسه
۴-تاسیسات روشنایی دیواری:این نوع تاسیسات روشنایی به ندرت در استخرهای خانگی و استخرهای خصوصی کوچک مورد استفاده قرار می گیرند.

تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب پس از نصب در داخل استخر به طور کامل در زیر آب قرار می گیرند.این تاسیسات در محل یک گلویی مملو از آب در داخل کاسه استخر جای می گیرند و مجهز به سیم های انعطاف پذیر برق هستند.

روکش سیم کشی تاسیسات روشنایی با کاسه مرطوب
سیم کشی بین کاسه مرطوب و جعبه تقسیم این دسته از تاسیسات روشنایی باید به همراه معابر فلزی مقاوم در برابر خوردگی (RNC)،معابر غیر فلزی صلب یا معابر غیر فلزی انعطاف پذیر ضدآبLFNC2) )انجام شود.
به طور معمول برای سیم کشی این دسته از تاسیسات روشنایی از کابل ها یا سیم های برق انعطاف پذیر و سیم های مسی عایق کاری شده با اتصال به زمین استفاده می شود.
در صورتی که برای سیم کشی این تجهیزات از معابر غیر فلزی استفاده شود،باید از سیم مسی عایقکاری شده ۸AWGاستفاده شود.بنابراین اندازه معابر عبور سیم ها باید به اندازه ای باشد که امکان عبور سیم انعطاف پذیر و سیم مسی عایق کاری شده ۸AWGاز میان آن وجود داشته باشد.قسمت انتهایی سیم اصلی تامین برق و سیم زمین تجهیزاتی که در مدار سیم کشی آنها از سیم ۸AWGاستفاده شده است ،به منظور محافظت در برابر خوردگی در محل کاسه تر باید با استفاده از ترکیبات پرکننده مورد تایید پوشیده شود.

سیم کشی بین جعبه تقسیم تاسیسیات روشنایی استخر و منبع تغذیه باید با استفاده از معابر نوع RNC،IMC،RMC،LFNCاجرا شود.
جعبه تقسیم
جعبه تقسیم هایی که در فضای استخر و برای تامین برق تاسیسات روشنایی زیرآبی مورد استفاده قرار می گیرند علاوه بر دارا بودن وروردی لوله های عبور سیم ها یا سر های پیچی باید مقاومت کافی در برابر خوردگی را نیز داشته باشند.این دسته از جعبه های تقسیم معمولا از جنس برنج ،پلیمر یا مس ساخته می شوند و در آنها ترمینال های زمین بیشتری در نظر گرفته می شود.
جعبه های تقسیم متصل به لوله های عبور سیم که پوسته یک سیستم روشنایی یا چراغ با کاسه مرطوب را تشکیل می دهند باید به اندازه
mm(4in)100 بالاتر از سطح زمین یا به اندازهmm(8in) 200از بالاترین سطح آب کاسه استخر (هرکدام در ارتفاع بالاتری قرار گیرد)نصب شوند.

توزیع برق در استخرها

تابلو برق تجهیزات استخر
در ساختمان های نوساز برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات مورد استفاده در استخر اغلب از تابلو برق های مجزا استفاده می شود.البته برق مورد نیاز الکتروموتورها،تاسیسات روشنایی و سایر تجهیزات الکتریکی را می توان از تابلو برق اصلی ساختمان یا تابلو برقی که قبلا به منظور دیگری نصب شده است نیز تامین کرد.
تجهیزات قطع جریان
علاوه بر تاسیسات روشنایی تمامی تجهیزات الکتریکی استخرها نیز باید مجهزبه تجهیزاتی باشند که با استفاده از آنها بتوان جریان برق را در تمامی سیم های غیر زمین این تجهیزات قطع کرد.در ساختمان های نوساز نیز در مواردی که تجهیزات الکتریکی استخر در همان ساختمان یا در محل مشخصی به همراه تابلو برق متصل به آن نصب شده اند،از تجهیزات محافظ اضافه بار می توان به عنوان قطع کننده های جریان بهره گرفت.
زمین کردن تجهیزات
در مواقعی که تابلو برق تجهیزات استخر در داخل ساختمان قرار دارد،در نظر گرفتن یک سیم عایقکاری شده برای اتصال تجهیزات به زمین الزامی است.
در آن دسته از تاسیسات الکتریکی که تابلو برق با فاصله از تجهیزات الکتریکی قرار دارد سیم نول(خنثی)و سیم تجهیزات هر دو به تابلو برق استخر متصل نمی شوند.در عوض،سیم زمین تجهیزات که از جنس آلومینیوم یا مس است،مستقیما به الکترود زمین سازه استخر متصل می گردد.
شکل ۱۴
زمین کردن ،همبند کردن و محافظ عیب اتصال زمین
در استخرها ،آبنماها،جکوزی ها یا تاسیسات مشابه زمین کردن تجهیزات الکتریکی و همبند کردن تمامی اجزای رسانای موجود در سازه تضمین کننده ایمنی کاربران در هنگام استفاده از استخر خواهد بود.
اتصال صحیح تجهیزات الکتریکی به زمین از بروز مشکلاتی مانند شوک الکتریکی جلوگیری به عمل می آورد و در صورت عیب اتصال زمین به دلیل وجود مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین،جریان الکتریکی از این مسیر عبور می کند و به این ترتیب تجهیزات محافظ اضافه بار به سرعت فعال شده و جریان برق مدار را قطع می کنند.
مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین عبارت است از یک مسیر عبور جریان الکتریکی دائمی با امپدانس پایین که به منظور هدایت جریان الکتریکی در شرایطی که در سیم کشی متصل به بین منبع تغذیه عیب اتصال زمین وجود دارد،طراحی و اجرا می شود.

زمین کردن
تجهیزات الکتریکی استخرها شامل تاسیسات روشنایی،جعبه های تقسیم و ترانسفورمرها معمولا مجهز به ترمینال های مخصوص برای اتصال تجهیزات با سیم زمین ۸AWGهستند.
تجهیزاتی که بر مبنای استاندارد NEC680.6باید با استفاده از سیم های رسانای عایق کاری شده به زمین متصل شوند عبارتند از:
-تاسیسات روشنایی زیر آبی به استثنای آن دسته از سیستم های ولتاژپایین که با ولتاژ کارکرد آنهاV 15و کمتر است.
تجهیزات الکتریکی نصب شده در فاصلهm(5ft) 1.5از جداره داخلی کاسه استخر یا مخازن نگهدارنده آب
-پمپ های گردش آب و تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها
-جعبه های تقسیم
-محفظه ترانسفورمرها برای تاسیسات روشنایی زیر آبی با ولتاژv12
-رله های عیب اتصال زمین
-تابلو برق هایی که زیر مجموعه ای از تابلو برق اصلی ساختمان هستند و برای تامین برق تجهیزات الکتریکی استخر مورد استفاده قرار می گیرند.

همبند کردن
نکته ای که در ابتدا باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که همبند کردن اجزای رسانا با اتصال آنها به زمین یکسان نیست.در استاندارد NEC680.26 برای روشن کردن مساله تصریح شده است که برای همبند کردن اجزای فلزی استفاده از سیم های مسی ۸AWGیا بزرگ تر و امتداد آن ها تا تابلو برق های با فاصله،تجهیزات برق رسانی یا الکترودها ضرورتی به همراه ندارد.
تامین یکپارچگی
برای همبند کردن اجزای فلزی بر خلاف آن چیزی که درباره زمین کردن مدارهای الکتریکی گفته شد،ضرورتی برای ایجاد یک مسیر موثر جریان عیب اتصال زمین وجود ندارد.
همبند کردن عبارت است از اتصال اجزای فلزی به یکدیگر به منظور یکپارچگی الکتریکی و مکانیکی آنها با یکدیگر که اغلب با استفاده از سیم های رسانایی انجام گیرد که اصطلاحا به آنها پل گفته می شود.
اجزای فلزی سازه استخر
اجزای فلزی استخر شامل آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،پوسته استخرهای فلزی که به وسیله پیچ یا جوشکاری به یکدیگر متصل می شوند.نردبان های فلزی،تکیه گاههای سکوی شیرجه،کفشورها و خطوط تخلیه،لوله های ورود و خروج آب و سایر اتصالات و اجزای فلزی مرتبط با استخر باید با یکدیگر همبند شوند.همبند کردن اجزای فلزی مجزا و کوچک ضرورتی به همراه ندارد.

تجهیزات الکتریکی:
الکتروموتورها،تجهیزات الکتریکی روکش استخرها و سایر تجهیزات الکتریکی مرتبط با آنها نیز باید همبند شوند.گرمکن های استخر نیز باید بر مبنای معیارهای استاندارد NEC680.26(E)همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند.الکتروموتور پمپ گردش آب استخر و تجهیزات مرتبط با آن نیز باید همبند شوند،مگر در صورتی که از دو لایه عایق تشکیل شده باشند.
مدارهای سیم کشی فلزی و تجهیزات مرتبط با آن ها
در صورتی که فاصله معابر فلزی سیم های برق،کابل های با روکش فلزی،لوله های فلزی،حصارها و نرده های محافظ فلزی و سایر اجزای فلزی ثابت از جدار داخلی کاسه استخر حداکثرm(5ft) 1.5یا فاصله عمودی آن ها از بالاترین سطح آب در کاسه استخر،کف حاشیه دور استخر و سکوی شیرجه حداکثرm(12ft)3.7 است،اجزای یاد شده باید همبند شوند.در مواقعی که اجزای ثابت یاد شده توسط یک مانع دائمی از سازه استخر مجزا می شوند ،نیازی به همبند کردن آنها نخواهد بود.به این معنی که آن دسته از تجهیزات فلزی که در داخل ساختمان ،موتورخانه،پارکینگ مجموعه یا سایر فضاهای محبوس از این دست قرار می گیرند،حتی اگر فاصله آنها از جدار داخلی کاسه استخر کمتر ازm 1.5نیز باشد ،نیازی به همبند کردن ندارند.


شبکه همبند مشترک
تمامی تجهیزات و اجزای فلزی که پیش از این مورد اشاره قرار گرفت،بایدبا استفاده از یک سیم مسی رسانا با حداقل اندازه AWG8در یک شبکه مشترک همبند شوند.در اکثر مواقع،آرماتورهای فولادی که در استخرهای بتنی مورد استفاده قرار می گیرند،آبنماهای تزیینی،یا سایر مخارن و حوضچه های ذخیره آب به وسیله یک شبکه مشترک همبند می شوند.البته برای همبند کردن اجزای فلزی سایر انواع استخرهای نیز باید تمهیدات مناسبی در نظر گرفته شود.
رله عیب اتصال زمین
در تمامی تجهیزات الکتریکی که فهرست آن ها در ادامه این بخش ذکر شده است،تجهیز مدار به رله عیب اتصال زمین برای حفظ ایمنی افراد الزامی است:
-تاسیسات روشنایی ولتاژبالا(V125 )زیر آب
-پریزهای برقV 125که در فاصلهm(5-20ft) 6-1.5از جداره داخلی استخر قرار دارند.
جداره داخلی کاسه استخر قرار دارند.همچنین تمامی پریزهای برق تکیv 125وv250باید مجهز به سیستم اتصال زمین بوده و از نوع قفل شونده باشند.
-مدار الکتریکی روکش های برقی استخرها
اآنها ستخرهای روزمینی و موقتی
در استانداردهای NECوNFPA،استخرهای روزمینی در گروه سازه های موقت دسته بندی شده اند و مدارهای الکتریکی آنها باید بر مبنای معیارها و ضوابط مربوط به این گروه از سازه هادر نظر گرفته شود.
طبق استاندارد،پریز برق مربوط به تمامی استخرهای رو زمینی و موقتی باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.ضمن آنکه برای همبند کردن این استخرها نیز معیار و ضابطه خاصی مشخص نشده است.
نوع پریزی که برای تامین برق این نوع استخرها مورد استفاده قرار می گیرد می توانند ار نوعgfci،پریط برق معمولی متصل به یک پریز GFCIیا پریز برق مجهز به قطع کننده مدارGFCIباشد.
سایر تجهیزات الکتریکی استخرها
گرمکن های الکتریکی
بر مبنای استاندارد NECاستفاده از گرمکن های الکتریکی برای گرم کردن کف دور تادور کاسه استخر مجاز است.البته گرمکن های الکتریکی را نمی توان برروی استخر نصب کرد.استفاده از کابل های گرمایش تشعشعی که در کاربردهایی مانند ذوب برف مورد استفاده قرار می گیرند به صئرت توکار در زیر کف استخرها امکان پذیر نیست.زیرا:
۱-تجهیزات گرمایشی الکتریکی در وضعیت کارکرد متداول ،در معرض جریان نشتی زیادی هستند.
۲-در صورت ساییده شدن عایقکاری تجهیزات الکتریکی،احتمال وارد شدن شوک الکتریکی به شناگرانی که با پای خیس از حاشیه استخر عبور می کنند بسیار زیاد است.
معیارهای نصب گرمکن های الکتریکی در کف استخرها عبارتند از:
-گرمکن های تشعشعی:این نوع گرمکن ها باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر و فاصله عمودی حداقلm3.7از سطح تراز حاشیه استخر نصب شوند.
-واحدهای گرمایی:واحدهای گرمایی یا یونیت هیترها علاوه بر کوئل گرمایی مجهز به یک فن نیز هستندو باید از نوع کاملا بسته یا محافظت شده باشند.
این واحدها همچنین باید در فاصله افقی حداقلm1.5از جداره داخلی کاسه استخر نصب شوند.برق مورد نیاز برای به کار انداختن فن واحدهای گرمایی را می توان با استفاده از یک دو شاخه و پریز تامین کرد.
روکش های الکتریکی استخر
معیارهای مربوط به روکش های الکتریکی استخرها در استانداردNEC680*27مطرح شده است .از جمل اصلی ترین مزایای به کارگیری روکش استخرها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱-افزایش ضریب ایمنی افراد به ویژه کودکان و جلوگیری از ایجاد حادثه برای آنها
۲-کاهش تلفات گرمایی آب در مواقعی که استخر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
۳-به حداقل رساندن ورود اشیای خارجی مانند برگ درختان وآلودگی ها برای مواقعی که استخر برای یک دوره زمانی طولانی استفاده نمی شود.

۴-جلوگیری از منجمد شدن آب استخر در روزهای بسیار سرد زمستان
ملاحظاتی که باید در هنگام نصب روکش های الکتریکی استخرها در نظر گرفته شودرا می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-موتورهای الکتریکی،کنترل کننده ها و سیم کشی مربوط به آنها نباید در فاصله کمتر ازm 1.5از جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشند.مگر در مواردی که اجزای یاد شده توسط یک دیوار،روکش یا مانع دائمی از جداره داخلی استخر جدا شده باشند.کنترل کننده های موتور روکش استخر نیز باید در محلی قابل رویت از استخر نصب شوند.
-موتورهای الکتریکی در سطحی پایین تر از سطح تراز کف قرار می گیرند باید از نوع ضد آب و با محفظه کاملا بسته باشند.
-پریزهای برقی که برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات یاد شده مورد استفاده قرار می گیرندباید در فواصل حداقلm(10ft) 3از جداره داخلی استخر نصب شوند.در صورتی که پریزهای برق از نوع تکی و قفل شونده بوده و به زمین متصل شده باشند ،می توان حداقل فاصله آن ها تا جداره داخلی کاسه استخر را تا m(5ft)1.5نیز کاهش داد.
-تمامی موتورهای الکتریکی و کنترل کننده های مربوط به روکش های الکتریکی استخر باید مجهز به رله عیب اتصال زمین باشند.


جکوزی ها
اولین و مهم ترین شباهت استخرها و جکوزی ها آن است که هر دوی آنها به منظور نگه داری آب برای یک دوره زمانی نسبتا طولانی طراحی و ساخته می شوند.در حال حاضر بسیاری از جکوزی های کوچک بر خلاف استخرها به صورت واحدهای یکپارچه و پیش ساخته موجود به فروش می رسند که این مساله کار را بسیار ساده تر کرده است.
کلید اضطراری:به طور کلی،جکوزی ها باید مجهز به کلید محلی قطع کننده جریان باشند که در مواقع اضطراری (مانند کشیده شدن موی بلند افراد با شدت زیاد به سمت دریچه تخلیه)امکان خاموش کردن الکتروموتور وجودداشته باشند.کلید قطع اضطراری باید در فاصلهm(5ft) 1.5از جکوزی قرار داشته بوده و امکان دسترسی کاربران به آن وجود داشته باشد.
پریزهای برق:برای تمامی جکوزی هایی که در خارج از ساختمان به صورت سرباز اجرا می شوند،باید حداقل یک پریز برقv 125،A15یاA20مربوط به مدار انشعاب عمومی در فاصلهm 3-1.5از جداره داخلی جکوزی در نظر گرفته شود.
تاسیسات روشنایی:معیارها و ضوابطی که باید برای نصب تاسیسات روشنایی دائمی جکوزی ها در نظر گرفته شود.دقیقا همانند چیزی است که در مورد تاسیسات روشنایی دادمی در استخرها مطرح شد.همچنین علاوه بر این تاسیسات،در استخرهای موقتی می توان از تاسیسات روشنایی استاندارد به همراه دو شاخه استفاده کرد.
زمین کردن و همبند کردن اجزا:تمامی تجهیزات الکتریکی که در فاصله ۱٫۵متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید به زمین متصل شده و با تمامی تجهیزات الکتریکی مرتبط به سیستن گردش آب همبند شده باشند.تمامی اجزای فلزی موجود در جکوزی که در فاصله ۱٫۵متر از جداره داخلی جکوزی قرار دارند باید از طریق اتصال مستقیم فلز به فلز یا با استفاده از پل همبند کننده به صورت سیم مسی AWG8 با یکدیگر همبند شوند.
درجه حفاظت
درجه حفاظت که اختصارا به صورتIP3بیان می شود.درجه حفاظت تجهیزات الکتریکی مانند الکتروموتورها ،لامپ ها،پریزها،گرمکن های الکتریکی وغیره بر اساس استاندارد کمیسیونIECتعریف می شود.طبق استاندارد اروپایی EN،درجه حفاظت تمامی تاسیسات روشنایی مورد استفاده در استخرها باید با معیارهای استانداردEN60598مطابقت داشته باشد.
تامین روشنایی استخرها
تامین روشنایی استخرها از جمله مسایلی است که باید بر مبنای سرپوشیده یا سرباز بودن انجام گیرد.استخرهای سرباز اساسا در طول روز نیازی به استفاده از تاسیسات روشنایی ندارند.بنابراین صرفا در هنگام شب است که باید روشنایی کافی در داخل استخر،اطراف و مسیر عبور شناگران وجود داشته باشد .اما در استخرهای سرپوشیده به دلیل معماری ساختمان در طول روز برای تامین نور از تاسیسات روشنایی و نور طبیعی استفاده می شود.

