گروه مهندسین ایران معماری با مدیریت آرشیتکت آرتورامید آذری
در این بخش تحت عنوان مقالات در معماری بر آن شده ایم تا مجموعه ایی از مقالات ،گفتارها و نظریات موجود در جامعه معماری ایران و جهان را ارائه دهیم، تا سرآغازی نوین در عرصه بحث مبانی و مفاهیم نظری معماری باشد.
شماره تماس برای کسب اطلاعات بیشتر: ۰۲۱۲۲۹۸۳۳۸۵
شوادان
این فضا که شبادان، شبابیک، خشیان و باد کش نیز نامیده می شود به طور مشخص در شهرهای دزفول و شوشتر دیده می شود. و زیر زمینی با عمق بسیار زیاد است. با توجه به ویژگی خاک این دو شهر، در واقع در دل زمین حفر می شود و معمولاً فاقد مصالح بنایی است و حداکثر در مواردی بخش هایی از دیواره ی آنرا با گچ می پوشانند. سقف آن گنبدی و فاقد سازه است. در بالاترین قسمت سقف، سوراخی وجود دارد که معمولاً به کف حیاط می رسد.
این فضا که گاه ۶ تا ۷ متر در زیر زمین پایین می رود به حریم مالکیتی خانه ی مجاور نیز نفوذ می کند.
شوادان ها علاوه بر مکش سوراخ بالا که موجب جریان هوا می شود، از پدیده ی نفوذ تأخیری فصول در زمین استفاده می کنند. در چنان عمقی معمولاً با دمای یک یا حتی دو فصل قبل روبرو هستیم.
شوادان ها یکی از ویژگی های خاص و ویژه معماری دزفول است که کاربری های متنوعی داشته است از جمله کار تهویه هوا و خنکی ساختمان را بر عهده داشته ، به این صورت که شوادان دریچه ای در بیرون خانه برای ورود هوا داشته و با توجه به عمق شوادان و رطوبت موجود در آن ، هوای در شوادان خنک شده و این هوای خنک از طریق کانال هایی در بخش های مختلف ساختمان توزیع می شده است. علاوه بر آن به عنوان محلی خنک و آرام در تابستان ها مورد استفاده قرار گرفته ، همچنین این شوادان ها به خانه های همجوار راه داشته است و به این صورت ارتباط نزدیکی میان همسایه ها وجود داشته است.
ر این فضا(شوادان) محلهایی برای نگهداری مواد غذایی نیز وجود داشت. مثلاً نگهداری گوشت که بوسیله زنجیرهای بسیار قطور از سقف آویزان بود : تنها بهانهای که شخص را در روز به بیرون از شوادان میکشاند پختن نان بود. میتوان گفت در معماری این ناحیه بیشتر ارتباطات عمودی است تا افقی.
واژه کت که قسمتی از فضای شوادان است در جاهای دیگر معماری دزفول استفاده میشود. به این ترتیب که در کنار رودخانه دز تپههایی با ارتفاع ۳۰-۲۰ متر با خاک و سنگ بسیار پیوسته و متراکم وجود دارد. درون این تپهها را سوراخهایی یا فضاهایی برای استراحت درست کردهاند«کاملاً طبیعی» که در گذشته استفادههای دیگری داشته ولی امروزه برای تفریح و استراحت مورد استفاده قرار میگیرند این فضاها که همه به هم پیوسته و راه دارند کت نامیده میشوند و فضاهای تقسیم کوچکتر را کتول میگویند.
