مطالب تکمیلی باغ دولت آباد یزد

باغ دولت آباد

زمان احداث: سال ۱۱۶۰ ه.ق ( دوران زندیه )

مختصات منحصر بنا: عمارت هشتی، کلاه فرنگی عمارت هشتی و بادگیر مرتفع آن

موقعیت: خیابان شهید رجایی

شماره ثبت آثار ملی: ۷۷۴

((ساخت باغ در کشور ما سابقه ای طولانی داشته ودر تمام دورانها بخصوص دوره اسلامی مورد توجه بوده است .

به دلیل اختلاف آب و هوایی به ویژه در مناطق گرمسیر ی ، باغ اهمیت ویژه ای پیدا می کند .می دانیم یکی از اصول معماری ایران درونگرایی است باغها نیز از همین امر تبعیت کرده و معمولاً دور تا دور آن با دیوار محصور بوده است .

در باغهای ایرانی مانند آثار هنری دیگر ،  سعی شده است تا از بیهودگی پرهیز شود . در باغها هم مانند ساختمانها ( که عنصر بیهوده ای در آن  نمی ساختند )  بوته ای بی مورد پیدا نمی شده است .

مهمترین مسأله برای حیات بخشیدن به باغ رساندن آب از راههای دور دست به آنجا بوده است که با انتقال‌‌آب از طریق قناتها این مسأله‌‌را حل نموده اند.))

مجموعه باغ دولت آباد که نمونه‌‌ای از معماری دوره زندیه است توسط محمد تقی خان یزدی معاصر شاهرخ میرزای افشار و کریم خان زند در سال ۱۱۶۰ ه.ق ساخته شده است.

محمد تقی خان  مشهور به (( خان بزرگ )) سرسلسله خاندان خوانین یزد و مرد مقتدر عهد خویش بوده است. خان ابتدا قناتی به نام دولت آباد ایجاد کرد و از آب آن قنات، باغ دولت آباد را به وجود آورد و در آن چند دست عمارت و حوضها و جدولهای آب  متعدد در فضای باغ ساخت.

باغ دولت آباد پس از محمد تقی خان رو به ویرانی رفت و اگرچه دوباره  مورد مرمت قرار گرفت ولی هیچگاه به روزگاران آبادانی و دلگشایی عهد خان بزرگ باز نگشت.

این بنا شامل سه عمارات  هشتی، سردر و  تالار آئینه می‌‌باشد.

عمارت هشتی شامل حوضخانه و بادگیر مرتفع می‌‌شود. این بادگیر که  بلندترین بادگیر جهان است قبلا بلندتر از وضع کنونی بوده و سالها قبل، از ترس ریختن، قسمتی از آن را خراب کرده‌‌اند. د رمیانه این عمارت بنای کلاه فرنگی است و حوضچه‌‌های سنگ مرمرین که بوسیله جویهای رابط، به یکدیگر راه می‌‌یابند  و وارد حوضچه بزرگ زیر گنبد کلاه فرنگی می‌‌شوند. سنگهای مرمر بکار گرفته شده را همگی از معادن مرمر مراغه و تبریز می‌‌آورده‌‌اند.

عمارت میانی که در ضلع شمال غربی واقع است وبه نام بهشت آئین ( تالار آئینه ) خوانده می‌‌شود  دارای نقوش اسلیمی آئینه بوده است و در حال حاضر از آئینه‌‌های مسدس اسلیمی هیچ نوع اثری نیست.

یک چهار طاقی با طاقنماهای داخلی که جهت ورودی ضلع جنوبی ساخته‌‌اند و مورد استفاده است اقتباس از چهره طاقهای ساسانی است

باغ دولت آباد که مدتها محل اقامت کریم خان زند در یزد بوده است از نظر طراحی باغ  در شمار زیباترین باغهای دوره زندیه و قاجاریه محسوب می‌‌شود.