دمای رنگ
رنگ خروجی از لامپ های مختلف در درجه اول به میزان گرم یا سرد بودن لامپ بستگی دارد.اساسی ترین عاملی که بر رنگ نور خروجی از لامپ تاثیر گذار است دمای داخل لامپ در حین کارکرد است که این دما به طور معمول بر حسب کلوین اندازه گیری می شود.
به طور کلی رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (گرم)بیشتر به رنگ زرد یا نارنجی تمایل دارد و هرچه دمای منبع تولید نور کمتر شود شدت رنگ زرد و نارنجی آن نیز بیشتر می شود.در مقابل،رنگ نور خروجی از وسایل روشنایی و منابع تولید نور (سرد)بیشتر به رنگ آبی تمایل دارد که با افزایش دمای منبع نور شدت آن نیز افزایش می یابد.برای مثال نور خروجی از یک لامپ فلورسنت با نور سفید در دمای تقریبیk 4100به آبی متمایل می شود،در حالی که رنگ نور خروجی از چنین لامپی دردمای تقریبی k3000 به زرد متمایل می شود.
تامین روشنایی استخرهای سرپوشیده
همانطور که پیش از این نیز گفته شد ،بسیاری از استخرها به دلیل نوع کاربری اساسا به صورت سرپوشیده ساخته می شوند.
بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز استخرهای سر پوشیده در طول روز را می توان با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.در سال های اخیر با افزایش هزینه انرژی مصرفی،توجه بسیاری از طراحان به بهره گیری هرچه بیشتر از نور خورشید برای روشن کردن ساختمان در طول روز معطوف شده است.
به این ترتیب می وان بخشی از هزینه های جاری استخرها را کاهش داد.
در استخرهای سرپوشیده تاثیر متقابل معماری استخر و وضعیت روشنایی داخل یک رابطه دو سویه است که با توجه به آن می توان بخش عمده ای از روشنایی مورد نیاز فضای داخل استخر در طول روز را با استفاده از نور طبیعی تامین کرد.
به عنوان یک قاعده کلی،تمامی استخرهای سرپوشیده که نور طبیعی برای روشن کردن فضای داخل آنها کافی نیست یا استخرهای سرپوشیده یا سربازی که در هنگام شب مورد استفاده قرار می گیرند،باید مجهز به تاسیسات روشنایی مناسبی باشند که استخر و فضای پیرامون آن شامل کاسه استخر،کف،جداره ها ،نرده های محافظ،فضای پیرامون استخر،مسیرهای عبور و غیره را به خوبی و بدون ایجاد نور خیره کننده و آزاردهنده روشن کند.

ارزیابی شدت روشنایی
اصولا شدت روشنایی در هر مکان بر مبتای معیارهای مختلفی تعیین می شود که مهمترین آنها عبارتند از:
-کاربری محل
-سن افرادی که در آن محل حضور دارند.
-اهمیت سرعت و دقت در کارهای انجام شده توسط افراد حاضر در محل نکته ای که همواره باید در هنگام طراحی تاسیسات روشنایی مورد توجه قرارگیرد آن است که شدت نور منتشر شده در محیط نباید از مقدار مورد نیاز بیشتر باشد،چرا که روشن کردن محیط بیش از مقداری که مورد نیاز است جط اتلاف انرژی سود دیگری را در پی ندارد.در سالیان گذشته به دلیل عدم رعایت ملاحظات مربوطه و نبود محدودیت های انرژی،اهمیت چندانی به سیستم روشنایی ساختمان و شدت نور منتشر شده در داخل آن داده نمی شد.


روشنایی در استخرهای خانگی
برای استخرهای سرپوشیده خانگی که افراد صرفا برای تفریح و استراحت از آنها استفاده می کنند،توجه طرا بیشتر به جنبه های تزیینی ،زیبایی و آرامش بخش بودن محیط داخل معطوف می شود.استفاده از چراغ های رنگی و تزیینی در داخل کاسه استخر و فضای پیرامون آن می تواند ایده مناسبی باشد و فضای آرام بخشی را در هنگام شب برای کاربران ایجاد نماید.
در اکثر استانداردها برای این رده از استخرها،حداقل مقدار شدت روشنایی به عنوان یک الزام مطرح نشده است.بلکه صرفا حفظ ایمنی شناگران و جلوگیری از به خطر افتادن جان آنها مورد اشاره قرار گرفته است.
روشنایی در استخرهای سرپوشیده عمومی
بر مبنای آیین نامه های اجرایی تمامی استخرهای عمومی و تفریحی مجاز به فعالیت پس از غروب آفتاب هستند باید شرایط زیر را داشته باشند:
-برایاستخرهای سرباز یا سرپوشیده ،استخر باید مجهز به چراغ های زیر آبی یا چراغ های مناسبی در فضای پیرامون یا هردوی آنها باشد،به طوری که تمام قسمت های کاسه استخر و معابر پیرامون آن به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
شدت روشنایی مورد نیاز در استخرهای با کاربری مختلف با یکدیگر متفاوت است.در استخرهای عمومی و تفریحی ،طراح تاسیسات روشنایی انتخاب های بسیار گسترده تری دارد.
به طوری که شدت روشنایی مورد نیاز در سطح آب و حاشیه پیرامون استخر معمولا بینlux540- 215 است که برای تامین شدت روشنایی یاد شده می توان از انواع چراغ های آویز و زیر آبی با رنگ های مختلف استفاده کرد.شدت روشنایی در موتورخانه استخرها در کف موتورخانه بایدlux 320باشد.
روشنایی در استخرهای قهرمانی
تامین روشنایی مورد نیاز به ویژه در استخرهای قهرمانی از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که در چنین رقابت هایی رعایت دقیق معیارها که یکی از آنها شدت روشنایی است اهمیت بسیار زیادی دارد.در رقابت های بین المللی فاصله رقبا در حد دهم و صدم ثانیه است .بنابراین برای قضاوت صحیح این رقابت ها تاسیسات روشنایی باید با دقت بسیار زیادی طراحی شوند.
بر مبنای استاندارد فدراسیون شنا حداقل روشنایی در فاصلهm 1بالاتر از سطح آب استخر برای رقابت های بین المللی و المپیک باید lux500باشد.


طراحی تاسیسات روشنایی در استخرها
در تمامی استخرها ،به ویژه استخرهای سرپوشیده انتخاب صحیح نوع و محل نصب تاسیسات ،علاوه بر افزایش جلوه طاهری استخر ،هزینه اجرا و نگهداری از آنها را نیز کاهش می دهد.بنابراین طراحی صحیح تاسیسات روشنایی استخرها از اهمیت بالایی برخوردار است.
انتخاب تاسیسات روشنایی
-بازده تجهیزات مورد نظر
-خروجی نور لامپ ها بر حسب لومن
-میزان بازتاب نور از سطوح مختلفی که در معرض نور ساطع شده از تاسیسات روشنایی قرار دارند.
-کاهش قابلیت نوردهی لامپ به واسطه عواملی مانند مرور زمان،کثیف شدن سطح خارجی آن و غیره.
-ابعاد سالن استخر ،ساختار و شکل کلی آن ،میزان نورگیر بودن و قابلیت استفاده از نور طبیعی.


روشنایی در استخرهای سرباز
روشنایی در استخرهای سرباز،صرفا در هنگام شب مورد نیاز خواهد بود.زراحی تاسیسات روشنایی و نحوه قرار گیری آنها در فضای استخر باید به گونه ای باشد که تمامی قسمت های کاسه استخر،جداره ها و کف آن،تمامی سطوح پیرامون استخر تمامی سکوها ،پله ها نرده های محافظ و سکوهای شیرجه به وضوح برای تمامی افراد قابل رویت باشد.
حداقل شدت روشنایی در استخرهای روباز در هنگام شب حداقل بایدlux 110باشد.
در پایان باید گفت که طراح تاسیسات روشنایی می تواند به هر روش ممکن و با هر ایده ای که در ذهن دارد،نور مورد نیاز برای فضای استخر و پیرامون آن تامین کند،به شرط آن که نداشته و موجب به خطر افتادن جان شناگران و کاهش ضریب ایمنی آنها نشود.
بنابراین اهمیت تاسیسات روشنایی در این کاربرد خاص به اندازه ای است که چه از لحاظ ایمنی و چه به لحاظ ایجاد شرایط خوشایند برای شناگران اهمیت بسیار زیادی دارد.
انتخاب لامپ نامناسب یا ظراحی نا مناسب تاسیسات روشنایی در یک استخر تفریحی،با ایجاد شرایطی نا خوشایند برای شناگران ،تمام تلاش تیم معماری برای ایجاد محیطی هرچه مفرح تر و بهتر را بر باد خواهد داد.

مروری سریع بر مطالب این فصل
-در استخرها برای حفاظت از شناگران در برابر شوک الکتریکی معمولا از روشهایی مانند به کارگیری تجهیزات الکتریکی ولتاژپایین،تجهیز مدارهای الکتریکی به رله عیب اتصال زمین ،عایف کاری تجهیزات الکتریکی ،همبند کردن اجزای فلزی استخر و مجزا سازی تجهیزات و مدارهای الکتریکی به صورت فیزیکی استفاده می شود.
-برای کابل های هم محور و سیم کشی تلفن نیز باید حداقل فاصله m3بالاتر از استخر شنا و تخته های شیرجه رعایت شود.
-سیم کشی زیر زمینی در زیر کاسه استخرها یا در فاصله افقی۱٫۵mاز کاسه استخر مجاز نیست .مگر در صورتی که سیم کشی برای تامین برق مورد نیاز تجهیزات الکتریکی کاسه استخر اجرا شده باشد.
-در صورتی که پریز از نوع تکی متصل به زمین ،قفل شونده و مجهز به رله عیب اتصال زمین باشد،به این منظور می توان پریز برق را در فاصله حداقل ۱٫۵mاز جداره داخلی کاسه استخر قرار داشته باشد.
-در استخرهای سرپوشیده،تاسیسات روشنایی یا فن های سقفی را نمی توان در فاصله عمودی ۳٫۷m(12ft) از بالاترین سطح آب استخر یا فاصله افقی ۱٫۵m(5ft)از جداره داخلی کاسه استخر نصب کرد.
-بهترین فاصله برای نصب تاسیسات روشنایی و تزیینی در فواصل کمتر از m2.3از بالاترین سطح آب کاسه استخر نه در ساختمان های نوساز و نه در ساختمان های قدیمی تحت هیچ شرایطی مجاز نیست.
-شدت روشنایی دز موتورخانه استخرها در کف موتورخانه باید بینlux320 -215باشد.
-بر اساس استانداردFINA ،حداقل شدت روشنایی اختصاصی برای استخرهای قهرمانی ،شامل استخرهای مشابقات شنا و استخرهای برگزاری بازی های آبی مانند واتر پولو در محدوده سکوی شروع ،مرز زمین مسابقه،و نقطه پایان نباید ازlux 600کمتر باشد.
-استخرهای ویژه مسابقات المپیک به دلیل اهمیت داوری ،فیلم برداری و غیره،شدت روشنایی اختصاصی کاسه استخر در فاصله قائم m(3.28ft)1از سطح آب نباید ازlux 1500کمتر باشد.

فصل سوم:
تهویه مطبوع استخرها

یکی از مسایل مهمی که در مراحل اولیه استخرها مورد توجه قرار می گیرد،سرپوشیده و یا سر باز بودن استخر است.به عنوان یک قاعده کلی ،چه در استخرهای سرباز و چه در استخرهای سرپوشیده هدف نهایی کارفرما آن است که مجموعه در اکثر اوقات سال قابل استفاده باشد.در مناطق گرمسیر ،استخرها و پارک های آبی معمولا به صورت سرباز ساخته می شوند و شرایط مطلوب محیط آنها بر مبنای شرایط آب و هوایی منطقه تامین میشود.
در بحث تهویه مطبوع استخرها همانند تمامی مکان های محبوس،برای تامین شرایط مطلوب هوای داخل سالن چهار عامل دمای هوا،رطوبت نسبی هوا،جریان هوا و کیفیت هوای سالن باید در محدوده مطلوبی باشد.
در استخرها به دلیل محیط بسیار مرطوب ،تامین چهار عامل یاد شده باید با در نظر گرفتن رطوبت نسبی ،دمای هوا،دمای آب استخر و کیفیت هوای داخل صورت پذیرد.از میان عوامل ذکر شده رطوبت نسبی بیش از سایر عوتمل مشکل ساز و مهم است.چرا که بالا بودن رطوبت نسبی هوا نه تنها شرایط آسایش و سلامت شناگران را از بین می برد،بلکه در دراز مدت صدمات جبران نا پذیری را به سازه ساختمان و تجهیزات موجود در آن وارد می کند.

بنابراین هدف نهایی طراح باید تامین شرایط زیر باشد:
-شرایط آسایش شناگران و تامین محیطی سالم برای آنها
-کنترل رطوبت نسبی
-تامین کیفیت مطلوب هوای داخل
-کنترل تقطیر بخار آب در داخل استخر

اولین نکته ای که باید مورد اشاره قرار گیرد آن است که به استثنای استخرهای قهرمانی با جایگاه مخصوص تماشاگران،در سایر استخرها به ندرت برای سرد کردن فضای داخل از سیستم های سرمایش هوا استفاده شود.علت این مسئله نیز کاملا مشخص است.چرا که مادامی که افراد در داخل استخر مشغول شنا کردن هستند،آب استخر مانند یک محیط واسطه انتقال حرارت عمل کرده و گرمای بدن شناگران را تا حدودی می گیرد و در مجموع بدن به وضعیت تعادل حرارتی می رسد.با خارج شدن شناگر از داخل آب نیز ،حتی با کوچکترین نسیمی افراد دچار لرز می شوندچرا که با جریان یافتن هوا بر روی پوست ،آب روی پوست تبخیر می شود.

به طور کلی ملاحظاتی که باید برای طراحی سیستم تهویه مطبوع استخرهای سر پوشیده مورد توجه قرار گیرد را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:
-کنترل رطوبت فضای داخل
-گرمایش هوای استخر
-تعیین نرخ تهویه مورد نیاز به منظور تامین کیفیت مناسب هوای داخل
-چگونگی توزیع هوا در فضای داخل استخر
-طراحی کانال و محل قرار گیری دریچه های توزیع هوا


کنترل رطوبت
به زور کلی بدن انسان نسبت به تغییرات رطوبت نسبی بسیار حساس است.نوسانات رطوبت نسبی هوا ،خارج از محدوده چهل تا شصت درصد احتمال رشد باکتری ها ،قارچ ها و کپک ها را نیز افزایش می دهد که نتیجه آن کاهش کیفیت هوای داخل استخر است.
برای افرادی که در داخل استخر شنا می کنند ،رطوبت نسبی پنجاه تا شصت درصد بیشترین اسایش را به همراه خواهد داشت.در صورتی که رطوبت نسبی کمتر از پنجاه درصد باشد ،نرخ تبخیر آب از سطح پوست افزایش می یابد که موجب احساس سرمای ناخوشایند برای شناگران می شود که تازه از آب خارج شده اند.
رطوبت نسبی بیش از شصت درصد نیز احتمال رشد قارچ ها و کپک ها در محیط داخل استخر،سرعت تقطیر بخار آب بر روی سطوح داخلی و تخریب سازه و تجهیزات موجود در استخر را افزایش می دهد.
در تمامی استخرهای سرپوشیده ،رطوبت نسبی به دو دلیل زیر در محدوده پنجاه تا شصت درصد نگه داشته و معمولا به زیر پنجاه درصد کاهش داده نمی شود:
-در رطوبت نسبی کمتر از پنجاه درصد ،به دلیل تبخیر سریع آب از روی پوست ،شناگرانی که از آب خارج می شوند احساس سرمای نا خوشایندی می کنند.
-صرف نظر از سایر عوامل ،در استخرها به دلیل تبخیر دائمی آب از کاسه استخر و شرایط بسیار مرطوب داخل،کاهش رطوبت نسبی فضای داخل به زیر چهل درصد مستلزم صرف هزینه بسیار زیادی است.در حالی که رطوبت نسبی بالای پنجاه درصد با صرف هزینه ای منطقی و قابل قبول امکان پذیر است.

