معماری ایران بر پایه ۴ اصل استوار است .
۱٫مردم واری :رعایت تناسب میان اندام های ساختمانی با اندام های انسان و توجه به نیاز های او در کار ساختمان سازی
۲ .پرهیز از بیهودگی : جلوگیری و ممانعت از اقدامات بیهوده در کار ساختمان سازی
۳٫نیارش : دانش ایستایی , فن ساختمان و مصالح ( ساختمایه ) شناسی
۴٫ استفاده از امکانات محلی وتلاش در استفاده مصالح مرغوب
۵٫ درونگرایی : ارزش نهادن به زندگی شخصی و حرمت آن
معماری ایران بر پایه ۴ اصل استوار است .
۱٫مردم واری :رعایت تناسب میان اندام های ساختمانی با اندام های انسان و توجه به نیاز های او در کار ساختمان سازی
• اندازه ها و ویژگیهای اجزاء مناسب با خصوصیات هر فضا
اتاق سه دری : ( به اندازه نیاز یک خانواده با توجه کارایی اصل آن که فصایی برای استراحت بوده , طراحی شده )
وزن بالای پنجره یا گلجام : ( دارای شیشه های رنگی به رنگهای زرد لیمویی و ابی بدست امده از غرابه های شکسته )
ارسی (گشاده یا بازار ) , دو پوسته ساختن دیوار و آسمانه (سقف ) : ( بمنظور جلوگیری ورود گرما به داخل به داخل )
افراز (بلندا ) درگاه : متناسب با قد انسان
ارتفاع تاقچه و رف : به اندازه ای که شکسته و ایستاده به اسانی در دسترس باشد .
۲ .پرهیز از بیهودگی : جلوگیری و ممانعت از اقدامات بیهوده در کار ساختمان سازی
• هنرهای وابسته به معماری ( آمود و اندود ) بر خلاف سایر کشورها , صرفا جنبه تزیینی نداشته , بلکه بیشتر جنبه سازه ای و بنیادی در ساختمان دارد .
کاربندی : ( کوتاه کردن ارتفاع در زیر گنبد , عایقی ( پنام ) در برابر سرما و گرما )
گره سازی در ارسی ها , روزن با چوب , گچ و شیشه های خرد و رنگین : ( جلوگیری از ورود آفتاب تند و سوزان )
کاشیکاری رنگی در آمود گنبد : ( کاشی پس از زمانی امکان ان را دارد که از محل اتصال خود جدا گردد , خصوصا در مناطق سردسیر , بنابرین اگر طرح یکرنگ باشد , بازسازی دشوار شده و احتمال دارد کار دو رنگه شود , اما هنگامی که تکه تکه و چند رنگ باشد , کار اسانتر می شود )
۳٫نیارش : دانش ایستایی , فن ساختمان و مصالح ( ساختمایه ) شناسی
استفاده از مقیاسی به پیمون جهت پیاده کردن دقیق ساختار بنا در مقایسه با فضاها ( هیچ دو ساختمانی یکسان از کار در نمی امد و هریک ویژگی خود را داشت , گرچه از یک پیمودن در انها پیروی شده بود )
• خودبسندگی : استفاده از مصالح بوم اور ( ایدری )
۴٫ استفاده از امکانات محلی وتلاش در استفاده مصالح مرغوب
گودال باغچه : ( از مزایای این اقدام : استفاده از خاک برداشت شده در ساخت خود بنا , تقویت استایی تاق ها بدلیل گودشدن ساختمان و پشت بند شدن زمین در برابر رانش )
پوشش تاق و گنبد : ( بدلیل فقدان دسترسی به چوب در برخی مناطق , از خشت و اجر ساده استفاده گردید وبه نواوری پوشاندن دهانه های بزرگ دست یافته شد )
۵٫ درونگرایی : ارزش نهادن به زندگی شخصی و حرمت آن
• استفاده از حیاط مرکزی یا میانسرا در میان و قرارگیری ساختمان در اطراف ان در اقلیم گرم وخشک ( تنها ارتباط با محیط بیرون توسط هشتی ورودی .
معماری ایران قبل از اسلام
• سکونت گاههای اولیه در ایران
اولین نمونه ها محل سکونت بشری در ایران : غارها هوتو و کمربند در بهشهر مازندران
پس از غارنشینی اولین مرکز تجمعات : روستایی بشکل تپه یا مدفون در زمین
معروفترین انها عبارتند از :
تپه گنج دره ( چیا خزینه ) هرسین کرمانشاه ( ۸۰۰۰ ق .م )
تپه زاغــــــــه : دشت قزوین (۷۰۰۰ ق .م )
اولین دوره ساخت شهرهای مستقل و کوچک در ایران : حدود ۳۲۰۰ ق .م
معـــــــــــماری ایلام ( ۳۲۰۰ ق.م )
ایلام اغازین ( ۳۲۰۰ ق .م ) : شهرهای شوش , هفت تپه و چغازنبیل که هر سه در دشت خوزستان واقع اند .
ایلام میانی ( ۱۳۰۰ تا ۱۱۰۰ ق .م ) : شکوه دولت ایلام , پادشاهی اینشوشیناک
ایلام نو ( حدود ۷۰۰ ق .م ) : شورش های داخلی و حمله آشوریان و در نهایت انقراض دولت ایلام
شــــــــــهرها :
روستاهای تپه ای : تپه سیلک , تپه شهر سوخته و تپه گیان نهاوند
بناهای سا ختمانی : زیگورات چغازنبیل در دشت خوزستان
زیگورات چغازنبیل شوش . خوزستان
ساخت به دستور اونتاش گال پادشاه قدرتمند عیلام
معبد عظیمی در ۵ طبقه
مصالح اصلی : خشت
نما :اجری
ویژگیهای عمده :
۱٫ وجود طاق گهواره ای در پله های ورودی
۲٫ خط نوشته های روی اجر های نما و به خط میخی
۳٫ قدیمی ترین سیستم تصفیه اب در جهان