محاسبه بار استخر ها
محاسبه بار نهان در استخرها دقیقا مانند سایر ساختنمان ها است. به طور کلی در استخرها سه منبع برای تولید رطوبت وجود دارد:
۱-بار نهان داخلی ناشی از تبخیر آب استخر
۲-بار نهان ناشی از حضور شناگران
۳-بار نهان هوای خارج که برای تهویه استخر مورد استفاده قرار می گیرد.
بار نهان داخلی
بار نهان داخلی در استخرها در نتیجه تبخیر آب از کاسه استخر و محیط های مرطوب پیرامون آن ایجاد می شود.شرایط استخرها به گونه ای است که بار نهان داخلی بخش عمده ای از بار نهان کل را به خود اختصاص می دهد.میزان موثر بودن کنترل رطوبت بر وضعیت کلی استخرها تا حد زیادی به ارزیابی صحیح نرخ تبخیر آب در استخر بستگی خواهد داشت.
به کارگیری روکش برای استخرها در مواقعی که مورد استفاده قرار نمی گیرد به میزان چشم گیری نرخ تبخیر آ ب را کاهش می دهد.

برای محاسبه نرخ تبخیر آب در استخرها ،عوامل زیر باید در نظر گرفته شود:
۱-سطح آزاد آب استخر
۲-دمای آب استخر
۳-دمای هوای استخر
۴-رطوبت نسبی هوای داخل
۵-جریان هوای روی سطح آب
۶- میزان تلاطم آب و ضریب فعالیت شناگران

سطح آزاد آب استخر:هرچه سطح استخر بیشتر باشد نرخ تبخیر آب نیز به همان نسبت بیشتر است.البته عواملی مانند،عمق،شکل و حجم کل آب استخر هیچ تاثیری بر سرعت تبخیر آب استخر ندارد.بلکه تنها سطح آزاد آب که با هوا در تماس است در این رابطه تاثیر گذار است.

دمای آب استخر:دمای آب استخر و تاثیر متقابل آن بر دمای هوای فضای داخل یکی از تاثیر گذارترین عوامل در زمینه مقدار کل سرعت تبخیر آب است.با کاهش دمای هوای استخر نسبت به دمای آب ،نرخ تبخیر آب به میزان چشمگیری افزایش پیدا می کند.به منظور کاهش نرخ تبخیر،دمای هوا باید به اندازه ۲-۱درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب باشد.
دمای هوای استخر:برای به حداقل رساندن سرعت تبخیر آب ،دمای هوای استخر باید چند درجه ای بالاتر از دمای آب باشد.به منظور کاهش نرخ تبخیر آب استخر و جلوگیری از القای احساس سرما در بدن افراد حاضر در استخر ،دمای هوا در استخرهای عمومی باید به اندازه ۲-۱درجه سانتی گراد بالاتر از دمای آب نگه داشته شود.
در استخرها برای کنترل دمای آب و هوای استخر از دو ترموستات استفاده می شود.به طوری که برای کنترل دمای هوای استخر از یک ترموستات و برای کنترل دمای آب آن از یک ترموستات دیگری استفاده می شود.به ترموستات هایی که برای کنترل دمای آب مورد استفاده قرار می گیرند اصطلاحا آکوستات گفته می شود.این نوع ترموستات ها مجهز به حسگر مستغزق هستنند و معمولا در دامنه دمایی c132-38‍ کاربرد دارند.

به عنوان یک قاعده کلی در نظر داشته باشید که هرچه رطوبت نسبی استخر در محدوده پایین تری نگه داشته شود،سیستم تهویه باید مدت زمان بیشتری کار کند که نتیجه آن افزایش هزینه های جاری سیستم خواهد بود.در مواقعی که معیارهای طراحی هوا و آب استخر تامین می شود،برای خارج کردن گرمای اضافی فضای داخل می توان در کنار سیستم تهویه اصلی ،از فن های تخلیه نیز استفاده کرد.

جریان هوای روی سطح آب
یکی از عوملی که نرخ تبخیر آب استخر را تحت تاثیر قرار می دهد ،در استخرهای سرباز سرعت باد و در استخرهای سرپوشیده جریان هوایی است که از سطح آب استخر عبور می کند.با کاهش جریان هوای که مستقیما از روی سطح آب عبور می کند،سرعت تبخیر آب نیز کاهش پیدا می کند.

روش های رطوبت گیری
به طور کلی رطوبت گیری از هوا به یکی از دو روش زیر امکان پذیر است:
۱-رطوبت گیری با استفاده از نمک های جاذب رطوبت
۲-رطوبت گیری با استفاده از سطوح سرد(سیستم های رطوبت گیری مکانیکی)

نمک های جذب رطوبت مانند سیلیکات ها تمایل بسیار زیادی به جذب رطوبت دارند.این نمک ها پس از جذب رطوبت به وضعیت اشباع رسیده و قابلیت جذب خود را از دست می دهند و برای استفاده مجدد باید آنها را به نحوی احیا کرد.

یکی از روش های احیای مواد جاذب رطوبت استفاده از تجهیزات متخلخل و گرمایش است.
چرخ لانه زنبوری یکی از تجهیزات رطوبت گیری به شمار می رود که سطحی آغشته به سیلیکاژل دارد.با قرار گیری این وسیله در برابر مسیر عبور هوا،رطوبت موجود در آن جذب می شود.
ین چرخ که از ورق های جاذب ودر ضخامت های مختلف ساخته می شود ،به وسیله یک الکتروموتور به گردش در می آید و همزمان هوای مرطوب از میان روزنه های آغشته به سیلیکاژن آن عبور می کند.

یکی از متداولترین روش های رطوبت گیری در سیستم های تهویه مطبوع ،رطوبت گیری با استفاده از کوئل سرمایی است.در این روش با عبور هوای مرطوب از روی کوئل سرد دستگاههای هوا رسان یا کوئل های انبساط مستقیم ،رطوبت موجود در آن تقطیر شده ودر عمل فرآیند رطوبت گیری رخ می دهد.

یکی از کاربرد های سیستم های رطوبت گیری مانیکی در استخرهای سرپوشیده است.مزیت عمده این سیستم ها آن است که گرمای نهان ومحسوس و گمای تولید شده به واسطه کارکرد کمپرسور سیستم را می توان در هر یک از بخش های مجموعه که نیاز به گرما دارد مورد استفاده قرار داد.

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا یدکوراسیون داخلی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

گروه مهندسین فاوکس یکی از گروه های فعال در زمینه مشاوره، خرید ،طراحی و اجرای فضاهای داخلی می باشد.


نقش نور و نورپردازی در معماری و دکوراسیون داخلی

شما می توانید به وسیله نور، فضایی را وسیع تر و یا کوچک تر نمایش دهید. برای این منظور کافی است نورپردازی ها را بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می کند. حال آنکه به عنوان مثال اگر در نورپردازی یک اتاق نشیمن تنها به منبع نورزایی برای روشن کردن منطقه ای کوچک در محدوده مبلمان بسنده کنیم، دامنه دید افراد محدود شده و در نتیجه فضا حتی کوچکتر از آنچه هست به نظر می آید….

نگاهی متفاوت به تاثیرات نور در دکوراسیون
شما می توانید به وسیله نور، فضایی را وسیع تر و یا کوچک تر نمایش دهید. برای این منظور کافی است نورپردازی ها را بر روی دیوارها و کنج های محیط انجام دهید. به این ترتیب اطراف محیط روشن تر از مرکز شده و بزرگتر جلوه می کند. حال آنکه به عنوان مثال اگر در نورپردازی یک اتاق نشیمن تنها به منبع نورزایی برای روشن کردن منطقه ای کوچک در محدوده مبلمان بسنده کنیم، دامنه دید افراد محدود شده و در نتیجه فضا حتی کوچکتر از آنچه هست به نظر می آید.
طلوع خورشید با پراکنده شدن اشعه هایی همراه است که مجموع آنها نور نامیده می شود. نور از جمله مهم ترین مواهب الهی است که در زندگی بشر از ارزش بسزایی برخوردار است. در واقع هیچ عنصری در دنیا بدون وجود نور هویت دیداری ندارد. نور واسطه ای میان چشمان بیننده و محیط اطراف اوست یعنی در صورتی که نوری به چشم ما نرسد تصویری در شبکیه تشکیل نشده و در نتیجه حس بینایی معنا و مفهوم کاربردی نخواهد داشت. ارزش واقعی نور هنگام تاریکی نمایان می شود. این تاریکی یا حاصل از غروب خورشید و تابش آن بر عرصه دیگری از گیتی است و یا در نتیجه خاموش کردن کلیدی از یک نورپرداز و یا سیستم نورپردازی است.
در یک تقسیم بندی کلی نور خورشید را نور طبیعی و نور حاصل از نورپردازی های دیگر را نور مصنوعی می نامیم. در نورپردازی طبیعی تنها یک وسیله نورزا وجود دارد که آن هم خورشید است و نور طبیعی در واقع همان نور خورشید است که گذشته از ایجاد روشنایی در زمین، مزایای بسیار دیگری نیز دارد. زندگی همه موجودات و ابسته به این منبع پرانرژی است و همه هستی از نور خورشید هویت می گیرند.
تحقیقات دانشمندان نشان داده است که شش درصد از مردمی که در مناطق شمالی این کره خاکی زندگی می کنند و از نور خورشید به میزان کافی و طولانی مدت بهره مند نیستند، از ناراحتی های روحی شبیه به افسردگی رنج می برند. دانشمندان ثابت کرده اند تغییرات تابش نور که در نتیجه تغییرات فصلی به وجود می آیند نیز بر روحیه افراد تاثیر می گذارند. آنها بر این عقیده اند که قرار گرفتن در معرض نور خورشید از تولید هورمون ملاتونین (melatonin) در خون جلوگیری به عمل می آورد و به همین جهت است که افرادی که به سندرم افسردگی فصلی یا همان (Seasonal Affective Disorder)مبتلا هستند، در فصول سرد میزان قابل توجهی از سطح هورمون ملاتونین خون شان که رابطه مستقیمی با وضعیت روحی و ایجاد اضطراب در آنها دارد بالا می رود. لذا برای درمان آن، بیماران را در معرض نورهای شدید مصنوعی و تقریباً ۱۰ برابر بیشتر از آنچه به طور معمول در مجاورت آن قرار می گیرند مواجه می سازند. از دیگر مزایای بسیار مهم نور خورشید، کاربرد آن در صنعت و نقش آن در صرفه جویی انرژی های پایان پذیر است.
ساخت چراغ ها و اتومبیل های خورشیدی از جمله آنها است. در این قبیل لوازم انرژی حاصل از نور خورشید سبب شارژ باتری های مخصوص شده و سپس به انرژی های دیگر تبدیل می شود که این انرژی تبدیل شده در چراغ های خورشیدی به صورت نور نمایان می شود یعنی این چراغ ها در تمام طول روز انرژی خورشید را جذب کرده و به محض غروب آفتاب، آن را در قالب نوری مصنوعی بر فضا پراکنده می سازند. فارغ از این تبدیل ها و همچنین مزایای اشاره شده از این منبع بی بدیل نوری (خورشید)، موضوع مهم دیگر نیاز به وجود منابع نورزای دیگری است که به هنگام تاریک شدن هوا و پایان این نور پرارزش طبیعی، نوری را از خود ساطع می سازند که آن را نور مصنوعی می نامند. البته در هنگام روز نیز برخی از فضاها دارای شرایطی هستند که با وجود تابش نور خورشید به نورپرداز دیگری به عنوان تنها منبع نورزا یا نورپرداز مکمل نیازمندند.
نور مصنوعی به زبان ساده نوری است که از خورشید تابیده نشده و منابع دیگری عامل پدید آمدن آن هستند. اغلب این منابع صرف نظر از آتش و منابع محدودی که انرژی خود را از گاز، نفت و یا مانند اینها تامین می کنند، دارای سیستمی الکتریکی هستند. حال از انواع نورها در یک تعریف کلی که بگذریم به ارزش واقعی نور زمانی پی خواهیم برد که تاثیرات ناشی از آن را بشناسیم…
نور در اتاق خواب
این اشکال از شما نیست و به نور اتاق خوابتان بر می گردد. اتاق خواب از آن اتاق هایی است که نور یکی از اصلی ترین اجزای آن است و رکن اساسی آن به حساب می آید. یک نور بسیار ملایم برای شب ها، باعث می شود تا شما به راحتی خوابتان ببرد و یک خواب راحت و آسوده داشته باشید. همچنین یک نور قوی باعث می شود شما صبح ها دچار مشکل بالا نشوید و برای پوشیدن لباس لازم نباشد اتاق خوابتان را ترک کنید. مهمترین چراغ و نور در اتاق خواب شما چراغ هایی است که در کنار تخت خواب است. این چراغ ها برای زمانی کارایی دارند که یکی از شما می خواهید کتاب بخوانید یا تلویزیون تماشا کنید و فرد دیگری می خواهد بخوابد. برای قرار دادن این چراغ ها شما می توانید از دیوار پشت تخت استفاده کنید و چراغ را روی دیوار نصب کنید. دقیقاً مشابه چراغ هایی که در هتل ها وبالای تخت از آن ها استفاده می شود. برای این کار از یک دیوار کاذب هم می شود استفاده کرد. چراغ ها را می توانید با استفاده از این دیوار پشت آن نصب کرد. اگر استفاده از هیچکدام از این ها را قبول ندارید و توانایی اجرای آن را ندارید می توانید از ساده ترین راه یعنی چراغ های خواب روی میز کنار تخت یا همان چراغ خواب رومیزی استفاده کنید.
اگر از چراغ های پشت تخت استفاده می کنید این نکته را باید مورد توجه قرار دهید که ارتفاع چراغ ها پشت سرتان نباید زیاد باشد. اگر از تختخواب دو نفره استفاده می کنید حتماً آنها را جدا کنید و کلید را هم به صورت جدا قرار دهید . اگر هم به سراغ چراغ خواب های رومیزی رفته اید دقت کنید که ارتفاع آنها طوری تنظیم شود که نور مستقیم به صورت شما نخورد. اما راه حل های دیگری هم هست که شما می توانید در نور و تنظیم آن در اتاق خوابتان استفاده کنید. – از کلیدهای دیمر یا همان تنظیم کنند های نور در ات خوابتان استفاده کنید. از این کلیدها حتی برای چراغ اصلی اتاق خواب هم می توانید استفاده کنید. بدین ترتیب شما می توانید نور را به دلخواه تنظیم کنید. – اگر نور خورشید که از پنجره اتاق داخل می شود مستقیم به صورت شما می خورد و باعث اذیت شما می شود، راه کار این است که از پرده های حصیری یا کرکره ای استفاده کنید تا از این مشکل نجات پیدا کنید. – کلید چراغ ها را در کنار در ورودی اتاق قرار دهید تا به هنگام وارد شدن و همین طور خارج شدن از اتاق بتوانید چراغ ها را روشن و خاموش کنید. کلید چراغ ها را علاوه بر کنار در، کنار تختخواب هم بگذارید. بدین ترتیب شما دیگر نیازی به این ندارید که برای خاموش کردن چراغ ها از تخت خواب بیرون بیایید. – اگر از صندلی در اتاق استفاده می کنید، ارتفاع آنها مشکل برای شما ایجاد می کند. سعی کنید از صندلی های کوتاه افقی استفاده کنید. در غیر اینصورت سایه آنها روی صورت شما می افتد. – از شمع در اتاقتان استفاده نکنید. البته تا زمانی که مطمئن نشده اید قبل از اینکه خوابتان ببرد آن را خاموش خواهید کرد. – اگر چراغ آویزان در نقطه ای است بین دیوار و پنجره مطمئن باشید هرکاری که شما انجام می دهید را همسایه شما از پنجره خواهد دید. اتاق خواب کودکان اتاق خواب کودکان نیاز به طراحی نوری متفاوت از اتاق خواب بزرگسالان دارد. اما باید حواستان باشد، این مدل را با بزرگتر شدن کودکتان تغییر دهید. برای طراحی نور اتاق کودکان شیوه های مختلفی است. استفاده از چراغ های مختلف برای کودکان با نقش های رنگی. راه های زیر هم به شما کمک می کند. – برای اتاق کودکانتان هم می توانید از کلیدهای دیمر استفاده کنید. این کار می تواند جو اتاق را طوری تنظیم کند که کودکان احساس خواب آلودگی کنند و راحت تر و زودتر به خواب بروند. – اگر در اتاق کودکانتان تلویزیون یا کامپیوتر وجود دارد به آنها اجازه ندهید در تاریکی کامل از آنها استفاده کنند. برای چشم آنها بهتر است از یک نور ملایم استفاده کنید. استفاده از دیمر یا کنترل کننده نور در این مورد نیز خوب است. همچنین از چراغ رومیزی هم برای این کار استفاده کنید. – از چراغ های دیواری به جای آباژور یا چراغ های پایه دار برای اتاق استفاده کنید. ممکن است کودکتان با آن برخورد کند…
نور پردازی دراشپزخانه هال وحمام ورودی
در آشپزخانه های قدیم که مانند امروز دارای کابینت های ثابت و جاسازی شده و محل مشخصی برای اجاق گاز، یخچال و دیگر وسایل آشپزخانه نبودند ، نورپردازی اغلب به وسیله یک چراغ آویز سقفی که در مرکز سقف آشپزخانه نصب می شد انجام می گرفت. چرا که اغلب فعالیت های داخل آشپزخانه ( مانند آماده سازی مواد غذایی ) بر روی میز وسط آشپزخانه انجام می شد. اما آشپزخانه های امروزی با ردیفی از کابینت ها ، اجاق و یخچال جاسازی شده به موازات و در کنار دیوارهای آشپزخانه نیازمند شیوه دیگری از نورپردازی هستند. در آشپزخانه های امروزی قسمت اعظم کار در آشپزخانه بر روی سطح کابینت ها در کنار اجاق گاز و یا شیر آب و سینک ظرفشویی انجام می شود که در اغلب آشپزخانه ها همگی در کنار دیوار قرار دارند اما هنوز چراغ های سقفی از وسط سقف آشپزخانه آویزان هستند ، در نتیجه افراد اغلب پشت به منبع نور و در زیر سایه خود مشغول به کار هستند و هنگام کار از نور کافی برخوردار نیستند. با توجه به تغییرات ساختار آشپزخانه های امروزی نسبت به گذشته ، ما در بخش هایی از آشپزخانه که اغلب محل انجام کار محسوب می شود به نور کافی نیاز داریم. مانند سطح روی اجاق گاز، سینک ظرفشویی و سطوح روی کابینت ها که برای آماده سازی وسایل آشپزی و مواد غذایی مورد استفاده قرار می گیرند. علاوه بر نیاز به روشنایی در این اماکن، فضای کلی آشپزخانه نیز باید از نور کافی برخوردار باشد. همچنین در بسیاری از آشپزخانه ها بعضی از کابینت ها با درهای شیشه ای و به صورت ویترین ساخته شده اند تا از آنها برای به نمایش گذاشتن ظروف زیبا و تزئینی استفاده شود. این کابینت ها نیز نیاز به نورپردازی داخلی دارند. به این ترتیب ما نیاز به یک مجموعه منابع نوری داریم که هریک به صورت جداگانه قابل کنترل باشند.
نور کافی برای سطح روی اجاق گاز در آشپزخانه هایی که دارای یک هواکش یا هود در بالای اجاق گاز هستند به راحتی توسط چراغ هواکش تأمین می شود. اگر بالای اجاق گاز، هواکش مجهز به چراغ وجود ندارد باید یک چراغ قابل تنظیم در بالای اجاق گاز نصب شود. همچنین بالای سینک ظرفشویی نیز به یک چراغ نیاز تا شب هنگام نور کافی برای شست و شوی ظروف و مواد غذایی را برای ما فراهم کند. ترجیحاً هر یک از این چراغ ها باید دارای کلید کنترل مجزا باشند تا فقط در مواقع لزوم مورد استفاده قرار گیرند. برای تأمین نور کافی در سطح روی کابینت ها از آنجا که اغلب این سطوح در زیر کابینت های دیواری قرار دارند به راحتی می توان از چراغ های مهتابی که در زیر کابینت ها نصب می شوند بهره گرفت. به این ترتیب چراغ های نصب شده در زیر کابینت های دیواری بی آنکه دیده شوند و یا موجب آزار چشم باشند نور کافی را بر سطح روی کابینت ها می تابانند. چنانچه کابینت های زمینی عمیق باشند و نور محیط به اندازه کافی درون آنها را روشن نکند برای دسترسی راحت به وسایل داخل این نوع کابینت ها می توان چراغ های کوچکی در آنها نصب کرد که با کلیدهای اتوماتیک کنترل شوند و با باز و بسته شدن در کابینت ها روشن و خاموش شوند. اگر آشپزخانه شما محل صرف غذا نیز هست استفاده از چراغ های سقفی که ارتفاعشان قابل تنظیم است درست در بالای میز غذاخوری ایده خوبی است. این چراغ ها می توانند هنگام صرف غذا روی میز را به خوبی روشن کنند و در مواقعی که از میز استفاده نمی شود فضای کلی آشپزخانه را روشنایی ببخشند.
نورپردازی در فضا سادگی با نصب چراغ های سقفی قابل اجرا است. در حمام و دستشویی علاوه بر چراغ های سقفی که برای تأمین روشنایی محیط مورد استفاده قرار می گیرند نصب یک چراغ دیواری در بالای آینه نیز ضروری است اما توجه داشته باشید که برای این منظور از چراغ های فلوئورسنت استفاده نکنید زیرا نور این چراغ ها موجب تغییر برخی از رنگ ها شده و تصویر شما را با رنگ های غیرواقعی در آینه منعکس می کنند.
نورپردازی قسمت های مختلف خانه ، هال ورودی، راهروها و راه پله ها را نیز فراموش نکنید. این اماکن در هر خانه ای باید از نور فراوان برخوردار باشند به خصوص راه پله ها که در حفظ ایمنی و سلامتی خانواده و میهمانان اهمیت به سزایی دارد. در اینجا ایمنی مهم تر از زیبایی است و بهترین روش نورپردازی روشن کردن مسیر حرکت و سطح روی پلکان با چراغ هایی است که به دیوار نصب می شوند و نور را به طرف پایین می تابانند. استفاده از چراغ های دیواری کار تعویض لامپ را نیز ساده تر می کند.
آنچه تاکنون بیان شد در جهت تأمین نور کافی و روشنایی لازم برای انجام فعالیت های گوناگون در هر یک از اتاق ها بود ؛ اما نورپردازی می تواند در جهت زیباسازی و جلب توجه بیننده به سوی اشیای تزئینی و ویژگی های زیبای یک اتاق نیز باشد. برای این منظور بهترین انتخاب چراغ های قابل تنظیمی هستند که به صورت تک، دوتایی و سه تایی در بازار موجودند و پس از نصب در یک نقطه از دیوار می توان هر یک از آنها را به سمت دلخواه تنظیم کرد به صورتی که محل مورد نظر ما را روشن کند. نور این چراغ ها را می توان به راحتی بر روی یک دیوار، یک تابلو و یا یک مجسمه دلخواه تنظیم کرد و یا حتی بخشی خاص از اتاق ( مانند محل قرارگیری شومینه و یا یک آرک در سقف ) را به وسیله آنها روشن کرد.
طبقات داخل کابینت های در شیشه ای را نیز می توان با استفاده از روش های گوناگون روشنایی بخشید. اما یکی از بهترین راه ها نصب چراغ های کوچک در زیر هر یک از طبقات ، و یا در مواقعی که طبقات شیشه ای هستند نصب یک لامپ در قسمت بالا و یا پایین کابینت است…
نورپردازی خوب در خانه
مبانی نورپردازی در داخل اتاق‌ها، نور خوب، نور طبیعی و نور در اتاق بزرگسالان بپردازیم، یکی از اصولی است که در چیدمان خانه باید به آن اهمیت داده شود. نورپردازی مناسب شاید تشخیص این موضوع که آیا در اتاق خواب‌تان نورپردازی درست و اصولی وجود دارد یا نه، در وهله اول، کار چندان راحتی نباشد اما به‌راحتی از تبعات آن می‌توان به این مطلب پی برد. اگر صبح‌ها با سردرد از خواب بیدار می‌شوید، چشم‌هایتان می‌سوزد،‌هاله‌ای قرمزرنگ اطراف مردمک چشم‌هایتان دیده می‌شود یا اگر از همان اولین ساعات شروع روز، عادت به بدخلقی و پرخاشگری دارید، همه و همه نشانگر جای خالی نورپردازی مناسب در اتاق‌تان است؛ چرا که نورپردازی خوب موجب می‌شود در خانه خود احساس آرامش و امنیت داشته باشید. راه حل تمامی ‌این مشکلات، ایجاد یک شمای انعطاف‌پذیر نوری است به نحوی که برای تمامی‌ ساعات روز مناسب باشد و به اتاق‌های شما در هر لحظه از شبانه‌روز، حالتی خوشایند ببخشد. نورپردازی باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که با فشاردادن یک کلید ساده، به‌راحتی بتوانید نور اتاق را زیاد یا کم کنید و مثلاً اتاق خود را از یک اتاق نورانی، به یک اتاق آرام با نوری رمانتیک که برای خوردن یک شام دونفره با همسرتان مناسب است، تبدیل کنید. نور طبیعی نور طبیعی، یکی از ویژگی‌های مثبتی است که یک خانه می‌تواند داشته باشد اما کیفیت نور در هر قسمت خانه متفاوت است و بستگی به جهت اتاق‌ها دارد. شاید بد نباشد نگاهی به نحوه نور اتاق‌ها با توجه به جهت قرارگرفتن‌شان در عرض و طول جغرافیایی بیندازیم. اتاق‌های رو به شمال: این اتاق‌ها سرد هستند، نور زننده‌ای دارند و نور مستقیم خورشید به آنها نمی‌تابد. هنرمندان نقاش معمولاً اتاق کار خود را رو به شمال انتخاب می‌کنند تا در نور آن، بهتر بتوانند رنگ‌ها و طیف‌های مختلف را تشخیص بدهند. اتاق‌های رو به شرق: اولین اتاق‌هایی که با طلوع خورشید روشن می‌شوند، اتاق‌های رو به شرق هستند اما بعد از گذشت چند ساعت از زمان طلوع، سایه‌ای بلند و طولانی‌مدت بر این اتاق‌ها سایه می‌افکند و طی روز دیگر خبری از نور خورشید در این اتاق‌ها نیست. بهتر است برای تعدیل‌ نور شدید و خیره‌کننده آفتاب در زمان طلوع، در این اتاق‌ها از نور مصنوعی استفاده شود. با این کار می‌توان در اواسط روز نیز تا حد ممکن، نور طبیعی روز را به نوعی در این اتاق‌ها ایجاد کرد. این تمهید برای اتاق‌های رو به شمال هم کارآیی دارد. اتاق‌های رو به جنوب: نور و گرمای خورشید در تمام مدت روز در این اتاق‌ها وجود دارد؛ البته ممکن است طی روز و در فصل‌های مختلف، کیفیت و میزان آن اندکی تغییر کند. بهتر است آشپزخانه، اتاق نشیمن و هر جایی که معمولا مدت زمان زیادی را طی روز در آنجا می‌گذرانید، رو به جنوب باشد. اتاق‌های رو به غرب: در گرم‌ترین ساعات روز، نور خورشید به این اتاق‌ها می‌تابد و زمانی که نور شدید است، چشم را آزار می‌دهد. بعدازظهرها در این اتاق‌ها سایه می‌افتد و نور خورشید، ملایم‌تر می‌شود. نور اتاق خواب بزرگسالان نور خوب در اتاق خواب، به شما این امکان را می‌دهد کــه بعد از یــک روز سخــت کاری، خوابـــی راحــت داشته باشید. البته این را فراموش نکنید که منظورمان این نیست که اتاق خواب باید تاریک باشد تا خوب بخوابید، چون در این صورت، صبح روز بعد برای پوشیدن لباس مشکل پیدا می‌کنید و ممکن است با جوراب‌های لنگه به لنگه سر کار بروید! بهترین نور برای اتاق خواب، نور کنار تختخواب است که برای مطالعه و حتی دیدن تلویزیون خوب است و حتی اگر هم‌اتاقی شما بخواهد بخوابد، چشمانش را آزار نمی‌دهد. می‌توانید برای نور کنار تختخواب‌تان از آباژورهای کنار تختی استفاده کنید یا نوری را در قسمت بالایی تخت خود تعبیه کنید یا روشنایی‌های دیوارکوب در اتاق خود نصب کنید
جایگاه نورپردازی در طراحی داخلی ساختمان :
زندگی در ساختمان‌های سربه فلک کشیده امروزی، همواره در پرتوهای جانفزای نور خورشید قرار ندارد قافله پیشرفت‌های بشری، از لامپ‌های شیشه‌ای خانگی ساده، اکنون به سیستم‌های بس مهیج نورپردازی رفته است و حتی کار را به جایی کشانده که از آن به عنوان یک علم و یک دانش کاملا سیستماتیک نام می‌برند. امروزه به خصوص نقش این علم در معماری داخلی بسیار مهم و جذاب می‌نماید. با افزایش کارآیی صنعت برق و امکانات تکنولوژیک مربوط به آن،استفاده از محصولات وابسته به آن نیز رشد چشمگیری داشته است؛ چنانکه باید اذعان داشت روشنایی راه را برای یک تحول در شناخت و طراحی معماری باز کرده است.
این محصولات که مشتمل بر انواع چراغ‌ها و سیستم‌های روشنایی هستند، ابزار اصلی نورپردازی را تشکیل می‌دهند. با تنوع این ابزار، طراحان با مساله‌ای مواجه می‌شوند و آن انتخاب صحیح وسیله نوری و تعیین محل مناسب برای آن است. چنین مشکلی پیچیده‌تر از تامین کمی نور است. اگر چه لامپ‌های عریان قادرند نیازهای کمی نور را به آسانی مرتفع کنند، واضح است که جنبه‌های دقیق تامین آسایش و نکات ظریف زیبایی‌شناسی از عهده این وسایل ساده بر نمی‌آید. در حقیقت گره کار در تهیه و تامین نور نیست بلکه تنظیم منابع نوری برای خلق محیط مناسب بصری مساله اصلی است.
در بررسی‌های انجام شده پیرامون استفاده افراد از نور و چگونگی نور پردازی منازل مسکونی خود، اطلاعاتی راه‌گشا به دست آمده است که راه را برای راهنمایی تولیدکنندگان، طراحان و نهایتا استفاده‌کنندگان باز می‌کند یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی تولید‌کنندگان، طراحان و نهایتا استفاده کنندگان باز می‌کند و یا باعث سوق دادن آنان به سمت استفاده از منابع نوری مطلوب و راهنمایی عموم به استفاده درست از منابع در اختیار می‌شود. ابتدا این نکات را مرور کرده و در ادامه نکاتی را درباره روشنایی عمومی از نظر می‌گذرانیم:
افراد مورد مطالعه در این مبحث در پاسخ به سوالی در زمینه استفاده از نور عمومی و موضعی در محل زندگی خود، اذعان دارند که نور عمومی را بیشتر از نور موضعی در محل زندگی خود استفاده می‌کنند. ۷۵درصد افراد نور عمومی و ۲۵درصد نیز نور موضعی را مورد استفاده قرار می‌دهند. در مورد استفاده از انواع مختلف چراغ‌های روشنایی بازار، خرید و استفاده به ترتیب با ۵۰درصد و ۳۵درصد و ۱۰درصد در اختیار چراغ‌های سقفی، دیواری و پایه دار زمینی قرار می‌گیرد که این خود می‌تواند موید استفاده بیشتر مردم از نورهای عمومی در محل زندگی خود باشد.
رنگ غالب نورهای مورد استفاده نیز حکایت از آن دارد که نورهای با رنگ سرد، بیشتر از رنگ‌های گرم در بین مردم طرفدار دارد. اکثر مصرف‌کنندگان و خریداران چراغ‌های روشنایی هنگام خرید محصول مورد نظر اولویتهایی را برای آن مدنظر خود دارند که زیبایی منبع نور دهنده، کیفیت نوردهی آن، قیمت و نصب و نگهداری آن به ترتیب از عوامل دخیل در خرید و جذب مشتریان به محصولات است.
در اینجا به بررسی عواملی می‌پردازیم که عوامل اصلی در روشنایی محیط محسوب می‌شوند. قابلیت دید در ناحیه تامین روشنایی مهمترین نیاز استفاده‌کننده در محیط است. این قابلیت به عواملی بستگی دارد که به بعضی از آنها اشاره می‌کنیم:
شدت روشنایی: برای هر ناحیه تامین روشنایی خاص باید مقیاسی از منابع روشنایی، شدت خاصی از نور را ایجاد کنند. شدت روشنایی در سراسر ناحیه‌ای که تامین روشنایی آن مدنظر است، باید به طور معقولی یکنواخت باشد. این به آن معنی است که سر تا سر اتاق باید به میزان مناسبی روشن شود. این امر به منظور اجتناب از ایجاد نواحی تاریک در مساحت‌های زیاد است که ممکن است در حالتی که شخص مجبور است، از ناحیه تامین روشنایی مربوط به خود به اطراف نگاه کند، به تطابق چشم اثر بگذارد. شدت روشنایی باید با استانداردهای مربوطه انتخاب شود.
سطوح مجاور: از تفاوت زیاد در شدت روشنایی سطوح مجاور باید اجتناب شود. تفاوت بین شدت روشنایی سطوح مجاور نباید از نسبت ده به یک تجاوز کند، از این رو درخشندگی اطراف ناحیه تامین روشنایی باید کمتر از درخشندگی خود ناحیه تامین روشنایی باشد؛ در غیر این صورت، قابلیت دید در این ناحیه مختل می‌شود؛ همچنین ممکن است باعث خستگی چشم شود؛ زیرا در این حال باید خود را دو برابر شرایط جدید تطبیق دهد. (مانند مواقعی که چشم از صفحه تلویزیون به اطراف منحرف می‌شود و دوباره به صفحه بر می‌گردد.) در صورت تداوم این کار چشم خسته شده و منجر به ناراحتی‌هایی از قبیل سردرد، خستگی مفرد و غیره می‌شود، البته خطری دائمی به چشم وارد نمی‌آید.
حفظ شدت روشنایی: به منظور اطمینان از اینکه شدت روشنایی مورد نظر همواره تامین می‌شود، باید تدابیری برای حفظ شدت روشنایی، تعمیر و نگهداری و تمیز کردن چراغ‌ها اتخاذ شود. شدت روشنایی نباید هرگز به کمتر از ۸۰ درصد مقدار توصیه شده افت کند. در طراحی‌های خوب روشنایی، برای جبران تقلیل نوردهی که بر اثر کهنگی لامپ و تجمع آلودگی روی چراغ‌ها به وجود آمده، شدت روشنایی اولیه بیشتر از مقدار لازم در نظر گرفته می‌شود.
کنترل خیرگی چشم: به منظور پیشگیری از ایجاد خیرگی ناراحت کننده چشم، ناشی از منابع نوری، درخشندگی آنها در زاویه‌های دید معمولی باید محدود شود. لامپ‌های بدون پوشش باعث ایجاد خیرگی ناراحت کننده چشم می‌شوند؛ زیرا درخشندگی آنها معمولا خیلی زیاد است. این امر در مورد لامپ‌های فلورسنت بدون پوشش در حالتی که کار مداوم در زیر نور این لامپ‌ها مورد نیاز است نیز صادق است. چراغ‌هایی همانند لامپ فلورسنت از نوع بلند با پایه‌های باریک بدون استفاده از وسایل کنترل چشم از قبیل پخش‌کنندهای منشوری یا شبکه‌ای به کار می‌روند. با این حال در حالی که مدت زمان قرار‌گیری در زیر نور لامپ‌های فلورسنت بدون پوشش برای مثال در راهروهای اتاق استراحت و غیره کم باشد، استفاده از آنها قابل قبول است.
انعکاسات ناخواسته: برخی از انعکاسات ممکن است در کارآیی یا راحتی اشخاص اختلال ایجاد کنند؛ مثلا انعکاس نور از روی سطوح براقی که روی آنها مطالبی نوشته شده است، معمولا این امر خارج از کنترل طراح روشنایی است؛ زیرا این مساله به وضعیت قرارگیری ناحیه تامین روشنایی نسبت به منبع نوری بستگی دارد.توزیع روشنی سطوح داخلی اصلی: علاوه بر کنترل درخشندگی منابع نوری، روشنی سطوح داخلی اصلی از قبیل دیوارها، سقف‌ها و غیره از طرق زیر حاصل می‌شود:
الف) در نظر گرفتن ضرایب انعکاسی مناسب برای سطوح. ب) تامین روشنایی مناسب برای سطوح.
هدف از اتخاذ این تدابیر اجتناب از تفاوت‌های بیش از حد روشنی سطوح وسیع است که در میدان دید قرار دارند؛ تفاوت‌های خیلی زیاد در روشنی سطوح همانند و درخشندگی بیش از حد منابع نوری باعث خستگی مفرط چشم‌ها می‌شود. از طرفی در صورتی‌که روشنی خیلی یکنواخت باشد، تاثیر آن ایجاد محیط خسته‌کننده یا افسرده‌کننده است.
با اینکه توزیع روشنایی عمومی عامل اصلی است ولی شدت سایه‌ها نیز در محیط تاثیر می‌گذارد، شدت سایه‌ها به وسیله نوع توزیع نور تعیین می‌شود. مثلا نوردهی با زاویه بسته باعث ایجاد سایه‌هایی با شدت زیاد می‌شود. در حالی که لامپ‌های فلورسنت سایه‌های ملایم ایجاد می‌کنند، سایه‌هایی با شدت زیاد معمولا مناسب نیستند به جز مواردی که هدف ایجاد جلوه‌های ویژه باشد.
انتخاب مستقیم روشنایی: سیستم‌های روشنایی باید به گونه‌ای انتخاب شوند که توزیع روشنی مورد نیاز را ایجاد کنند. این بدین معنی است که در مورد آویز یا چراغ‌هایی که روی سطوح نصب می‌شوند، در دفاتر کار و اماکن حداقل ۳۰درصد نور منتشره باید به طرف بالا باشد، در این صورت می‌توان از کافی بودن روشنی سقف اطمینان حاصل کرد.
روشنایی غیرمستقیم: نحوه عمل این نوع روشنایی به صورت توکار است؛ در این حالت همه نورها به طرف سقف هدایت می‌شود و سایر سطوح اتاق، به وسیله انعکاس متقابل روشن می‌شود، نتیجه این امر خسته‌کننده است. زیرا توزیع روشنی بیش از حد یکنواخت است، همچنین این نوع روشنایی کارایی خوبی ندارد و فقط در موارد خاص باید از آن استفاده کرد.
محل قرارگیری چراغ‌ها: ترتیب قرارگیری چراغ‌ها به منظور نیل به توزیع روشنی دلخواه لازم است به گونه‌ای باشد که نورکافی به قسمت‌های بالایی دیوارها و سقف برسد. این امر عموما نیاز به طرح قرار‌گیری چراغ‌ها در فواصل یکنواخت دارد تا بدین ترتیب شدت روشنایی مورد نیاز در صفحه مربوط به ناحیه تامین روشنایی حاصل شود در حالی که ترتیب قرار‌گیری به صورتی است که فواصل بین چراغ‌ها از مقدار حداکثر نسبت فاصله به ارتفاع نصب تجاوز نمی‌کند و فاصله از دیوارها نصف این فاصله می‌باشد.
به منظور حصول اطمینان از اینکه روشنی دیوار کافی است چراغ‌ها را لازم است حتی نزدیکتر به دیوارها قرار داد. در مورد چراغ‌های با نور دهی به طرف بالا، لازم است آنها را در فاصله حداقل ۱۵۰ سانتی‌متر از سقف و حتی بیشتر از آن قرار داد، به طوری که نور به طرف بالا به خوبی روی سقف توزیع شود.
رنگ و ترتیب رنگ‌ها: علاوه بر انعکاسات مناسب، سطوح باید دارای رنگ‌های مناسبی باشند؛ به طور کلی رنگ‌ها نباید قوی یا خیلی ضعیف باشند. رنگ‌های قوی می‌توانند باعث خستگی مفرط چشم شوند. مخروط‌های چشم در اثر خسته شدن باعث دیگر گونی تاثیر رنگ‌ها می‌شوند. رنگ‌های ضعیف نیز به همین صورت باعث خستگی چشم می‌شوند. ترتیب رنگ‌ها در قسمت‌های اصلی داخل اماکن، بایستی ساده و غیر مزاحم باشد. در ضمن به کمک مراکز آسودن بصری (به شکل صفحات آویزان از دیوار مثل تقویم و …) محیطی که از نظر بصری رضایت بخش است، ایجاد می‌شود، از پنجره‌ها نیز برای این منظور استفاده می‌شود.
رنگ‌های گرم عبارتند از: قرمز، زرد، کرم، قهوه‌ای و… رنگ‌های سرد عبارتند از: آبی‌ها و سبزها و …
انتخاب رنگ به محیط احساسی که تمایل به ایجاد آن است، بستگی دارد. رنگ‌های گرم از لحاظ بصری فصل و مهیج هستند؛ در حالی که رنگ‌های سرد آرام بخش و متعادل هستند. تاثیر دیگر رنگ‌های گرم یا سرد روی اندازه‌های ظاهری اتاق است که کوچکتر و بزرگتر از مقدار واقعی به نظر برسند. رنگ‌های گرم باعث کوچکتر به نظر رسیدن اتاق می‌شوند.
در حالی که رنگ‌های سرد اتاق را بزرگتر نشان می‌دهند. انتخاب رنگ نور منبع نور به عوامل زیر بستگی دارد:
_کاری که در ناحیه تامین روشنایی انجام می‌شود _شرایط داخل اماکن _سازگاری با سایر منابع نوری موجود مثل لامپ‌های نور زرد
برخی از کارهایی که در ناحیه تامین روشنایی انجام می‌گیرند، نیاز به منابع نوری با بازده رنگ بسیار خوب دارند. مشخصه‌های منابع نوری در هر دو مورد بازده رنگ و دمای رنگ برای این کاربردها معمولا در استانداردهای مربوطه تعیین می‌شوند.
انتخاب دمای رنگ به شدت روشنایی بستگی دارد، در شدت روشنایی کم نیاز به دمای رنگ پایین است و در شدت روشنایی زیاد نیاز به دمای رنگ بالا. این انتخاب احتمالا پیرو این مساله است که نور روز معادل دمای رنگ بالا با شدت روشنایی زیاد پنداشته می‌شود؛ در حالی که نورش (دمای رنگ پایین که حباب هنگام شب در اطراف آن می‌نشست) برابر با شدت روشنایی کم تصور می‌شد.
انتخاب صحیح منابع نوری و ترتیب رنگ‌ها یک امر تجربی است، زیرا در مورد اینکه رنگ‌های مختلف در زیر نور منابع نوری مختلف و در محیط‌های مختلف چگونه به نظر خواهند رسید جز با تجربه شخصی نمی‌توان نظر داد. رنگ نور، آن تاثیر حسی است که به وسیله مجموعه طول موج‌های مختلفی توسط چشم دریافت می‌شود، ایجاد می‌شود. رنگ نور را نباید به عنوان یک مشخصه سطوح منعکس کننده نور تلقی کرد. رنگ نورهای منعکس شده از سطوح به انتخاب نوع منبع نوری بستگی دارد. نهایتا اینکه تصمیم‌گیری در مورد اینکه یک سطح رنگی در زیر نور یک منبع نور خاص چه رنگی به نظر خواهد رسید با استفاده از تجربیات عملی ممکن می‌گردد.
نور طبیعی در معماری و معماری داخلی
ازدید همگان نور”جزء اساسی و ضروری در ساختمان است . که کار آن روشن کردن فضا به منظور قابل رویت ساختن آن است .در هنر ساختمان سازیی یا به عبارتی معماری نور یکی از اجزایی است که کنار عناصرو مفاهیم دیگر از قبیل ساختار” نظم فضایی “مصالح” رنگ و …. مطرح می شود و در طراحی به عنوان یک عنصر مجزا باید نقش خود را ایفاکند . ولی واقعیت این است که در بسیاری از موارد در ساختمان سازیو معماری های داخلی به نور بیشتر از یک عامل روشن کننده که باعث کاهش مصرف نور مصنوعی و در نتیجه کاهش مصرف برق !
می شود ” نمی نگرند و فقط به مواردی از قبیل این که نور جنوبی و شمالی بر نور شرقی و غربی ارجحیت دارد و در مواقع ناچاری نور شرقی از نور غربی بهتر است “توجه می شود و معماران به صورت کلیشه ای و از روی عادت آن را رعایت می کنند و اگر در ساختمان سازی نیازی به نور پردازی و ایجاد مفاهیم و تاکید هایی توسط نور باشد منحصرا به استفاده از نور مصنوعی می پردازند و با انواع درجات و رنگ های نور مفهوم و طرح خود را اجا می کنند .
در صورتی که با نگاهی به تاریخ معماری گذشته ( تقریبا هر نوع معماری تاریخی ) نور به عنوان یک عنصر مجزا به کار گرفته شده و به نتایج بسیار زیباییهم رسیده اند .
یکی از مهمترین مشخصه های نور طبیعی ” توالی و دگرگونی آن در در طول روز است که باعث حرکت و تغییر حالت در ساعات مختلف می شود . در تاریخ نقاشی توجه به نور در دوره امپر سیونیست ها دیده می شود . هنگامی که نقاشان آتلیه های خود را ترک کردند و در زیر نور خورشید با نور طبیعی مشغول نقاشی شدند . از مشخصات این سبک توجه به رنگ و نور در ساعات مختلف روز و انعکاس رنگ های اشیای مختلف در یکدیگر و تاثیر رنگ های پیرامونی و به کار بردن رنگ های خالص و ناب می باشد . قاعدتا لازم نیست که چنین تحولی در سبک معماری داخلی ما نیز به وجود آید ” با توجه به اینکه ما ساختمان هایی داریم که عنصر نور را به قدری قوی و جذاب در خود به کار گرفته اند که هر بیننده ای را به خود جذب می کند . این مقاله به بررسی نقش نور در معماری و معماری داخلی به عنوان یک جزء سازنده و مفهوم بخش می پردازد و در خاتمه امید بر این دارد که در آینده در ساختمان ها همانند نیاکانمان شاهد به کارگیری نور طبیعی به صورت یک عنصر کاملا اثر بخش باشیم .
نور و طبیعت
نور طبیعی که حامل انرژی حیات بخش درونی است به عنوان یکی از منابع وجود حیات بر روی زمین محسوب می گردد باعث تغییر چهره یک مکان شود زیرا نور در هر یک از فصول سال ” در آب و هواهای متفاوت و یا در هر زمانی از طول روز دارای چهره ای مخصوص به خود می باشد .
ضمنا هر مکانی دارای نور خاصی است که تنها به آنجا تعلق دارد برای مثال در صحرای یک منطقه استوایی تابش به قدری شدید و سایه ها آنقدر کوتاه است که اشیا به چشم بیننده مرتعش و در حال ذوب شدن به نظر می آیند .
به همین ترتیب نور موجود در مناطق کوهستانی ” جنگلی و یا سواحلی نیز دارای ویژگی های مکانی مخصوص به خود و متمایز از سایر مناطق است . زمانی که نور را به داخل فضای ساخته شده هدایت می کنیم در اصل نوعی ارتباط بین ساختمان و محیط خارج از آن ایجاد کرده ایم . بدین وسیله می توان جلوه های متفاوتی از فضای داخلی را که هر یک دارای ماهیت خاص خود از لحاظ ادراک فضایی می باشند ” ایجاد کرد .
نور و بشر
از دوران ما قبل تاریخ همواره اجسام نورانی که تجسمی از یک شی ء زنده را در ذهن بیدار می کردند توسط بشر مورد ستایش و احترام قرار گرفته و مشتاقانه برایشان جشن می گرفتند ” آنها را عبادت کرده و می پرستیدند.
این توجه بیش از اندازه به عنصر نور در اغلب فرهنگ های اولیه بشری و در جوامعی با آداب و رسوم و عقاید مذهبی متفاوت همچنان در طول زمان مشاهده می شود . برخی از جوامع نور خورشید را در تشریفات مذهبی شان به کار می برند و برخی دیگر درخشش اجسام نورانی را به عنوان عامل ایجاد فعل و انفعالاتی رمز آلود جهت دست یابی به حیطه هایی ماورای دنیای زمینی تلقی می کردند. حتی امروزه در بسیاری از مدارس شرقی که به تدریس یوگا اشتغال دارند برای ایجاد تمرکز ذهنی از اجسام نورانی مانند لامپ ” خورشید “ماه ” بلور و نور آتش استفاده می کنند . در اغلب ادیان ” نور نماد عقل الهی و منشا تمامی پاکی ها و نیکی هاست و خارج شدن انسان از تاریکی جهل و تابیده شدن نور معرفت در وجودش همواره یک هدف نهایی می باشد . در اثر تابیده شدن نور الهی به درون کالبد مادی ” یعنی جایگاه نفس آدمی است که انسان به رشد و تکامل معنوی می رسد در نتیجه برای نمایش این تمثیل ” در معماری اغلب بناهای مذهبی ” نور به عنوان عنصری بارز و مستقل از سایر عناصر و مفاهیم به کار رفته در ساختمان به کار گرفته می شود به گونه ای که شعاع های آن به طور واضح در داخل کالبد مادی و تاریک حجم قابل مشاهده است . فضاهای عمیق و تاریک کلیساهای قرون وسطی و یا مساجد اسلامی که با عنصر نور مزین شده اند به خوبی قادر به انتقال یک حس روحانی و معنوی می باشند . انسان در چنین فضاهایی که با نوری ضعیف روشن می شوند با مشاهده سایه های مبهم از. علاوه بر آن نور می تواند با رنگ ها و جلوه های متفاوت خود اشیا و احجام ” در ذهن خود به کامل کردن تصاویر پرداخته و با این عمل به نوعی خلسه فرو میرودکه نتیجه آن یک حس نزدیکی به منبع وجود و هستی در درونش بیدار می شود
تاثیرات نور در معماری
در معماری برای تاکید بیشتر بر روی برخی از بخش‌های نما می‌توان از نور طبیعی بهره جست بدین گونه که با ایجاد برآمدگی‌ها و فرورفتگی‌هایی بر روی محل مورد نظر، سایه‌هایی در بخش‌هایی از نما ایجاد نمود که تاکیدی بر روی بخش مذکور باشند برای مثال به منظور کشیده‌تر نمایش دادن ارتفاع یک حجم می‌توان با ایجاد برآمدگی‌هایی باریک و بلند سایه‌های عمود و طویل ایجاد کرد تا نما کشیده‌تر به نظر آید و یا اینکه برای نمایش بخش‌های شاخص بنا همانند ورودی‌ها می‌توان با ایجاد حفره‌هایی عمیق بر روی حجم، بخش‌های مورد نظر را با سایه مشخص نمود. از روش‌های دیگری که کاربرد پوشاندن سطوح یکپارچه نما با عناصر همسان و برجسته می‌باشد که منجر به ایجاد بافتی مرکب از نور و سایه است که در این گونه بناها، سایه به عنوان عنصری مهم در طرح نماد دخیل می‌باشد. استفاده از مصالح متنوع در کنار یکدیگر که دارای خاصیت انعکاسی متفاوتی باشند نیز می‌تواند جلوه‌های خاصی در نما ایجاد کند. برای مثال به منظور تاکید بر روی بخش‌هایی از نما می‌توان آنها را با پوشش‌های فلزی آراست و در سایر سطوح از مصالحی با خاصیت انعکاسی کمتر استفاده نمود. بدین ترتیب در اثر انعکاس شدید حاصل از برخورد نور به سطوح فلزی، بخش‌های مورد نظر مهمتر جلوه می‌کنند.
تاثیرات نور و فضاهای داخلی

نور طبیعی یکی از عناصری است که در تغییر ماهیت فضای داخلی بنا تاثیر بسزایی دارد. ما می‌توانیم‌نور را به گونه‌ای بارز و مشخص داخل بنا هدایت کرده و بدین ترتیب با ایجاد عرصه‌هایی از نور و تاریکی، فضای یکپارچه را بدون استفاده از عناصر و مصالح جداکننده به بخش‌های مجزا تقسیم کنیم. روش دیگر استفاده از نور، برای شدت بخشیدن به هدفی مانند مرتفع نشان دادن فضاست. برای مثال در معبد پانتئون نوری که از نورگیر موجود در مرکز گنبد معبد به درون می‌تابد فضای تاریکتر داخلی را از لحاظ عمودی کشیده‌تر نشان می‌دهد. همانگونه که می‌دانیم نور در تاریکی حامل پیام‌ها و اشاراتی برای انسان است. از این خاصیت می‌توان در مشخص نمودن مسیرهای ورودی و خروجی مربوط به فضاهای تاریک و عاری از نور داخلی بهره گرفت. بدین ترتیب که فرد در یک محیط نیمه تاریک با مشاهده یک منبع نور در محل ورودی که در حکم راهنما است می‌تواند مسیر حرکت و موقعیت خود را در فضای داخلی شناسایی کند. از نور برای القای حسی خاص در انسان نیز می‌توان استفاده کرد. برای مثال فضایی که با نور ضعیف مزین شده باشد می‌تواند نوعی حالت خلسه در انسان ایجاد کند. از این رو در بسیاری از آرامگاه‌ها و یا بناهای مذهبی می‌توانیم شاهد تابش شعاع‌های خفیف‌تر به درون فضای تاریک داخلی باشیم. نور و فضاهای شهری نور در ساعات متفاوت روز جلوه‌های گوناگونی به فضاهای شهری می‌دهد. در گذشته عنصر نور برای ایجاد تنوع در فضاهای شهری کاربرد فراوان داشت. برای مثال از آنجا که رنگ سفید، نور آسمان را در خود منعکس کرده و هاله‌ای از رنگ آن را در برمی‌گیرد، برخی از بناهای بزرگ شهری و یا بافت کلی یک روستا را سفید رنگ می‌ساختند تا بدین ترتیب با توجه به رنگ آسمان که از طلوع آفتاب تا غروب، رنگ‌های متنوعی از جمله زردملایم، آبی روشن، نارنجی و … را به خود می‌گیرد بافت شهر یا روستان نیز دستخوش تغییر و تحول شده و جلوه‌های ملایم رنگی متنوعی را در برگیرد. روش دیگر این بود که با سرپوشیده کردن بخش‌هایی از کوچه و مسیرهای شهری نوعی بازی پیوسته نور و سایه در آنها به وجود می‌آوردند و بدین وسیله برای رهگذران به گونه‌ای تنوع در مسیر ایجاد کرده و حس طولانی و کسل‌کننده بودن راه را در فرد از بین می‌بردند. در برخی از بخش‌های شهر نیز با ساختن رواق و ایجاد یک هارمونی تاریک و روشن توسط سایه و نور در فضای تحت پوشش آن نوعی تنوع در فضا پدید می‌آوردند. در بازارهای ایران نورگیرهای سقفی، مسیر حرکت را در فضای تنگ‌و تاریک راسته بازار مشخص می‌کنند ضمن آنکه دالان‌های مستقیم که از یک سمت به راسته بازار متصل بوده و ازسمت دیگر به فضای باز خارجی منتهی می‌شوند در تاریکی مسیر بازار توسط شعاع‌های تابیده شده نور به درون دالان افراد را به سمت مسیر خروج از راسته بازار هدایت می‌کنند.

 

John Ruskin

 

نگاهی به زندگی نامه جان راسکین ( John Ruskin )

جان راسکین، شاعر، فیلسوف، نویسنده، دانشمند و منتقد اجتماعی- هنری انگلستان، و نیز از معماران مطرح و نادر، در ۸ فوریه ۱۸۱۸ در لندن متولد شد. وی تحصیلات مقدماتی را در خانه خویش گذراند و سپس راهی دانشگاه آکسفورد شد. به جرات می توان گفت که در هر زمینه ای از سیاست، اقتصاد، هنر، جغرافیا، زمین شناسی، گیاه شناسی و … نام و یا اثری از راسکین به چشم می خورد.

 

john

 

 

او که در خانواده ای ثروتمند متولد شده بود، پس از مرگ پدر تمام ثروت وی را وقف فعالیت های خیریه، موزه، و فعالیت های فرهنگی کرد و خود به نویسندگی مشغول شد. علاقه و اهتمام راسکین به مباحث اخلاق و   اخلاق مداری موجب شد تا تمام آثار او رنگ و لعاب اخلاقی داشته باشد.

راسکین با سخنرانیها و نقدهای خود در زمانی که جامعه صنعتی انگلستان در حال گذر از شیوه سنتی به صنعتی بود باعث ایجاد مباحث بسیاری در شاخه های هنر و صنعت شد. همچنین منشا اصلی جنبش های مختلف هنری در دهه های بعد از خود گردید.

اولین اقدام راسکین، نقد فلسفه هنر با تاثیر از فلسفه اجتماعی بود. در حقیقت باید چهارچوب فکری وی را در قالب چهارچوب غالب زمانه یعنی تفکر رمانیستی ارزیابی کرد. از دیدگاه او هنر وسیله ارتقای زندگی روانی مردم بود. وی با اشاره به از هم گسیختگی هنر علت آن را در وضع اقتصادی و اجتماعی انگلستان می دانست و آن را به انقلاب صنعتی نسبت می داد. او معتقد بود که انقلاب صنعتی، مردم را از فرهنگ مردمی خود دورکرده است و علت این امر را کار مداوم کارخانجات می دانست.

راسکین از تنزل مقام انسان از یک آفریننده به یک ماشین تکرار کننده که دیگر فکر نمی کند بسیار اندوهگین بود و یکی از دلایل ضدیت عجیب وی با صنعت را می توان در این موضوع جستجو کرد.

برداشت او از هنر و معماری تا حد بسیار زیادی از زیبایی شناسی ویکتوریایی و نیز زیبایی شناسی ادواری ملهم شده بود. او بسیار از تفکر پوژن (فرهنگ گرایی متعصب به سبک گوتیک)، تاثیر پذیرفته بود و معتقد بود  آرمانی ترین شیوه ساخت، سبک گوتیک است و خواستار بازخوانی آن سبک و پایه ریزی فرهنگ براساس سبک گوتیک متاثر شده از قرون وسطی، بود.

او با شناخت دقیق شاهکارهای معماری و نقاشی اروپا،گرایش زیاد به طبیعت، پیروی از اصول موجود در طبیعت و سرسپردگی به قوانین آن، توجه به سندیت بنا و سرنوشت آن و عدم دخالت و تغییر در آنها، خواهان کمترین دخالت در بناهای تاریخی بود. وی همچنین معتقد بود که برای اصلاح شهر نیازمند اصلاح فرهنگ شهریم و نه دستکاری بیش از حد در بافت و ساختار موجود شهر. براین اساس راسکین، معتقد به ایجاد شهرها براساس الگوی شهرهای کوچک و متراکم همانند شهرهای قرون وسطی، بود.

انتقادات راسکین بر معماری آن دوره:

۱- نمایش ظاهری استخوان بندی حمال بنا در چیزی غیر از آنچه واقعا هست؛

۲- ظریف کاری و پوشاندن سطح خارجی بنا به منظور جلوه دادن آنها با مواردی چند از آنچه واقعا با آن ساخته شده اند و چسباندن تزیینات و کنده کاری برروی انها؛

۳- استفاده از تزیینات مختلفی که با ماشین ساخته شده اند.

معروفترین اثر جان راسکین یعنی کتاب هفت مشعل معماری در سال ۱۸۴۸ منتشر شد. در این کتاب راسکین سخن از معماری می گوید و معتقد است که معماری دارای هفت مشعل حقیقت، ایثار، قدرت، زیبایی، زندگی، خاطره و اطاعت است.

او تنوع در معماری را می ستود و معتقد بود که شهر مجموعه از واحدها نیست.

راسکین در سال ۱۸۸۹ از مقام تدریس و نویسندگی کناره گیری کرد و در ۲۰ ژانویه ۱۹۰۰ در هشتاد سالگی در لندن درگذشت، درحالی که تاثیر آثارش بر نویسندگان انگلستان غیر قابل کتمان است. چنانچه “لاور” معتقد است که دنیای مدرن بیش از حد تصور مدیون راسکین است.

آثار مکتوب راسکین حدود ۲۵۰ اثر است که توسط دو تن از دوستانش در سال ۱۹۱۲ جمع آوری شده اند.

مهمترین تالیفات جان راسکین:

۱- نقاشان مدرن، ۱۸۴۳؛

۲- هفت مشعل معماری، ۱۸۴۸؛

۳- مباحثی در معماری و نقاشی، ۱۸۵۳؛

۴- سنگ های ونیز، ۱۸۵۵؛

۵- به سوی آخرین، ۱۸۶۲؛ و

۶- تاجگذاری زیتون های وحشی، (کتابی در باب اقتصاد سیاسی مسایل اجتماعی)،۱۸۶۶٫

 

سخنانی ازجان راسکین:

 

«بر این باورم که نخستین نشان انسان‌های به راستی بزرگ، فروتنی است.»

«اشعه آفتاب زیباست، باران شاداب و باد قوی می‌کند. هوای بد وجود ندارد، فقط اشکال مختلفی از هواهای خوب وجود دارد.»

«زمانی که عشق و مهارت در کنار هم هستند، منتظر شاهکار باشید.»

 

کلینیک تخصصی طراحی و اجرای دکوراسیون داخلی

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی طراحی و اجرا یدکوراسیون داخلی ، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی داخلی است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

گروه مهندسین فاوکس یکی از گروه های فعال در زمینه مشاوره، خرید ،طراحی و اجرای فضاهای داخلی می باشد.

نقش تابلو های هنری در دکوراسیون خانه شما

قبل از نصب تابلو طرحی ابتدایی از حالت های مختلف آن ها روی دیوار بکشید و پس از رسیدن به بهترین حالت اقدام به نصب قاب ها کنید، حتی می توانید برای این کار از تکه های روزنامه به اندازه تابلوها کمک بگیرید و آنها را به وسیله چسب خمیری که به آسانی از روی دیوار جدا می شود در جای مورد نظر نصب کنید. بعد از اینکه از نحوه چیدمان مطمئن شدید، تابلو ها را جایگزین تکه های روزنامه کنید…

هیچ چیز به اندازه دیوارهای خالی کسل کننده نیست. شما می توانید با کمک گرفتن از تابلوها و آثار هنری مانع از ایجاد یکنواختی دیوارها شوید. توصیه می کنیم قبل از خرید تابلوها به بایدها و نبایدهای زیر توجه کنید:

▪ گران بودن آثار هنری و تابلوهای روی دیوار اهمیت ندارد؛ شما حتی می توانید، نقاشی های فرزند خود را بر روی دیوار نصب کنید.
▪ عکس های ریز و درشت مورد علاقه خود را به شکل مجموعه ای در کنار هم و با کمک اسپری چسب روی دیوار نمایش دهید.
▪ تابلوها و آثار هنری باید در سطح دید افرادی با قد متوسط باشند و هرگز نباید تابلوها را بالاتر از این سطح نصب کنید.
▪ می توانید تابلوها را بر دیوار اغلب فضاهای خانه بیاویزید. اتاق غذاخوری، سرویس بهداشتی و حتی ورودی خانه را برای این کار فراموش نکنید؛ البته نباید فضا را بیش از حد شلوغ کنید.
▪ تابلوهای کوچک را روی دیوارهای بزرگ نصب نکنید. اگر تابلوی کوچکی دارید و می خواهید آن را روی دیواری بزرگ نصب کنید، قابی بزرگ برای آن در نظر بگیرید.
▪ توصیه می شود به جای میخ یا پیچ، از آویزهای مخصوص نصب تابلو استفاده کنید. این آویزها وزن بیشتری را تحمل می کنند.
▪ سعی کنید برای نصب تابلو از کسی کمک بگیرید؛ یک نفر تابلو را نصب کند و دیگری کمی عقب تر بایستد و صاف و درست بودن محل نصب تابلو را کنترل کند.
▪ قبل از نصب تابلو طرحی ابتدایی از حالت های مختلف آن ها روی دیوار بکشید و پس از رسیدن به بهترین حالت اقدام به نصب قاب ها کنید، حتی می توانید برای این کار از تکه های روزنامه به اندازه تابلوها کمک بگیرید و آنها را به وسیله چسب خمیری که به آسانی از روی دیوار جدا می شود در جای مورد نظر نصب کنید. بعد از اینکه از نحوه چیدمان مطمئن شدید، تابلو ها را جایگزین تکه های روزنامه کنید.
▪ قاب ها و تابلوهای روی دیوار را خیلی دور از هم نصب نکنید. حداکثر فاصله لازم بین دو قابی که بالا و پایین یا کنار هم قرار گرفته اند، باید ۵ سانتی متر باشد.
▪ تعادل و هماهنگی بصری را فراموش نکنید، سعی کنید همه قاب های بزرگ یا کوچک در یک منطقه نصب نشود.
▪ قاب تابلوهای کنار هم را شبیه به هم انتخاب کنید و با تغییر محل قرارگیری آنها به جلوه ای متعادل برسید.
▪ چیدمان عمودی تابلو ها برای دیوار بالای یک میز کنسول یا بالای پیش بخاری شومینه می تواند محیطی شیک و زیبا به وجود آورد.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرتور امیدآذری

بخشی را درقالب اطلاع رسانی در حیطه هنر و معماری ایران و جهان، تدوین نموده است تا امکان اطلاع رسانی  جدیدترین رویدادهای هنر و معماری را برای علاقمندان مهیا کرده باشد.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

هتل نیلوفر صحرایی


 

 

 

معمار:Plat Architets
موقعیت بنا:Xiangshawn desert, Mongolia
متراژ بنا:۳۰۰۰۰ هزار متر مربع
سال احداث:۲۰۱۳

هتل نیلوفر صحرایی (Desert Lotus) یکی از چند جای راحت برای رسیدن به آرامش، و گذران تعطیلات است. این هتل در بین ریگ های روان مغولستان مرکزی قرار گرفته ، و بیش از از ۵۰۰ کیلومتر با غرب پکن فاصله دارد، دور از هر نوع ساحل یا کلان شهری. ولی لااقل به یک جا نزدیک است: به اوتو، شهری چینی که معادن آن در بردارنده نیمی از تنوع سنگ های معدنی بر روی زمین است.

معادن بیابانی اوتو در بیرون از شهر ، حجم عظیمی از فلزات را که در دستگاه های الکترونیکی به کار می روند تولید می نمایند. از تلویزیون خانه تان گرفته تا آیفون طلایی جدید. این تقاضای عظیم فلزات است که باعث انفجار صنعتی مغولستان و سر بر آوردن بناهایی مثل هتل نیلوفر صحرایی شده است.

هتل لوتوس، تنها بخشی از برنامه ریزی کویر Xiangshawan است. در آینده ساختار های تفریحی و گردشگری زیادی در این منطقه احداث خواهد شد.گروه معماری Plat تصمیم دارد تا با برنامه ریزی برای یک معماری پایدار،آب مورد نیاز برای این مجموعه را به وسیله شرایط جوی تأمین کند و همچنین میزان برق مصرفی را به صفر برساند.لوتوس صحرایی بدون استفاده از روش های سنتی پی ریزی شده است. در جریان بر پایی آن از سیمان یا آب استفاده نکرده اند ،بلکه یک زیرساخت تخت فلزی را با شن و ماسه پر کرده اند. درست مثل شن و ماسه یا هر چیز سنگینی که کف کشتی یا قایق می ریزند تا تعادل آن حفظ شود. دیوارها از مواد ترکیبی از جنس شن صحرایی ساخته شده و سایه بان ها که شبیه بادبان هستند نیز از مصرف انرژی مجموعه می کاهند.

 

یکی از فعالیت هایی که در کلینیک تخصصی  طراحی و اجرا ی ویلا، در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت روش ها وتکنیک های نوین طراحی و ساخت  است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به بررسی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

ساخت خانه ی استوانه ای شیشه ای توسط استودیوی طراحی A.Masow  در قزاقستان

در مرکز جنگلی انبوه درآلماتی قزاقستان فضای باز کوچکی با تک درختی چهل فوتی که شاخه های کامل و بالغ آن به اطراف کشیده شده است قرار دارد. اینجا سایت جدیدترین پروژه ی استودیوی طراحی  A.Masow است . یک طرح مسکونی درخشان برای یک مشتری خصوصی .

هزینه ساخت این پروژه از ابتدا تا تکمیل آن در سال ۲۰۱۴ ، ۲۲۵۰۰۰ پوند تخمین زده شده است . این در حالی است که میانگین هزینه ی ساخت خانه در آنجا مبلغی در حدود ۶۲۵۰۰۰ پوند میباشد. این امر موجب شد که این شرکت معماری تا کنون سه در خواست دیگر از سه مشتری خصوصی دیگر که مشتاق به داشتن خانه ی جنگلی و کریستالی خود هستند دریافت کند .

باتوجه به موقعیت کوهستانی آلماتی این ملک با استفاده از یک سری ستون های فلزی ، پنلهای گچی ، بتن و کفسازی چوبی و پنجره های کف تا سقف که بهترین دید را به محیط جنگلی اطرافش میدهد ، ساخته میشود .

آیبک آلماسو ( Aibek almasow ) از استودیوی طراحی A.Masow درباره ی این خانه میگوید : مشتری یک تاجر ۳۸ ساله بود . خواسته ی او ساخت خانه ای برای یک زوج بود . برنامه این بود تا محلی طراحی شود که در آن با دوستی بنشینی و راجع به ایده ها و فلسفه بحث کنی . این خانه میبایست مبدل به فضایی شود که  بستر شکوفایی روحانی و خلاقانه  را فراهم کند .

سرشت کاملاً باز خانه تاکنون انتقادهایی را نیز به دنبال داشته است از جمله براورده نکردن نیازهای اولیه ی رفاهی که از یک خانه انتظار میرود . مانند فضای خصوصی در سرویس بهداشتی و محل خواب.

معماری پایدار

معماری و محیط زیست

اصطلاح معماری پایدار یا معماری محیط زیستی به معماری حساس به مسائل پیچیده همزیستی به معماری حساس به مسائل پیچیده همزیستی طبیعت، انسان و مصنوعات اطلاق می شود. امروز کشورهایی با تکنولوژی پیشرفته همچون کشورهای اسکاندیناوی، آل…مان، کانادا، ژاپن و استرالیا، در معماری به وسیله محیط زیست توجه خاص دارند مصالح، تجهیزات، سیستم های ساختمانی و تاسیساتی جدیدی را پیشنهاد می کنند که به نسبت پر هزینه تر از معادل غیر محیط زیستی آن ها در بازار فن آوری ساختمان و به خصوص دور از دسترس کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه است. این واقعیت موجب شده در اغلب کشورها، معماری زیست محیطی نوعی رمان علمی تخیلی مربوط به آینده یا نوعی تجمل مختص قشر مرفه تلقی شود. اما واقعیت با این ایده کلیشه ای نسبت به معماری محیط زیستی متفاوت است.

باید توجه کرد که کل معماری و خانه سازی بشر تا نیمه قرن نوزدهم محیط زیستی بوده است، یعنی تا آن زمان ساختمان ها تعادل محیط زیست را به زیان طبیعت بر هم نمی زده و آلودگی یا تخریب غیر قابل جبرانی به وجود نیاورده بودند.

تحول صنعت در قرن هجدهم و نوزدهم به تسلط بیشتر بشر بر کره خاک و محیط زیست انجامید. این تسلط که سکونت گاه ها، ساختارهای زیربنایی و صنایع بارزترین جلوه های آن بودند، محیط زیست را به سوی عدم تعادلی جبران ناپذیر سوق داد. همزمان با پیشرفت صنعت، علم اکولوژی که مجموعه روابط موجود بین موجودات زنده و محیطی را که در آن زندگی می کنند بررسی می کند، شکل گرفت. بشر برای نخستین بار به صورت علمی به مسئله بهداشت محیط، سلامت، حفظ بقا و زندگی روی کره زمین و حق زیستن برای همه موجودات زنده توجه کرد. جالب اینجاست که شهرسازی مدرن که یکی از مسببان تخریب محیط زیست است، در اواخر قرن نوزدهم به دلیل توجه به بهداشت و سلامتی جسم و روان در شهرهای صنعتی متولد شد.

امروز هدف معماری محیط زیستی ایجاد تعادلی پایدار و سازمان یافته بین طبیعت، موجودات زنده و محیط مصنوع است و در این راه کل فرایند معماری، یعنی اندیشیدن و مطالعه، طراحی، ساخت، بهره برداری و تخریب ساختمان را در نظر می گیرد. پس معماری محیط زیستی بر خلاف برداشت عمومی به استفاده از مصالح و تجهیزات مناسب در ساختمان محدود نمی شود. نگرش به معماری از دیدگاه محیط زیستی متفاوت با دیدگاه های معطوف به بحث های زیبایی شناسی و کاربردی رایج است و معمار موظف است در طراحی حتی مرحله نابودی طرح خود و بازگشت آن را به چرخه طبیعت در نظر بگیرد.

بنابراین محور بحث ما یک سوال ساده است. آیا با توجه به نکات فوق که طبعا موانع و محدودیت های قابل ملاحظه ای در راه خلاقیت معماری به وجود می آورند، ایجاد یک معماری شاخص از نظر زیبایی شناسی همچنان امکان پذیر است یا نه؟

دلایل مختلفی برای پاسخ مثبت یا منفی به این سوال وجود دارد. در کتاب سخنانی در تهی اثر آدولف لوس آمده: روزی استاد زین سازی بود. او صنعت گری ماهر بود و زین هایی می ساخت که شکل آن ها هیچ شباهتی به زین های قرن های پیش نداشتند. بنابراین زین هایی مدرن بودند لیکن او این را نمی دانست فقط می دانست که زین می سازد و این کار را به بهترین نحو ممکن انجام می دهد. روزی در شهر سبک جدیدی رواج یافت. نام آن را زتسسیون نهادند. طبق نظر این مکتب می بایست فقط اشیای مناسب زندگی مدرن تولید شوند. وقتی استاد زین ساز از این خبر مطلع شد بهترین زین خود را برداشت و به سراغ رئیس مکتب زتسسیون رفت و پرسید: جناب پرفسور ممکن است بفرمایید آیا این زین ساخت من مدرن است یا نه؟

پرفسور زین را بررسی کرد و سپس نطقی طولانی ایراد کرد که مفهوم آن این بود: خیر این زین مدرن نیست. استاد زین ساز سرخورده و ناراحت دفتر زتسسیون را ترک کرد. موقع خداحافظی پرفسور گفت: وظیفه ما تشویق صنعتگری صحیح و بارور کردن طرح های صنعتگران با ایده های جدید است. ما می توانیم به تو کمک کنیم. روز بعد استاد زین ساز به دفتر پرفسور بازگشت و با تعجب دید او ۴۹ طرح برای زین های او تهیه کرده است. استاد زین ساز با دقت همه طرح ها را بررسی کرد و در نهایت گفت: جناب پرفسور اگر من هم از اسب سواری، اسب، چرم و کار صنعتگری همین قدر کم سر در می آوردم حتما قدرت تخیل شما را می داشتم. پس از این واقعه استاد زین ساز خوشحال و خوشبخت به کار خود بازگشت و زین های خود را ساخت که نمی دانست مدرن هستند یا نه، چون برای او فقط زین بودند.

داستان استاد زین ساز داستان معماری معاصر است. محیط زیست عوامل جدید و در نتیجه محدودیت هایی را وارد معماری می کند و بنابراین بازی با شکل ها و مصالح مختلف را که ویژگی معماری معاصر است تحت الشعاع قرار می دهد. پروژه های شاخص اغلب یک یا چند ویژگی معماری را به انتخاب طراح، برجسته و به ارزش زیبایی شناسی تبدیل می کنند. بقیه مسائل معماری به گونه ای حل می شوند ولی هرگز منزلت عوامل محوری و شکل دهنده به پروژه معماری را پیدا نمی کنند.

مسائل محیط زیستی هم برجسته اند و هم شکل معماری را محدود می کنند و طبیعتا دامنه استفاده از فرم و مصالح را تا حد زیادی کاهش می دهند. از طرف دیگر، باید پذیرفت در شرایطی که محیط زیست در تهدید جدی قرار دارد، منابع طبیعی: جنگل ها، آب شیرین، هوای پاک، خاک حاصلخیز و قابل زراعت، سوخت فسیلی کاهش و جمعیت جهان افزایش می یابد، مدرن بودن همانند کار استاد زین ساز است. همچنان که مهارت و ابزار معماری محیط زیستی رو به گسترش است، نقد معماری نیز باید به ارزش های دیگری جدا از مسائل شکلی و عملکردی توجه کرد.

در حال حاضر در جهان، معماری محیط زیستی به دو صورت کلی مورد توجه است. شکل اول معماری محیط زیستی محافظه کارانه است. در این معماری به مسائل اصلی محیط زیست توجه می شود، از جمله: کنترل شرایط محیطی با استفاده از سیستم های حتی المقدور طبیعی، کاهش مصرف انرژی در مرحله تولید مصالح، ساخت بنا و به کارگیری تاسیسات کم مصرف در دوره بهره برداری، استفاده از انرژی های بدون آلودگی و قابل جایگزینی (انرژی خورشیدی، انرژی باد، انرژی امواج دریا و …) ، کاهش اتلاف انرژی با به کارگیری عایق مناسب، بازیافت انرژی از خروجی های ساختمان (دودکش، هوای گرم خروجی، انرژی ذخیره شده در مصالح سنگین ساختمان مثل قلوه سنگ، بتن و …)، استفاده از نور و تهویه طبیعی تا حد امکان، استفاده از مصالح غیر مضر برای طبیعت و مصالح قابل بازیافت، کنترل و تمیزسازی فاضلاب، و به کارگیری فضای سبز در ساختمان. در اینجا چالش اصلی، دستیابی به بازده صد در صد در نزدیک کردن معماری به طبیعت و پرهیز از هر گونه بحث مخالف محیط زیست است. مسئله اصلی این معماری فنی است و نتایج آن بیش از آنکه زیبایی شناسی باشد پاسخ گویی به نیاز افراد یا سازمان هایی است که محیط زیست را در صدر مسائل خود قرار می دهند. این معماری به دلیل نیاز به تکنولوژی و مصالح خاص که در همه جا تولید نمی شود به رغم صرفه جویی در مصرف انرژِی، پر هزینه است و جز در کشورهای پیشرفته که سطح درآمد آن ها قابل توجه است، به دلیل نیاز به سرمایه گذاری عظیم، توجیه اقتصادی ندارد. راه حل سهل الوصول تر برای کشورهایی مثل ایران، تلفیق تکنولوژی پیشرفته و بدوی در قالب پروژه های ابداعی است که از دستاوردهای معماری بومی در رابطه با کنترل شرایط اقلیمی و دانش امروزی بهرهگیرند. برای مثال معماری کویری ایران سرشار از دانش و تجربه در زمینه به کارگیری سیستم های طبیعی برای تامین شرایط رفاه نسبی (حرارت، رطوبت، و جریان هوای تازه) در داخل ساختمان است. آجر، خشت، کاشی، چوب و سنگ که در این بناها به کار می رفته، همچنان مصالح معتبری برای ساختمان سازی امروزی هستند. حداقل در بخشی از ساختمان های مسکونی و حتی در ساخت بناهای عمومی آموزشی، فرهنگی، اداری و تجاری می توان از فن آوری محیط زیستی به صورت تلفیق تکنولوژی جدید و بومی استفاده کرد و ساختمان های پایداری ساخت که از نظر زیبایی شناسی و کاربری مناسب نیز درخور توجه باشند. شکل دوم برخورد با بحث محیط زیست، در قالب معماری خاص و مدعی شهرت جهانی با شمایل چشمگیر و منحصر به فرد است. نوعی معماری که در زمینه فضا و مفاهیم نظری معماری قدمی جدید بر می دارند و به عنوان آثار شاخص و مرجع معماری جهان شناخته می شوند. بحث محیط زیست می تواند موانعی در راه خلاقیت قرار دهد ولی چنان که ارزش گذاری شود و به صورت خاص و ابداعی با آن برخورد شود می تواند فرم ها و فضاهای جدید و هیجان انگیزی به وجود آورد و حتی از جنبه نظری و مفهومی گام های مهمی به جلو بردارد.

از دهه ۹۰ هزاره دوم تعدادی از معماران برجسته به مسئله محیط زیست توجه کرده اند. البته این توجه بیش از آنکه به ساخت بناهایی منطبق با کدهای معماری محیط زیستی بینجامد جنبه کاملا تجربی و ابداع شخصی داشته و یک یا چند وجه همزیستی با طبیعت و محیط زیست را برجسته کرده است. این آثار اغلب راه حل هایی باز برای مسئله باز محیط زیست هستند و پیشنهاداتی ابداعی برای مسائل خاصی از محیط زیست را عنوان می کنند. اغلب این پروژه ها از نظر طراحی و اجرا هزینه های قابل توجهی دارند و بیش از آنکه در قالب یک پروژه مشخص فایده عملی داشته باشند، از جنبه باز کردن افق های جدید فنی زیبایی شناسی و به کارگیری خلاق تر و وسیع تر راه حل های محیط زیستی اهمیت دارند.

گروه مهندسین ایران معماری

یکی از فعالیت هایی در گروه مهندسی ایران معماری صورت می پذیرد، مطالعه وشناخت نمونه های مشابه در پروژه های معماری است .لذا یکی از رویکرد های اصلی این گروه تلفیق نظریه های علمی با روشهای عملی است.برای بسط موضوع در ادامه به معرفی نمونه های ساخته شده پرداخته می شود.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

ساختمان مجمع (محل گردهمایی دن مورون و هرزوگ)[۱]

معرفی پروژه

مراسم “مجمع جهانی فرهنگ ها” در سال ۱۹۹۰ هنگامی که بارسلنا تصمیم گرفت با حمایت یونسکو اولین گرد همایی فرهنگی در جهان را سازمان دهی کند ، برایش به منزله ی فرصتی بود تا  اراضی صنعتی و تجهیزات بندری وسیعی را که دیگر مورد استفاده نبودند، در حاشیه ساحل شمالی شهر مورد ساخت و ساز قرار دهد.


[۱] –  Forum Building

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

 

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

قرار گیری پروژه در سایت بندرگاه

چهار ماه و پانزده روز کنفرانس ، گفتمان ، کنسرت ، نمایشگاه ها و دیگر رویداد ها برنامه ریزی شده بودند تا با گرد آوردن مردم تمامی دنیا برای میراث فرهنگیشان جشن بگیرند و به گفتگو و مباحثه درباره آینده بپردازند گذشته از ساختمانهای رفاهی، هتل ها و بناهای مسکونی، سکوی عظیمی نیز در محل بقایای یک مرکز تصفیه آب بنا شد. قرار بود روی این سکو بنایی برافراشته شود که می بایست تبدیل به نماد مجمع بارسلونا می شد. ساختمانی شامل یک تالار گردهمایی، فضاهای نمایشگاهی، اتاقهای کنفرانس، رستورانها و سایر فضاهای خدماتی مورد نیاز مجمع و اهداف آن.

 

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

فضای عمومی نفوذ پذیر در قسمت زیرین به عنوان ورودی ساختمان


Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

کانسپت  پروژه

پیش نویس طرح های اولیه نشانگر پروژه ای مرتفع با طبقات فراوان بود که می بایست در خط افق شهر تبدیل به عنصری شاخص می شد ولی پس از آنکه مسئولان متقاعد شدند که ایجاد ارتباط متقابل با بازدید کنندگان از نمایشگاه در یک آرایش افقی طبیعی تر انجام می گیرد و اینکه ترکیب فضای بیرون و درون، هنگامی که در ترازهای مشابه صورت پذیرد، تاثیر بیشتری خواهد داشت، تصمیم بر آن شد که بنایی تخت و مستقل و اندکی بالا آمده ساخته شود.

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

 

دی مورون و هرزوگ می گویند : « ما تصمیم گرفتیم به جای طراحی ساختمان به عنوان شی مستقل در یک فضای عمومی باز ، ساختاری را طراحی کنیم که خود به وجود آورنده این فضای عمومی باشد. این ملاحظات در نهایت منجر به پیشنهاد طرحی مثلثی شکل و برافراشته شد. این شکل نه تنها به طور ایده آلی مطابق با محیط پیرامون پروژه بود،  بلکه کل فضای آن را در درون خود می پوشاند. این بهترن حالت واقع شدن این پروژه در این مکان است. »

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

شکل بنا با توجه به موقعیت خاص آن مشخص شد. این مثلث متساوی الاضلاع با ضلعهایی به طول تقریبا ۱۹۰ متر و مساحت کل ۴۵۰۰۰ متر مربع ، همانند آخرین تکه ی یک پازل، تقریبا به طور کامل فضای باز میان سه خیابان را پر می کند.[۱]

 


[۱] –  ساختمان محل گردهمایی در مکانی با شیب ملایم بین خیابان های فرعی شهر در شبکه مستطیل شکل  قراردارد.Cerda و Avenida Diagonal

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

 

دی مورون و هرزوگ با مرتفع کردن ساختار زمین ساختمان ، یک فضای عمومی نفوذ پذیر را در قسمت زیرین به وجود آوردند که به عنوان ورودی ساختمان به کار می رود. فضاهای عمومی میان سه تراز مختلف پروژه توزیع شده اند. تراز دسترسی از محوطه ای تشکیل می شود که اندکی به یک سو متمایل شده نگه دارنده بنای منشور شکل است. و حیاطهای نورگیر آن به بازدید کنندگان امکان می دهد پیش از ورود به درون ساختمان از نور ملایم آفتاب بهره مند شوند.

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

مجموعه ای از حیاط های سر پوشیده با شکل ها و اندازه های بسیار متفاوتی دارند و مقادیر متفاوتی از ماده های منعکس کننده

فضا های پروژه

مجموعه ای از حیاط های سر پوشیده که به این ساختار مرتفع منقطع می شوند با ایجاد تعاملی پیچیده بین فضا های باز پوشانده شده و سطوح مختلف ساختمان محل گرد همایی به طور مداوم زاویه های دید جدیدی ایجاد کرده و میزان روشنایی را تغییر می دهند. این حیاط ها ، شکل ها و اندازه های بسیار متفاوتی دارند و مقادیر متفاوتی از ماده های منعکس کننده در آن ها به کار رفته است – در بعضی از آن ها تنها قطعه ای شیشه آینه ای و در بعضی دیگر دیواری کامل از شیشه و فولاد طلایی به کار رفته است . تراز زیرین شامل تالار گردهمایی با گنجایش ۳۲ هزار تماشاچی است و تراز بالایی (رو سازه ای سه گوش از فولاد که روی ستونهای بتنی قرار گرفته است) فضاهای نمایشگاهی و همچنین هسته ی حجمهای بی قاعده ی حاوی دسترسی ها و ارتباط های عمودی، اتاق های کنفرانس و فضاهای خدماتی را در خود جای داده است.

Herzog & de Meuron/ Barcelona , Spain

 

قسمت ورودی ساختمان در زیر بامی قرار دارد که سطح زیرین این بام همچون آب هایی درخشان با موجی ملایم کاملا با صفحات مثلثی شکلی از فولاد ضد زنگ پوشانده شده است. زمین ها چه در داخل و چه در خارج از آسفالت سیاه اند. در ورودی طلایی رنگ در قابی از شیشه قرار دارد که در قسمت بالا به طرف مثلث آبی رنگ برش می خورد .

سطح شیشه ای خارجی که منعکس کننده آسمان است بام ساختمان را که با آب پوشانده شده و قسمت زیرین آن را که شکلی مانند آب های مواج دارد به هم متصل می کند. آبی که از بام جاری می شود در طول تابستان ساختمان را خنک نگه می دارد.

رو سازی در درون و بیرون با بتن انجام گرفته است. سقف همچون آینه ای که در مقابل آسمان صاف تابستانی قرار گرفته باشد، به رنگ نیلی سیری درآمده است که ملات پاشی نما را می پوشاند. نما با شکاف های شیشه کاری شده ای بریده شده که مقطع ساختمان را عیان می سازند و نور از طریق آنها به درون بنا راه پیدا می کند.

گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری

در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.

شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵

برنامه کالبدی

با توجه به عرصه بندی فضاهای مختلف موزه، در این قسمت به معرفی برنامه فیزیکی طرح می پردازیم؛ در تدوین این برنامه سعی شده است نیازهای مختلف پروژه بر اساس استانداردها و سرانه ها محاسبه گردد.

 

 

 

مختصری بر ماشین آلات ساختمانی


کامیون

کامیون ها بیشترین کاربرد را برای حمل مصالح در فواصل قابل توجه دارند. معمولاً کامیون ها برای فاصله حمل کمتر از ۴۵۰ متر مورد استفاده قرار نمی گیرند. تنوع در نوع و اندازه کامیون ها زیاد است. نوع مصالحی که باید حمل شود و همچنین شرایط جاده تعیین کننده اندازه و شکل کامیون می باشد. برای مثال ماسه به آسانی از هر نوع کامیون تخلیه می شود. رس یا هر نوع مصالح چسبنده به گوشه های تیز کامیون می چسبند، بنا بر این گوشه های گرد برای این مصالح مناسب ترند. به طور کلی اکثر کامیون هت همه منظوره هستند و برای حمل مصالح مختلف مانند خاک، ماسه و سنگ های کوچک مورد استفاده قرار می گیرند. اما بعضی کامیون ها که به منظور خاص موسوم هستند، برای سنگ های بزرگ یا مصالحی خاص به کار می روند. این نوع کامیون ها از شکل، مقاومت و توان خاصی برخوردار هستند.

کامیون ها دارای موتور بنزینی یا دیزلی بوده و محدوده توان آنها بسیار وسیع است. کامیون ها ممکن است دارای دو چرخ محرک یا چهار چرخ محرک و دو محوری ویا سه محوری باشند.

انتخاب ظرفیت کامیون

اندازه و تعداد کامیون ها برای برقراری تعادل با بازده حفارها بسیار حائز اهمیت است. اگر این تعادل برقرار نگردد، نه تنها سبب مشکلات اجرایی می شود بلکه هزینه حفاری و حمل مصالح نیز افزایش می یابد. پس از بارگیری کامیون، برای آنکه کامیون بعدی در موقعیت بارگیری قرار بگیرد، زمان کوتاه انتظار وجود خواهد داشت. به طور مسلم، هر چه اندازه کامیون بزرگتر باشد، زمان انتظار برای حفار کمتر می شود. بر عکس آن، هر چه اندازه کامیون کوچکتر باشد، زمان بارگیری کمتر شده و برای کامیون زمان انتظار کمتر می شود. اما تعیین اندازه بهینه کامیون بسیار مشکل بوده و به شرایط کارگاه بستگی دارد.

به طور کلی مزایا و معایب کامیون های کوچک به شرح زیر است:

مزایای کامیون های کوچک:

–         در مسافت های حمل کوتاه از مانور بیشتری برخوردارند و لذا بهترند.

–         سرعت کامیون های کوچک بیشتر است.

–         در صورت خرابی یک کامیون کوچک، کاهش تولید کمتر است.

–         برقراری تعادل بین تعداد کامیون های کوچک با بازده ماشین حفاری ساده تر است.

معایب کامیون های کوچک

–         برای ماشین حفار، بارگیری کامیون های کوچک مشکل تر است.

–         وجود تعداد زیاد کامیون های کوچک جاگیری در محل بارگیری را مشکل تر می کند.

–         به تعداد زیادتری راننده نیاز است.

–         به دلیل تعداد زیادتر کامیون ها خطر رفت و شد زیادتر می گردد.

تعداد زیاد کامیون ها باعث افزایش هزینه سرمایه گذاری، نگهداری و تعمیرات بیشتر می شود.

 

 

لودر

لودر در دو شکل چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی ساخته و عرضه می شود. این ماشین به منظور حفاری در موقعیت ثابت و حمل بار در مسافت کم حدود  ۱۰ تا ۲۰ متر استفاده می گردد. قابلیت این ماشین مانند بیل مکانیکی است و قادر است برخی وظایف بلدوزر را انجام دهد. تفاوت عملکرد لودر چرخ زنجیری و لودر چرخ لاستیکی کاملاً واضح است.لودر چرخ زنجیری حفار توانمندی است در حالی که نوع چرخ لاستیکی بیشتر برای دپو کردن و حفاری خاک های سست کاربرد دارد.  ماشین چرخ زنجیری از نیروی کششی بیشتر ی برخوردار است و در شرایط سخت کارایی بیشتری دارد. هر چند سرعت سفر این نوع لودر کمتر است و برای مسافت های طولانی بین تخلیه بار و حفار مقرون به صرفه نیست. قدرت مانور چرخ لاستیکی بیشتر است. اما نوع چرخ زنجیری بر روی سطوح نرم و ناهموار از پایداری بیشتری برخوردار است.

روش کار با لودر

انتخاب اندازه لودر بسته به شرایط کار است و اصولاً این ماشین برای بارگیری مصالح سست استفاده می شود. در صورت انتخاب مناسب موقعیت رمپ ها، لودر قادر است حفاری های بزرگ را انجام دهد. همچنین این ماشین برای برداشت لایه های نازک خاک همانند بلدوزر بسیار مناسب است. در انواع جدید آن به راحتی با بیل مکانیکی رقابت می کند به خصوص اگر عملیات در معادن باشد.

روش های بارگیری توسط لودر به شرح زیر است:

–         بارگیری V: در مواردی که کامیون ها در موقعیت مناسب مستقر می شوند روش مناسبی است.

–         بارگیری متقاطع: نسبت به بارگیری V نیاز به مانور بیشتر دارد و کارایی کمتری دارد.

بارگیری مستقیم: در مواردی که امکان مستقر شدن کامیون در طول محور حفاری وجود دارد استفاده می شود هر چند نیاز به همکاری دو ماشین دارد و بنا بر این کمتر از این روش استفاده می شود.

 

لودر چرخ زنجیری

لودر چرخ لاستیکی

 

اسکریپر

اسکریپر یک ماشین ساخت است که قادر است خود بارگیری کند، مصالح را حمل کند و سپس آنها را پخش کند. بنابراین اسکریپر تقریباً تمام عملیات خاکی را خود انجام می دهد. ظرفیت اسکریپر بین ۸ تا ۵۰ متر مکعب است. باید توجه داشت که اسکریپر مزیت خاصی نسبت به ماشین های خاکبرداری و حمل کننده ندارد. برای مثال در عملیات خاکبرداری، بیل مکانیکی یا لودر بهتر از اسکریپر عمل می کنند و برای حمل خاک به خصوص در مسافت های زیاد تر کامیون مناسب تر از اسکریپر است. اما به دلیل قابلیت ترکیب عملیات، استفاده از اسکریپر در بعضی پروژه ها مزیت دارد.

انواع اسکریپرها

تنوع در اسکریپرها زیاد است. تقسیم بندی آنها بر اساس تعداد محورهای محرک یا بر اساس روش بارگیری می باشد. انواع اسکریپرها به شرح زیر است:

۱-    بارگیری-هل دهنده(معمولی)

أ‌.       تک محور محرک

ب‌.    دو محور محرک

۲-    خود-بارگیر

أ‌.     هل دادن-کشیدن با دو محور محرک

ب‌.    بالابرنده

ت‌.    مته ای

اسکریپر بارگیری-هل دهنده

این نوع اسکریپر برای جاده هایی که مناسب باشند کارایی مطلوب را از نظر سرعت دارند. برای نوع تک محور محرک معمولاً از یک تراکتور با چرخ زنجیری کمک گرفته می شود تا اسکریپر را در هنگام بارگیری کمک کند. حتی نوع دو محور محرک در هنگام بارگیری نیاز به کمک دارد. اما نوع تک محور محرک برای شرایط زیر غیر اقتصادی می باشند:

–         شیب حمل بیش از ۵%

–         شیب برگشت بیش از ۱۲%

اسکریپرهای هل دادن-کشیدن

در واقع،این اسکریپرها مشابه بارگیری-هل دهنده با دو محور می باشند که دارای بلوک با دشتک برای هل دادن و تسمه ضامن در جلو و قلاب در عقب است. این تجهیزات دو اسکریپر را قادر می سازد که در هنگام بارگیری به هم کمک می کنند. اسکریپر عقبی، اسکریپر جلویی را در هنگام بارگیری هل می دهد. سپس اسکریپر جلویی با کشیدن اسکریپر عقبی کمک می کند تا اسکریپر عقبی بارگیری کند. بنابراین هر دو اسکریپر کار خود را انجام می دهند بدون آن که نیاز به تراکتور باشد.

اسکریپر بالابرنده

این نوع اسکریپر کاملاً خود بارگیر است و نیاز به کمک نداردو یک بالابرنده زنجیری در داخل جام نصب شده است که عمل خاکبرداری و انتقال خاک به درون جام را انجام می دهد. ام عیب این نوع اسکریپر در زیاد شدن وزن مرده آن است که به دلیل وجود بالابرنده می باشد. بنابراین برای مسافت کوتاه و برای مصالحی که سخت نباشند مناسب هستند. همچنین این نوع اسکریپر برای کمیت کم مناسب است.

اسکریپر مته ای

این نوع اسکریپر نیز خود بارگیر است و در شرایط سخت مانند زمین صخره ای ئ سنگی که به صورت لایه ای هستند، مناسب می باشند. مته در وسط جام قرار دارد که با چرخش آن، مصالح پس از کنده شدن توسط همان مته به درون جام منتقل می شود.

عملیات اسکریپر:

اسکریپر برای اجرای عملیات از اجزای زیر تشکیل شده است:

جام: جام بخش بارگیری و حمل است دارای لبه برش دادن می باشد. در هنگام بارگیری  جام پایین می آید و برای حمل به طرف بالا حرکت می کند.

صفحه سینی: دیوار جلویی جام سینی می باشد و مستقل از جام است. در هنگام بارگیری سینی به طرف بالا حرکت می کند. بنابر این به صورت دریچه عمل می کند تا مصالح به طرف جام منتقل شوند. در هنگام حمل، سینی به طرف پایین حرکت می کند تا از خروج مصالح جلوگیری کند.

صفحه خارج کننده: دیواره عقبی صفحه خارج کننده نامیده می شود. در هنگام پخش کردن مصالح، صفحه خارج کننده به طرف جلو حرکت می کند تا فشار لازم برای خروج مصالح ایجاد شود.

اسکریپر

 

بلدوزر

بلدوزرها ماشین هایی هستند که از تراکتور و یک تیغه در جلو ماشین تشکیل شده است. مرکز ثقل این ماشین ها پایین است و ماشین هایی موثر و کارا محسوب می شوند. کاربرد بلدوزر به شرح زیر است:

–         تمیز کردن زمین

–         به جلو راندن مصالح

–         کندن مصالح

–         بکسل کردن ماشین های دیگر

–         کمک کردن به اسکریپر

انواع بلدوزرها:

بلدوزرها به انواع زیر تقسیم می شوند:

۱-تراکتور با چرخ زنجیری

۲-تراکتور با چرخ لاستیکی

أ‌. یک محوری

ب‌. دو محوری:

تک محور محرک

دو محورمحرک

بلدوزرها با چرخ زنجیری برای مواردی که نیاز به نیروی کشنده زیاد است مفید می باشد. این نوع بلدوزر می تواند در زاویه ۴۵ عملیات انجام دهد. کار این بلدوزر چرخ زنجیری و چرخ لاستیکی در جدول مقایسه شده است.

 

بلدوزر چرخ لاستیکی

بلدوزر چرخ زنجیری

برای حرکت روی خاک محکم

برای تمام خاک ها

بهترین کارایی در سطوح تراز یا سرازیری

برای تمام سطوح

باران سبب کاهش کار یا توقف می شود

در هر هوایی قابلیت کار دارد

مناسب برای فواصل زیاد

نامناسب برای کار در فواصل کم

برای خاک سست

برای خاک های محکم نیز مناسب است

سرعت زیاد

سرعت کم

قادر است فقط تیغه متوسط را هل دهد

قادر است تیغه های بزرگ را نیز حل دهد

بلدوزر

 

جام کشنده

همانطور که از نام جام کشنده مشخص است، با کشیده شدن جام به طرف جرثقیل عمل می کند. این ماشین برای کندن مصالح نرم تا متوسط مناسب است. مهمترین مزیت این ماشین نسبت به بقیه ماشین ها دسترسی زیاد آن برای کندن و تخلیه است. اما جام کشنده مانند بیل هیدرولیکی از نیروی مثبت کندن برخوردار نیست. نیروی نفوذ جام فقط محدود به وزن خود جام می باشد. این ضعف ماشین در مواردی که جام سبک است یا جرثقیل کوچک باشد بیشتر قابل توجه است.

جام کشنده برای حفاری مصالح و بارگیری در ماشین های حمل مانند کامیون یا دپو کردن در کنار گودال حفاری شده، استفاده می شود. معمولاً نیاز نیست که جام کشنده به داخل گودال برده شود و می تواند کار خود را در کنار گودال انجام دهد. این مزیت جام کشنده است، به خصوص در مواردی که در گودال آب وجود دارد. در چنین مواردی حتی ماشین حمل مصالح نیاز دارد که به درون گودال برود. اما در مواردی که امکان دارد، بهتر است کامیون ها در داخل گودال قرار بگیرند.

اجزای جام کشنده شامل جام، تیر اصلی، کابل کششی و کابل بالابرنده است. با کشیده شدن کابل کششی عمل خاک برداری انجام می شود و سپس توسط کابل بالابرنده جام را بالا می برد و در موقعیت تخلیه قرار می دهد و با آزاد کردن کابل کششی عمل تخلیه انجام می شود.

جام کشنده

 

گریدر

بسیاری از پروژه های عملیات خاکی نیاز به پرداخت دقیق سطح نهایی دارند و به عبارت دیگر سطح صاف و تراز و بدون موج و برآمدگی باشد.

کاربردهای گریدر به شرح زیر است:

۱-    زایده بری

۲-    برداشت لایه رو خاک در حد کار سبک

۳-    پخش خاک در حد کار سبک

۴-    ایجاد شیب کانال و شیروانی

۵-    تراز کردن راه

۶-     عملیات سست کردن و شل کردن خاک سخت، آسفالت و غیره

گریدر

 

 

 

شرکت معماری آرتور و همکاران (AOA)
تلفن: ۲۲۹۸۳۳۸۵ و ۲۲۷۰۶۶۳۱
آدرس: فرمانیه، بلوار اندرزگو، خیابان وطن پور شمالی، بن بست هنگامه، پلاک ۳